Chief Whip
Groots eerbetoon aan Béla Bartök!
INZET HOLLAND FESTIVALIN LEIDEN
Sublieme vertolkingen in een
stijlvol ingerichte Waag
NOLET's herenmodemag.
Lezers schrijven
Vatferrtip!
■/V.4:,:/
Nederlands Ballet in Schouwburg
tijdens liet „Holland Festival"
Opgericht 1 maart 1860
Woensdag 17 juni 1959
Tweede blad no. 29771
Begrip gewekt voor een geniale vernieuwer
Dat Leiden met niet minder dan vier audities in het Holland Festival is
opgenomen, betekent voor onze stad een hoge eer!
En dat het de organisatoren ernst is de Leidenaars te laten delen in
manifestaties van niveau, bewees al onmiddellijk de gisteravond in het
stijlvol met prachtige tapijten gedecoreerde en even stijlvol gerestaureerde
Waaggebouw gepresenteerde Béla Bartök-avond, ivaarop een - zij het be
perkt - licht geworpen werd op de geniale scheppingskracht van deze
in 1945 helaas te vroeg in Amerika gestorven Hongaarse meester, wiens
ganse oeuvre van een onmetelijke betekenis voor de muzikale ontwikke
lingsgang is geweest.
Béla Bartök heeft zich als ivelhaast gee nander bezig gehouden met de
problemen der moderne toonkunst, waarin hij zocht naar een synthese
van volksmuziek en kunstmuziek.
Wie hem heeft gevolgd op zijn weg, voerend langs velerlei steeds verder
en hoger gaands stijlperioden, uitmondend in de verstilling, komt telkens
weer onder de diepe indruk van de macht aan uitdrukkingsmiddelen, die
hij op zulk een originele ivijze hanteerde. Zij stempelden hem tot een der
hechtste steunpilaren van - en ivegbereiders voor een nieuwe expressie.
Wat hij in ritmisch, melodisch en harmonisch opzicht - uit de elementen
van het volkslied - tot stand bracht, puttend uit een onmetelijke bron van
nationale - in casu hoofdzakelijk Slavische - rijkdom en daaruit schep
pend het totaal nieuwe, dat voor de toekomst een immense waarde had,
deed hem tot een der meest evolutionaire moderne baanbrekers uitgroeien.
Dit concert was er, om zulks opnieuw te bewijzen!
Opnieuw, omdat Leiden gelukkig reeds meerdere malen met de vruchten
van zijn verbazingioekkende componeertrant heeft mogen kennis maken.
De keuze uit het veelzijdige Bartök-
oeuvre had zich bepaald tot zijn uit 1928
daterende Eerste Rhapsodie (voor viool
en piano), zeven stukken van de 153
voor piano, verzameld onder de naam
„Mikrokosmos", waarmee Bartök begon
nen is in 1926 en die hij in 1937 beëin
digde, zyn effectrijke „Contrasten", ge
schreven in 1938 voor klarinet, viool en
piano en zijn reeds eerder hier uitgevoer
de (ook in versie voor orkest) Sonate
voor twee piano's en slagwerk (van 1937).
Van dit laatste werk als climax na de
pauze, vooral, hebben wij ook nu weer
een machtige indruk meegenomen. Wat
hier aan uitvoeringspraktijk der pianis
ten en slagwerkers, wier partijen tot in
alle détails precies zyn voorgeschreven,
gevergd wordt, grenst aan het wonder
baarlijke!
Deze volkomen anti-lyrische sonate,
waarin een Aziatisch oergeweld lijkt los
te breken, vormt een absoluut fenomeen
in de muzieklitteratuur.
Van de eerste uitvoering af, welke te
Bazel op 16 januari 1938 plaatsvond
introductie door Bartók en diens echt
genote zelf heeft dit hevig geladen
opus opzien gebaard.
Persoonlijk prefereren wy deze origi
nele zetting boven die voor orkest; de
onverbiddelijke, harde klank krijgt hier
onbeschrijfelijke gestalte.
Deze bezeten Bartók, zo sterk con
trasterend met die uit zijn Amerikaanse
periode, grijpt nog steeds sterk aan door
het overrompelende, dan weer geheim
zinnige klankenidioom, door het moto-
risch-ritmische, dynamische karakter,
door de meesterlijke, bondige, in onver
biddelijke logica gehouden structuur,
waarin men hand en brein voelt van
het genie en waarmee deze fascinerende
Bartók zich zo geheel anders uit, dan
in zyn „folkloristische periode". Alles
is van een verbijsterend-indringende,
andere steden was zó opgetogen, dat
een herhaling van het laatste deel niet
kon uitblijven. Deze reprise leverde zo
mogelijk een nog verbluffender resultaat
op, met de pianist Luctor Ponse als
primus inter pares!
Theo Olof (viool) en Geza Frid
(piano) hadden het concert ingezet met
Bartöks „Eerste Rhapsodie", waarin de
typisch Hongaarse dans temperament
vol tot leven komt, een verrukkelijke
ontspanning na zoveel gecompliceerder
werken, die daaraan voorafgingen. Zij
wisten hier qua sfeer zowel als technisch
veel uitnemends te realiseren, al verhe
len wij ons niet dat de pianist veelal de
violist te sterk overstemde.
„Mikrokosmos" is die onnavolgbare
serie pianostukken, waarin Bartóks
pedagogische werkzaamheid scheppende
gestalte kreeg: hier is sprake van een
leergang in het pianospel, van heel een
voudig tot uiterst gecompliceerd, waarin
alle geheimenissen van het instrument
door hem doorgrond en subliem zyn uit
gewerkt. Gelijk een Bach zulks deed in
zijn „Clavier-übung", resulteerde het
vorsen van Bartök in dit schitterende
overzicht in een onvergelijkelijke school
voor de moderne pianomuziek, waaruit
de geest van de 20ste eeuw spreekt. De
stoot voor deze opmerkelijke vrucht van
Bartöks kunnen vormden de stukjes,
welke hij in '27/'28 voor zijn zoontje
Peter maakte. In deze samenvatting
tekent Bartóks individuele ontwikke
lingsgang zich duidelijk af. Ook hierin
wordt men geconfronteerd met de enor
me evolutie, welke hij doormaakte.
Zeven van de 153 stukken, bondig in
de structuur en toch in de beknoptheid
een sterke indruk gevend van Bartöks
fantastisch kunnen, waren bij Geza
Frid en Luctor Ponse in voortreffelijk
op elkaar afgestemd samengaan in de
best denkbare handen, met als een der
kenmerkende elementen het door Bar
tók zo geliefde opzwepende Bulgaarse
ritme. Hun enorme virtuositeit liet hier
geen wens onvervuld!
De elementaire kracht van Bartóks
originele schrijfwijze deed zich telken
male gelden!
Theo Olof (viool), Geza Frid (piano)
en de superieure Jolle Huckriede (klari
net) speelden ons nog Bartóks „Con
trasten" voor, specimen van bij uitstek
verfijnde kamermuziek, evenwichtig in
de structuele behandeling der verhou
dingen en der stemmen, die alle vol
maakt naar de aard en het effect zijn
weergegeven.
Oorspronkelijk waren deze „Contras
ten" bedoeld voor de violist Szigeti en
de jazz-klarinettist Benny Goodman,
waarbij dan de componist zelf zijn
pianistische deel zou verlenen.
In het eerste deel „Verbunkos" her
leeft gestyleerd de oude, wilde Hongaarse
recruteringsdans op moderne wijze,
waarop na het verheven en bezonken
„Piheno" (ontspanning), de snelle „Se-
bes"-dans volgt: drie delen, die de titel
van het werk alleszins rechtvaardigen.
Ook nu kwamen wij onder de diepe in
druk van het alvermogen dezer musici,
wier wezensvertrouwdheid met het ge-
gevene ononderbroken evident was.
Bartök is op deze avond de hoogst
mogelijke eer bewezen!
Dit waren herscheppingen, die
mede door de voortreffelijke akoes
tiek in deze voor Leiden nieuwe con
certzaal, eveitzovele verrassingen in
hielden!
Deze avond mocht als een uitne
mende inzet van het Leidse Holland
Festival beschouwd worden. Uiter
mate veelbelovend voor hetgeen nog
volgen gaat!
Een hoogst interessant en leer
zaam concertdat met de grootste
ingenomenheid door de vele luiste
raars begroet is. Dat onze stad een
nieuwe, bijzonder geschikte „con
certruimte" rijk geworden, hield, ex
tra-winst in! Moge zij ook voor win
ter uitvoering en geschikt gemaakt
worden!
H.
Advertentie
VOOR VADERDAG
naar
Terlenka en Terylene DASSEN
prima wasbaar en geheel kreukvrij
3.95 - 4.95
No-iron OVERHEMDEN
KERKO EN FABLO
WEEKEIND SHIRTS
Haarlemmerstraat- 206
Botermarkt 89
Advertentie
Chief Whip
elektriserende kracht, imponerend door
de hamerende, stampende kleurenklank
der piano's, meermalen in beukend ge
weld.
Het eerste deel domineert door zijn
lengte en uiterst belangrijke inhoud
(meer dan de helft van het geheel). Het
mondt uit in een grandioze vierstemmige
climax, waarna het langzame, expres
sieve en af en toe huiveringwekkende
tweede deel met zijn doorzichtige thema
tiek leidt naar het derde deel van licht
bewogen karakter, dat zich tenslotte on
verwacht heerlijk ontspant in een sereen
C dur akkoord, omfloersd en gevolgd
door de gedempte tik van de kleine trom,
herinnering aan de frenetieke ritmiek
van het eerste deel, een sober en aller
merkwaardigst besluit van een werk, vol
van originele vondsten.
Een spannende, beklemmende, biolo
gerende Bartók, die aan ieder onderdeel
onzegbare waarde weet te verlenen.
Zoals gezegd, de hoogste eisen stelt hy
aan de pianisten, wier instrumenten
eigenlyk ook als „slagwerk" behandeld
worden. Ook de hanteerders der pauken,
trommen (groot en klein), bekkens, tam
tam en xylofoon, voor wie door Bartók
alles haarfijn is voorgeschreven in steeds
wisselende kleur, staan hier voor fan
tastisch moeilijke opgaven, die de luiste
raar bij voortduring adembenemend
boeien. Zij moeten het ongeloofwaardige
geloofwaardig maken en zy déden dit
ook!
Het waren de pianisten Geza Frid en
Luctor Ponse en de slagwerkers Frans
v. d. Kraan en Wim Heesen, die het
magistraal, met de allergrootste punctu
aliteit en enorme overtuigingskracht
waér wisten te maken!
Aan hen onze onvoorwaardelijke, eer
biedige hulde voor deze kernachtige en
ook uiterst fijnzinnige reproduktie!
Het applaus van het in groten getale
opgekomen auditorium onder de
luisteraars bevonden zich velen uit
Tijdens de uitvoering van Bartöks
„Sonate voor twee piano's en slag
werk", welke een adembenemende
indruk maakte, zowel door de com
positorische inhoud als de emi
nente herschepping.
(Foto L.D./Van Vliet)
Gezellige sluitingsmiddag
Ned. Ver. van Huisvrouwen
Voor de afdeling Leiden van de Ned.
Vereniging van Huisvrouwen behoort
het winterseizoen 1958/59 nu tot het ver
leden. In de grote bovenzaal van „Het
Gulden Vlies" werd gisteren n.l. de slui
tingsmiddag gehouden. Het huisvrou
wenkoor verleende aan deze laatste
bijeenkomst medewerking. Onder lei
ding van mevrouw T. Massaar-Van
Driel werden verschillende liederen o.m.
van Henry Purcell en Luigi Bordèse ten
gehore gebracht. Alle aanwezige dames
en dat waren er deze keer heel wat!
zongen aan het begin van de middag
uit volle borst het huisvrouwenlied.
Daar zowel de presidente als de vice-
presidente, resp. de dames C. Hageman-
Verhagen en H. A. van Herwaarden-
Wildeboer, de bijeenkomst niet konden
bijwonen, was het de taak van de se
cretaresse, mevrouw J. Zitman-Schop
pen, om allen een hartelijk welkom toe
te roepen. In het bijzonder begroette zy
mevrouw C. B. Leih, die het koor vele
jaren heeft geleid en daar ook mede
oprichtster van is. Mevrouw Leih zou op
deze gezellige middag een praatje hou
den over Australië, het werelddeel, waar
zij ongeveer een jaar heeft vertoefd.
Gedurende haar verblijf aldaar, was zy
ruimschoots in de gelegenheid enkele
algemene indrukken over het land en
zijn bevolking op te doen. Zowel over
het drukke strandleven, de enorme bos
branden, de bonte planten- en dieren
wereld als over het subtropische klimaat
wist spreekster op byzonder onderhou-
Demping Uiterstegracht
Geachte redactie.
Nu er een aanvang is gemaakt met
de demping van de Uiterstegracht
iets waarover wij ons allen verheugen
en hierdoor de doorstroming van het
water is gestremd hangt er op deze
gracht een ondraaglijke stank. Vooral
bij warm weer is dit het geval.
Teneinde deze stank tegen te gaan,
doe ik de volgende (hopelijk goede) op
lossing aan de hand: het plaatsen van
een pomp, met flinke capaciteit, aan de
Nieuwe Rijn. Via de buisleiding te
leggen tot voorbij de afsluiting in de
Uiterstegracht, ter hoogte van Ergon
Electric kan eventueel water dan
worden geloosd in de Nieuwe Rijn. Vele
grachtbewoners zouden een dergelijke
oplossing toejuichen.
Hoogachtend,
A. H. van Es,
Uiterstegracht 184 a.
dende wijze te vertellen. Wat de
Australiërs zelf betreft deze zijn volgens
mevrouw Leih allerbeminnelijkst en
vriendelijk. Spreekster gaf o.m. voor
beelden van de humor, die er in de
Australiër leeft. Na enige aandacht aan
het onderwijs geschonken te hebben
wees mevrouw Leih erop dat op de ge
hele Australische maatschappij een
christelijk stempel ligt. Na de pauze
trad het koor weer op.
OOk Op
50 stuks
fl. 2.50
ACCORDEONORKEST
NEERLANDIA
Het Accordeonorkest Neerlandia, dat
onder leiding van Lauw Boellaard reeds
vele successen boekte, is wederom door
de VARA uitgenodigd een radiouitzen
ding te verzorgen. Uitgevoerd zullen
worden de Suite "Südlich der Alpen"
van Ernst Fischer en het Concertino
voor piano, accordeonorkest en slagwerk
van de Leidse componist Henk Briër.
Henk Briër zal zelf de solopartij ver
zorgen.
Dit Concertino, dat in onze stad reeds
tweemaal met groot succes werd uitge
voerd, werd geschreven voor en opge
dragen aan Neerlandia en zijn dirigent
t.g.v. het eerste lustrum. Dit Concer
tino wordt ook uitgevoerd tijdens de
Trossinger Muziekdagen (2526 juli),
waar Briër als solist zal samenwerken
met het Hohner Accordeon Symphonie
Orkest o.l.v. Rudolf Würthner.
In het komende najaar zal Neerlan
dia ook een reis naar het buitenland
maken. Het orkest werd uitgenodigd om
in Frankfurt am Main als gast van het
"Frankfurter Auswahl Akk. Orchester"
te concerteren. Ook daar wordt het
Concertino van Briër uitgevoerd met de
componist als solist-
iCADEMISCHE EXAMENS.
Geslaagd: voor het doet. ex. Ned.
recht de heren E. M. H. von Baumhauer
vDen Haag) en L. P. M. Janson (Den
Haag; doet. ex. Franse taal- en letter
kunde de heer L. Dullaart (Den Haag);
kand. ex. Franse taal- en letterkunde
mej. M. van Heel (Rhoon). mej. J. E.
Koops (Aalst) en de heer A. Th. J.
Sistermans (Noordwijk); cand. ex. klas
sieke taal- en letterkunde mej. A. W.
van 't Hoff (Den Haag)kand. ex. Wes
terse sociologie de heren H. W. Hiet-
kamp (Rotterdam) en H J. Olthof (Den
Haag); kand. ex. Slavische taal- en
letterkunde mej. V. Kalnins (Leiden);
kand. ex. E wis- en natuurk. de heer W.
J. v. d. Hart te R'dam; voor het kand.
ex. H wis- en natuurk. de heer W. Kun-
ze (Leiden)cand. ex. F wis- en natuur
kunde de heren C. Kammeraat (Oegst-
geest) en D. M. W. v. d. Ham (Leiden);
kand. ex. J wis- en natuurk de heren J.
Bezemer, J. M. Oosterbaan en P. Maas
kant (Leiden); kand. ex. D wis- en na
tuurkunde de heer T. Blangé (Leiden);
kand. ex. L wis- en natuurkunde de
heer G. A. Bemadina (Leiden); kand.
ex. A wis- en natuurkunde de heer R.
H. Terwiel (Leiden); kand. ex. F wis-
en natuurk. de heren C. van Hooidonk
en R. Jeltes (Leiden); kand. ex. K wis-
en natuurk. de heer G. J. de Bruyn
(Leiden); kand. ex. I wis- en natuurk.
de heer M. R. Vaillant (Leiden); doet.
ex. natuurkunde de heer P. R. Locher
(Leiden); doet. ex. biologie mej. L. M.
L. Jurgens (Leiden) en de heer J. G. H.
Wessels (Leiden) (cum laude); doet. ex.
wiskunde de heer H. Weigert (Leiden);
voor doet. ex. scheikunde de heren H.
A. Veldhoven (Leiden), W. v. d. Slik
(Leiderdorp) en H. Das (Den Haag);
doot. ex. geologie de heer J. C. J. N. Ter-
hell (Rijswijk).
DRAMATISCHE VORMING IN
HET JEUGDWERK.
Zaterdagavond geven de deelnemers-
(sters) aan de door de Leidse Jeugd
Aotie georganiseerde cursus ..dramati
sche vorming in het jeugdwerk" een uit
voering in het Volkshuis. Het program
ma voor deze avond vermeldt o.m. een
spel ..zondemaam". waarin improvisa
tie, schimmen- en maskerspel zyn ver
werkt.
EERSTE STEENLEGGING
LEIDS DIERENASIEL.
Zaterdagmiddag om 3 uur zal de
eerste steen gelegd worden van het
aan de Besjeslaan te Zoeterwoude (Ho
ge Rijndijk tegenover de Bruggestraat)
te bouwen Leids dierenasiel.
Onder de kunstmanifestaties dia in het kader van het Holland Festival
in onze stad zullen worden gegeven, is ook een balletvoorstelling in de
schouivburg opgenomen. De keus is daarbij gevallen op Het Nederlands
Ballet onder leiding van Sonia Gaskell. Dit is niet te verwonderen, want
het Nederlands Ballet is - nog steeds - de beste balletgroep, die Nederland
rijk is. Dit blijkt ook uit het feit, dat het bestuur van het Holland Festival
Het Nederlands Ballet heeft uitgenodigd in verschillende grotera plaatsen
van Nederland voorstellingen te geven.
Dit zullen dan de laatste voorstellin
gen zijn, die men van Het Nederlands
Ballet in zyn oude samenstelling - dus
mét de bekende, vooraanstaande solisten
als Willy de la Bye, Linda Manez, Han-
ny Bouman, Janine van Thor. Jaap
Flier, Aart Verstegen, Conrad van de
Weetering en Rudi van Dantzig - kan
zien.
Want na 1 september a.s. zullen de
meeste van deze solisten een nieuwe
groep vormen, n.l. Het Nederlands
Danstheater.
Ook op de voorstelling in Leiden op
23 juni a.s. zullen genoemde solisten op
treden mét het corps de ballet.
Het aantrekkelijke programmt, dat ook
nationale premières bevat, bestaat uit:
Klein Avondspel, choreografie Rudi v.
Nu het vakantieseizoen weer aan
gebroken is zijn er enkele nieuwe fol
ders van de V.V.V. verschenen. ..Een
wandeling door Leiden" bevat de vreem
deling een goede gelegenheid om van
de Sleutelstad, met zijn vele beziens
waardigheden, een algemene indruk te
krijgen. Een ook in fotografisch op
zicht keurig verzorgde folder geeft niet
alleen beelden van Leiden, doch ook
van het plassen- en merengebied en
het Noordzeestrand.
Linda Manez als de Sfinx en Aart
Verstegen als Oedipus in David
Lichine's ballet „La Rencontre",
waarvan Het Nederlands Ballet op
23 juni a.s. in het kader van het
Holland Festival een opvoering
geeft.
Dantzig op muziek van Von Gluck; Vyf
études voor elf dansers, choreografie
Conrad van de Weetering op muziek van
Frank Martin; La Rencontre, (Oedipus
en de Sfinx), choreografie David Lichi-
ne, muziek van Henri Sauguet en Di
vertissement uit het ballet „Doornroos
je", choreografie Marius Petipa/Lev
Ivanov op muziek van Tsjaikofsky.
EINDEXAMEN CHR. KWEEKSCHOOL
Voor het eindexamen van de Chr.
Kweekschool zijn geslaagd: de dames
L. J. Bey te Leiden. H. A. v. d. Byl te
Koudekerk a .d. Rijn, J. M. Datema te
Leiden en H. J. Hassefras te Hazers-
woude. Afgewezen één.
