AMERIKAANSE VICE-PRESIDENT
SPRAK TOT RUSSISCHE VOLK
WEERBERICHT
„Wij hebben niet twee werelden
nodig, maar één, zonder ellende"
Koningin Elizabeth drukte 8000
handen en sprak 50 redes uit
Concessies van Rusland in ruil
voor reis Kroesjtsjef naar V.S.?
Opgericht 1 maart 1860
MAANDAG 3 AUGUSTUS 1959
No. 29811
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur: A. E. van Dishoeck
Hoofdredacteur: J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f7.50 per kwartaal; f2.55 per maand; f0.59 per week
Witte Singel 1, Lelden Giro no 57055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie 21507
De Amerikaanse vice-president Nixon heeft zaterdag voor de Russische radio
en televisie gezegd, dat Amerika zijn militaire bases niet in stand houdt om de
Sovjet-Unie aan te vallen, maar om zichzelf en zijn bondgenoten te verdedigen.
De oplossing van het militaire vraagstuk kan volgens Nixon uitsluitend worden
gevonden in een gemeenschappelijke ontwapening en niet in een eenzijdige.
Hij pleitte voor een openhartige samenwerking, „die ons samen naar de maan
kan brengen". Verder sprak de Amerikaanse vice-president zich uit voor een
regelmatige uitwisseling op allerlei gebied, voor een vreedzame concurrentie,
voor een gezamenlijke strijd tegen honger en ziekte en voor een politiek van
„open lucht, open stad, open geest en open hart".
„Als Kroesjtsjef zich wijdt aan het scheppen van betere levensomstandigheden
voor het Russische volk, zal hij de géschiedenis ingaan als één van de grootste
Sovjet-leiders, maar als hij er naar streeft andere landen gelijk te schakelen, zal
hij vrees, achterdocht en spanning scheppen", aldus Nixon.
De toespraak is rechtstreeks door alle Sovjet-Russische radiozenders uitgezon
den, alsmede door elf televisiestudio's binnen een straal van 400 km. van Moskou.
Nixon zei dat hij zeer onder de indruk
is gekomen van de efficiënte en moder
ne inrichting van fabrieken, van de
schitterende balletten in Leningrad en
Novosibirsk en van het streven naar
verbetering op alle gebied.
De Russen waren harde werkers, vi
taal en bezield met de wil om vooruit
te komen.
Verder was het Nixon opgevallen, in
hoevele opzichten de Russen met de
Amerikanen overeenkomen. „Wij houden
allebei van humor en van sport, wij zijn
allebei gastvrij en vriendelijk. Maar bo
venal zijn de beide volken' één in hun
vredeswil". De vice-president zei dat
niets hem zo pijnlijk getroffen had als
de woorden van een Russische ex-mili
tair in Novosibirsk, die zei: „Ik geloof
U niet als U zegt dat Amerika voor vre
de is".
Nixon gaf de verzekering dat alleen
aanvallende landen iets van Amerika te
duchten hebben.
Nixon vervolgde: „De Ver. Staten heb
ben meegedaan aan twee wereldoorlo
gen, doch zij hebben geen vierkante
centimeter grond noch een cent herstel
betalingen van de voormalige vijanden
geëist.
De Amerikanen hebben de hoogste le
vensstandaard ter wereld. Wy wensen
slechts één ding van andere volkeren:
in vrede en vriendschap met hen te le
ven.
Geen leider ter wereld kan de zaak
der vrede meer toegewijd zijn dan onze
president. En zijn broeder, dr. Milton
Eisenhower, die ons de eer heeft aan
gedaan deze reis mee te maken, kan U
vertellen dat Eisenhowers leven en le
venswijze een bewijs van deze eenvou
dige, doch grote waarheid zijn: niemand
haat de oorlog meer dan hij, die er veel
van heeft gezien", aldus Nixon.
Hij vervolgde: „Wij weten dat het
onze beide landen in dit tijdperk van
kernwapens onmogelijk is de ander aan
te vallen zonder verschrikkelijke vergel
dingsmaatregelen uit te lokken.
Daarom zou elke leider, die zo krank
zinnig zou zijn om slechts te denken aan
het beginnen van een oorlog, steeds het
spreekwoord voor ogen moeten houden:
„Graaf geen kuil voor een ander, want
U zou er zelf in kunnen vallen".
„Waarom", sprak Nixon verder, „be
staat er dan twijfel aan dat regering en
volk der Ver. Staten evenzeer de zaak
van de vrede zijn toegedaan als het Sov-
jetrussische volk?
Ik denk, dat een gedeelte van het ant
woord kan worden gevonden in een an
dere vraag, die mij op mijn reis her
haaldelijk werd gesteld en die de heer
Kroesjtsjef zelf stelde in de toespraak,
welke hij 28 juli j.l. te Dnepropetrovsk
hield, namelijk: „Indien de Ver. Staten
in de vreedzame bedoelingen der Sov
jet-Unie geloven, waarom achten zij het
dan noodzakelijk de bewapeningswed
loop voort te zetten en nieuwe militaire
bases in het buitenland, rondom de Rus
sische grenzen, aan te leggen?"
Bij de beantwoording van deze vraag
moet ik er in de eerste plaats op wijzen
dat deze bases uitsluitend dienen ter
verdediging van de Ver. Staten en onze
bondgenoten, het zijn geen uitgangs
punten voor een aanval op de Sovjet-
Unie.
En ik zal U vertellen waarom wij deze
bases hébben gesticht. Na de tweede
wereldoorlog heeft Amerika in snel tem
po gedemobiliseerd. Toen deed zich een
aantal gebeurtenissen voor, die een be
dreiging voor onszelf en voor onze
vrienden in het buitenland vormden.
Eervol ontslag minister
van den Bergh
Het besluit, waarbij aan de minister
van Defensie, de heer S. J. van den
Bergh, op zijn verzoek ontslag wordt
verleend, is door H.M. de Koningin ge
tekend. Het ontslag is gegeven op de
meest eervolle wijze, onder dankbetui
ging voor de diensten, aan H.M. de Ko
ningin en den lande bewezen.
Opklaringen
De Bilt verwacht van heden- tot
morgenavond:
Opklaringen maar ook enkele lokale
buien. Zwakke tot imatige wind tussen
west en noord. In het algemeen iets
hogere temperaturen.
(Opgemaakt te 11.15 uur).
4 AUGUSTUS
Zon op 5.04; onder 20.27 uur;
Maan op: 5-04; onder 19.58 uur;
Hoogwater te Katwijk aan Zee: 3.02
en 15.29 uur.
Laagwater 11.09 en 23.31 uur.
Dit nummer bestaat nit 12 pagina's.
De blokkade van Berlijn en de Kore
aanse oorlog zijn kenschetsend voor ac
ties, die de Ver. Staten en hun bondge
noten tot herbewapening dwongen, op
dat wij ons tegen een aanval zouden
kunnen verdedigen.
Een vierde gedeelte van de gehele
Sovjetrussische produktie is voor bewa
peningsdoeleinden bestemd. Dit betekent
dus, dat elke arbeider in de Sovjet-Unie
één van zijn vier werkdagen uitsluitend
voor de bewapening werkt. Dit is één
van de sprekende feiten, die de Ver.
Staten noodzaken krachtige strijdkrach
ten op de been te houden en de Ameri
kaanse militaire bases in het buiten
land te handhaven.
En ook het Amerikaanse volk draagt
een zware bewapeningslast. Denkt U
zich eens in wat het voor onze beide
landen zou kunnen betekenen indien wij
onze volken van deze last zouden kun
nen bevrijden", aldus Nixon.
„Een andere vraag, die mij op mijn
reis vaak gesteld is, was: „Waarom wil
len de Ver. Staten niet instemmen met
een staken der proefnemingen met
kernwapens?"
In het kort samengevat is het ant
woord dat het niet alleen gaat om de
totstandkoming van een Amerikaans-
Russische overeenkomst hieromtrent,
doch dat er deugdelijke waarborgen
moeten worden gegeven, dat na het slui
ten van een dergelijk akkoord „ook in
derdaad geen kernwapenproeven meer
zullen worden genomen".
9 Slot pag. 2
SOA
Bezoek aan Canada ten einde
Reis vroeg (te) veel van haar krachten
(Van onze correspondent te Londen)
Koningin Elizabeth, die gisteren van haar uiterst inspannend reis naar Canada,
waar zy o.a. de St.-Laurens-zeeweg opende, is teruggekeerd in Londen. Ze zal
vandaag of morgen by wijze van voorzorgsmaatregel door haar geneesheren wor
den onderzocht. Het is geen geheim dat de Canadese tocht, welke 45 dagen
duurde, en tydens welke zij en haar echtgenoot 24.000 km. aflegden, te veel van
haar krachten heeft gevergd. Toen zy gistermiddag met een Comet op de Lon-
dense luchthaven aankwam, en met de rest van de Koninklijke Familie verenigd
werd, was zy uiterlijk opgewekt, maar het was een geforceerde opgewektheid.
Duidelijk viel waar te nemen dat de reis sporen had achtergelaten. Haar gelaat
was gespannen. Twee weken geleden waren de Britten reeds gealarmeerd door
het bericht, dat de Koningin aan uitputtting leed. Haar werd slechts af en toe
een rustdag gegund. Zij moest 8000 handen schudden, 136 plaats bezoeken, 50
redevoeringen afsteken en tweemaal voor de televisie verschijnen. De indruk, die
men by haar terugkeer kreeg, was dat zij oververmoeid was, maar gelukkig niet
ziek. Zij moet echter al meteen weer in staat zijn om met frisse moed een nieuwe
officiële reis naar Schotland te beginnen.
Het Engelse Koninklijk paar is
na een vermoeiende reis door Ca
nada in Engeland teruggekeerd.
Het werd op het Londense vlieg
veld verwelkomd door de koningin
moederprinses Margaretprins
Charles en prinses Anne.
De Koninklijke adviseurs staan thans
aan ernstige kritiek bloot. Koningin Eli
zabeth had Canada reeds driemaal eer
der als vorstin bezocht, maar toen was
het programma slechts betrekkelijk kort.
Dit was de eerste Koninklijke Canadese
tournee op grote schaal sinds 1939. De
enorme omvang van het land heeft de
organisatoren parten gespeeld. Het was
de "bedoeling dat de Koningin behalve
de voornaamste steden ook vele uit
hoeken zou bezoeken. Men wilde dat zij
zoveel mogelijk zou zien en ook gezien
worden. Dat had echter misschien beter
door meer televisie-uitzendingen gekund.
Men vraagt zich af waarom het nodig
was dat bijvoorbeeld de bezichtiging van
een nikkelmijn drie uur moest duren.
Het is zo goed als zeker dat gezien het
risico voor de gezondheid van Koningin
Elizabeth dit de laatste maal geweest is,
dat zij een dergelijke monsterachtige
reis heeft ondernomen. De moeilijkheid
is dat naarmate V Engeland zich meer
moet inspannen hèt Britse Gemenebest
bij elkaar te houden of de betekenis er
van voor de buitenwereld te onderstre
pen, deze taak voornamelijk op de
schouders van Koningin Elizabeth komt
te rusten, die immers ook het staats-
Reina van der Mey, de ster van
het Rijnsburgse corso, dat ook door
Leiden trok. Zij troonde op de
miniatuurpraalwagen, die de prijs
voor de origineelste inzending ver
wierf. Elders in dit blad schrijven
wij uitvoeriger over dit bijzonder
geslaagde corso, waarvan wij bo
vendien in dit nummer vele foto's
plaatsen.
(Foto LD/Van Vliet)
hoofd is van de afzonderlijke Britse Do
minions, hoe onafhankelijk deze zich
ook van het vroegere moederland mogen
voelen. Engeland klampt zich, wat zijn
vertoon van grootheid betreft en om
een zekere onafhankelijkheid te demon
streren vooral aan Canada' vast, niet in
de laatste plaats om indruk te maken op
de Verenigde Staten. Sinds Dievenbaker
aan de macht is, kregen de Canadese
conservatieven de wind mee door het
verzet tegen al te grote Amerikaanse
economische invloed werd de verhouding
met Engeland inniger. Het is aan geen
twijfel onderhevig, dat binnen enkele
tientallen jaren Canada de meeste an
dere Dominions in economische beteke
nis zal overtreffen. Engeland, dat nog
altijd schuw staat tegenover het Euro
pese vasteland, vlucht zeker emotioneel
in het Gemenebest, dat overigens een
verheugende stabiele factor vormt in
een wankele wereld.
Maar na de ontmoedigende ervarin
gen van de Canadese reis de Cana
dezen staan bovendien nog altijd ietwat
vreemd tegenover de koninklijke mythe
zullen dergelijke monarchale mara
thons waarschijnlijk voorgoed tot het
verleden behoren.
Opnieuw wordt het denkbeeld geop
perd dat Koningin Elizabeth als veel
vuldig staatshoofd van de in wezen ge
lijkwaardige onderdelen van het Britse
Gemenebest bij toerbeurt in de hoofd
steden ervan enkele maanden zou moe
ten resideren. Maar voor een roulerend
koningschap voelt Londen heel weinig,
al zou dit wegens de moderne verbin
dingsmiddelen misschien technisch mo
gelijk zijn. Ook de zwaar wegende ge
zinsplichten van de Koninklijke Familie
hotsen met een dergelijk vergaand plan,
dat misschien ideaal zou zijn omdat Ko
ningin Elizabeth dan in staat gesteld
zou worden in haar Dominions een nor
maal leven te leiden. Maar Londen zou
in dat geval ophouden het hart er van
te vormen
De kwestie Laos
Nieuwe bron van zorg
Het Amerikaanse ministerie van Bui
tenlandse Zaken heeft een officiële ver
klaring uitgegeven waarin bezorgdheid
wordt uitgesproken over de toestand in
Laos, waar „de communistische impe
rialisten proberen een ernstige crisis in
het Verre Oosten uit te lokken".
Volgens het „State Department"
maakt men zich belachelijk als men
verklaart dat Laos, met zijn bevolking
van twee miljoen zielen, een gevaar is
voor communistisch China met zijn 650
miljoen inwoners of voor Noord-Viet-
nam. dat een bevolking van 14 miljoen
mensen heeft.
De communistisch gezinde Pathet Lao
is er, met behulp van communistische
samenzweerders van over de grens, op
uit de rust te verstoren. De communis
tische regimes in China en Noord-
Vietnam wensen geen toestand van rust,
zij geven de voorkeur aan beroering in
Zuid-Oost-Azië, aldus deze verklaring.
Radio-Moskou zegt dat de regering
van Laos „op Amerikaanse advies bezig
is de overeenkomst van Genève over
Indo-China te saboteren en een burger
oorlog op touw heeft gezet om de oppo
sitie te vernietigen". Amerika had al
lang geprobeerd Laos van de weg der
neutraliteit af te brengen. Het blad eist,
dat de internationale bestandscommis
sie voor Laos haar werk onmiddellijk
hervat.
De Britse minister Lloyd en zijn Rus
sische collega Gromyko hebben zondag
in Genève de kwestie-Laos besproken. De
Britse minister gaf uiting aan Enge-
lands bezorgdheid over wat het als in
menging van buitenaf in Laos beschouwt
en drong er bij Gromyko op aan, dat er
aan deze inmenging een einde wordt ge
maakt. De Britse regering zou van me
ning zijn. dat speciaal de communisten
uit Noord-Vietnam de hand in de on
lusten hebben.
Gromyko zou het hiermee niet eens
zijn. Later heeft Lloyd met de Ameri
kaanse minister van Buitenlandse Za
ken, Herter, de kwestie-Laos besproken.
Laatste drie dagen Geneefse conferentie
(Van onze reisredacteur, W. L. Brugsma)
Genève, 3 augustus. Hedenmiddag zou officieel bekend worden gemaakt, dat
Nikita Kroesjtsjef door president Eisenhower is uitgenodigd een bezoek aan de
Verenigde Staten te brengen, zo verneem ik hedenochtend in Genève.
Nu het niet meer de vraag is of Kroesjtsjef uitgenodigd zal worden de Ver
enigde Staten te bezoeken, die de Geneefse conferentie bezig houdt, ryst de
kwestie of dat bezoek hem zal nopen in Genève by het scheiden van de markt
nog enkele concessies te doen. De Amerikanen hebben inderdaad de laatste dagen
hun geallieerden van de uitnodiging aan Kroesjtsjef in kennis gesteld en die
hebben er in toegestemd. De Britten, die er niet zonder leedvermaak een
analogie met het veelgesmade bezoek van Macmillan aan Moskou, maar ook een
uitstekende voorbereiding voor een topconferentie der Grote Vier in zien, zelfs
met onverholen enthousiasme. De Westduitsers hebben geen enkel bezwaar
gemaakt, alleen de Fransen zyn wat minder geestdriftig, omdat zy menen, dat
generaal De Gaulle eerder ingelicht dan geraadpleegd is. Dit nieuws neemt niet
weg, dat de Britten met even grote hardnekkigheid als tevoren er naar streven
reeds hier een beperkt akkoord over Berlyn te bereiken, en hoewel er nog
steeds geen stap vooruitgang is geboekt en de Geneefse conferentie woensdag
ophoudt, noteren de kansen van zo'n akkoord by de wedgrage Britten nog steeds
één op vier. In tegenstelling tot anderen, die zeggen dat nu de laatste reden
voor de Sovjets om concessies aan het Westen te doen is weggevallen, menen zij
namelijk, dat de Amerikanen by het polsen van Kroesjtsjef over een bezoek aan
Amerika wel degclyk geïmpliceerd hebben, dat een zekere mate van overeen
stemming in Genève zo'n reis zeer zou vergemakkelijken.
regeiing en zijn voor het Westen onaan
vaardbare al-Duitse commissie moeten
laten vallen.
Inmiddels is dus de Geneefse schild
padden-marathon, die in negen weken
slechts centimeters heeft afgelegd, het
laatste rechte eind naar de finish inge
gaan. Lloyd, die gisteren met Gromyko
over de toestand in Laos sprak en hem
waarschuwde tegen de activiteiten van
de Viet-Min in dat land, is vandaag door
Gromyko voor de lunch uitgenodigd en
zowel daarvoor als daarna komen de
Westelijke ministers bijeen. Met span
ning wordt nu afgewacht, of de Sovjet
concessies in het laatste uur een betere
basis kunnen leggen voor het bezoek van
Kroesjtsjef aan Eisenhower) naar men
hier meent in september) en een top
conferentie der Grote Vier, die daarop
direct of later (men gist hier in novem
ber) aan zou kunnen sluiten.
Officiële uitnodiging
voor Kroesjtsjef
Wat zyn de principiële punten voor
een tussentijdse regeling van Berlyn. die
Oost en West in Genève gescheiden hou
den?
Ten eerste de tijdsduur van zo'n rege
ling, ten tweede de Westelijke positie in
West-Berlijn na afloop van die termijn
en een eventuele mislukking van nieuwe
onderhandelingen, ten derde de Weste
lijke troepensterkte in Berlijn. Wat het
tweede en belangrijkste punt betreft,
eist het Westen dat Gromyko er op een
of andere manier mee instemt, dat de
positie van het Westen door aflopen van
de termijn en een eventueel mislukken
van nieuwe onderhandelingen niet aan
getast wordt. Als daarvoor in het eind
document een bevredigende formulering
wordt gevonden, zal de kwestie van de
haar belang inboeten. Het probleem van
de troepensterkte en de „technische
punten" van het verbod op raketten en
atomische wapens, beperking van pro
paganda en subversieve activiteit, als
mede de vrijheid van toegang zouden
dan ook vrij wat van hun scherpte ver
liezen. Al deze problemen schijnen welis
waar te ingewikkeld om in drie dagen af
te handelen, maar zij liggen op zo over
bekend terrein, dat men, wanneer er bij
de Sovjet-Unie ook maar enige wil tot
toenadering zou bestaan, er, technisch
gesproken, in een half uur overeenstem
ming over zou kunnen bereiken. Er is
nog een ander probleem, dat door een
bezoek van Kroesjtsjef aan de Verenigde
Staten overigens ook minder stekelig zal
worden, de vraag in welke vorm het Ge
neefse overleg opengehouden kan wor
den, wanneer er geen akkoord bereikt
wordt. Men heeft Gromyko over een
verdaging gepolst, maar totnutoe nog
zonder succes. Tenslotte zal Gromyko
ook nog de binding tussen een Berlijnse
Kroesjtsjef wil wel naar
de V.S.
De Russische premier Kroesjtsjef
heeft zaterdag onverwacht een be
zoek gebracht aan het vliegveld
Vnoekowo om het straalvliegtuig
de Boeing 707 te bezichtigen, waar
mee de Amerikaanse vice-president
Nixon reist. Kroesjtsjef zei met
dit vliegtuig of een ander" naar de
Ver. Staten te willen vliegen, „wan
neer de tijd daarvoor ryp is".
Vriendschapsverdrag
IndonesiëAustralië
Australië en Indonesië zullen moge
lijk voor het eind van dit jaar een
vriendschapsverdrag sluiten.
Dit heeft gisteravond do premier van
Australië, Menzies, lijden* een tele
visie-uitzending verklaard. Hij zei dit
jaar een bezoek aan Indonesië te zul
len brengen. De datum moet nog wor
den vastgesteld.
Premier Menzies zei, dat Australië
geen wijziging heeft gebracht in haar
politiek tegenover Indonesië. Australië
steun; 1e Nederlandse soevereiniteit :n
Ned. Nieuw-Guinea. De premier hoopte
dat eerstdaags geheel Ni^uw-Guinea
zelfbestuur zal verkrijgen.
Hij voegde aan deze verklaring toe,
dat Australië geen andere geschilpun
ten heeft met de Indonesische Repu
bliek. Dc.- kwestie Nieuw-Guinea u nog
nooit behandeld voor het internatio
naal gerechtshof, aangezien de Indone
sische eisen nier legaal. maar politiek
zijn. „Wij nemen nog steeds aan rat
deze eisen zullen worden gevolgd door
een vergelijk, of door onderhandelingen
of voor het Hof' aldus Menzies
Eerste Oostenrijkse vliegtuig
verongelukt
(Van onze Weense correspondent)
Het eerste vliegtuig van Oostenrijkse
constructie, een M-222, is gisteren tij
dens een proefvlucht bij Wiener Neu-
stadt verongelukt. De twee inzittenden,
een ervaren chef-piloot van de Oosten
rijkse Luchtvaartmaatschappij en zijn
boordmecanicien, kwamen om het leven.
Het staat nog niet vast, of het ongeluk
te wijten is aan een constructiefout of
aan verkeerde navigatie.