HEEL SCHAGEN LEEFT MEE MET FOLKLORISTISCHE MARKT
Schooljeugd krijgt op donderdagochtend vrij om in
I klederdracht en op klompen present te zijn
Schagen, het bekoorlijke Westfriese marktplaatsje, is een pater
rijk, die niet zozeer tot de geestelijke stand als wel tot de geestige
stand behoort.
Het is de marktmeester G. J. Patre, die de afgelopen jaren bij
duizenden bekend is geworden als „ome Gert" van de Westfriese
markt, welke in Schagen sinds vijf jaren met toenemend succes in
de maanden juli en augustus wordt gehouden.
De heer Pater is een man, die niet alleen ideeën heeft, maar ze ook
tot werkelijkheid weet te brengen. Hij is een geboren conferencier,
die in zijn zangerig Westfries met veel oubolligheid de grootste nurks
aan het lachen weet te brengen en met een ware spraakwaterval
er zijn er, die volhouden, dat Gert Pater eigenlijk veel beter prater
had kunnen heten al die duizenden marktbezoekers het gevoel
weet te geven, dat zij méér dan gasten zijn, dat zij in Schagen thuis
horen, dat zij deel uitmaken van één grote, gezellige Westfriese
familie.
De in hoerendracht gestoken schooljeugd kan zich elke donderdag te goed doen aan een welvoorziene kinderbroodtafel
een attractie voor hen en voor de toeristen.
het vijfjarig jubileum in kuitbroek en
witte kousen, de schoenen getooid met
brede zilveren gespen ter markt.
Klepperende klompjes
Ook de jeugd gaat in oude West
friese dracht gekleed. De meisjes
zelfs dreumesen van drie, vier jaar
in kleurige lange jurken en merk
waardige ronde strohoedjes, de jon
gens dragen boven hun lange broeken
blauwe boerenkielen met rode hals
doek en zwarte petjes. Natuurlijk
het is tenslotte om de toeristen be
gonnen klepperen zij allemaal vro
lijk op hun klompjes over straat. Is
het op zichzelf voor de kinderen al
een reuzenleuk spel om zo gekleed
rond te lopen, het wordt voor hen nog
aantrekkelijker, doordat zij 's donder
dagsmorgens een paar uur vrij van
school krijgen, al moeten die uren
uiteraard op andere dagen worden
ingehaald. Bovendien krijgen zij van
de Stichting bevordering Westfriese
folklore, welke alle festiviteiten rond
de Schager markt coördineert, een
„kinderbroodmaaltijd" aangeboden,
een attractie zowel voor de Schager
jeugd als voor de toeristen.
De marktkooplieden zowel als de
Schager middenstand en niet te
vergeten de Horecasector hebben
zich volledig aan het Westfriese ka
rakter van de markt aangepast en
ook zij kleden zich in de Westfriese
dracht, hetzij de originele, hetzij uit
wat vrijere fantasie.
Maar het blijft niet bij een ver
kleedpartij: ook de sjezen en boeren
wagens uit vroeger tijden zijn weer
te voorschijn gekomen en maken don
derdags 'n rondgang door Schagen.
begeleid door de boerenkapel „De
Uienhoop", welke naam herinnert
aan de tuinbouw, welke in de stre
ken rond Schagen zo'n belangrijke
plaats inneemt. In de optocht zagen
we ook een prachtige oude kinderwa
gen de kleuter erin was volkomen
in stijl gekleed en zoog tevreden op
zjjn fopspeen en ook een ouderwet
se poppewagen. Het wagenpark van
de stichting omvat nu al een twintig
wagens en wordt nog steeds uitge
breid, onder meer ook met fietsen uit
de vorige eeuw.
„Konkeltijd"
Sinds vorig jaar laten de spoor
wegen uit Amsterdam donderdags 'n
speciale Schager marktexpress lopen.
De gasten worden aan het station
opgewacht door „De Uienhoop", die
hen met de optocht van boeren
wagens naar het marktterrein rond
de fraaie kerk brengt. Daar laat men
de optocht dan aan zich voorbij
trekken en luistert onderwijl naar
„De S tronken trekkersalweer zo'n
tuinbouwnaam die de aanwezigen
bezig houdt met grappige Westfriese
liedjes. „Ome Gert" spreekt daar op
de hem eigen wijze een welkomst
woord tot de ..maidjes en jongens" en
is het al gauw „konkeltijd", gelegen
heid tot het nuttigen van een kcp kof
fie uit het kraantjeskomfoor en fors-
gesneden stuk krentemik, een oude
Schager delicaitesse, welke zich voor
treffelijk laat smaken. Ieder kwar
tier oversproeit de Schager toren de
marktdrukte aan zijn voet intussen
met de klanken van zijn carillon, dat
vijf jaar geleden door Van Bergen uit
Heiligerlee werd aangebracht. Wie
er zin in heeft, kan die toren be
klimmen om een blik op Schagen en
omgeving te werpen.
Na de „konkeltijd" komt de Scha
ger dansgroep naar veren met zijn
polka's en andere folkloristische dan
sen, welke met zwier en gratie worden
uitgevoerd. De kostuums van deze
dansers zijn tot in de puntjes verzorgd
en de federatie van folkloristische
dansgroepen in Nederland ziet er op
toe, dat deze in niets afwijken van de
oorspronkelijke. Elke „kitsch" op dit
gebied is dus uitgesloten. De aan
schaffing van de juiste stoffen voor
de kostuums der dames heeft nog
heel wat hoofdbrekens gekost, maar
uiteindelijk vond men de juiste
materialen inZwitserland!
Naar her buitenland
De faam van de Schager dansgroep
strekt zich inmiddels uit tot ver bui
ten onze landsgrenzen. Zo trad deze
groep al eens op in Zuid-Afrika, op
Sicilië en in Hamburg, terwijl zij ook
op vele plaatsen in ons land reeds
demonstraties gaf.
Dit jaar voor het eerst treedt in
Schagen ook een jeugddansgroep op,
welke werkelijk allercharmantst is.
Deze Jongens en meisjes, waaronder
hartveroverende vijfjarigen zijn, wer
den gestoken in kostuums zoals die
een honderd jaar geleden door kin
deren van de betere stand werden
gedragen: de meisjes in pastelkleurige
jurken met bijpassende luifelhoedjes,
de jongens in fluwelen buisjes met
witte plooikragen. Een andere nieu
wigheid van dit jaar is het opvoeren
van %en wagenspel, waarin op geesti
ge wijze in het Westfries Schager
aangelegenheden onder de loep wor
den genomen.
Soep tot slot
In het middaguur is er gelegenheid
de inwendige mens te versterken en
ook dat kan men doen naar aloude
trant. Men kieze dan een menu. dat
bestaat uit „greeuwe urte met rezoine
en boerenbutter", een zo op het oog
wat merkwaardige combinatie, maar
het mengsel van grauwe erwten en
rozijnen blijkt inderdaad zeer smake-
liijk, evenals trouwens „roist met
krente", welke men vervolgens met
succes kan laten volgen Dat men pas
daarna soep met kluif krijgt, is geen
vergissing van de uiteraard in hoe
rendracht gestoken serveersters,
maar dat hoort volgens de traditie zo.
Aldus gesterkt is men gereed voor
„de strijd om de man en de vrouw",
welke na de middag onder de bekwa
me leiding van ome Gert weer op het
marktplein plaats heeft. Het is een
soort stoelendans overigens zonder
stoelen waarvoor de Westfriese
dames de mannelijke toeristen uit
dagen en de Westfriese heren de
vrouwelijke gasten.
En voor 's avonds een groot .,boe-
renbal" de donderdagse festiviteiten
besluit „maer je hoeve vanèvond
niet met de leste train naar hois, we
skudde het verenbed wel eefkes voor
je op", zo noodt ome Gert gastvrij
zijn er elke donderdag weer andere
activiteiten, zoals een boerengastdag,
een pony-dag, een ringstekerij of een
meidenmarkt.
Klinkende reputatie
Waar-lijk men moet bewondering
hebben, waarop de Sohagers kans
gezien hebben aan hun eeuwenoude
markt een nieuwe glans te geven en
in slechts enkele jaren een reputatie
op te bouwen, welke klinkt als een
klok. Dat kan slechts, wanneer een
hele gemeenschap zich daar spontaan
achter stelt en eendrachtig samen
werkt.
En deze nieuwe marktvorm mag
dan aardig wat geld in het Schager
laatje brengen, de grootste winst voor
Schagen zelf zit toch wel juist in dat
samengaan, dat zich als één man in
de strijd werpen voor het gemeen
schappelijk doel, in het zich samen
bezinnen op oude waarden, welke
bijna t« loor dreigen te gaan.
In Schagen heeft men op gelukkige
wijze de commersie weten te combi
neren met cultureel gemeenschaps-
werk, waarvan de Schager dansgroep
en het boerenwagenpark van de
stichting bevordering Westfriese folk
lore wel de belangrijkste uitingen zijn.
Sinds 1463 bezit Schagen het markt-
recht en wordt er 's donderdags een
veemarkt en een gewone markt ge
houden. En hoewel het inwonertal
slechts 5000 zielen beloopt, is het
daardoor voor wijde omgeving de
stad geworden, het centrum, waar
men heen trekt om zijn inkopen te
doen en te markten. Marktmeester
Pater meende echter, dat het nog be
ter kon en al wilde hij zeker de Alk-
maarders met hun befaamde vrij
dagse kaasmarkt bepaald niet alle
kaas van het brood eten, toch zag hij
zeker ook toeristische mogelijkheden
in de Schager markt. Zo werd vijf jaar
geleden „Ome Gert" geboren en met
een aantal doortastende Schagenaars
schiep hij de Westfriese markt, welke
in die luttele jaren snel een grote re
putatie verwierf.
Uit de kamferkist
Schagen staat nu in de zomermaan
den 's donderdags geheel in het teken
van de Westfriese folklore. De vrou
wen hebben de kostuums en toebe
horen van hun grootmoeders en moe
ders uit de kamferkisten op zolder
gehaald en dragen met zwier weer de
damasten rokken, waar de wit-ge-
kouste enkels koket onder uit komen,
de satijnen jakjes, op het hoofd de
wit-kanten hullen, met daar bovenop
merkwaardig gevormde voor de West
friese dracht typerende strooien hoed
jes. Voeg daarbij hun sieraden als het
gouden „ijzer" rond het hoofd, fraaie
en rijk-bewerkte spelden in de hul,
de bloedkoralen colliers, prachtige
van kralen gebreide beugeltassen met
loddereindoosje en het doosje voor de
pepermuntjes.
De mannen lopen hitte of geen
hitte in zwarte pandjesjassen, ge
bloemde vesten, waaruit de zilveren
horlogeketting met vaak zeer mooie
bewerkte horlogesleutel hangt, broek
met smalle pijpen en het hoofd ge
dekt met hoge zijden of bolhoed.
Burgemeester W. J. Wognum ver
scheen dit jaar ter gelegenheid van
Burgemeester W. JWognum van Schagen werd erevoorzitter van
de Stichting Bevordering Westfriese Folklore en kreeg als teken
daarvan een nieuwe pijp.
fa hun fraaie, oude sjezen komen de boeren thans weer in Schagen ter markt*
b De prauw draagt op de muts kei typische Westfriem strohoedje*
Hoogtepunt van elke Westfriese markt blijft het optreden van de internationaal
bekende Schager dansers.
