Ministerraad stelde de spelregels
vast voor de vrijere loonvorming
WEERBERICHT
Wijziging in de lonen eerst na
afloop van de C.A.O.-contracten
Mogelijk bezoek van Kroesjtsjef
aan Y.S. overheerst Genève
Opgericht 1 maart 1860
ZATERDAG 1 AUGUSTUS 1959
No. 29810
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur: E. A. E. van Dishoeck
Hoofdredacteur: J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f7.50 per kwartaal; f2.55 per maand; f 0.59 per week
Witte Singel 1, Leiden Giro no. 57055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie 21507
Extra loonsverhogingen in bepaalde takken
Compensatie van 2.5 voor hum-verhoging
(Van onze parlementaire redacteur)
De ministerraad heeft gisteren de spelregels vastgesteld voor de
onderhandelingen tussen werkgevers en arbeiders in het kader van de
vrijere loonvorming. Er moet rekening worden gehouden met de com
pensatie van 2.5 van het basisloon voor de huurverhoging per
1 april 1960. Loonsverhogingen die daar bovenuit gaan, zijn alleen
toegestaan indien daarvan geen prijsstijging het gevolg is. Loonsver
hogingen kunnen worden verleend op grond van stijging van de
produktiviteit, maar ook op grohd van een gunstiger rentabiliteit, dus
van betere bedrijfsuitkomsten door andere oorzaken.
Door de vrijere loonvorming zullen in
bepaalde bedrijfstakken, buiten de huur-
compensatie, wel extra loonsverhogingen
worden gegeven en in andere niet. In
dien na verloop van tijd de loonver-
schillen met de achtergebleven bedrijfs
takken te groot worden, kan het college
van Rijksbemiddelaars toch loonsver
hogingen toestaan (met prijsstijgingen
als gevolg), maar in 1960 zal dit waar
schijnlijk nog niet gebeuren op grond
van de overweging dat voorlopig de
huurcompensatie royaal is.
Indien in een bedrijfstak de voorge
stelde loonsverhoging teveel de gemid-
Nixon terug
in Moskou
De Amerikaanse vice-president, Ri
chard Nixon, is vrydag in Moskou te
ruggekeerd voor de laatste fase van
zpn bezoek aan de Sovjet-Unie. In de
afgelopen week heeft hy Siberië en de
Oeral bezocht.
Een lid van het gezelschap van Nixon
heeft verklaard dat geen verdere bijeen
komsten tussen Nixon en Kroesjtsjef
georganiseerd worden.
Nixon zal zondag naar Polen reizen.
De Amerikaanse vice-president heeft
voor zijn terugkeer de aanbouw van een
kernreactor bij de Siberische hoofdstad
in ogenschouw genomen.
Voor zijn vertrek uit Swerdlofsk zei
Nixon volgens „Tass", dat hij zeer on
der de indruk was van de produktie van
de fabrieken die hij had bezocht, van de
energie van het Russische volk en de
tekenen van vooruitgang, die hij had
waargenomen.
„Natuurlijk bestaan er verschillen
tussen beide landen. Sommige daarvan
gaan zeer diep, maar ik ben er zeker
van, dat wij een weg zullen kunnen vin
den om deze te overwinnen".
Na zijn bezoek aan de kernreactor
maakte NLxon de arbeiders een compli
ment over hun werk. Hij zei: „Staatslie
den moeten pogen de politieke geschil
len uit weg te ruimen, opdat de geleer
den kunnen werken voor het scheppen
van betere levensomstandigheden en het
ontstaan van een beter leven voor ons
allen".
Nixon zal zondag a.s. voor zijn vertrek
naar Warschau, een persconferentie
houden ih m
Protest van de P.N.I.
De grootste van de politieke par
tijen in Indonesië, de Partai Nasio-
nalis Indonesia, heeft verzet aangete
kend tegen het aan hooggeplaatste
landdienaren opgelegde verbod om lid
te zijn van een politieke party, dat op
27 juli is uitgevaardigd.
In een verklaring die het partijbestuur
gisteravond uitgaf wordt gezegd, dat
volgens de mening van de PNI, het ver
bod indruist tegen de elementaire rech
ten van de staatsburger, zoals deze in
de grondwet zijn vastgesteld. De partij
acht het een hard gelag, hooggeplaat
ste landsdienaren als leden te moeten
afschrijven.
Advertentie
delde loonstijging overtreft (waardoor
een dergelijke bedrijfstak met zijn hoge
lonen de arbeiders uit andere bedrijfs
takken in verstorende mate zou weg
trekken) kan het College van Rijksbe
middelaars na overleg eventueel een
kleinere loonsverhoging bindend opleg
gen. De bedrijfstak moet dit financiële
voordeel dan gebruiken voor prijsverla
ging van het artikel op de binnenlandse
markt of voor winstdeling wanneer het
exportgoederen betreft.
Loonsverbetering voor particuliere
verpleeginrichtingen enz., die subsidie
van het Rijk krijgen, zullen tot stand
komen zoals dat ook in het verleden is
geschied door middel van subsidieverho
ging naar billijkheid.
Inplaats van loonsverbetering kan in
ondernemingen de voorkeur worden ge
geven aan verkorting van de arbeidstijd
van 48 tot 45 uur in etappes. Slechts on
der bepaalde voorwaarden is een verkor
ting met drie uur ineens toegestaan.
Wijzigingen in de Ionen en andere ar
beidsvoorwaarden kunnen pas ingaan op
de datum van afloop van de CAO-con-
tracten. Die na 31 maart 1960 aflopen,
kunnen echter reeds worden gewijzigd
per 1 april. Contracten die bepalingen
bevatten omtrent een tussentijdse wijzi
ging kunnen direct worden herzien, in
dien althans niet tussentijds reeds een
loonsverbetering is overeengekomen.
Het College van Rijksbemiddelaars zal
welwillend staan tegenover meerjarige
contracten waarin wordt voorzien in op
eenvolgende verbeteringen van de lonen
of andere arbeidsvoorwaarden, die zijn
afgestemd op de in de bedrijfstak op
jaarbasis te verwachten ontwikkeling
van de produktiviteit.
Langlopende contracten bevorderen de
arbeidsvrede.
Het College van Rijksbemiddelaars zal
onder bepaalde voorwaarden, waaronder
begrepen een redelijkfe continuiteit van
de regeling, zijn medewerking verlenen
aan voorstellen tot het instellen of ver
beteren van winstdelings-, gepremieerde
spaar-, pensioen- of andere regelingen.
Gromyko spreekt liefst alleen met Herter
(Van onze reisredacteur, W. L. Brugsma)
Genève, 1 augustus De berichten over een mogelyk bezoek van Kroesjtsjef
aan de Verenigde Staten overheersen momenteel het gehele beeld van de
Geneefse conferentie. Hoewel de Westelüke delegaties zich byzonder zwijgzaam
tonen op dit punt, kan aangenomen worden dat zy door de Amerikanen althans
van de mogelijkheid van zo'n bezoek op de hoogte zyn gesteld. En die mogelijk
heid alleen al is voldoende gebleken om het privé-overleg in de eindfase reeds
zoveel mogelijk tot een Russisch-Amerikaanse gesprek te vernauwen.
Nadat noch de experts plaatsver
vangers van de ministers gisterochtend,
noch de vier ministers zelf gistermid
dag ook maar één stapje vooruit kwa
men, werd besloten, dat Herter en Gro
myko vandaag op een lunch bij Gromy
ko het gesprek voort zouden zetten.
Britse delegatiekringen gaven als hun
indruk, dat Gromyko blijkbaar het
liefste zaken doet met Herter alleen-
Het mag dan zyn dat er tengevolge
van de laatste oorlog vier Groten
zjjn, van die vier zyn er twee toch
zeker de grootsten en het schijnt, zo
borrelden Britse bronnen bescheiden,
dat het Gromyko helemaal niet aan
staat steeds tegen drie Westelijke
ministers te moeten praten, van wie
er twee dan nog zulke onbelangrijke
landen vertegenwoordigen.
Een duidelijke vingerwijzing, dat een
gesprek tussen Eisenhower en Kroesjt
sjef tot de mogelijkheden behoort, kon
den de Britten binnen de grenzen der
diplomatieke zwijgzaamheid nauwelijks
geven. Zouden zij zich in dat (hypothe
tische) geval gepasseerd voelen? Wan
neer zo'n gesprek een noodtoestand in
Berlijn zou kunnen voorkomen, zal
Londen er geen enkel bezwaar tegen
hebben. En evenzeer laat Lloyd minis
ter Herter nu in Genève graag zijn
gang gaan in de hoop. dat Gromyko
jegens hem mischien enkele concessies
zal doen, die een bezoek van Kroesjt
sjef aan de Verenigde Staten izouden
kunnen vergemakkelijken. De dag van
gisteren stond verder in het teken van
een voortdurende totale impasse. Niet
alleen kwamen de ministers over de
principiële problemen van een Berlijns
bestand geen stap vooruit, ook de ex
perts, die zich gisterochtend voor het
eerst over enkele gemakkelijke techni
sche problemen van een Berlijnse rege
ling moesten beraden, kwamen niet tot
een gezamenlijk rapport. Zij brachten
nu afzonderlijk verslag uit aan hun mi
nisters over hun meningsverschillen
omtrent vragen als: wat zijn atoom- en
raketwapens?" Zij zullen niet meer bij
eenkomen eer de ministers zelf enige
toenadering hebben bereikt. Uit hoofde
van dat alles zakte de Westduitse vrees
voor een mogelijk akkoord ook weer
wat. Von Brentano en Willy Brandt
lunchten met Herter en gingen „vol
komen bevredigd" heen. Lloyd en Cou-
ve de Murville zonden slechts hun
plaatsvervangers naar die lunch en ach
ter de officiële vriendelijkheid ver
moedde men enige ergernis jegens de
Westberlijnse burgervader, die hier nu
voor de tweede keer met een uitge
breid gevolg neerstreek, om de Weste
lijke ministers op de vingers te kijken.
Brandt, die tot aanstaande woensdag
had willen blijven, zal vandaag zijn va
kantie dan ook maar hervatten.
Ernstige toestand
in Laos
Beroep op Ver. Naties?
Volgens berichten, welke vrijdag by
officiële instanties in Londen zijn
ontvangen, hebben communistische
opstandelingen donderdagavond een
grenspost in de provincie Phong Saly
in Laos overweldigd, de garnizoens
commandant gedood en zijn mede
werkers gevangen genomen. Benden
van 200 tot 400 man opereren tussen
Phong Saly in het noordelijk gebied,
dat aan communistisch China grenst,
en de provincie Thakhek in het zui
den.
In de provincie Sam Neua, waar en
kele dagen geleden gevechten opvlam
den tussen communistische opstandelin
gen en regeringstroepen, zijn verschei
dene grensposten aangevallen en bezet.
Daarbij zou een aantal mensen zijn om
gekomen. De stad Sam Neua wordt be
dreigd en regeringstroepen voeren ver
sterkingen aan.
Naar schatting 1200 opstandelingen
zouden deelnemen aan de operatie, die
de omvang aanneemt van rebellie op
grote schaal.
Volgens gewoonlijk betrouwbare krin
gen zou de actie geleid en gesteund wor
den door Noord-Vietnam.
Uit gezaghebbende bron te Londen is
vernomen dat de Britse en Russische
ministers van Buitenlandse Zaken.
Lloyd en Gromyko, binnenkort te Ge
nève een onderhoud over de toestand
in Laos zullen hebben. Voorts zou de
regering van Laos van plan zijn de
kwestie voor de VN te brengen, welke
actie Engeland en India zouden steu
nen. Men acht te Londen op het ogen
blik de tijd nog niet rijp voor ingrijpen
van de Zoavo.
Deze Rijnsburgse Carmen zat gis
teravond stralend op haar praal
wagen in de Florahal van het
bloemendorp. De jury van het
corso, dat vandaag door Rijnsburg,
Oegstgeest en Leiden trekt, had
haar wagen, aangeboden door de
buurtvereniging „Centrum", met
een ereprijs bekroond. Elders geven
wij meer foto's en gegevens over
dit corso, dat gisteravond (droog
en zonder windbinnenshuis te be
wonderen viel en dat vandaag o.m.
door de Sleutelstad trekt
(Foto LD/Van Vliet)
De Franse staatsfinanciën
De Franse staatssecretaris van Finan
ciën, Valery Giscard d'Estaing, heeft
medegedeeld, dat de uitgaven ónder de
gewone begrotingsdienst in 1960 100
150 miljard hoger zullen zijn dan in het
lopende jaar. De uitgaven voor de na
tionale defensie zullen met 50 miljard
franken stijgen en de openbare investerin
gen met 55 miljard franken. De begro
tingsontvangsten zullen echter minstens
200 miljard franken meer bedragen dan in
1959. Hij bevestigde, dat dank zij de
gunstige ontwikkeling van de belasting
ontvangsten de regering dit jaar geen
staatslening zal behoeven uit te schrij
ven.
Bijeenkomst economische
raad der V.N.
De 28ste bijeenkomst van de econo
mische en sociale raad der Verenigde
Naties, die een maand heeft geduurd,
is gisteren geëindigd met de goedkeu
ring van een aantal resoluties inzake
het verlenen van hulp aan onder-ont
wikkelde landen.
Bij een dezer resoluties werd de se
cretaris-generaal der Verenigde Naties,
Dag Hammarskjöld, verzocht onder
ontwikkelde landen te helpen hun olie
reserves te exploiteren. Hammarskjöld
werd uitgenodigd bijzonderheden mede
te delen over de wijze, waarop pro
gramma's, die onder auspiciën van de
Verenigde Naties zijn ingesteld, kunnen
bijdragen tot deze exploitatie.
Nederland is een van de 18 landen,
die aan de bijeenkomst deelnamen.
LOODGIETERSBEDR1JF EN
SANITAIRE INSTALLATIES
Fa. D. KRET Zn.
Hoge Rijndijk 71 - Leiden
Telefoon 20023—24350
Bestendiger weer
De Bilt meldde hedenmorgen om tien
uur, dat het lagedrukgebied, dat over
vloedige regenval in Nederland heeft
gebracht, in oostelijke richting weg
trekt. Op de Oceaan is een belangrijke
wijziging in de circulatie gekomen,
waardoor de depressies een noorderlijker
baan gaan volgen en op grote afstand
van ons land blijven. Een rug van hoge
luchtdruk krijgt daardoor gelegenheid
zich over West-Europa uit te breiden.
Samenhangend daarmee zal de tempe
ratuur morgen wat hoger worden, ter
wijl er geen regen van betekenis meer
zal vallen.
2 AUGUSTUS.
Zon op 5.01. onder 20 30 uur.
Maan op 3.03, onder 18.46 uur.
Hoogwater te Katwijk aan Zee 1.48
en 14.25 uur, laagwater 9.16 en 22.11 u.
Dit nummer bestaat uit pagina's,
en een Bijvoegsel
Aan boord van het s.s.Rotterdam
in aanbouw bij de Rotterdamse
Droogdok Maatschappij wordt
hard gewerkt om het majestueuze
schip in gereedheid te brengen voor
de eerste vaart. Het 38.000 ton me
tende schip voor de wal bij de
R.D.M. Met een lengte van 228
meter en de breedte van ruim 28
nieter behoort het schip, aai een
accommodatie heeft voor ongeveer
1400 passagiers, tot de grootste
vijf passagiersschepen ter wereld.
Uitspraak op 21 augustus
Weer pleidooien in tabaksproces
SievekingIndonesië schond volkenrecht
Willner: De concessies waren verlopen
Een van de raadslieden van de Verenigde Dehlimaatschappijen en de Senembah-
maatschappij, dr. Sieveking, heeft er gisteren in zijn pleidooi in het kort geding
om de Indonesische tabak voor het Oberlandesgericht het Gerechtshof van
Bremen erop aangedrongen, dat de 4000 pakken tabak, waarover het proces gaat,
in bewaargeving aan een beheerder worden gegeven, zolang nog niet is vastgesteld
wie de eigenaar van de tabak is. De tabak is te Bremen ontscheept om daar
door de Deutsch-Indonesische Tabak Handclsgesellschaft te worden geveild.
Indonesië heeft, aldus het pleidooi van dr. Sieveking, oud-burgemeester van
Hamburg bü de onteigening van de Nederlandse ondernemingen in Indonesië
het volkenrecht geschonden. De Duitse rechter dient nu het recht een kans te
geven door bewaargeving te gelasten. Anders kan de party worden verkocht,
waardoor de eigenlijke rechthebbenden misschien met een schadeloosstelling in
geld genoegen moeten nemen, aldus dr. Sieveking.
Indonesië heeft, aldus pleiter, het volkenrecht geschonden door le geen serieuze
maatregelen te nemen tot schadevergoeding aan de vroegere eigenaars van de
ondernemingen, 2e door discriminatie, n.l. alleen Nederlandse ondernemingen zyn
erdoor getroffen en 3e door de onteigening te gebruiken als middel tot politieke
druk op Nederland in de kwestie-Nieuw-Guinea.
Over de kwestie van de onteigening
zei dr. Sieveking nog, dat de Indone
sische regering steeds heeft gezegd, dat
zü om politieke redenen tot de maat
regel had besloten. Maar de laatste tijd
laat zij een ander geluid horen, naar
de oudburgemeester van Hamburg aan
nam, met het oog op dit proces.
Een andere advocaat van de Neder
landse maatschappijen, dr. Delius, heeft
gesteld dat Nederland voor de natio
nalisatie in 1958 de eigendom had over
de tabak. De tabaksondernemingen
waren gevestigd op concessiegronden.
Een landbouwconcessie is een zakelijk
recht van een geheel eigen karakter,
hetgeen o.m. bevestigd is door het
Landgerecht van Medan, aldus het
pleidooi. Volgens de Indonesische wet
gever is de concessie nog eens onder de
zakelijke rechten gerangschikt.
Nadat de ondernemingen eind 1957
door Indonesië onder beheer waren
gesteld, bestond het recht nog, ook
al was de tijd. waarvoor de concessie
gold verstreken. Het recht werd niet
opgezegd. Steeds weer zeide Indone
sië. aldus dr. Delius, dat zij het be
heer op zich nam en het eigendom
niet aan zich trok. Het was de be
doeling, de Nederlanders te bescher
men, ook hun eigendommen.
Dr. Delius wees er verder op, dat de
Indonesiërs de cijns voor de concessie-
gronden in ontvangst zijn blijven
nemen.
Ook de raadsman van de tegenpartij,
dr. Willner, beriep zich, toen hij wilde
aantonen dat de concessie geen zake
lijk recht maar een persoonlijk recht is,
op een uitspraak van het Landgerecht
van Medan, volgens welke bij deze con
cessie pacht en hypotheek niet moge
lijk is. De Nederlandse maatschappijen
hebben zelf het persoonlijk karakter
van het recht erkend, toen zij in 1950
hadden getracht het persoonlijk recht
om te zetten in een zakelijk recht.
Bij dit persoonlijk recht krijgt de
gene die in feite het beheer heeft, de
eigendom van de vruchten, net als by
huur, aldus dr. Willner Het feitelijke
bezit is dus in handen van de beheer
ders, namelijk eerst de militaire auto
riteiten en daarna dc PPN-Baroe, die
speciaal belast werd met het beheer
van overgenomen ondernemingen. In
dit opzicht is het concessierecht met
huur te vergelyken.
Bovendien, zo zei hy, zijn de conces
sies verlopen. Men kan niet stellen dat
het recht automatisch wordt verlengd
als het niet wordt opgezegd. Hier gaat
de vergelijking met huur niet op. De
veel langere looptyd geeft een geheel
andere situatie.
Verder wees dr. Willner erop, dat de
maatschappijen het beheer nooit heb
ben erkend. Daarom konden zü er zich
nu ook niet op beroepen. Dr. Sieveking,
zei in zün repliek, dat dr. Willner's be
toog over de vruchten niet opgaat, daar
het Indonesische recht een figuur kent
volgens welke men namens een derde,
zelfs zonder dat deze het behoeft te
weten, vruchten kan plukken, die
eigendom worden van die derde. De be
heerders hebben de vruchten van de
oogst 1958 geplukt voor de Nederlandse
maatschappy, aldus dr Sieveking.
De president van het Hof, dr. Hill-
ger, heeft bepaald dat het Hof op 21
augustus uitspraak zal doen.
Behalve door een talrijk publiek
werd de zitting bijgewoond door de
Nederlandse consul-generaal te Ham
burg, mr. Th. Valck Lucassen, en di
recteuren van de Deli- en de Senem-
bah-maatschappyen.
Schacht neemt het voor
Indonesië op
Dr. Hjalmar Schacht, de oud-pre
sident van de Reichsbank, is gisteren
tussenbeide gekomen in het tabaks
conflict in Bremen. Schacht, die en
kele jaren geleden als financieel
raadsman van de Indonesische rege
ring in Djakarta vertoefde, verklaar
de in een expertiserapport dat de
„manipulaties van de Nederlanders
ten aanzien van de verkoop van de
Indonesische tabak de pogingen van
Indonesië om zich een plaats op de
wereldmarkt te verzekeren hinder
den". Hij voegde eraan toe dat het
Indonesische bewind een échec zou
kunnen lijden als Indonesië het zon
der de mogelijkheid zou moeten stel-
stellen zich de nodige deviezen te
verwerven.