Derde Amerikaanse kunstmaan in
één week tijds gisteren gelanceerd
Akkoord met de Griekse
reder-miljonair Carras
i WEERBERICHT
Bolsatelliet iiiet in zijn baan
Fa. D. KRET Zn.
Partijen gelijk aansprakelijk
Eisenhowers perschef bereidt
Europese agenda voor
Opgericht 1 maart 1860
ZATERDAG 15 AUGUSTUS 1959
No. 29822
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur: E. A. E. van Dishoeck
Hoofdredacteur: J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f7.50 per kwartaal; f2.55 per maand; f0.59 per week
Witte Singel 1, Leiden - Giro no 57055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie 21507
Capsule „Explorer V" eveneens vermist
Voor de derde maal in acht dagen tijds hebben de Amerikanen vrijdag een
kunstmaan gelanceerd. De satelliet is een soort ballon van aluminium, die met
stikstof wordt gevuld, zodra hij uit een stalen cilinder is afgeschoten. Deze glan
zende bol met een doorsnede van 3.60 meter moet met het blote oog zichtbaar zijn.
De raket, die de nieuwe kunstmaan in haar baan moest brengen, werd afge
schoten op de basis Cape Canaveral in Florida.
Vier uur na de lancering werd evenwel medegedeeld, dat de bol klaarblijkelijk
niet in een baan' om de aarde is gekomen.
Volgens bekendmaking blijkt uit de
voorlopige gegevens, dat de eerste trap
goed heeft gewerkt. Daarna haperde het
apparaat voor de hoogteoontroie, waar
door de raket met een afwijking naar
links naar beneden ging. Hoewel ook de
tweede en de derde trap werkten, wordt
aangenomen dat de satelliet in de at
mosfeer is verbrand. Waar dit gebeurd
is, heeft men nog niet kunnen vaststel
len
Later werd medegedeeld, dat de drie
trappen van de raket van het type „Ju-
no II", die gebruikt werd om de satel
liet in een baan om de aarde te bren
gen, goed hebben gewerkt. De laatste
trap zou ook om de aarde draaien. Deze
bevat een stalen buis van 77,5 cm leng
te en met een doorsnede van 17.5 cm,
waarin de ballon, die ongeveer 4.5 kg
weegt, zit opgevouwen. In de cilinder
zitten ook het lanceerapparaat en het
mechanisme om de ballon op te blazen,
alsmede een radiozender.
De proef werd genomen onder auspi
ciën van het Bureau voor Lucht- en
Ruimtevaart (NASA). Men wilde door
middel van de ballon, die bestaat uit
twee zeer dunne lagen aluminium en
een laag plastic, de weerstand en de
dichtheid van de hogere luchtlagen me
ten.
Men had gehoopt dat de zender van
60 milliwatt, die zendt op een golfleng
te van 108.03 megacycles, ongeveer twee
weken zou werken. Men rekende er op
dat de ballon, die na verloop van tijd
zijn gasvulling zou verliezen, door de
stugheid van zijn omhulsel zijn vorm
zou behouden. De weerstand van de
lucht zou dan maken, dat de ballon een
e spiraalvormige baan beschreef, die ten-
5 slotte in de dichtere lagen van de at-
J mosfeer zou eindigen doordat de bol
I) tengevolge van de wrijving verbrandt.
i- Het verste punt van de beoogde baan
N zou ongeveer 2.300 km van de aarde lig-
A gen, terwijl de kortste afstand tot de
ti aarde ongeveer 670 km zou bedragen.
Hoe lang de ballon in de ruimte zou
N blijven, was moeilijk te berekenen.
1 Het was de tweede maal, dat de V.S.
'i een proef met een ballonsatelliet na-
6 men. Een poging, welke op 23 oktober
1958* met een raket van het type „Jupi-
ter-C" werd gedaan, mislukte doordat
de laatste trap niet werkte. Het appa-
sl raat stortte toen zeven minuten na de
Li lancering in de Oaraibische Zee.
ijj „Explorer V" niet
teruggevonden
dj Het Amerikaanse ministerie van De
fensie heeft gisteravond te Washing
ton bekendgemaakt, dat de pogingen
'i Prinses Beatrix in Verona
jï Prinses Beatrix is gisteren van Ra-
lbl venna naar Verona gereisd waar zij
's avonds in het oude romeinse amfi-
theater een uitvoering heeft bijgewoond
N van Verdi's opera „La forza del desti-
no". (De macht van het noodlot).
In oktober Britse
verkiezingen
Volgens het Britse socialistische blad
„Daily Herald" zullen er zeker deze
herfst algemene verkiezingen in Enge
land worden gehouden. De regering zou
de conservatieve partij hebben gevraagd
zich gereed te houden voor een stem
ming op 22 of 29 oktober.
om de capsule van de aardsatelliet
„Explorer V" te bergem, als mislukt
moeten worden beschouwd.
De bijna 150 kg wegende capsule was
weliswaar volgens plan van de kunst
maan gescheiden, maar de schepen
en vliegtuigen, die in het gebied van
Hawaii het apparaat hadden moeten
bergen, hadden geen signalen ontvan
gen. die hen in de goede richting had
den moeten leiden.
Van Hawaii was een escadrille trans
portvliegtuigen van het type C-119 op
gestegen om de capsule op te vangen.
De toestellen waren uitgerust met een
speciaal trapèze-acbtig apparaat. Hier
mee had men de lijnen van het val
scherm, waardoor de val van de capsule
moest worden vertraagd, willen „opvan
gen". Dit had moeten geschieden op een
hoogte van minder dan negen km.
De vliegtuigen hadden voor de op-
van operatie slechts tien minuten de
tijd. Daarna namen schepen het zoeken
over.
De proef was bedoeld om bepaalde
methoden te onderzoeken, volgens welke
men een mens van een reis door de
ruimte veilig op aarde hoopt te laten
terugkeren.
Toch reden tot
tevredenheid
De lancering van de „Explorer V"
heeft toch enkele goede resultaten op
geleverd, waarvan de belangrijkste de
uitstekende functionering van de ra
ket van het type „Thor" is, die als
eerste trap was gebruikt. Voorts zijn
de Amerikanen van oordeel, dat de
gebreken, welke tot een volledige mis
lukking van de vorige twee „Explo
rers" hebben geleid, zijn verholpen. De
Amerikaanse luchtmacht bereidt al
nieuwe proeven voor om dieren le
vend van een ruimtereis te laten te
rugkeren. Tenslotte is men ingenomen
met de nieuwe „Superbrandstof" R.J.-
1, waarvan de samenstelling geheim
wordt gehouden. De leiders van de
Amerikaanse luchtmacht verwachten
met deze brandstof de draagwijdte
van hun ballistische projectielen te
kunnen vergroten. Waarschijnlijk zal
de brandstof binnenkort in raketten
van het type „Atlas" en „Titan" wor
den gebruikt
„Titan" ontploft
Een intercontinentale Titan-raket is
maandag enkele seconden na de lan
cering op de basis Cape Canaveral in
de Amerikaanse staat Florida ont
ploft. De raket viel op de startbaan
terug.
De 30 meter lange raket, de grootste
uit het Amerikaanse rakettenarsenaa],
was gelanceerd om een proef te nemen
met het scheidingsmechanisme tussen
de twee trappen. De gehele lancerings-
installatie was in vlammen gehuld en
een dikke, zwarte rook hing boven net
Ongeveer zestig technici, die in een
betonnen schuilplaats de lancering ga
desloegen, zijn ongedeerd gebleven.
Dit was de vijfde proef lancering met
een Titan. Bij geen van de proeven
haalde de raket de beoogde afstand van
8.000 kilometer.
Secretaris-generaal van
Marine met verlof
Weigerde onder ander
te staan
(Van onze Haagse redactie)
Als een der eerste uitvloeisels van de
samenvoeging der departementen van
Oorlog en Marine werd enige tijd gele
den de heer L. C. Rietveld benoemd tot
secretaris-generaal van het nieuwe
departement van Defensie. Hy vervulde
voordien dezelfde functie bij het depar
tement van Oorlog. Het was de bedoe
ling, dat de secretaris-generaal van het
oude departement van Marine, de heer
J. J. van Houten, als waarnemend secre
taris-generaal van Defensie onder de
heer Rietveld zou komen te staan. Dit
heeft de heer Van Houten echter ge
weigerd. In verband hiermede is hij
thans naar wy van bevoegde zijde
vernemen met verlof gegaan.
In zijn plaats is nu benoemd tot secre-
taris-generaal van het Departement van
Marine in liquidatie de Schout-bij-
nacht van administratie J. Dekker, tot
voor kort hoofdintendant der zeemacht.
Korporaal van Marine
na pistoolschot overleden
Gisternacht, even na 12 uur, heeft een
patrouille, die de wacht controleerde, de
25-jarige korporaal-geschutmaker, B. W.
Rejjers met een pistoolschot in het hoofd
aangetroffen in zijn wachthuisje aan de
Marinehaven te Den Helder. De korpo
raal deed dienst als onderofficier van de
wacht bij de dienst conservatie. Tijdens
het vervoer naar een ziekenhuis is de
man aan zyn verwonding overleden. Hij
was gehuwd en had een kind.
De Kon. Marechaussee heeft de dood
van de korporaal in onderzoek. De kor
poraal werd aangetroffen door de afko
mende waöhit. Voornamelijk door het
ontbreken van aanknopingspunten is
het vermoeden gerezen dat onvoorzich
tigheid met het wapen de oorzaak is van
het ongeluk.
Advertentie
LOODGIETERSBEDR1JF EN
SANITAIRE INSTALLATIES
Hoge Rjjndjjk 71 - Leiden
Telefoon 20023—24350
er
[jj Zonnige perioden
De Bilt verwacht van heden- tot
morgenavond:
i Voor morgen wordt op de meeste
Ï1 plaatsen droog weer verwacht met zon-
j nige perioden. De temperaturen blijven
J gematigd. (Opgemaakt te 10 uur)
;a
u.< 16 augustus
eij Zon op: 5.34 uur; onder: 20.04 uur.
f®TMaan op: 18.32 uur; onder: 2.59 uur.
°eJ Hoogwater te Katwijk 1.04 en 13.40 uur,
llJf laagwater 9.13 en 21.41 uur.
30
17 augustus
>9- Zon op: 5.25 uur; onder: 20.02 uur.
.„I Maan op: 19.41 uur; onder: 5.22 uur.
j Hoogwater te Katwijk 2.00 en 14.29 uur,
laagwater 10.11 en 22.36 uur.
n[' Dit nummer bestaat uit 12 pagina's*
en een Bijvoegsel
Opdracht voor zes schepen geannuleerd
(Van onze Haagse redactie)
„De strop" is geregeld! De schade zal door alle bii het contract betrokken
partijen gelijkelijk worden gedeeld de Staat der Nederlanden, de scheeps
werven en de Griekse reder J. C. Carras. Het contract voor zes nog door de
werf ,,De Schelde" te leveren vrachtschepen van 10.000 ton is geannuleerd.
Deze schepen zullen aan andere reders moeten worden verkocht. De Neder
landse Dok- en Scheepsbouwmaatschappij heeft Carras bepaalde faciliteiten
moeten toestaan en zal de vijf bestelde tankers van 24.000 ton voor hem
voltooien.
straks waarschijnlijk toch sprake zal
zijn van financiële schade. „Met het
mes op de keel zetten hadden wij ech
ter in het geheel niets bereikt", zo zei
hij.
Concessies
Volgens mr. Rinnooy Kan zal de
NDSM de door Carras bestelde vijf
24.000 tons tankers normaal afbouwen
en aan de Griek leveren. Dat wil zeg
gen: de NDSM heeft hiervoor wel be
paalde concessies moeten doen. Mr. Rin
nooy Kan achtte zich echter niet ge
rechtigd over de aard van deze conces
sies mededelingen te doen. Maar het
ligt voor de hand, dat deze op finan
cieel terrein liggen. De vooruitbetalin
gen, die door Carras zijn gedaan voor
de nog door De Schelde te leveren zes
vrachtschepen van 10.000 ton - vier zijn
er geleverd en betaald, het ging om 10
schepen - zullen aan Carars terug gege
ven moeten worden.
De Nederlandse Krediet Verzekering
Maatschappij en de Export Financie
ringsmaatschappij waren ingeschakeld
bij de financiering en afbetaling van de
schepen. De eerste maatschappij, wordt
gegarandeerd door de Staat der Neder
landen. Deze maatschappij berekent
premies. Sinds 1932 is onder de midde
len van de Staat een bedrag van onge
veer 26 miljoen gulden als „winst" van
deze maatschappij geboekt.
Mr. Rinnooy Kan was bereid te ver
klaren dat de Staat daarmee de schade,
die door het annuleren van de schepen
en het verlenen van faciliteiten bij de
afbouw van de vyf tankers hoopt te
kunnen opvangen.
Na dag vol geruchten
Dat is de conclusie die men mag
trekken uit de mededelingen van mr. A.
Rinnooy Kan, plaatsvervangend The
saurier Generaal op de gistermiddag
haastig bijeengeroepen persconferentie
over de zaak Carras in het ministerie
van Financiën in Den Haag, na een dag
vol geruchten over het al of niet failliet
gaan van de Griekse reder en miljonair
J. C. Carras en het miljoenenverlies, dat
de Nederlandse scheepswerven, Neder
landse Dok- en Scheepsbouwmaatschap
pij in Amsterdam en de Kon. Mij „De
Schelde" in Vlissingen daardoor zouden
gaan lijden.
Reeds enige dagen echter was er in
principe sprake van een overeenkomst
tussen Carras en de andere bij het con
tract voor de bouw van vijf tankers en
tien vrachtschepen - een order van rond
200 miljoen gulden - betrokken partijen
over een regeling van de moeilijkheden.
In een schriftelijke verklaring werd
nog meegedeeld dat zich ten aanzien
van de afwikkeling van de door Carras
geplaatste orders voor de bouw van
vrachtschepen en tankers bepaalde
moeilijkheden hebben voorgedaan, die
voortvloeien uit de ongunstige situatie
op de vrachtenmarkt. Deze moeilijkhe
den zijn evenwel, aldus de verklaring, na
overleg tussen alle betrokken partijen
tot een oplossing gebracht. De veronder
stelling dat er sprake zou zijn van een
zware slag voor de betrokken werven,
heeft derhalve geen grond.
Mr. Rinnooy Kan toonde zich over de
bereikte overeenkomst zeer verheugd,
maar kon daarby niet verhelen dat er
lÉM§g
Deze foto geeft een duidelijk beeld
van de enorme verwoestingen, welke
door de watermassa's rondom Salz
burg zijn aangericht. Het betreft de
brug in de autobaan van München
naar Oostenrijk bij Salzburg over de
Salzach.
Deze brug is in 1939 onder het be-
ivind van Hitler, evenals het stukje
autobaan in Oostenrijk, afgebouwd
Donderdagavond even voor zeven
uur stortte de uit twee helften be
staande enorme brug met een don
derend geweld in de rivier. De zui
delijke helft verdween aan de oost
kant geheel in het water, terwijl de
noordelijke helft nog geruime tijd is
blijven hangen. Deze instorting was
een gevolg van het feit, dat de oos
telijke pijler door de enorme kracht
van het water werd ondermijnd en
wegzakte.
Met het opruimen van deze brug
en de vernieuwing zullen, naar een
ingenieur ons ter plaatse vezekerde,
meerdere jaren gemoeid zijn.
Het verkeer in beide richtingen
wordt in de toekomst door Salzburg
Sedert de regens zijn opgehouden,
kan het gevaar als geweken ivorden
beschouwd.
Een onzer redacteuren, die met
vakantie in Oostenrijk vertoefde en
de plaats des onheils passeerde,
maakte er deze voortreffelijke opna
me, wélke een goed beeld geeft van
de aangerichte verwoesting.
Laos wil
V.N. - waarnemers
De Laotiaanse regering zal de secre
taris-generaal van de Ver. Naties, Ham-
in arskjöld, verzoeken enige waarnemers
naar het Laotiaans-Noordvietnamese
grensgebied te zenden, aldus is vrijdag
te Vientiane officieel bekendgemaakt.
Het verzoek zal worden overgebracht
door een speciale afgezant namelijk
Ngon Sananikone, een broer van de mi-
nister-president.
De enige taak van de waarnemers zal
zijn naar de grens te gaan en rapport
uit te brengen over wat zij daar zien.
Het aantal waarnemers is een zaak, die
Hammarskjöld moet bepalen, zo werd in
de bekendmaking gezegd.
Verwacht werd dat Ngon Sananikone
vandaag naar New York zou vertrekken.
Premier Phoy Sananikone van Laos
heeft vrijdag communistisch China er
van beschuldigd, dat het zijn land tracht
vrees aan te jagen. Hy noemde de aan
vallen, welke communistische opstande
lingen vorige maand in de noordooste
lijke provincies hebben gedaan, een „in
vasie".
De eerste-minister verklaarde op een
massabijeenkomst, dat hij de Chinese
communisten zou laten weten, dat Laos
zich niet laat intimideren.
Hij zei dat zijn regering over „beslis
sende bewijzen" beschikte dat er tussen
de Pathet Lao en het communistische
Noord-Vietnam een' geheime verstand
houding bestaat.
Bevredigend verloop
steunactie expeditie
Nieuw-Guinea
De steunactie voor de expeditie naar
het Sterrengebergte in Ned. Nieuw-
Guinea die thans op weg is naar de
Julianatop in het gebied heeft tot-
dusver een niet-onbevredigend ver
loop.
De penningmeester van de Stichting,
die de expeditie heeft samengesteld, de
heer H. Muller, heeft verklaard dat uit
vele kleine bijdragen gebleken is dat de
bereidheid tot stortingen op het giro
nummer 478000 aanmerkelijk is, terwijl
het. bedrijfsleven niet ten achter is ge
bleven om door financiële schenkingen,
bijdragen in natura of door middel van
kortingen op geleverd materiaal de ex
peditie te steunen. Deze steun, aldus de
heer Muller, beloopt, vanaf het begin
van de steunactie, ongeveer 4 ton maar
blijft noodzakelijk naast de ruime toe
zeggingen en garanties van de Rotter
damse reder Verolme.
Het verschil tussen het benodigde be
drag en de bijdragen totdusver kan moei
lijk worden aangegeven .aangezien de
expeditie uiteraard niet met een vast
staand budget kan werken. Dit is wel
gebleken toen de financiële krachten
uitgeput dreigden te raken en snel in
grijpen noodzakelijk was. Dank zij de
ondervonden medewerking, aldus prof.
H. J. Lam uit Leiden, voorzitter van de
Stichting, bestaat er thans goede hoop
dat de voorgenomen onderzoekingen tot
een afgerond geheel zullen worden vol
bracht.
In Parijs ivorden harde noten verwacht
(Van onze Paryse correspondent)
Tussen Bonn en Londen, waarheen hij vandaag is vertrokken, heeft de pers
chef van het Witte Huis, James Hagerthy, gedurende twee dagen in Parys met
leden van de staf van generaal De Gaulle gesproken om de vele protocolaire
punten op de diplomatieke i's te plaatsen in verband met de ontmoetingen, die
de Amerikaanse en Franse staatshoofden begin september zullen hebben. Presi
dent Eisenhower arriveert, zoals bekend, op 2 september a.s. in Parijs eu tot de
vyfde zal hij in Frankrijk blijven. Voor Bonn heeft hy op 27 augustus zeven
uren uitgetrokken en tussen de Westduitse en de Franse hoofdstad staat Londen
eveneens voor vijf dagen genoteerd.
In Parys zal de Amerikaanse presi
dent naast, of beter na generaal De
Gaulle ook andere Europese staatslie
den ontmoeten. Het is nu wel bijna
zeker, dat de Nederlandse minister van
Buitenlandse Zaken, mr. Luns. in zyn
kwaliteit van voorzitter van de Noord-
Atlantische Verdrags-Organisatie des
middags op 3 september in gezelschap
van secretaris-generaal Paul Henri
Spaak zijn opwachting bij het Ameri
kaanse staatshoofd zal mogen maken.
Ook de namen van de Italiaanse en
Turkse regeringsleiders en ministers
van Buitenlandse Zaken zijn inmiddels
in Ike's agenda-boekje tijdens zijn
Paryse verblijf genoteerd.
Niettemin blijkt het toch wel de zeer
kennelijke bedoeling van het Elysée te
zijn het bezoek van president Eisenho
wer vooral in het teken van de Ameri
kaans-Franse vriendschap te plaatsen.
Uit het communiqué, dat na de minis
terraad van woensdag j.l. werd uitgege
ven. had een niet al te best geïnfor
meerde lezer zelfs de indruk "kunnen
krijgen, dat president Eisenhower nu
speciaal naar Parijs denkt te reizen om
door zijn Franse evenknie, generaal De
Gaulle, ontvangen te kunnen worden.
De waarheid is, gelijk bekend, een tik
keltje anders.
Hoe dat zij: de Franse regering be
looft voor Eisenhower, die door een
dertigtal ministers, experts, politie
ambtenaren en G.I.-mannen vergezeld
zal worden in Parijs een paar gedenk
waardige d'agen voor te bereiden. Samen
met generaal De Gaulle zal de president
natuurlijk de traditionele krans leggen
op het graf van de Onbekende Soldaat,
De Gaulle streeft naar
„derde macht"
De Paryse correspondent van de „New
York Herald Tribune" heeft gemeld, dat
president De Gaulle woensdag tegen
over het kabinet heeft verklaard, dat
het besluit van president Eisenhower
om rechtstreeks met premier Kroesjtsjef
te spreken, schade zal berokkenen aan
de solidariteit van de Navo. Hy zou
hebben aanbevolen, dat Frankrijk zijn
banden met zijn buurlanden verstrekt,
zodat het met hun steun als een
Europese „derde macht" zal kunnen
spreken.
waarna beide staatslieden samen in een
open auto de Champs Elysées zullen
afrijden. Vermoedelijk zal de Ameri
kaanse president ook buiten Parys nog
wel een paar toertjes maken, want het
ligt in het voornemen, dat als conferen
tieoord ook een der historische kastelen
in Rambouillet of elders wordt inge
schakeld. Als logies heeft men het oog
op het ministerie van Buitenlandse
Zaken aan de Quai d'Orsay moeten
laten vallen, nu de appartementen voor
de invites-staatshoofden op het Elyseé
als bureau voor de talrijke stafleden van
de generaal zijn omgebouwd en inge
richt.
Harde noten
Generaal De Gaulle schijnt overigens
al wel veel op het hart te hebben, want
hij verlangt in verschillende etappes
minstens acht a negen uren met Eisen
hower en doorgaans onder vier ogen te
kunnen spreken. Alle geschilpunten, die
de laatste maanden in het Amerikaans-
Franse diplomatieke verkeer de koppen
hebben opgestoken, zullen op tafel wor
den gebracht en De Gaulle is niet van
zins er doekjes om te winden of zich
met een kluitje in het riet te laten
sturen.
Presiden Eisenhower die, naar ver
wacht en door de journalisten natuur
lijk vurig gehoopt wordt, in Parijs voor
het eerst in zijn carrière als Amerikaans
staatshoofd een persconferentie op bui
tenlandse bodem zal houden, zal ook
van de kant van De Gaulle vermoedelijk
voor zware krachtproeven worden ge
plaatst.
De huidige Franse president heeft,
gelijk men weet, de welverdiende repu
tatie ook in het diplomatiek overleg
geen gemakkelijk heer te ?ön. Het is
echter eveneens bekend dat Eisenhower
een der zeer weinige figuren is van het
internationale politiek toneel van van-
daag, voor wie "eneraal De Gaii'lc
respect heeft Tn De Gaulle's vermaard
memoires pit de laatste oorlog kan men
over Eisenhower veel goptG en weinig
kwaads lezen, zowel met betrekking tot
ziin kwaliteiten van diplomaat als van
imlitair strateeg. In Franse regerines
kringen houdt men veel hoop gevestigd
op deze banden van vriendschap, waar
door heide presidenten worden verben-
den. want politiek gesproken cal e* riet
weinig to verhapstukken zijm.