EISENHOWER NAAR RUSLAND-
KROESJTSJEF NAAR AMERIKA
Topconferentie in Genève blijfl nog
tot de waarschijnlijkheden behoren
WEERBERICHT
Zal beslissing nog invloed hebben
op de conferentie te Genève?
LONDEN OPGETOGEN OVER
HET KOMENDE TOPGESPREK
Verbazing - opschudding - gejuich
Opgericht 1 maart 1860
DINSDAG 4 AUGUSTUS 1959
No. 29812
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur: E. A. E. van Dishoeck
Hoofdredacteur: J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f7.50 per kwartaal; f2.55 per maand; f 0.59 per week
Witte Singel 1, Lelden Giro no 57055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie 21507
INTERNATIONALE INSTEMMING
President Eisenhower heeft gisteren op een speciale persconferentie meegedeeld,
dat hij en Kroesjtsjef zijn overeengekomen over en weer bezoeken af te leggen.
Voorts deelde hü mee dat hü eind augustus naar Europa zal reizen om bespre
kingen te voeren met de Britse Franse en Westduitse regeringshoofden.
Eisenhower zei dat Kroesjtsjef zijn uitnodiging had aanvaard en in september
in de V.S. zou zijn. Hijzelf had een uitnodiging van Kroesjtsjef om later in de
herfst een officieel bezoek aan de Sovjet-Unie te brengen, aanvaard. Hij hoopte
vóór 22 december naar Rusland te gaan, maar bijzonderheden zijn nog niet
vastgesteld.
Eisenhower legde er de nadruk op, dat zijn besprekingen met Kroesjtsjef geen
„onderhandelingen" zouden zijn. Voorts zei hij dat alle staatshoofden van de
Westelijke bondgenoten het denkbeeld van bezoeken over en weer hadden
aanvaard.
Nadere toelichting
Hij zei, dat hü bü zün bezoek aan
Europa in augustus afzonderlek bespre
kingen zou voeren met Macmillan in
Londen, De Gaulle in Pares en met
Adenauer. Hü zei dat hü de bezoeken
aan Moskou en Washington beschouwt
als onderdeel van de pogingen om iets
van het üs, dat de betrekkingen met de
Sovjet-Unie schünt te verstarren, te
smelten.
Eisenhower verklaarde met nadruk,
dat hü niet van plan is op te treden als
woordvoerder voor de westelüke mogend
heden bij zijn besprekingen met Kroesjt
sjef; dat zou ook niet kunnen. Hü kan
slechts optreden als woordvoerder voor
de V.S. en hun regering.
Reeds enige tüd heeft hü overleg ge
pleegd over de bezoeken aan Moskou en
Washington en de westelüke bondge
noten waren het er allen over eens, dat
zü eerder positieve dan negatieve waarde
zouden hebben.
Maandag had hü enkele leden van het
congres ingelicht en ook van die züde
werd instemming vernomen.
Met een brede glimlach merkte de
president op dat de a.s. bezoeken in de
afgelopen dagen in Europa een van de
slechtst bewaarde geheimen sedert lang
was geweest.
Hü zei voorts te hopen, dat de bezoe
ken iets zouden büdragen om begrip en
vooruitgang op het gebied van de vrede
te bevorderen.
Op een vraag deelde hü mee, dat Rus
land zich wel bewust is van de moge
lijkheid van incidenten door vluchte
lingen in de V.S. tijdens het bezoek van
Kroesjtsjef.
Op de vraag of hü naar Moskou reist
voor de winter begint, zei hü dat de
herfst pas op 22 december is afgelopen.
Als hü aan zün programma vasthoudt,
zal het bezoek daarvóór moeten geschie
den.
Op een andere vraag zei hü dat onder
handelingen met Kroesjtsjef naar zün
mening absoluut geen zin zouden heb
ben tenzü daarbü zou kunnen worden
gerekend op enige positieve resultaten.
Eisenhower zei dat zijn bezoek en dat
van Kroesjtsjef geen direct verband
houden met een mogelüke topconferentie
op een later tüdstip.
Zün besprekingen met Kroesjtsjef over
wederzüdse vraagstukken zullen eerder
verkenningen zün dan een poging tot
onderhandelen.
Op de vraag wat hü hoopt te bereiken
bü zijn besprekingen met de westelijke
regeringsleiders, zei hü dat de coördi
natie tussen de bondgenoten in de af
gelopen weken opmerkelük goed was ge
weest. Hij meende echter, dat er een
aantal vraagstukken is sommige daar
van hebben zelfs helemaal geen betrek
king op de Sovjet-Unie waarover de
regeringshoofden moeten spreken. Dit
Dit antwoord vatte men op als een ver-
wüzing naar zijn eerder geuite wens om
te spreken met president De Gaulle,
die nauwer contact wenst tussen de V.S.
Engeland en Frankrük en die wil delen
in de atoomgeheimen.
Op verdere vragen zei hü te hopen
met Adenauer te spreken. Dit zal moge-
lük niA in Bonn zijn.
Hij hoopte dat de bekendmaking van
de wederzüdse bezoeken van Kroesjtsjef
en hemzelf de ministers in Genève zou
den inspireren tot grote activiteit, zodat
er voor woensdag resultaten zouden
kunnen worden bereikt, die een bijeen
roeping van een topconferentie zouden
rechtvaardigen.
Wanneer komt Kroesjtsjef?
In doorgaans welingelichte kringen te
Washington heeft men gezegd dat, mi
nister-president Kroesjtsjef tegen 15
september of wat waarschünlüker is, iets
later naar de Verenigde Staten zal
reizen.
Kroesjtsjef zal twee of drie dagen in
Washington vertoeven en daarna een
rondreis van tien dagen dagen door de
Ver. Staten maken.
Veranderlijke bewolking
De Bilt verwacht van heden- tot
morgenavond: Veranderlüke bewolking
met op de meeste plaatsen wat mot
regen. Zwakke tot matige wind tussen
Noord en West. Weinig verandering van
temperatuur.
(Opgemaakt te 11.15 uur)
5 AUGUSTUS
Zon op 5.06; onder 20.25 uur.
Maan op 6.12; onder 20.28 uur
Hoogwater te Katwük aan Zee 3.38 en
16-05 uur.
Laagwater 11-48 uur.
Dit nummer bestaat uit 8 pagina's.
De Canadese regering bestudeert de
mogelijkheid om Kroesjtsjef uit te no
digen tot een aansluitend bezoek aan
Canada.
Ook in V.N.
Functionarissen van de Verenigde Na
ties zijn er vrüwel zeker van dat Kroesjt
sjef voor de V.N. zal verschijnen als hij
in Amerika is. Sommige waarnemers zün
van mening, dat Kroesjtsjef als zijn
reisplan het tenminste toelaat mis
schien in het algemene debat tussen
beide zal komen. De algemene vergade
ring begint op 15 september.
Nikita Kroesjtsjef zal de eerste Rus
sische premier zün, die een bezoek aan
de V.S. brengt. Wel zijn verscheidene
andere Russische leiders daar geweest,
zoals vice-premier Mikojan.
Eisenhower naar Moskou
Eisenhower zal Moskou bezoeken en
een reis door de Sovjet-Unie maken van
verscheidene dagen. Dit bezoek zal een
verdere gelegenheid bieden voor onoffi
ciële besprekingen met Kroesjtsjef, aldus
Tass.
President Eisenhower is al eens in
Moskou geweest en wel in 1945, toen Sta
lin op het hoogtepunt van zün macht
was.
Eisenhower was in die jaren opperbe
velhebber van de Geallieerde strijd
krachten in West-Europa. Hij werd met
grote praal in Moskou ontvangen en
kreeg zelfs de uitnodiging om naast Sta
lin een grote parade op het Rode Plein
bü te wonen. Eisenhower kreeg ook een
onderscheiding, de „Sovjet-orde van de
overwinning". De besprekingen met Sta
lin gaven Eisenhower toen de indruk
dat de Sovjet-Unie niets liever wilde dan
vriendschap met de V.S. Eisenhower
raakte toen ook persoonlijk bevriend
met maarschalk Zjoekof, die zoals be
kend later van het politieke toneel ver
dween. Eisenhower heeft ook Kroesjtsjef
Communistisch China
niet in V.N.
Blijvend verzet der V.S.
„Wij zün vast van plan om in het
tiende achtereenvolgende jaar in de
algemene vergadering van de V.N. de
campagne tegen toelating van commu
nistisch China tot de V.N. te leiden.
Dit heeft Cabot Lodge, het hoofd van
de Amerikaanse delegatie in de V.N.
gisteren in San Francisco verklaard op
een lunch, die werd gegeven door de
„Californische raad voor wereldaange
legenheden". Cabot Lodge keerde zidh
met kracht tegen de voorstanders van
toelating, die stellen, dat deze „onver
mijdelijk" is. Hij sprak zich voorts uit
voor een politiek van kracht i.v.m. deze
kwestie en i.vjn. de kwesties Berlün en
Formosa.
Cabot Lodge legde er de nadruk op,
dat er geen enkele aanwijzing bestaat,
dat Peking dichter tot het standpunt
van de V.N. is genaderd.
De redenen voor het Amerikaanse
besluit, aldus Lodge, zijn o.a het op
treden van China in Tibet, ,,de pogin
gen om Formosa met geweld te ver
overen, de vervolging van missionaris
sen en zendelingen en de onmenselijke
weigering om Amerikaanse burgers vrü
te laten".
Lodge drong er bij het Internationaal
Olympisch Comité op aan de uitsluiting
van nationalistisch China ongedaan te
maken, omdat anders „vele Amerikanen
gaan twijfelen aan de waarde van een
Amerikaanse deelneming aan de Olym
pische Spelen".
al eens ontmoet. Dit gebeurde in 1955 te
Genève. Kroesjtsjef was toen nog geen
premier van de Sovjet-Unie, doch alleen
eerste secretaris van de Communistische
Partij van dit land. Premier was in die
dagen Boelganin.
Genève voelt zich overbodig
(Van onze reisredacteur, W. L. Brugsma)
Genève, 4 augustus In de slagschaduw van de komende ontmoeting der
twee reuzen sukkelt de Geneefse „conferentie der boodschappenjongens" naar zün
einde, dat morgenavond delegaties en entourage uit hun lüden gaat helpen. Het
zal, zo verzekeren Oost en West, een vriendelijk afscheid worden. Het gaat
natuurlük niet aan het komend duet der twee eerste violen met dissonanten uit
Genève te verstoren. Over de beste manier om negeneneenhalve week vruchte
loos discussiëren in een slotcommuniqué onder te brengen spraken de vier
ministers vandaag aan een lunch bü Selwyn Lloyd.
Wat zal dat communiqué bevatten?
Gisteren deed Lloyd nog eens een een
zame poging een Berlüns akkoord tot
stand te brengen door te proberen Gro-
myko te laten verklaren, dat een ver
stikken van de termün van een tussen
tijdse regeling voor Berlijn, de Weste
lüke positie in die stad niet aan zou
tasten. Het was wederom tevergeefs.
Vandaag zullen de Westelijke Drie hun
laatste poging wagen om via dat op
stapje het in de lucht hangend akkoord
te pakken te krügen. De hoop is tot het
uiterste gereduceerd en men moet bo
vendien tüd overhouden om met Gro-
myko overeenstemming te bereiken over
de procedure van een verdaging in een
of andere vorm. Voor morgen, de laatste
dag van de conferentie, wordt een ple
naire zitting verwacht, waarop de par
tijen voor het oog der wereld hun stand
punten nog eens zullen rechtvaardigen.
Onder het gewicht van de aankondi
ging van de Eisenhower-Kroesjtsjef-
uitwisseling voelt iedereen in Genève
zich eigenlijk nogal overbodig. Niet ge
heel terecht overigens, want de regeling
van de Berlijnse en Duitse kwesties
blijft een zaak der vier mogendheden,
die Eisenhower en Kroesjtsjef voorbe
reid, maar
worden.
zeker niet afgedaan kan
Een topconferentie blüft dus tot de
waarschijnlükheden behoren. In te
genstelling tot andere gissingen om
trent het tijdstip daarvoor, verneem
ik hier, dat het zeer wel mogelijk is,
dat die topconferentie tussen het be
zoek van Kroesjtsjef aan de Verenig
de Staten en dat van Eisenhower aan
Sovjet-Unie plaats zal grijpen en
dat zij in Genève gehouden zal wor
den.
Prinses Soraya, ex-keizerin van
Perzi'è. is gistermiddag om halfvijf
met haar moeder en haar broer in
Noordwijk aangekomen, waar zij
haar intrek nam in „Huis ter
Duin". Het hoge gezelschap werd
begroet door de directeur van
„Huis ter Duin"de heer W. Tap-
penbeck (midden). Links prinses
Soraya en rechts op de rug gezien
haar moeder.
Nixon in Polen
De Amerikaanse vice-president, Nixon,
heeft gisteren vüfeneenhalf uur met
Poolse leiders geconfereerd. Toen hij
het regeringsgebouw verliet, zei Nixon,
dat hij en de Polen diepgaande en
openhartige besprekingen hebben ge
houden over Amerikaans-Poolse aan
gelegenheden en ook over enkele inter
nationale kwesties.
De Amerikaanse vice-president sprak
met de eerste secretaris van de Poolse
communistische partij, Gomoelka, de
minister-president, Cyrankiewicz, en de
minister van buitenlandse zaken.
Rapacki.
Gisteravond werd ter ere van Nixon
in het Radziwellpaleis te Warschau een
receptie gehouden, waarop vrijwel alle
Poolse leiders en diplomatieke ver
tegenwoordigers aanwezig waren. Na
een woord van welkom, uitgesproken
door de voorzitter van de Poolse staats
raad, Zawadski, dankte Nixon de be
volking van Warsohau voor de harte-
lüke ontvangst, die zü hem had bereid.
Nixon noemde deze ontvangst een be-
wüs voor de traditionele vriendschap
tussen Polen en de V.S
Over zijn besprekingen met de Poolse
Leiders merkte Nixon op, dat er pun
ten zijn waarover de V.S. en Polen het
niet eens zijn, zoals de politiek en de
economische systemen van beide lan
den en de middelen om de internatio
nale vraagstukken op te lossen. Maar er
is één punt, waarover ik het met U vol
komen eens ben, aldus Nixon. „Wat
Een recente opname van H.K.H. I twintigste
Prinses Irenedie morgen haar vieren.
verjaardag hoopt te
Succes voor de
Britse diplomatie
(Van onze Londense correspondent)
In officiële kringen in Londen is
men verheugd, ja zelfs opgetogen, over
de snelle verwezenlijking van het
wederzijdse bezoek van de Amerikaanse
president en Kroesjtsjef. Het wordt be
schouwd als een onverwachte en grote
stap voorwaarts in de goede richting, al
beseft men natuurlijk terdege, dat de
mislukking van Genève een van de
redenen tot dit initiatief is. Het wordt
in elk geval als een succes voor premier
Macmillan beschouwd, die, toen Ame
rika nog weerspannig was, besloot alleen
naar Moskou te gaan.
Polen in de oorlog overkomen is, mag
zich nooit meer herhalen, noch in
Polen, noch ln welk ander land ook".
Het Poolse staatshoofd. Zawadski.
hield voorts een toespraak, waarin hü
zei, dat de Verenigde Staten en Polen
verbonden zün door traditionele vriend
schapsbanden. die teruggaan tot de tijd
van Washington.
Zawadski zei verder, dat de snelle
groei van de Poolse economie het ge
volg is van de samenwerking met de
Sovjet-Unie en alle nabuurlanden.
Hij zei te hopen, dat de Pools-Ameri-
kaanse betrekkingen verder verbeterd
zullen worden en dat de contacten od
economisch, wetensohappelük en cul
tureel terrein zullen worden uitgebreid
Parijs niet onverdeeld enthousiast
Nationale tenen
liclit gekwetst
(Van onze Parüse correspondent)
Ofschoon men ook in Parijs deze ont
knoping van de conferentie van
Genève al wel enige tijd aan zag
komen, heeft de officiële aankondi
ging van ontmoetingen op korte ter
mijn tussen Eisenhower en Kroesjtsjef
hier in brede kring toch nog wel de
nodige verbazing, zo geen opschudding
veroorzaakt. De mededeling, dat Ike
alvorens met Kroesjtsjef te gaan
praten, eerst nog eens even met
Macmillan, De Gaulle en Adenauer
wil spreken, voelt men hier als een
soort balsem op de wonde van het
gekneusde nationale zelfrespect.
Want in feite stevent men nu toch
wel af op een onderhandeling Oost-
West, zoals het Kremlin die altüd be
geerd heeft en waarbü alleen de super
wereldmachten Rusland en Amerika
het woord zullen mogen voeren. Ook de
verzekering, dat Eisenhower alleen uit
naam van zyn eigen land zal optreden,
dus niet als officiële afgevaardigde van
de Westelüke Drie of Vier, West-
Duitsland inbegrepen heeft men in
Parys eerder als lapje voor het bloeden
opgevat. En we vermoeden zo. dat in
het büzonder bü generaal De Gaulle,
die bij de eventuele vereffening der
rekeningen Oost-West ook achter de
schermen moet blüven, het bericht van
de topconferentie onder vier in plaats
van onder acht ogen geen grenzenloze
vreugde zal hebben verwekt.
In de Franse pers vindt men naast
bedenkingen echter toch ook vele
uitingen van instemming, opluchting
en zelfs van geestdrift.
Men verwacht in elk geval, dat de
crisis rond Berlün nu wel haar natuur-
lüke dood zal sterven en verder heeft,
zo laat men hier niet ten onrechte ver
nemen. West-Duitsland veel meer dan
Frankrijk van een vergelük Amerika-
Rusland te vrezen De luidste en hoog
ste juichkreten worden intussen door
de communistische bladen aangeheven
Het communistisohe partyblad „l'Huma-
nité" verscheen vanmorgen met de
grote foto's van Kroesjtsjef en Eisen
hower broederlük naast elkander op de
eerste pagina als de mannen, die ons
aller lot nu wel even tezamen zullen
regelen.
De Britten zien de komende bezoeken
als een geweldig succes voor hun eigen
diplomatie, waarvan het doel altüd is
geweest de Verenigde Staten en de
Sovjet-Unie dichter tot elkaar te bren
gen. want zonder actieve medewerking
van Amerika kunnen er nu eenmaal
geen spükers met koppen worden ge
slagen. Macmillan baande de weg voor
Nixon. die op zün beurt de ontmoe
ting tussen Kroesjtsjef en Eisenhower
mogelijk maakte. Dit is voor Nixon een
persoonlyk triomf... Macmillan, die in
februari in Moskou een gevaarlüke
impasse brak, bleef volharden toen hü,
ondanks de tegenstand van de Weste
lüke bondgenoten, bleef pleiten voor
een topgesprek. Maar het is ook een
succes voor Kroesjtsjef, die nooit iets
voor de ministersconferentie van
Genève heeft gevoeld en thans uit de
diplomatieke nevel de top ziet oprüzen,
zonder dat aan de Westelüke voorwaar
den is voldaan, nJ. positieve resultaten
inzake Berlün. Vandaar dat menigeen
in Londen sceptisch blüft staan tegen
over deze dramatische opleving van het
diplomatieke toerisme. Men verwacht
geen wonderen, maar wel een verbete
ring van de algemene internationale
atmosfeer Al deze visites over en weer
zullen moeten büdragen tot verwüde-
ring van het grootste struikelblok voor
elke overeenstemming de diepe ver
trouwenscrisis tussen Oost en West.
Macmillan legde onmiddellük een ver
klaring af, waarin hü zün vreugde uit
sprak over de tussen president Eisen
hower en Kroesjtsjef gemaakte af
spraak Verder zeide hü. altüd geloofd
te hebben, dat de spanning tussen Oost
en West grotendeels kan verdwünen
door persoonlijke contacten en gedach-
tenwisseling Deze zün even belangrijk
als de formelere ontmoetingen. Macmil
lan vond zijn discussies met Kroesjtsjef
eerder in dit jaar zeer nuttig. Hü is er
zeker van, dat de komende bezoeken
van Eisenhower en Kroesjtsjef tot een
vruchtbare en constructieve conferentie
van regeringshoofden zullen leiden.
Vergeleken met de toestand van novem
ber 1958. toen men dacht in termen van
dreigementenen ultimata, is er thans
een belangrüke winst behaald voor de
zaak van de vrede Eisenhowers bereid
heid om naar Europa te komen om de
toestand met de Westelüke bondgenoten
te bespreken, is een gebaar dat Mac
millan warm begroet Wü zullen zeer
verheugd zün. zegt hü. hem in Londen
te verwelkomen.
Uit Macmillans verklaring blükt zon
neklaar, dat de Britten geen achter
docht koesteren omtrent een onder
onsje tussen Eisenhower en Kroesjtsjef.
Integendeel, Macmillan heeft dit altüd
gewild. Zijn initiatief wordt thans van
onschatbare waarde geacht. Het leidde
tot de conferentie van Genève, welke,
al bleven resultaten uit, toch bereikt
heeft, dat de gevaarlijke data omzeild
werden, de verbindingen werden open
gehouden en de topbezoeken mogelijk
werden.
Prins Aschwin naar Ravello
Prins Aschwin. broeder van Prins
Bernhard, is gisteren per vliegtuig in
Rome aangekomen. Hy zal daar twee
dagen blyven en dan het Nederlandse
Koninklüke gezin in zün vakantie-oord
Ravello gaan opzoeken.
