Geneefse conferentie hervat: meer
optimisme dan drie weken geleden
Regeringsnota door drie
vakcentrales afgewezen
WEERBERICHT
Britten en Amerikanen schijnen een inleidend
akkoord over Berlijn toch mogelijk te achten
Behoudens een nieuw ultimatum...
Binnen een uur
Londen - Parijs
Nieuwe Westduitse president
verkeerde in groot levensgevaar
Ombuiging beleid noodzakelijk
Opgericht 1 maart I860
MAANDAG 13 JULI 1959
No. 29793
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur: E. A. E. van Dishoeck
Hoofdredacteur: J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f7.50 per kwartaal; f2.55 per maand; f 0.59 per week
Witte Singel 1, Lelden - Giro no. 57055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie 21507
(Van onze reisredacteur, W, L. Brugsma)
Genève, 13 juli De Geneefse ministerscon
ferentie, drie weken geleden pessimistisch ver
daagd, is vanmiddag in een veel minder zwart
gallige atmosfeer hervat. Niet alleen de tropische
hitte deed het ijs in de koude oorlog smelten; de
informatie, die beetje bij beetje met de ministeriële
vliegtuigen, vooral met die uit Londen en Wash
ington, naar Genève kwam, doet vermoeden dat
een voorlopig akkoord over Berlijn, gevolgd door
een topconferentie in september zeer wel tot de
mogelijkheden behoort. Een inleidend akkoord
over Berlijn zou zich toch kunnen baseren op Gro-
Berlijn zou zich toch kunnen baseren op Gro-
myko's laatste voorstel in Genève, dat de Weste
lijke troepen nog anderhalf jaar in Berlijn wil
laten, terwijl een al-Duitse commissie zich bezig
houdt met de vraagstukken van een Duitse her
eniging en een vredesverdrag.
Mocht die commissie niet tot overeenstemming komen, dan zouden volgens het
voorstel de deelnemers aan de huidige conferentie na anderhalf jaar opnieuw
bijeenkomen om over Berlijn te praten, zy het dan „rekening houdende met de
dan bestaande situatie". Dit voorstel werd drie weken terug door het Westen als
een onaanvaardbaar ultimatum beschouwd. Vandaag zien de Britten en naar het
schijnt ook de Amerikanen er toch een uitgangspunt in voor een inleidend akkoord
over Berlijn en een topconferentie, wanneer althans Gromyko uitdrukkelijk in
Genève verklaart, dat de Sovjet-Unie na achttien maanden geen eenzijdige actie
of een nieuw ultimatum in de zin heeft.
lijners zag hij als de belangrijkste taak
van het Westen. Na Herter kwam de
Italiaanse minister Pella, die op Frans
verzoek nogmaals formeel in het voor
overleg werd betrokken op een diner van
de Westelijke ministers gisteravond. En
in de middag arriveerden Couve de Mur-
ville en Selwyn Lloyd. Lloyd zei: „Ikge
loof en blijf geloven, dat een overeen
komst op bepaalde punten mogelijk is".
Hij legde daarmee het optimistische
Britse standpunt nog eens vast.
Zeven ministers in
Genève aangekomen
Dit was de voorlopige uitkomst van
het weekeinde, waarin zeven ministers
van Buitenlandse Zaken in Genève aan
kwamen om zich voor te bereiden op de
hervatting van een conferentie, die na
zes weken praten voor drie weken na
denken was verdaagd. Het Oostelijke
blok meldde zich al zaterdag present,
Gromyko arriveerde met zijn Hjoesjin-
turboprop en legde een korte verklaring
at, waarin hij zei te hopen dat het Wes
ten belangstelling zou tonen voor de
voorstellen over Berlijn, die hij op 9 en
19 juni had gedaan. Terwijl hij zich het
zweet van het voorhoofd wiste, zei Gro
myko dat deze voorstellen een warmere
atmosfeer zouden kunnen scheppen in
de koude internationale betrekkingen
van thans. Zaterdag arriveerden ook de
Oost- en Westduitse ministers. Von
Brentano kwam in een Duits militair
transporttoestel, dat met de vanouds be
kende ijzeren kruisen was versierd.
Maar krijgshaftig zag de minister uit
Bonn er niet uit. Hy had namelijk zo'n
last van oorsuizingen dat de journalisten
hem moesten beduiden een paar keer
met dichtgeknepen neus te slikken. Toen
kon de minister althans weer horen,
maar de lust tot spreken was hem tij
dens de vlucht door de onweerswolken
volkomen vergaan. Een verklaring kon er
niet meer af.
Zondagochtend arriveerde minister
Herter in een gigantisch Boeing-straal-
vliegtuig, waarbij zelfs Gromyko's niet
geringe Iljoesjin maar een speelgoedma
chine leek. Herter zei, dat hij weliswaar
geen grote hoop koesterde op dit overleg,
maar dat een overeenkomst toch zeker
niet uitgesloten was. De bescherming van
de vrijheid van twee miljoen Westber-
Zeven kinderen uit
één gezin gedood
door brandstichting
In Elmira in de Amerikaanse
staat New York zijn zaterdag
avond zeven kinderen van één ge
zin om het leven gekomen door
een brand in de ouderlijke woning.
Hun 15-jarig zusje, Jane Shusko,
heeft later tegenover de politie
verklaard dat zij de brand had ge
sticht. De slachtoffertjes zijn in hun
slaapkamers op de eerste verdie
ping van het huis door het vuur
verrast en omgekomen. Het meisje
gaf geen reden voor haar ver
schrikkelijke daad.
De brand van zaterdag was de
derde die zij stichtte. Op vrijdag
had zij al tweemaal geprobeerd het
huis in brand te steken, doch toen
kon de brand snel geblust worden.
Door deze opvolging van branden
had de politie argwaan gekregen
en een diepgaand onderzoek in
gesteld.
Aanhoudend koel
De Bilt verwacht van heden- tot
morgenavond:
Zonnige perioden en slechts enkele
verspreid voorkomende buien. Matige,
af en toe krachtige westelijke wind.
Aanhoudend koel.
(Opgemaakt te 11.15 uur).
14 JULI
Zon op: 4.35 uur; onder: 20.55 uur.
Maan op: 14.28 uur; onder: 0.12 uur.
Hoogwater te Katwijk te 9.07 en
21.38 uur.
Laagwater te 4.35 en 17.06 uur.
(Dit nummer bestaat uit 14 pagina's)
Welke Westerse tactiek?
Wat zal thans vermoedelijk de Weste
lijke tactiek zijn? Het Iaat zich aanzien
dat Britten en Amerikanen Gromyko bij
de eerste gelegenheid opheldering zullen
vragen over de zinsnede uit zijn voorstel,
dat men bij de hernieuwde onderhande
lingen over Berlijn - dus wanneer de al-
Duitse commissie geen overeenstemming
zou bereiken binnen anderhalf jaar -
rekening zal moeten houden met de dan
bestaande toestand.
Het Westen vreesde namelijk zulke
nieuwe onderhandelingen dan zonder
enige bevestigde rechten in te moeten
gaan. Krijgt men van Gromyko daarop
een geruststellend antwoord, dan zal ak
koord inderdaad binnen het bereik lig
gen.
Sinds Kroesjtsjef aan Harriman heeft
verklaard, dat hij geen bezwaar heeft
tegen voorlopige aanwezigheid van elf
duizend man Westelijke troepen in
West-Berlijn (de huidge sterkte), en
waar een formule voor beperking van
propaganda en subversieve activiteiten
wel te vinden zal zijn, rest slechts een
belangrijk geschilpunt: de vertegenwoor
diging van Oost- en Wesfc-Duitsland in
een al-Duitse commissie, die de vraag
stukken van Duitse hereniging en een
vredesverdrag zal moeten behandelen. De
Sovjet-Unie wenst een gelijke vertegen
woordiging, het Westen stelde indertijd
voor: 25 Westduitsers tegen 10 Oostduit
sers. Inmiddels heeft Herter in de Ver.
Staten verklaard, dat die Westelijke ge
talsverhouding niet het laatste woord
hoeft te zijn en binnenskamers heeft
men in Londen al laten doorschemeren,
dat zelfs gelijke vertegenwoordiging niet
onaanvaardbaar zal hoeven te zijn, aan
gezien men reeds in het oude Westelijke
plan de Oostduitsers tenslotte een soort
veto-recht had toegekend. Voor de rege
ring-Adenauer zou dit uiteraard een bij
zonder bittere pil zijn, maar het is de
vraag of Bonn zich tegen een Anglo-
Amerikaans front zal kunnen verzetten.
Slot pag. 2
Bleriot-race
Londenaren zijn gewend aan
haast.
Maar van vandaag af kan men in
de huurt van Marble Arch, de mar
meren erepoort in Oxford Street, bij
de ingang van Hyde Park mensen
ontwaren, die extra haast hebben.
Het zijn de deelnemers aan de
luchtrace tussen Londen en Parijs
ter herdenking van het glorieuze,
historische feit, dat de Franse
pionier Louis Bleriot in 1909 met een
wankel vliegtuigje het Kanaal over
stak.
Het Londense dagblad „Daily Mail"
heeft er prijzen van 50.000 tot 10.000
gulden voor over om te weten te komen,
hoe snel men vandaag de dag wel van
Londen naar Parijs kan komen.
In totaal zullen 163 deelnemers het
proberen. De laatste kandidaten gaan
23 juli van start. De eerste deelnemer
heeft vanmorgen de reis van Engeland
uit gemaakt in 57 minuten en 48 secon
den. Het was de Britse kapitein Bam-
ford Walker en de Britse speciale lucht-
dienst. Hij is een van de topfavorieten en
maakte gebruik van motorfiets, helikop
ter en straaljager. Per motorfiets snelde
hy door Londen naar Chelsea Reach,
per helikopter ging het naar het vlieg
veld Biggin Hill aan de rand van de
Britse wereldhaven, daarna met een
Provost-straaljager over het Kanaal, per
helikopter van Villa Coublay naar Issy
en weer op de motorfiets om de Are de
Triomphe te bereiken. En dat binnen
het uur! Een gewoon passagierstoestel
doet er by na vier uur over
Slot op pag. 2
Liibke en Schmid kropen
door oog van de naald
(Van onze correspondent in Bonn)
Eerst het afgelopen weekeinde is in
Bonn bekend geworden, dat de op 1 juli
te Berlyn tot nieuwe Westduitse presi
dent gekozen huidige minister van
Landbouw Lübke, alsmede zijn concur
rent de SPD-er prof. Carlo Schmid op
2 juli door het oog van de naald zijn
gekropen. Zij vlogen met een Brits pas
sagiersvliegtuig van Berlyn naar Bonn
terug, waarby op een gegeven ogenblik
een Amerikaanse straaljager de piloot
van het lyntoestel in de grootste moei
lijkheden bracht en bijna een botsing
veroorzaakte. De straaljager was van de
militaire luchthaven Ramstein opgeste
gen om een „vreemd object" in de lucht
nader te identificeren. Dit „object"
bleek een lynvliegtuig van de Britse
luchtvaartmaatschappij BEA te zijn,
waarmee Lübke en Schmid van de
Bondsvergadering te Berlijn naar Bonn
terugkeerden.
Volgens de Amerikaanse radarwachter
was het BEA-vliegtuig niet normaal ge
meld en van zijn normale koers afge
weken. De straaljager raasde op het
viermotorige toestel af, waarvan de
piloot slechts op het laatste ogenblik
dank zij een bliksemsnelle reactie zijn
vliegtuig een andere koers kon geven,
waardoor hy op het nippertje een fatale
botsing wist te voorkomen, een botsing,
die op tragische wijze het Westduitse
presidentschap op losse schroeven zou
hebben gezet, omdat dan zowel de ge
kozen president als zijn grootste concur
rent ongetwijfeld de grote kans hadden
gelopen er niet levend af te komen
De passagiers van het Britse toestel,
ook Lübke en Schmid, hebben destijds
niets gemerkt van het gevaarlijke inci
dent, waarbij zy maar juist aan de dood
zijn ontsnapt.
Inmiddels is gebleken, dat dit incident
een van de vele uit de afgelopen maan
den is. Talrijke piloten van de drie bur
gerlijke luchtvaartmaatschappijen, die
op Berlijn vliegen, de Amerikaanse PAA,
de Air France en de BEA, hebben de
laatste tijd verklaard, dat vliegen boven
Duitsland een gevaarlijke bezigheid is
geworden wegens het veelvuldige plot
selinge opduiken van militaire toestel
len.
k%,-üéÊÊm
Plotseling onderzoek
in geval-Forssmann
Er mankeert nogal wat aan
Westduitse ziekenhuizen
(Van onze correspondent in Bonn)
De regering van de grootste West
duitse deelstaat Noordrijn-Westfalen,
heeft het afgelopen weekeinde plotse
ling ingegrepen in het geval-Forssmann,
waarby het bestuur van een groot Düs-
seldorfer ziekenhuis de Nobelprijswin
naar 1956 en chef-arts, prof. dr. Forss-
mann op 31 december a s. heeft ontsla
gen wegens „ongeschiktheid". Een com
missie van de regeringspresident en van
de medische dienst te Düsseldorf onder
zocht het gehele ziekenhuis. Prof. Forss-
mann had een jaar geleden een rapport
opgesteld, waarin hij een reeks verbete
ringen voorstelde. In dat rapport werd
o.m. gezegd, dat vele medische appara
ten ontbraken, dat er plaatsgebrek was,
dat er iets moest worden gedaan voor
stervende mensen en dat pas-geopereer
de patiënten beter verzorgd moesten
worden in zijn ziekenhuis. Dat rapport
beschouwt men als de basis van de er
gernis en de vete, die tussen ziekenhuis
bestuur en Forssmann is ontstaan. In
het begin van dit jaar heeft een com
missie het ziekenhuis op routine-achtige
wijze onderzocht en niets bijzonders ge
rapporteerd; Forssmann zelf had toen
ook niets naar voren gebracht. Wat het
resultaat van het nieuwe onderzoek is,
weet men nog niet. Het zal binnen en
kele dagen worden voorgelegd aan het
ministerie van Binnenlandse Zaken van
de deelstaat Noordrijn-Westfalen.
Inmiddels blijven stromen van sym
pathie-betuigingen prof. Forssmann be
reiken. In een der Westduitse zondags
bladen schreef gisteren een assistent
arts een open brief aan de Nobelprijs
winnaar, waarin deze bedankt wordt
voor zijn kritiek op het Westduitse zie
kenhuiswezen. In de brief wordt ge-
Koning Boudewijn .von België
neemt op het vliegveld Beek in
Zuid-Limburg afscheid van Ko
ningin Juliana en Prins Bernhard
na zijn vierdaagse officiële bezoek
aan ons land.
klaagd over de slechte toestand, die in
vele ziekenhuizen zou heersen: jonge
artsen beginnen erover te denken zich
aan te melden bij het Westduitse leger
of een positie in de industrie te zoeken,
teneinde maar te kunnen vluchten uit
de ongelooflijk slecht ingerichte zieken
huizen. De arts beschrijft voorts hoe om
ieder nieuw bed in een ziekenhuis door
de artsen tegen het bestuur gevochten
moet worden en hoe artsen onder ge
vaar voor eigen gezondheid met slecht
verzorgde apparatuur moeten werken.
Bevrijd ons van de ziekenhuisbesturen,
bevrijd ons van de commissies en van
de begrotingen, verzucht de open-brief
schrijvende assistent tenslotte.
Terwijl de motoren van het vlieg
tuig van Koning Boudewijn reeds
daveren, laten Koningin fuliana en
Prins Bernhard er geen twijfel over
bestaan, dat zij het bezoek van het
staatshoofd onzer zuiderburen zeer
geslaagd hebben gevonden.
ADRES AAN TWEEDE KAMER
De drie vakcentrales NVV,
CNV en KAB menen ten krach
tigste stelling te moeten nemen
tegen de in de regeringsnota aan
gekondigde maatregelen. Zij waar
schuwen voor de uit het voorge
stelde beleid voortvloeiende sociale
en economische gevolgen.
Aldus de inleiding van een adres
aan de leden van de Tweede Kamer.
In dit adres komt het overleg van de
drie vakcentrales tot de conclusie, dat
in onvoldoende mate is rekening ge
houden met de gerechtvaardigde ver
langens van de Nederlandse werkne
mers en dat de regering bovendien
ten enenmale de positie van de ge-
eigende organen voor het sociaal-
economisch overleg miskent. Het is
mede daarom, dat de Nederlandse
vakbeweging een ombuiging van het
aangekondigde beleid in hoge mate
noodzakelijk acht.
Scherpe kritiek hebben de vakcen
trales op de huns inziens onvoldoende
motivering van het regeringsstandpunt
inzake de mogelijkheden tot doelbe
wuste verruiming van de bestedingen.
In tegenstelling tot de regering menen
zij, dat deze mogelijkheden zich sinds
de totstandkoming van het SER-advies
duidelijk in gunstiger zin hebben ont
wikkeld dan bij de becijferingen van het
Centraal Planbureau was geraamd.
In het SER-rapport wordt de uitvoer
voor 1959 zes procent hoger geraamd
dan voor 1958. De realisatiecijfers over
de maanden januari tot en met mei
1959 geven, volgens de centrales, echter
reeds een stijging van circa twaalf pro
cent aan. Dat de regeringsnota deze
ontwikkeling niet vermeldt, betekent
huns inziens dan ook een belangrijke
vertekening van de werkelijkheid.
Verkeerde voorrang
Afgezien van de opvatting van de re
gering over de grootte van de ruimte, is
bovendien de wijze van besteding welke
de regering zich voorstelt, bij de samen
werkende vakcentrales op ernstige be
zwaren gestuit.
Door in afwijking van het advies van
de SER de huurverhoging op 1 januari
te plaatsen, heeft de regering in feite
prioriteit gegeven aan een huurverho
ging en een niet onbelangrijke melk-
prijsverhoging, zo zeggen de vakcentra
les, die verwacht hadden dat na een
tweejarige periode van stabilisatie van
de lonen allereerst de werknemers een
aandeel in de verbeterde welvaartsposi
tie van ons land zouden hebben gekre
gen. De vakbeweging meent dat het nu
echter duidelijk is. dat de aangegeven
datum voor de huurverhoging en de
59
tevens plaatsvindende melkprijsverho
ging de mogelijkheden tot verantwoorde
loonverbeteringen goeddeels zullen ver
hinderen.
Eerder later
De regering heeft de datum van de
huurverhoging, volgens de drie bonden,
kennelijk vervroegd, op grond van het
argument, dat anders in een te langdu
rige periode van een zekere vrijheid tot
loonsverbetering de middelen hierdoor
zonder meer teloor zouden gaan en uit
deze terminologie blijkt wel ten duide
lijkste de voorkeur van de regering voor
huurverhoging en afschaffing van de
melksubsidies.
De werknemersorganisaties staan op
het standpunt, dat de vertraging in de
uitvoering van het sociaal-economische
beleid door welke oorzaak dan ook
in tegendeel pleit voor een verschui
ving van de huurverhoging naar een la
tere datum dan die door de SER is ge
noemd. Een aanzienlijke verschuiving
van deze datum naar een later tijdstip
achten zij eveneens van belang voor een
verantwoorde verbetering van de lonen.
Onjuiste houding
Met betrekking tot de huren en de melk
prijs beseffen de werknemersorganisatie
overigens, dat zij via de SER slechts
een adviserende taak hebben. De cen
trales menen echter, dat de zaak ten
aanzien van de loonvorming geheel an
ders ligt. De eenzijdige vaststelling van
de compensatie voor de huurverhoging
door de regering, zowel wat de hoogte
als de vorm betreft, achten zij dan ook
geheel in strijd met het buitengewoon
besluit arbeidsverhoudingen 1945, dat
uitdrukkelijk de positie van het georga
niseerd bedrijfsleven in deze regelt, als
mede ook met de gegroeide parktijk van
de loonvorming in Nederland. Juist van
de regering, die stelt, dat zij de primaire
verantwoordelijkheid voor de loonvor
ming in Nederland in handen wil leg
gen van het bedrijfsleven, had men,
volgens hen, een andere houding mogen
verwachten.
Honderd doden in Kasjmier
door overstromingen
Bij overstromingen in Kasjmier zijr.
omstreeks hondera mensen omgeko
men. aldus wordt uit Nieuw Delhi ge
meld.
Volgens de correspondent van het
blad ..Statesman", die het geteisterde
gebied heeft bezocht, is het de ergste
overstromingsramp waardoor Kasjmier
ooit is getroffen. De te velde staande'
gewassen zijn verloren gegaan en het
economische leven is geheel ontwricht.