BIJ PRESIDENTIEEL DECREET
NIEUWE KOERS VOOR ROEPIAH
Prinses Beatrix wil in
New York zichzelf zijn
WEERBERICHT
Amsterdam: geen voor- of nadelen
voor Nederlandse bedrijfsleven
De ministerraad
bezint zich op
de loonvorming
Meisje van twee jaar bij brand
in Amsterdam-west
omgekomen
Opgericht 1 maart 1860
DINSDAG 25 AUGUSTUS 1959
No. 29830
LEIDSCH m DAGBLAD
Directeur: E. A. E. van Dishoeck DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Wltte Slngel LeWeD Glr0 no 57055
Hoofdredacteur: J. Brouwer f7.50 per kwartaal; f2.55 per maand; f0.59 per week Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie 21507
Monetaire hervorming in Indonesië
Een schok ging gisteren door de Indonesische zakenwereld, toen de
regering na afloop van een speciale bijeenkomst zijn monetaire her-
vormingsmaatregelen aankondigde. Al maandenlang deed het gerucht
de ronde, dat een devaluatie van het betaalmiddel in de maak was.
De roepiah, die officieel genoteerd stond als 11.44 per Amerikaanse
dollar, was op de zwarte markt gezakt tot ongeveer 150 per dollar.
Desondanks kwamen de maatregelen nog onverwacht. Zakenlieden,
gealarmeerd door dit ingrijpen van de regering, weigerden onmiddellijk
nota's te accepteren. Winkels, kantoren en restaurants sloten de
deuren.
President Soekarno
houdt morgen rede
Wat zijn nu de maatregelen?
Bij presidentieel decreet is allereerst
de koers van de roepiah vastgesteld op
45 voor een Amerikaanse dollar.
Voorts heeft de regering besloten het
huidige stelsel tot uitgifte van export
certificaten af te schaffen. Er komt een
nieuw systeem voor de heffing van uit
voerrechten. De regering zal nu 20
heffen op de verkoopsprijs van belang
rijke gebruiksartikelen en tot 200 op
luxegoederen; uiterst belangrijke artike
len als rijst, katoen e.d. zullen niet be
last worden.
Bankrekeningen voor bedragen boven
25.000 roepiah zijn voor negentig procent
geblokkeerd. Zij zullen worden be
schouwd als een lening op lange termijn
aan de regering. Uitzonderingen zullen
worden gemaakt voor sociale instellin
gen en regeringsorganisaties als deze
om ontdooiing van hun spaarbankreke
ningen mochten verzoeken.
Met ingang van vandaag zullen de
bankbiljetten van 1000 en 500 roepiah
biljetten van resp. 100 en 50 roepiah
worden.
In verband met de nieuwe maatrege
len, die gisteravond half twaalf Neder
landse tijd van kracht zijn geworden,
bleven alle markten gesloten.
Nadat de ministerraad gistermorgen
vergaderd had over het probleem van de
vrijere loonvorming, begaven de minis
ters De Pous, Marjjnen en Van Rooy en
staatssecretaris Roolvink, zich om half
één naar het departement van Econo
mische Zaken voor een bespreking met
het dagelijks bestuur van de Stichting
van de Arbeid. Ook de voorzitter van het
College van Rijksbemiddelaars, mr. J. A.
Berger, woonde deze bespreking by.
Dit onderhoud over de interpretatie
van de door de regering aan het College
van Rijksbemiddelaars gegeven aanwij
zingen duurde twee uur. Na afloop ver
namen wij, dat van regeringszijde een
verduidelijking was gegeven en dat over
eenstemming was bereikt over de inter
pretatie van de „spelregels".
De nieuwe C.A.O. voor de metaal
industrie de eerste overeenkomst
waarover Rijksbemiddelaars in het kader
van de vrijere loonvorming een beslis
sing moeten nemen speelde een be
langrijke rol bij het overleg. Naar men
weet behelst deze C.A.O. een loonsver
hoging van 5%.
Na de bespreking met de Stichting van
de Arbeid en de voorzitter van het Col
lege van Ryksbemiddelaars, werd de
ministerraad gistermiddag weer voort
gezet. Besloten werd geen mededelingen
over het besprokene te doen.
De algemene verwachting is echter,
dat de mbtaal-C.A.O. (inhoudende een
loonsverhoging van 5 procent en gunstig
beoordeeld door de grote meerderheid
van de Stichting van de Arbeid) door
het College van Rijksbemiddelaars zeer
binnenkort zal worden goedgekeurd.
Inmiddels heeft de contactgroep van
werkgevers in de metaalnijverheid zich
gisteravond met een telegram tot de
ministerraad gewend, waarin het vol
gende wordt gezegd: „In verband met
het beraad over de aan het College van
Rijksbemiddelaars ter goedkeuring voor
gelegde C.A.O.-metaalindustrie dringen
middelgrote en kleinere ondernemingen
in deze bedrijfstak aan op verwerping.
Aanvaarding in de voorgestelde vorm
tast de mogelijkheid van noodzakelijke
uitbreiding en vernieuwing van deze
categorie-ondernemingen aan en brengt
daardoor de juiste vervulling van het
bedrijf economische functies in het al
gemeen belang in gevaar".
Rede
President Soekarno zal morgenavond
een belangrijke rede over deze financiële
aangelegenheden houden, zo berichtte
het persbureau Antara gisteravond.
In bankkringen in Amsterdam gaf
men er de voorkeur aan nadere bijzon
derheden af te wachten alvorens een
definitief standpunt in te nemen. Het
gaat hier dus om een devaluatie, maar
ook na deze hervorming is de roepiah-
koers op de vrije markt nog altijd lager
genoteerd dan de officiële koers.
Men was overigens in financiële krin
gen weinig verbaasd over deze nieuwe
stappen „die de Indonesische regering
wel heeft moeten nemen in verband met
de zware schuldpositie en de zich voort
durend uitbreidende geldcirculatie".
Maar een afdoende maatregel achtte
men deze geldhervorming toch niet „zo
lang de autoriteiten er niet toe overgaan
een radicale verandering te brengen in
de door hen gevolgde politiek, die tot
dusver sterk het karakter draagt van
chaos en verkwisting".
Voor het Nederlandse bedrijfsleven
ziet men in de genomen maatregelen
geen voordeel en geen nadeel.
Ook in Haagse handelskringen is men
van mening, dat deze hervorming geen
weerslag zal hebben op het Nederlandse
zakenleven. Men wees erop, dat er geen
enkele Nederlandse firma meer is die
nog banksaldi in Indonesië heeft staan.
Door de nationalisatiemaatregelen heeft
men deze tegoeden als verloren moeten
beschouwen.
Gesprek met Amerikaanse journalisten
Prinses Beatrix heeft vorige
week in Paleis Soestdijk een inter
view toegestaan aan drie Ameri
kaanse journalisten. Volgens Harry
Gilroy in de New York Times was
het haar eerste gesprek met de
pers. Hij beschrijft onze Kroon
prinses als een „typisch levenslus
tige en intelligente studente. Zij
heeft een beetje kastanjekleur in
haar blonde haren, blauwe ogen,
die kunnen glinsteren van plezier
en een gezonde kleur op haar ge
zicht".
Het is een ongedwongen gesprek ge
worden daar in die grote, prettige paleis
kamer met gemakkelijke stoelen. De
Prinses vertelde, dat zij begreep in Ame
rika een groot aantal protocolaire plech
tigheden te moeten meemaken. Ze gaf
toe, dat toespraken in het openbaar haar
altijd een beetje nerveus maken. „Dik
wijls trillen mijn handen als ik mijn
boodschap begin te lezen. Maar laat ik
maar niet teveel over dit gedeelte van
mijn tocht denken. Men zou zich er zor
gen over gaan maken en dat is in ieder
geval niet goed".
„Zichzelf zijn"
Maar de Kroonprinses denkt het
vaderland in Amerika bij de Henry Hud
son feesten het beste te kunnen verte
genwoordigen door eenvoudig haarzelf
te zijn. Ze begrijpt volkomen, dat on
danks het feit, dat zij nog studeert aan
de Leidse Universiteit, de tijd gekomen
is, dat zij voor het front van de wereld
moet verschijnen als een vrouw, die be
reid is over haar land te regeren.
De Prinses wijst erop, dat zij geleerd
heeft in twee werelden te leven. Met een
glimlach in haar ogen noemt ze de
wereld van het Hof „de families uit de
Almanach van Gotha". Haar andere
wereld ligt in onze Universiteitsstad.
Ze neemt haar studie zeer serieus. ,Als
ik klaar ben heb ik tijd voor andere
dingen".
Maar ook in de Gotha-wereld" heeft
Prinses Beatrix vriendschap en veel
vreugde ontmoet waarbij ze met bijzon
der veel genoegen terugdenkt aan de
tocht met de „Agememnon" in 1956. Tij
dens deze trip heeft ze veel vrienden
gemaakt.
Goedkeuring
De Prinses wijst erop, dat haar ge
dachten aan een huwelijk te zijner tijd
alleen in deze kring van gekroonde hoof
den geplaatst kan worden. Immers, zo
merkt zij op, dat zij slechts troonopvolg
ster kan blijven, wanneer het Nederlands
parlement zijn goedkeuring hecht aan
haar huwelijk. „Het zou ongetwijfeld
gemakkelijker zijn, indien het huwelijk
van een Kroonprinses slechts had te
voldoen aan de voorwaarde van konink
lijke afkomst".
Aanhoudend droog
De Bilt verwacht van heden- tot mor
genavond
In de nacht en vroege ochtend hier en
daar mist. Morgen overdag droog weer
met zonnige perioden en overwegend
matige wind tussen west en noordwest.
Dezelfde temperaturen als vandaag of
iets lagere.
(Opgemaakt te 11.15 uur).
26 augustus
Zon op: 5.40 uur; onder: 19.43 uur.
Maan op: 23.24 uur; onder: 14.09 uur.
Hoogwater te Katwijk te 8.07 en 20.34
uur. Laagwater te 3.46 en 15.59 uur.
Dit nummer bestaat uit 10 pagina's.
In Trastevere, een befaamde volks
buurt van Romezijn Sophia Loren
en Clark Gable onder leiding van
Vittorio de Sica begonnen met de
opnamen van hun nieuwste film,
,,De baai van NapelsVan links
naar rechts De Sica, Sophia Loren
en Clark Gable tijdens een rust
pauze.
Maar de Prinses maakte duidelijk, dat
dit geheel en al een theoretische be
schouwing was. Ze heeft nog geen ge
dachten aan een huwelijk.
„Ik geniet tenvolle van mijn vrijheid",
zo merkte ze op.
Voorts ging het gesprek tussen de
Kroonprinses en de Amerikaanse jour
nalisten over haar twee zeilboten en
haar favoriete sporten, paardrijden en
zwemmen. De Prinses heeft plezier in
haar beide werelden. Ze houdt van
prachtige avondtoiletten „ze geven je
een ander gevoel" en ze houdt van dan
sen. Maar ze heeft een hekel aan huis
houdelijk werk. „Ik kan geen naald vast
houden. Ik houd ze vast als een pot
lood", bekent ze.
Harry Gilroy besluit zijn artikel in de
New York Times met de opmerking, dat
de Prinses levenslustig en met een prak
tische kijk op de zaken haar beide werel
den tegemoet treedt.
Laotiaanse leger
herneemt initiatief
Minister Herter over de
toestand zeer verontrust
De Amerikaanse minister van
Buitenlandse Zaken, Herter, deel
de gisteren aan een groep Con
gresleden mede dat de toestand in
Laos hem „zeer verontrust".
Senator Fulbright, die voorzitter
is van de Senaatscommissie voor
buitenlandse betrekkingen, ver
klaarde na afloop van het onder
houd tussen Herter en de Congres
leden dat de minister de toestand
in Laos als „zeer gevaarlijk" be
schouwt. Maar onze inlichtingen
uit Laos zijn niet zodanig dat wij
precies weten wat daar nu eigen
lijk gebeurt, aldus de Senator.
Uit betrouwbare bron in Vientiane is
vernomen, dat het Laotiaanse leger erin
geslaagd is het initiatief in de provincie
Samneoea te hernemen. De post Moeong
Peoe, ten noorden van Moeong Son by
de grens van Noord-Vietnam, zou her
overd zyn. Dit succes zou mogelijk ge
maakt zijn door de opmars van twee
colonnes waarvan de eerste uit Nambac,
ten noorden van Loeang Prabang, naar
het oosten oprukt en de andere uit Sam
neoea naar het noorden. Deze laatste
colonne zou de post Phaty, die enkele
dagen tevoren was ontruimd, weer be
zet hebben.
Minder bevredigend zou de situatie in
de provincie Loeang Prabang zijn waai
de opstandelingen tot de onmiddellijke
omgeving van Pakseng zouden zijn door
gedrongen en waar enkele dorpen door
hen zouden zijn bezet. In een van deze
dorpen zou een afdeling van de rebellen
de bevolking bevolen hebben weg te
trekken.
Het Laotiaanse leger is thans bezig
met het uitdelen van lichte wapens en
munitie aan dorpelingen. Maandag zijn
onder moeilijke omstandigheden man
schappen en munitie per parachute
neergelaten. De luchtoperaties worden
evenwel door voortdurende regen zeer
bemoeilijkt.
Vergeefse dappere reddingspoging
(Van onze Amsterdamse
correspondent)
„Het kind is nog boven".
Deze angstkreet van een rade
loze moeder joeg de toevallig pas
serende Zaandammer A. van Zurk
gisteravond om acht uur drie trap
pen op van het huis Polanen-
straat 40 te Amsterdam-West, dat
dikke rookwolken uit het dak
braakte.
Maar rook en vuur versperden
de weg naar de zolder, waar de
vlammen reeds aan het ledikantje
van het slapende kind lekten.
Toen de brandweer even later van
buitenaf tot de zolderverdieping door
drong was het reeds te laat. Het kind,
het tweejarige meisje Lida Worrell, was
reeds overleden Zij is vermoedelijk in
de rook gestikt alvorens het vuur op
het bedje oversloeg.
In de overbevolkte Spaarndammer-
buurt, waar duizenden mensen het
blussingswerk van de brandweer volg
den, heerste grote verslagenheid over
het drama, dat het jonge gezin Worrell
heeft getroffen. Boven in het pand, dat
door zes gezinnen, verdeeld over voor-
en achterwoningen, wordt bewoond, had
het gezin op het achtergedeelte van de
zolder woongelegenheid gemaakt, waar
de maaltijden op petroleumtoestellen
werden bereid. Gisteravond toen de
heer Worrell aan het werk was als ter
reinknecht op een sportveld en de kleine
Lida lag te slapen, ging de moeder even
op visite bij de buren op de derde ver
dieping. Vermoedelijk is een brandend
oliestel omgevallen, waarbij de vlammen
gretig voedsel vonden in het droge hout
van de zolderbetimmering. De zolder
brandde geheel uit. De voorzijde was als
duivenhok ingericht. Twintig duiven
stikten in de rook.
NIEUWE RIJN
Tijdens een zeer druk bezochte
receptie in „Meerrust" in Warmond
werd gistermiddag de heer P. J.
van Hoeken van 's-Gravenpolder
ter gelegenheid van zijn veertig
jarig jubileum als houthandelaar en
het 125-jarig bestaan van Gebr.
Van Hoeken's Houthandel te Leiden
Koninklijk onderscheiden. Loco
burgemeester wethouder C. van
Scliaik speldt de jubilaris het Offi
cierskruis van de Orde van Oranje-
Nassau op. Elders schrijven wij uit
voerig over deze receptie.
(Foto LD/Van Vliet)
Dagelijks daverden
80 treinen over bom
Zo'n tachtig treinen daverden dagelijks
over de spoorlijn Den HaagGouda,
waarin gisteren nabij Zevenhuizen tij
dens graafwerkzaamheden een onont-
plofte bom werd ontdekt. Onmiddellijk
werd het treinverkeer in beide rich
tingen gestaakt.
Gedurende enige tijd werden de passa
giers met autobussen vervoerd, terwijl
de Mynopruimingsdienst een onder
zoek ter plaatse instelde. In overleg
met deze instelling werd besloten van
af acht uur de treinen Den Haag
Gouda met normale snelheid langs
het traject te Zevenhuizen, waar de
bom nog steeds in het dijklichaam
lag, te laten rijden. De treinen in de
andere richting reden over een af
stand van ongeveer 200 meter met een
snelheid van dertig kilometer per uur.
Nadat de laatste trein vannacht voorbij
was gegleden is men direct hard aan
het werk gegaan en om half vier van
ochtend was de bom verwijderd. Sinds
dien is het spoorwegverkeer uiteraard
weer geheel normaal.
Prinses Beatrix bezocht
kunst- en antiekbeurs
Vergezeld van haar vriendin, jonk-
vrouwe Roëll, haar secretaresse en een
buitenlandse logé heeft Prinses Beatrix
vanochtend een bezoek gebracht aan de
oude kunst- en antiekbeurs in het Prin
senhof te Delft, welke vanavond zal wor
den geopend.
Zij werd rondgeleid door een aantal
bestuursleden en de organisator van de
beurs, de heer Marcel B. Keezer. Zij be
zichtigde met grote belangstelling de
verschillende stands en vertoefde ge
ruime tijd in het museum.
Bonn betaalt Deense
krijgsgevangenen
West-Duitsland zal Denemarken on
geveer 26.370.000 Deense kronen (ruim
14.000.000 gulden) betalen als vergoeding
aan Deense krijgsgevangenen. Een des
betreffende overeenkomst is gisteren te
Kopenhagen getekend. De voormalige
krijgsgevangenen krijgen 10 kronen voor
iedere dag die zy in een Duits kamp
doorbrachten.
Drie belangrijke
weken voor De Gaulle
Sinds het begin van de grote Alge
rijnse zuiveringsoperatie „Tweelingen"
op 22 juli zijn in Kabylië 1.421 opstan
delingen buiten gevecht gesteld. Vorige
week bedroeg het aantal gesneuvelde,
gewonde of gevangengenomen opstan
delingen 406. Bij gevechten elders wer
den vorige week 333 opstandelingen
buiten gevecht gesteld. Aan Franse zyde
sneuvelden 36 militairen, aldus de be
kendmaking van het Franse hoofdkwar
tier. Franse parachutisten hebben in het
weekeinde bij twee overvallen zeven
leiders van de Algereinse opstand ge
dood en dertig gevangen genomen, zo
deelde Franse militaire kringen gisteren
te Algiers mee.
Havenautoriteiten en het Franse con
sulaat in Antwerpen hebben tegenge
sproken, dat in de haven sabotagedaden
zijn bedreven tegen schepen die ladin
gen vervoerden voor het Algerijnse
Nationale Bevrijdingsfront.
Voor president De Gaulle, die gisteren
terugkeerde van zijn vakantie, zijn drie
uiterst belangrijke weken aangebroken,
die van beslissende betekenis kunnen
zijn voor de Vijfde Republiek en voor
Ihaar verhouding tot haar bondgenoten.
De Gaulle's agenda ziet eruit als volgt
26 augustus: kabinetszitting, 27, 28 en
29 augustus bezoek aan het Franse leger
in Algerije, 2, 3 en 4 september: ont
vangst van president Eisenhower in
Parijs, 15 september: begin van het
debat over Algerije in de Verenigde
Naties.
Het kernprobleem is de kwestie Alge
rije. Naar verluidt overweegt De Gaulle
nieuwe plannen, die een eind zouden
kunnen maken aan de strijd daar.
Doorvoering van deze plannen, indien
van een meer liberale inhoud, zou kun
nen leiden tot een crisis in het kabinet
en zelfs tot een nieuwe Algerijnse greep
naar de macht. Naar verluidt wil De
Gaulle tijdens zijn komende bezoek aan
Algerije vooral in de kringen van het
leger de stemming peilen ten aanzien
van de plannen die hem voor de geest
staan.
Tijdens het bezoek van Eisenhower
zal De Gaulle zijn gast ongetwijfeld
trachten te overtuigen van de gerecht
vaardigdheid der wensen, die Frankrijk
de laatste tijd geuit heeft en in het
bijzonder ook van de politiek in Algerije.
