Amerika verkeert in spanning over
liet komend bezoek van Kroesjtsjef
C. A. O. metaalindustrie
is van groot belang
WEERBERICHT
Ruim 300 instanties willen hem
als eregast in hun midden zien
beslissing van cle ministerraad
op ma a ndag met spa n ning verbeid
Hardnekkige geruchten over het
aftreden Franse premier Debré
Opgericht 1 maart 1860
ZATERDAG 22 AUGUSTUS 1959
No. 29828
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur: E. A. B. van Dishoeck
Hoofdredacteur: J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f7.50 per kwartaal: f2.55 per maand; f0.59 per week
Witte Singel 1, Lelden - Giro no. 67055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie 21507
Rode leider heeft unieke propaganda-kans
(Van onze correspondent te Washington)
Amerika bereidt ziqh voor op de grote gebeurtenis van dit jaar: het bezoek
van Kroesjtsjef. Aanvankelijk was men vooral gefascineerd. Amerikanen hebben
veel gevoel voor drama en sensatie, thans echter begint men zich te bezinnen
op de achtergrond van deze gebeurtenis en op de toekomstmogelijkheden.
Hoe is het hier nu toe gekomen? Lang heeft Amerika zich tegen zulk een
bezoek verzet. Twee verklaringen beide ten dele juist dringen zich op: a.
de conferentie te Genève bleek hopeloos vast te lopen; b. de dood van Dulles
lijkt toch een zekere wijziging met zich te brengen in het buitenlands beleid.
Men hoopt in Amerika uiteraard, dat er iets goeds uit dit bezoek zal voort
komen, maar men beseft wel, dat men zich lastige problemen op de hals heeft
gehaald. Bij de organisatie van Kroesjtsjefs reis kregen sommigen hier de indruk,
dat Kroesjtsjef er niet zozeer in geïnteresseerd was om veel te zien als wel om
veel gezien te worden. Met andere woorden: een unieke, wereldwijze propaganda
zou een van de aspecten zyn, die de Russen speciaal wensten te bevorderen.
Meer dan 300 steden, verenigingen en
particulieren in de VS hebben het State
Department meegedeeld, dat zy gaarne
bezoek van Kroesjtsjef ontvangen.
Kroesjtsjef heeft de regering van Ca
nada meegedeeld, dat het hem niet mo
gelijk zal zijn na zijn bezoek aan de
Ver. Staten ook Canada te bezoeken. Hij
stelt de uitnodiging van Canada zeer op
prijs, maar reeds gemaakte afspraken
laten hem geen tijd.
Spanjes idool opnieuw door
stier verwond
De beroemde stierenvechter Luis Mi
guel Dominguin, die in een tweekamp
met zijn zwager en grote rivaal Antonio
Ordonez bezig was aan een „come-back",
is gisteren in de arena door een stier
op de horens genomen. Hij is naar een
ziekenhuis overgebracht. Geloofd wordt,
dat hij zwaar gewond werd in de maag
streek. Dominguin was nauwelijks her
steld van een blessure, die hij op 30 juli
in Valencia had opgelopen. Sedert op
14 augustus in Malaga zijn grote duel
met Ordonez begon, zijn hij en zijn ri
vaal bijna dagelijks in de ring geweest
in Spanje en Frankrijk.
De strijd in Laos
Het Laotiaanse leger heeft in de pro
vincie Sam Neua 125 man valscherm
troepen neergelaten voor de bescherming
van forten tegen de guerrillastrijders. Het
gerucht dat het fort Muongpeun zou zijn
gevallen, is officieel tegengesproken.
Al weer een olifanten-incident
Donderdagavond zijn te Kandy op
Ceylon vijfenzestig mensen gewond ge
raakt. Een opgetuigd jong olifantje, dat
in een stoet meeliep, zwaaide plotseling
op zijn benen en viel op de knieën. De
menigte, die woensdagavond getuige was
geweest van een charge van een dol ge
worden olifant, die 14 mensen het leven
heeft gekost, geraakte in paniek. Daar
bij werden velen onder de voet gelopen.
Dulles heeft zich in het openbaar al
tijd tegen een bezoek van Kroesjtsjef
verzet en Eisenhower, tot voor kort.
eveneens. Dulles was in hoge mate dog
maticus, die zeer moeilijk kon geloven
aan oprechte wil bij de communisten om
tot een vergelijk te komen. Zijn opvolger
Herter moet dit gezonde wantrouwen
ook wel kennen, maar hij is toch veel
meer de practicus. Hij is veel meer ge
neigd een bepaalde situatie op zichzelf
te bezien en te zinnen op een tactische
manoeuvre om daar het beste van te
maken.
Genève leek vast te lopen. De star
re houding van Fransen en Duitsers
zou geleid kunnen hebben tot een ge
wapend conflict. De eenheid van het
Westen was echter niet groot: de En
gelsen wensten de situatie niet op de
spits te drijven, althans niet, alvorens
men andere middelen tot een verge
lijk zou hebben beproefd. Hoe kon
men de scherpe kanten bijvijlen, die
een „breuk" in Genève met zich zou
hebben gebracht? Herter moet in de
bezoeken van Eisenhower en Kroesj
tsjef aan eikaars landen een uitweg
hebben gezien.
Eisenhower moet in zijn hart wel voor
deze uitweg gevoeld hebben. Persoonlijk
was hij er afkerig van wapengeweld bij
Berlijn te gebruiken en bovendien kon
de Amerikaanse president bemidde
laar by uitnemendheid de hoop koes
teren,, dat zyn menselijke warmte zelfs
in een ontmoeting met Kroesjtsjef iets
zou kunnen bereiken. Van hoge Ameri
kaanse zijde legt men er thans enige
nadruk op, dat ook Dulles tegen het
einde van zijn leven meer geneigd zou
zijn geworden tot contact met de Rus
sen op dit hoge, presidentiële niveau.
Hoe het zij. ervaren waarnemers te
Washington zijn er niet zonder meer van
overtuigd, dat Dulles in de huidige om
standigheden voorstander van zulk een
contact geweest zou zijn.
De organisatoren van Kroesjtsjefs reis
hebben een moeilijke tyd. Onder meer
natuurlijk, omdat Kroesjtsjef zo goed
mogelijk beschermd moet worden tegen
onaangename bejegingen en zelfs aam
slagen. Men zal trachten om demon
straties van uitgeweken Hongaren, Po
len, Tsjechen enz. zo sober en waardig
mogelijk te houden. Verbieden wil men
vrije meningsuiting natuurlijk niet. Dat
moet Kroesjtsjef, al is het moeilijk voor
hem. maar kunnen begrijpen. Men is
echter op het State Department ook be
ducht, dat een te demonstratieve harte
lijkheid aan Amerika en aan de wereld
een onjuiste indruk zal kunnen geven
omtrent de ernstige meningsverschillen
tussen de Sovjet-Unie en Amerika, die
door deze bezoeken heus niet uit de weg
geruimd zullen worden. In 1955 heeft
men in warme bewoordingen over de
de „sfeer van Genève" geschreven. Die
betere sfeer zou geschapen zijn, door de
persoonlijke ontmoetingen tijdens de
conferentie van de Grote Vier. Destijds
is men bepaald te optimistisch geweest
en reeds enkele maanden later kwam de
ontnuchtering. Zulk een misverstand wil
men thans vermijden. Of dat mogelijk
is, moet men afwachten. Pers, radio en
televisie zullen enorm veel werk maken
van deze ontmoeting. Amerikanen zyn
vrijwel nooit stijf of formeel. Wanneer
zij met Kroesjtsjef zullen praten, wan
neer zij hem de hand schudden, dan zul
len zij steevast glimlachen. Overal ter
wereld zal men deze foto's zien en het
kan vrijwel niet anders of veel simpele
krantenlezers cn bioscoopbezoekers zul
len de indruk krijgen, dat het botertje
tot de boom. dat het koek en ei is tus
sen Rusland en Amerika. Dat zou na
tuurlijk een onjuiste interpretatie zijn,
doch een indruk, die Kroesjtsjef om
speciale redenen misschien tydelyk wil
wekken.
Op het State Department vraagt men
zich af hoe men moet voorkomen, dat
Kroesjtsjef voortdurend omringd, Ja in
gemetseld zal zyn door een ring van fo
tograferende en vragenstellende journa
listen. Men overweegt de mogelijkheid
om slechts één vliegtuig met journalis
ten met Kroesjtsjef mee te laten gaan
op zijn rondreis. Zo zou men het aantal
persmensen misschien wat kunnen be
perken, maar ter plaatse zal men toch
altijd nog met een indrukwekkend groot
aantal lokale journalisten te maken krij
gen en hun gelederen zouden op die
momenten wel eens danig versterkt
kunnen blijken
President Eisenhower zal zeker de ge
legenheid krijgen rustig met Kroesjtsjef
te spreken. Zowel bij het begin van zijn
reis als tegen het einde komt Kroesj
tsjef naar Washington en het lijkt
waarschijnlijk, dat de staatslieden zich
wel enige tyd terug zullen trekken in
Camp David, anderhalf uur per auto
van Washington verwijderd, waar de
president dit voorjaar ook met Macmil-
lan heeft geconfereerd.
Reuter voegt hieraan toe: Premier
Kroesjtsjef zal op 18 september de al
gemene vergadering van de VN toespre
ken. Hij doet dit op uitnodiging van se
cretaris-generaal Hammarskjöld.
Advertentie
Nog 9 dagen
belangrijke
korting.
BREESTRAAT
Westelijke wind
Het lagedrukgebied, dat een einde
maakte aan de periode met zonnig en
droog weer is nu boven de Noordzee
aangekomen. Intussen wordt door een
Oceaandepressie een hoeveelheid war
me lucht naar de Britse eilanden ge
voerd. Tegelijkertijd verplaatst zich een
hogedrukgebied ten westen van Spanje
naar de Golf van Bisoaye. Dit breidt
zijn invloed de komende 24 uur ook
over onze omgeving uit. In verband
hiermee draait de wind bij ons naar
westelijke richtingen en wordt de
buien activiteit snel onderdrukt. De tem
peraturen zullen ongeveer dezelfde
veel al waarden bereiken als vandaag.
23 AUGUSTUS
Zon op: 5.35 uur: onder 19.50 uur;
maan op: 21.49 uur; onder: 11.07 uur.
Hoogwater te Katwijk te 6.09 en 18.32
uur. Laagwater te 2.02 en 14.15 uur.
(24/8 hoogwater te 6.47 en 19.07, laag
water te 2.38 en 14.49 uur).
Van 24 augustus a.s. tot en met de kanalen, een speciale feestver-
5 september, de dag van het grote
bloemencorso in Aalsmeer, zal in
het bloemencentrum, vooral langs
iiiüiiiiiitiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
Weer Hutspotrally
„Leidscli Dagblad"
Ook dit jaar organiseert ons
Blad weer een Hutspotrally. Na
het grote succes van vorig jaar
konden en wilden wij ook niet
anders. Op zaterdagmiddag 26
september zullen de puzzelaars
onder de automobilisten hun
hart weer kunnen ophalen.
Elders in dit nummer geven
wij U meer bijzonderheden over
deze rit. Men kan er eveneens
een inschrijving sjor muiier vin
den. Wacht niet te lang met
opgeven, vorig jaar hebben wij
velen moeten teleurstellen
lichting branden, zodat men tot een
prachtige combinatie van water,
licht en bloemen komt. Dit plaatje
laat zien hoe mooi bepaalde plekjes
van Aalsmeer gaan worden.
Om de toekomst
(Van onze parlementaire redacteur)
De vrijere loonvorming houdt in, dat voor iedere bedrijfstak afzon
derlijk, naar de mate van de economische mogelijkheden in iedere be
drijfstak, een loonsverhoging wordt overeengekomen. De loonsver
hogingen worden dus verschillend. Dat is de theorie. Maar in de prak
tijk kijken de bedrijfstakken toch naar elkaar, wat er met de lonen
gebeurt. Men volgt zoveel mogelijk eikaars voorbeeld om geen onte
vreden arbeiders te krijgen.
Dit nummer bestaat alt 12 pagina's*
en een Bijvoegsel
Bij het begin van de vrijere loonvor
ming is het nu de metaalindustrie, waar
in de eerste C.A.O. tot stand zal komen
in het kader van de vrijere loonvor
ming. Deze C.A.O. is dus zeer belang
rijk, omdat zij ongeveer het voorbeeld
wordt voor andere bedrijfstakken. Ook
voor de overheid is deze C.A.O. van
groot belang, omdat zij van plan is de
lonen en salarissen van de ambtenaren
tydig te verhogen in overeenstemming
met het algemeen gemiddelde van de
komende loonsverhogingen. Het is de
bedoeling, dat de loonsverhoging voor
de ambtenaren niet achteraan komt,
maar dat zij wordt gegeven, zodra er
enig inzicht is welke loonsverhoging in
het algemeen in het vrye bedrijfsleven
zal worden gegeven.
In de metaalindustrie is nu sprake
van een loonsverhoging van 5 naast
de huurcompensatie per 1 april 1960
van 2.5 Zoals bekend, mogen de
loonsverhogingen niet leiden tot prijs
verhoging. De ruimte voor de loons
verhoging moet worden gevonden in
de toeneming van de produktiviteit of
andere oorzaken, die een grotere winst
opleveren. Bij het vaststellen van de
loonsverhoging kan worden vooruitge
lopen op de nog te verwachten toene
ming voor de produktiviteit. In de
C.A.O. voor de metaalindustrie is dat
gebeurd. Bij de regering bestaat de
vrees, dat daarop te ver is vooruitge
lopen, zodat toch prijsverhoging zal
ontstaan.
Indien de loonsverhoging in de me
taalindustrie als voorbeeld zou worden
genomen voor de rest van het bedrijfs
leven, zou dit kunnen leiden tot alge
mene prijsstijgingen (inflatie) en een
ontwrichting van het economische le
ven, met als gevolg een nieuwe beste
dingsbeperking. Wanneer de koopkracht
door te ruime loonsverhogingen te sterk
toeneemt, moet er meer worden gepro
duceerd, terwijl er thans reeds in di
verse provincies of gemeenten gevoelige
tekorten zijn aan arbeidskrachten.
Wanneer er veel geld onder het volk
komt, probeert iedere ondernemer daar
van zoveel mogelijk binnen te krijgen.
Hij gaat uitbreiden, enz. De gemeenten
moeten zich aanpassen met kostbare
voorzieningen. Er ontstaat dan een grote
vraag naar kapitaal. De rente stijgt.
Alles wordt duurder. Er ontstaat een
overspannen situatie. Het Rijk moet
zich sterk beperken met zyn uitgaven
voor wegen, inpolderingen, gebouwen,
enz., die kapitalen vergen.
AI met al is de beslissing over de
C.A.O. in de metaalindustrie voor de
toekomst dus van grote betekenis. In
een volledige zitting van de minister
raad zal maandag worden beslist in
„Ministeriele stoelendans" lijkt op dit
ogenblik echter nog niet waarschijnlijk
(Van onze Paryse correspondent)
In Parijse politieke kringen doen dezer dagen hardnekkige geruchten de
ronde over een spoedig aftreden van minister-president Michel Debré. Er wor
den zelfs al namen genoemd van zyn kandidaten-opvolgers, als hoedanig De
Gvulle's voormalige kabinetschef de bankier Pompidou, de minister van Binnen
landse Zaken Chatenet en de nieuwe staatssecretaris Louis Joxe, die daarvóór
secretaris-generaal was van de Quai d'Orsay, de hoogste kansen zouden maken.
Deze drie figuren worden gerekend tot de liberale kringen te behoren en boven
dien zijn het eerder technici dan politici, waarmee ze juist aan de voorkeur van
generaal De Gaulle zouden kunnen voldoen.
Oostduits protest inzake
kernwapens voor
West-Duitsland
V.S. houden zich niet aan
beperking
Oost-Duitsland heeft vry'dag bij de
Verenigde Staten en West-Duitsland
geprotesteerd tegen een overeenkomst
tot het verstrekken van inlichtingen aan
West-Duitsland „over het gebruik van
kernenergie voor militaire doeleinden
en hulp bij de opleiding van Westduitse
strijdkrachten in het gebruik van kern
wapens".
De Amerikaans-Westduitse overeen
komst wordt een belangrijke schakel
genoemd in de keten van maatregelen
om West-Duitsland het beheer over
kernwapens te geven.
Volgens de Oostduitse regering wor
den de bewapeningsbeperkingen, die
vroeger West-Duitsland binnen de Navo
zijn opgelegd, de een na de ander opge
heven of ontdoken. ..Als dit zo doorgaat,
is het kennelijk slechts een kwestie van
tijd. dat West-Duitsland zelf kern
wapens gaat vervaardigen. Het is een
feit, dat hiervoor sinds lange tijd een
uitgebreid onderzoek en andere voorbe
reidende werkzaamheden in West-
Duitsland gaande zijn", aldus de nota.
Op de Amerikaanse regering wordt
een beroep gedaan, af te zien van maat
regelen. die tot de kernbewapening van
de Duitse Bondsrepubliek bydragen.
Een woordvoerder van de Westduitse
regering heeft meegedeeld, dat de nota
niet is aanvaard. Op een telefonisch
gestelde vraag antwoordde hij, dat er
geen overeenkomst met Amerika bestaat
aangaande het uitwisselen van gegevens
over het gebruik van kernenergie voor
militaire doeleinden Wel was er één
voor vreedzame doeleinden.
Ook was er geen akkoord betreffende
de opleiding van Westduitse troepen in
het gebruik van atoomwapens, ofschoon
er Westduitse Navo-eenheden werden
geoefend in het gebruik van raketten.
Von Manteuffel kreeg 1 Vi jaar
De Duitse ex-generaal Hasso von Man
teuffel is vrijdag te Düsseldorf tot an
derhalf jaar gevangenisstraf veroordeeld.
Hij was ervan beschuldigd in januari
1944 als bevelhebber van de zevende
pantserdivisie aan het Oostelijk front
onwettig de terechtstelling van een
Duitse soldaat te hebben gelast. Von
Manteuffel had zich op een dienstorder
van Hitier beroepen, volgens welke mili
tairen, die zich laf gedroegen, moesten
worden terechtgesteld.
De eis luidde 2 jaar.
De voormalige generaal moet ook de
kosten van het geding betalen.
De president van de rechtbank, die het
vonnis toelichtte, verklaarde dat men de
vraag, of de order van Hitier wettig was
of niet, buiten beschouwing had gelaten.
Als Von Manteuffel de order goed zou
hebben bestudeerd, had hij bemerkt dat
zij alleen disciplinaire actie „ter plaatse"
toestond. De rechtbank betwijfelde of er
begin 1944 van een noodtoestand in de
zevende pantserdivisie sprake was, daar
het moreel en de discipline onaangetast
waren. Von Manteuffels populariteit bij
zijn troepen had de uitspraak ten goede
beïnvloed.
De ex-generaal deelde na de uitspraak
mee, dat hij zyn advocaat zou vragen,
de mogelijkheid van een beroep tegen
het z.i. onrechtvaardige vonnis te onder
zoeken.
De persoonlijke stukken vain Michel
Debré hebben nooit heel hoog gelegen,
terwijl het voorts een publiek geheim
is. dat de premier en president De
Gaulle, speciaal ten aanzien van de Al
gerijnse politiek, zeker niet nauwkeurig
dezelfde inzichten huldigen en mis
schien zelfs bedoelingen, hebben. Wan
neer men De Gaulle een patriot noemt,
dan is Debré een nationalist. Ontegen
zeggelijk denkt en voelt De Gaulle veel
liberaler dan de premier, die van een
zekere geborneerdheid niet is vrij te
te pleiten en zekere verschillen van in
zicht zouden zich aanstaande woensdag
kunnen openbaren, wanneer een bij
zondere ministerraad zich met het alles
beheersende vraagstuk van de Algerijn
se oorlog zal bezig houden. Vandaar
dan ook vooral al die geruchten, die
nog versterkt worden door het voor
nemen dat de minister van Financien
Antoin Pinay wordt toegedicht en die
om politieke en persoonlijke redenen de
regering zou willen verlaten.
Het lijkt ons persoonlijk niettemin
bijzonder onwaarschijnlijk dat op die
dag al een ouderwetse Franse regerings
crisis uit zou breken. In de eerste
plaats, omdat Debré zich nog nooit
openlijk tegen zijn heer en meester De
Gaulle heeft verzet. En verder omdat
de grondwet van de Vijfde Republiek
praktisch een crisis pas mogelijk
maakt, wanneer het parlement eerst de
regering heeft weggestuurd. Het parle
ment is nu op vakantie en het weet
bovendien, dat het zijn eigen graf zou
delven, indien het zich tegen de regering
en in werkelijkheid tegen president De
Gaulle zou durven verzetten. Noch con
stitutioneel, noch politiek of psycholo
gisch schijnen de voorwaarden dus
aanwezig voor een regeringscrisis op
zeer korte termijn, of zelfs voor een
vervanging van de huidige premier De
bré, die door De Gaulle begin van dit
jaar met zoveel woorden voor vijf jaren
in het zadel werd geplaatst. Wanneer
we de ontknoping van een officiële re
geringscrisis dus niet zeer waarschijn
lijk kunnen achten, dan kan toch even
min worden ontkend, dat er ook in de
boezem van het kabinet momenteel een
duidelijke malaise heerst, die ook al
weer door de Algerijnse oorlog wordt
veroorzaakt.
Generaal De Gaulle heeft sinds de
vijf maanden, dat hij als president der
Republiek nu alle leidsels in handen
houdt, zelden of nooit zijn ministers
toegestaan tijdens een kabinetszitting
een oordeel over de beslissende vraag
stukken van de binnen- en de buiten
landse politiek te geven. De Gaulle
beschikte niet slechts altijd, hy wik
te eveneens alleen en op eigen houtje.
Voor het eerst heeft de generaal op
de laatste bijeenkomst van zijn rege
ring de ministers nu verzocht voor de
aanstaande zitting van woensdag
ieder een eigen toespraakje voor te
bereiden over hun opinies inzake de
Algerijnse politiek, die verder gevolgd
zou moeten worden.
Het is bekend dat een meerderheid
der ministers een liberale koers in Al
gerije voorstaat en de groep extremis
ten, waartoe naast Debré, Soustelle en
de minister van Oorlog Guillaumat
behoren, vormt in 't kabinet maar :en
kleine minderheid. Een minderheid ech
ter, die op belangrijke fracties van het
leger en op de meerderheid vermoede
lijk van het parlement zal kunnen reke
nen. Alleen indien het woensdag dus,
eens werkelijk hard tegen hard mocht
gaan, zou premier Debré zich misschien
tot aftreden verplicht kunnen zien.
Het is nogmaals echter zeer onwaar
schijnlijk, dat het reeds nu die kant
zou opgaan. De Gaulle heeft er geen
enkel belang bij zich vrijwillig de
openlijke vijandschap van de extre
misten op de hals te halen, terwijl
het eveneens zeer onaannemelijk is
dat Debré en zijn nationalistische
medestanders nu een onverbloemde
oppositie tegen het staatshoofd zou
den durven riskeren. De tyd van de
onophoudelijke ministeriele stoelen
dansen, toen de minste spanning in
of buiten de regering in een openlijke
crisis tot uiting kwam, is met De
Gaulle's Vijfde Republiek toch wel
afgesloten.
hoeverre de C.A.O. voor de metaal
industrie, die een loonsverhoging in
houdt van 5 ft, kan worden goed
gekeurd, gezien in het licht van de
gehele economische ontwikkeling en
/e sociale consequenties. In tal van be
drijfstakken wordt in spanning naar
deze beslissing uitgezien.
Kap. t. z. 4. H. W. von Freytag
Drabbe (links) heeft gistermorgen
op het exercitieterrein van de Ma
rinekazerne te Amsterdam zijn
functies van commandant Maritie
me middelen Amsterdam en com
mandant van de Marinekazerne
aldaar overgedragen aan kap. t. z.
H. C. van de Stadt (rechts). Voor
heen eerste officier van Hr. M-
Vliegkampschip Karet Doorman.
