Geneefse conferentie is mislukt;
aanstaande woensdag liet einde
WEERBERICHT
Verdaging verwacht waar
toenadering onmogelijk bleek
Gouverneur van Nieuw Guinea
voor overleg terug in Nederland
Kroesjtsjef blijft optimistisch
Opgericht 1 maart 1860
DONDERDAG 30 JULI 1959
No. 29808
Over 5 weken is Wet al
september. Dan draagt u
uw nieuwe
regenjas
met genoegen, vooral daar
u ztch nu in onze Service
verkoop zo n pracht Jas
kunt aanschaffen met
Alle bekende merken o.a.
Valmeline, Ntno-Ffexl
House of England
Amsterdam - Den Haag
Eindhoven - Hilversum - Bussum
Directeur: E. A. E. van Dishoeck DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN wme smgel l- LödeDi Gr:°.,T„,
Hoofdredacteur: J. Brouwer f7.50 per kwartaal; f2.55 per maand; f0.59 per week Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie 21507
Gromyko en Herter spraken vier uur
(Van onze reisredacteur, W. L. Brugsma)
Genève 30 juli De tweede fase van de Geneefse conferentie lykt mislukt,
zoals de eerste. Nadat beide partüeii eergisteren hun standpunten inzake een
oplossing voor de Berlijnse crisis op papier hadden gezet en nadat bleek, dat die
standpunten in feite nog even ver uit elkaar liggen als op 11 mei, toen de
Geneefse praatmarathon begon, hebben Herter en Gromyko gisteren op een
lunchbjjeenkomst besloten „alles in het werk te stellen om de arbeid van de
conferentie op aanstaande woensdag te doen eindigen". Vier uur lang hebben
toestemmen In een nieuwe verdaging ls
ook Gromyko's goedkeuring nodig en
enig voorbehoud daaromtrent blijft ge
boden. Voorbehoud moet men pro forma
overigens ook maken inzake de kans
dat er bij het scheiden van de markt
toch nog in een of andere vorm een be
perkte overeenstemming wordt bereikt,
omdat het niet de eerste keer zou zijn,
dat partijen op een conferentie tot het
alleruiterste eikaars standvastigheid be
proeven. Maar het is bepaald niet in te
zien, hoe men op basis van de stand
punten, waarop de beide partijen zich
thans schriftelijk hebben vastgelegd
nog enige substantiële toenadering kan
bereiken.
Zo loopt de Geneefse conferentie met
de Rus en de Amerikaan het overbekende terrein van de Berlijnse crisis nog taton^e^byMnï^sten^onder^^e-
lingen met koffie en cognac, haar on
eens afgegraasd. Tevergeefs.Herter zag zich tenslotte gedwongen te verklaren,
dat hü op 6 augustus moet vertrekken om zich voor te bereiden op de ministers
conferentie der Amerikaanse staten in Chili. Gromyko maakte geen ernstige
bezwaren daartegen. Maar, nadat het er gisteravond eerst naar uitzag, dat Oost
en West althans in redelijke atmosfeer uiteen zouden gaan, bracht de woord
voerder van de Sovjet-delegatie later een hieuw propaganda-kanon in stelling:
„Er is geenszins besloten de conferentie woensdag te doen eindigen, alleen dat
wy ons best zullen doen het werk van de conferentie dan af te hebben. De
Sovjet-Unie blijft echter ook na woensdag tot verder onderhandelen bereid en
gelooft dat er alsnog positieve resultaten te bereiken zijn". Zyn opzet was
duidelyk: het Westen moet voor het oog der wereld de schuld krijgen van het
falen van het overleg.
week om een abrupte breuk in het over
leg te vermijden. Aannemelijk lijkt dat
het Westen opnieuw een verdaging
wenst, óf tot een bepaalde datum, óf
voor onbepaalde tijd. Het laatste ver
dient in Westelijke ogen de voorkeur.
Men zal dan kunnen proberen verder
overleg te plegen via normale diploma
tieke kanalen of achter de schermen op
de komende zitting van de Uno-Assem-
blee. Overleg waaruit misschien alsnog
een topconferentie voort zou kunnen
komen, voordat Kroesjtsjef er een for
ceert door het Westen in Berlijn in een
dwangpositie te brengen. Maar voor het
Alleen Westelijke
toenadering
Die schuld is bepaald niet verdiend.
Hoewei het Westen in zijn opnieuw
geformuleerde Berljjn-voorstel zijn
principes gestand heeft gedaan, heeft
het zich zeker moeite getroost om
voor de Sovjet-Unie aanvaardbare en
gematigde formuleringen te vinden.
Het voorstel om een interim-regeling
voor Berlijn voor vijf jaar te treffen
en daarna de Grote Vier zich op
nieuw over de Berlijnse kwestie te
doen beraden, was daar een voorbeeld
van. De Sovjet-Unie daarentegen
heeft het hele Geneefse overleg ge
negeerd en haar oude eisen even
scherp als tevoren op papier gesme
ten: de alduitse commissie met gelijke
vertegenwoordiging voor West- en
Oost-Duitsland als voorwaarde voor
een Berlijnse interim-regeling, een
termijn van slechts achttien maan
den voor die regeling, vermindering
van de Westelijke troepensterkte van
elfduizend tot drie a vier duizend
man, eenzijdige stopzetting van pro
paganda en subversieve actie uit
West-Berlijn.
Hoewel de wederzijdse voorstellen nog
niet officieel verworpen zijn, en het
Westen zelfs aankondigde, dat het de
Sovjet-proposities nog bestudeert in een
laatste poging er enige vooruitgang m
te ontdekken, mag men veilig aanne
men, dat Herter en Gromyko tegenover
elkaar geen doekjes om de aanvaard
baarheid ervan hebben gewonden.
De Amerikanen zeiden eerlijk, maar
niet erg handig, dat wat hen aangaat
de conferentie afgelopen is en zij gaven
daarmee hoewel Fransen en Engel
sen met groter tact formeel het open
houden van verdere onderhandelingen
accentueerden de Russen voor de zo
veelste maal een voorzet voor een pro-
paganda-doelpunt.
Waf nu
Wat is nu het verdere program? De
Westelijke ministers kwamen vanoch
tend bijeen om zich te bezinnen op het
standpunt, dat zij tijdens de lunch bij
Couve de Murville tegenover Gromyko
aan de dag zouden leggen. Dat overleg
betreft minder de Berlijnse kwesties dan
wel de procedure voor de komende
Advertentie
Aanhoudend koel
De Bilt verwacht van heden- tot
morgenavond: Aanhoudend koel weer
met veel bewolking en enkele buien.
Matige, in de kustgebieden af en toe
vrij krachtige wind in hoofdzaak tussen
West en Noord.
(Opgemaakt te 11.15 uur)
31 JULI
Zon op: 4 58 uur: onder: 20.34 uur.
Maan op 1.27 uur; onder: 17.14 uur.
Hoogwater te Katwijk te 12.28 uur
Dit nummer bestaat alt 12 pagina's*
stuitbare woordenstromen en geruch
ten. haar crisis en toenaderingen, dan
vrijwel zeker op haar laatste benen.
Alle moeite, alle miljoenen, die aan
de conferentie en de publiciteit er om
heen zijn besteed, hebben geen effect
gesorteerd. Nixon's stappen van het
elfde uur in Moskou, Franse en Duit-se
onbuigzaamheid, Amerikaanse koerswij
zigingen, Selwyn Lloyd's onvermoeibare
bemiddelingspogingen hebben de kleine,
dikke man in het Kremlin en zijn on
aandoenlijke minister in Genève geen
centimeter van hun standpunt kunnen
wrikken.
Het zwaard van Damocles, het lang
zaam worgen van de kwetsbare Wes
telijke stelling in Berlijn, waartegen
over het Westen niet veel anders dan
de dreiging van een gewapend con
flict kan stellen, hangt nog precies op
de plaats, waar Nikita Kroesjtsjef het
op 10 november van het vorig jaar
ophing. En hoewel in de Westelijke
delegaties in Genève die dreiging mis
schien verschillend wordt gewaar
deerd, is er niemand, die zich van de
ernst van dit ogenblik niet bewust is
en niet rekening houdt met de moge
lijkheid, dat het Westen een moeilijke
en spannende tijd tegemoet kan gaan.
Uit het stenen tijdperk...
Expeditie: grote wetenschappelijke waarde
Met een vertraging van ongeveer tien uur is de gouverneur van Ned. Nieuw-
Guinea dr. P. J. Platteel met het KLM-vliegtuig via de Poolroute gisteravond
laat op Schiphol aangekomen, waan hij werd verwelkomd door de minister van
Zaken Overzee a.i. de heer H. A. Korthals en door mr. B. Krijger, secretaris
generaal voor Zaken Overzee.
Op vragen over de censuurkwestie in
Nieuw-Guinea wenste dr. Platteel geen
antwoord te geven. Inzake de expeditie
naar het Sterrengebergte, zeide dr.
Platteel juist voor zijn vertrek naar
Nederland in gezelschap van zijn echt
genote een bezoek aan het basiskamp
gebracht te hebben. De resultaten der
expeditie zijn inderdaad sterk afhanke
lijk van het weer*. De organisatie inzake
transport en verbinding is thans zeer
goed.
Hij hoopte dat de benodigde fond
sen alsnog zouden kunnen worden ge
vonden van het aanbod van de
heer Verolme was de heer Platteel
nog niet op de hoogte om de voor
genomen opzet geheel te kunnen ver
werkelijken. Natuurlijk is men met de
begroting voor de expeditie aan de
krappe kant geweest. Komen er dan
tegenslagen en die kwamen er door
het weer en door de weinige ervaring,
welke men met de helikopters in dit
Gouverneur Platteel van Nieuw-
Guinea (rechts) in gesprek met
minister Korthals, die hem kwam
begroeten toen hij gisteravond op
Schiphol arriveerde. De heer Plat
teel zal besprekingen met de
regering voeren o.a. over de cen-
suur-kwestie en over de weten
schappelijke expeditie.
Bespreking vrijere
loonvorming
Overeenstemming over
algemene aanwijzingen
De regering heeft gistermiddag
het gesprek voortgezet met het
bestuur van de Stichting van de
Arbeid over de aanwijzing van de
regering aan het College van
Rijksbemiddelaars voor wat be
treft de toepassing van de gedif
ferentieerde loonvorming, zo deelt
de voorlichtingsdienst van het
ministerie van Sociale Zaken en
Volksgezondheid mee.
Van tevoren was aan de Stichting
van de Arbeid een concept van te ver
strekken algemene aanwijzingen toege
zonden. Het bestuur van de Stichting
heeft naar aanleiding van dit concept
zijn opmerkingen schriftelijk aan de re
gering kenbaar gemaakt.
Onder leiding van de minister presi
dent, prof. dr. J. de Quay, namen van
regeringszijde aan het overleg deel de
ministers Van Rooy, De Pous en Marij-
nen de staatssecretarissen Roolvink en
Schmelzer. Ook de voorzitter van het
College van Rijksbemiddelaars, mr. J.
A. Berger, was bij het overleg aanwezig.
In een openhartige gedachtenwisse-
ling werden de vele aspecten van het
systeem van meer differentiatie in de
arbeidsvoorwaarden in beschouwing
genomen. Gegeven de aanvaarding
van de gedifferentieerde loonvorming
als neergelegd in de nota van de re
gering en voorts gegeven het complex
van maatregelen met betrekking tot
de subsidies voor de melk en met be
trekking tot de huren, kon in beginsel
overeenstemming worden bereikt over
de inhoud van de aan het College van
Rijksbemiddelaars te verstrekken al
gemene aanwijzingen, aldus het com
munique.
Prinses Soraya komt
in Noordwijk logeren
Binnenkort zal ex-keizerin Soraya
van Perzië haar intrek nemen in Huis
ter Duin te Noordwijk om daar een va
kantie van een maand door te brengen.
In het hotel zijn enige kamers voor
haar gereserveerd. Het bezoek draagt
uiteraard een volkomen particulier ka
rakter en daarom worden geen bijzon
dere maatregelen genomen, al zal men
er wel op toezien dat de prinses een on
gestoorde vakantie kan genieten op het
strand voor Huis ter Duin. Mocht het
nodig zijn, dan zullen bijzondere maat
regelen getroffen worden om de rust op
het strand te bewaren. Er is geen da
tum voor de komst van de prinses be
kend gemaakt.
„Queen Elizabeth" had
aanvaring
Slechts lichte schade
Het 83.673 ton metende Britse passa
giersschip „Queen Elizabeth" het
grootste ter wereld heeft gisteren
lichte schade opgelopen, toen het bij het
verlaten van de haven van NewYork ter
hoogte van Coney Island in aanvaring
kwam met het 8433 ton metende Ameri
kaanse vrachtschip „American Hunter".
Ook dit schip liep slechts lichte schade
op. Er deden zich geen persoonlijke on
gelukken voor. De aanvaring gebeurde
in een dichte mist.
De „Queen Elizabeth" was anderhalf
uur tevoren met 1959 passagiers en een
bemanning van 1100 leden naar Europa
vertrokken. De „American Hunter"
keerde terug van een reis naar Frank
rijk. Het Britse schip voer voor een on
derzoek naar New York terug. Het had
een klein gat in de l?oeg boven de wa
terlijn.
De „American Hunter" heeft een deuk
van zes meter lengte opgelopen. De be
manning en de zes passagiers bleven on
gedeerd.
Max Tailleur heeft blijkbaai geen
Nederlands gehoor nodig om zijn
Amsterdamse moppen met succes af
te vuren. Op weg naar Tokio
maakte zijn vliegtuig een landing in
Alaska, waar hij al spoedig het ijs
wist te breken, zoals de reactie van
deze Eskimovrouw laat zien.
gebied had, dan zijn de middelen snel
uitgeput.
Men heeft nu een goede combinatie
voor het transport gevonden door de
opvoering van het materiaal en voedsel
voorraden per hefschroefvliegtuig en de
verdere expeditie daarvan door dragers.
De diverse wetenschappelijke groepen
kunnen zich nu ook gemakkelijker be
wegen; men kan door deze organisatie
met vrij weinig dragers toe. Dr. Platteel
achtte de expeditie van groot weten
schappelijk nut. Een dergelijke groep
deskundigen zou men niet zo gauw weer
bij elkaar kunnen krijgen.
Voorstel opgeschort
Dr. Platteel noemde zich zelf de
laatste gouverneur van het stenen tijd
perk, omdat de ontwikkeling met grote
snelheid voortgang vindt. In de streek
van het Sterrengebergte had men nog
nooit een Europese vrouw gezien. Uit
dien hoofde had het opperhoofd van
de Papoea-stam belangstelling voor de
echtgenote van de gouverneur. Ten
slotte kwam het hoofd met het voor
stel de vrouw van dr. Platteel te rui
len voor drie van zijn vrouwen. „Ik
heb mijn beslissing over dit voorstel
opgeschort", voegde dr. Platteel er
lachend aan toe.
De gouverneur zal van de gelegenheid
in Nederland te zijn gebruik maken om
kennis te maken met de nieuwe figuren
in het kabinet.
Hij hoopt woensdag 5 augustus weer
naar Biak te vertrekken.
Nieuw pleidooi voor topconferentie
Premier Kroesjtsjef van de Sovjet-Unie heeft dinsdag op een vergadering
van bouwarbeiders te Dnjepropetrowsk verklaard van mening te zijn, dat de
barometer niet op oorlog staat. „In alle landen is de neiging naar behoud van
de vrede het sterkst", aldus de premier.
Over Nixons bezoek aan de Sovjet-
Unie zei Kroesjtsjef dat de Amerikaan
se vice-president tijdens hun bespre
kingen van het weekeinde ook voor de
vrede had gepleit en dat hij (Kroesjts
jef) toen had gevraagd waarom de
Amerikanen dan zo'n „week voor on
derdrukte volkeren" moeten houden.
Hij had Nixon vreedzame concurrentie
tussen socialisme en kapitalisme aan
geboden en voorts de herleving van het
Westduitse militarisme ter tafel ge
bracht. De Westduitse „wraakzuchti-
gen" zouden een treffen tussen Rusland
en Amerika kunnen veroorzaken en
daarmee de dood van miljoenen men
sen. Maar als 'het ooit zover kwam, zou
Rusland in enkele uren West-Duitsland
kunnen uitschakelen en andere landen,
die de landen van het Warschaupact
bedreigen. „We weten best, dat ook wij
zware verliezen zouden lijden. Oorlog
brengt niemand wat goeds. Ideologische
vraagstukken kunnen niet met kanon
nen opgelost worden - daarvoor is rede
nodig. Men moet aantonen dat de ene
of de andere ideologie goed is".
De gewoonten en ethiek van de Ame
rikaanse pers lakend, merkte Kroes
jtsjef op, dat de Amerikaanse kranten
de tekst van zijn openingsrede van de
Amerikaanse tentoonstelling in Moskou
niet gepubliceerd hadden, hoewel de
Russische bladen Nixons toespraak bij
de opening van de Russische tentoon
stelling in New York wel genomen had
den. Hij kritiseerde ook de Amerikaanse
televisiemaatschappijen, die tegen de
afspraak in een film van zijn gesprek
met Nixon op de Amerikaanse tentoon
stelling hadden uitgezonden en dat
zonder vertaling van een aantal funda
menteel belangrijke uitspraken van
hem. Over Genève zei de Russische
premier, dat het hoog tijd is voor de
regeringsleiders om de bespreking van
de belangrijkste kwesties over te nemen.
Kroesjtsjef zei verder nog dat de
Sovjet-regering geenszins de „onge
rechtvaardigd pessimistische", beoor
deling van de vorderingen door sommi
ge Westelijke leiders deelt. „Naar onze
mening hebben de ministers reeds enig
positief werk verricht. Ondank de
bestaande moeilijkheden is er thans
enige hoop dat er een aanvaardbare
oplossing van de problemen kan wor
den gevonden, waarbij geen der par
tijen morele en materiële schade lijdt",
aldus de premier.
Hij was van mening dat alle mis
vattingen aangaande de termijn van de
voorgestelde overeenkomst over een
voorlopige status van West-Berlijn en
een orgaan voor directe besprekingen
tussen Oost- en West-Duitsland uit de
weg zijn geruimd. „Wij hebben trou
wens herhaaldelijk verklaard dat de
kwestie van tijdslimieten niet van over
wegend belang is".
De ministers van Buitenlandse Zaken
zo vervolgde Kroesjtsjef, bespreken in
gewikkelde internationale kwesties,
waarvan de vrede afhangt.
„Wü zeggen openlijk, evenals in het
verleden, dat deze kwesties gemakke
lijker door de regeringsleiders kun
nen worden besproken en in het
bijzonder gemakkelijker door hen
kunnen worden opgelost. Want de re
geringsleiders hebben grote ervaring
in het oplossen van internationale
vraagstukken en zij hebben ook rui
mere bevoegdheden. Het schijnt ons
toe dat de tijd is gekomen dat de re
geringsleiders dit moeilijke karwei
aanpakken. Laat de ministers nieuwe
pogingen doen om wederzijds aan
vaardbare oplossingen te vinden en
overeenstemming te bereiken over
datgene waarover zij het eens kunnen
worden. De andere zeer moeilijke za
ken, kwesties van beginsel, zullen
door de regeringsleiders worden be
zien".
Kroesjtsjef zei tenslotte van mening
te zijn dat president Eisenhower en
vice-president Nixon geen oorlog willen
Hij prees Eisenhower, omdat deze tij
dens de tweede wereldoorlog alle af
spraken met de Sovjet-Unie was nage
komen, maar van bondskanselier Ade
nauer van West-Duitsland zei hij dat
deze „niet het kruis, maar de oorlogs
fakkel in de hand houdt".
Prinses Beatrix gast
van Eisenhower
Haar wacht uitgebreid
programma
Prinses Beatrix zal op 15 sep
tember ter gelegenheid van haar
bezoek aan de staat New York de
gast zijn van president en mevrouw
Eisenhower.
De Prinses zal naar bekend
ons land vertegenwoordigen
tijdens de feestelijkheden van de
350e jaardag van de aankomst
van de Nederlandse zeevaarder,
Hendrik Hudson, in New York
aan boord van het zeilschip „De
Halve Maen" en zijn tocht de
Hudson-rivier op naar Albany.
Het is nog niet bekend of pre
sident Eisenhower op dat ogen
blik in Washington zal zijn of
elders. Dientengevolge is het mo
gelijk, dat Prinses Beatrix niet eer
der dan een paar dagen van tevo
ren zal vernemen, waar zij de
president zal ontmoeten.
Prinses Beatrix zal op 11 september
in de haven van New York aankomen
aan boord van de „Rotterdam" en in de
haven overstappen op de Nederlandse
torpedobootjager „Gelderland", om aan
land te gaan by de batterijen van de
stad New York, waar zij met alle eer
betoon wordt ontvangen.
Prinses Beatrix zal door burgemeester
Robert Wagner worden ontvangen in
diens officiële residentie „Gracie Man
sion".
Zij zal in New York blijven, totdat zij
president Eisenhower ontmoet.
Op 17 september begint haar bezoek
aan de steden in de vallei van de Hud
son, met Albany als laatste stad in die
vallei.
Op 18 september is zij de gast van de
gouverneur van de staat New York en
van mevrouw Nelson Rockefeller in het
gouvernementsgebouw
Tijdens haar bezoek aan de Hudson-
vallei zal Prinses Beatrix een avond
doorbrengen in Hyde Park aan de Hud
son als de gast van mevrouw Franklin
Roosevelt, de weduwe van wijlen de
president.
Gouverneur Rockefeller is van plan in
Albany een grootse Hendrik Hudson-
parade voor de Prinses te laten houden,
met vele taferelen uit dat tijdperk.
Zij zal Albany op 20 september ver
laten en door Troy en Schechnectady
rijden op haar weg terug naar New
York. Zij verlaat de luchthaven van
Idlewild op 21 september aan boord van
een KLM-vliegtuig.
De Nederlandse minister van Buiten
landse Zaken, mr. Luns, zal aan boord
van de „Rotterdam" Prinses Beatrix
vergezellen, maar haar tijdens het be
zoek aan de V.S. niet vergezellen. Hij
zal de vergadering van de V.N. in New
York bijwónen en naar Washington
gaan om besprekingen te voeren met
het ministerie van Buitenlandse Zaken.
Grivas niet akkoord
met akkoord
De vroegere Eokaleider op Cyprus,
generaal George Grivas, heeft te Athene
verklaard zich te distantiëren van de
Zürichse en Londense akkoorden ter
oplossing van het Cyprische vraagstuk.
Hij verklaarde dat deze indertijd, zon
der dat men zijn stem gehoord had, gete
kend waren en dat hij met alle kracht
pogingen om de Cyprioten tot slaaf te
maken zou trachten te verijdelen.
(Onlangs was er sprake van een me
ningsverschil tussen Grivas en aarts
bisschop Makarios over een klacht van
de Eokaleider, dat men hem niet over
de akkoorden had geraadpleegd. Red.
L. D.).
LEIDSCH
DAGBLAD
