Dominerende figuur van het Westen
in Geneve is de Engelsman Lloyd
BLIKSEMBEZOEK
„DEMOCRATISCHE
AAN DUITSE
REPUBLIEK"
2-T MOTOR OIL
Herter is een „heer", Couve de
Murville een briljante geest
maar de Brit boekt resultaten
In 48 uur: Stalinstadtpersfestivaltoneel van
Brecht en vooral: poging tot beïnvloeding
Men wil graag zowel communist
als man-van-de-wereld zijn
Opgericht 1 maart 1860
Woensdag 10 juni 1959
Derde blad no. 29765
(Van onze reisredacteur, W. L. Brugsma)
Genèvc Nadat zij vier weken in het bijtende etsbad van de
Geneefse conferentie hebben gelegen, beginnen de politieke profielen
van de ministers zich duidelijker op de plaat af te tekenen. Hoe zien
zij er uit? Eén gezicht is haast onveranderd gebleven, dat van Andrei
Gromyko, een ietsje ouder, een ietsje dikker, maar het haar nog steeds
zo zwart, dat men de Rus er van zou verdenken het te verven, ware
het niet dat zulke ijdelheden „de nieuwe Sovjet-mens" kwalijk werden
genomen. Over Gromyko's gelaatstrekken ligt nog steeds dezelfde
onbewogenheid, de onpersoonlijkheid haast van de indrukwekkende
vakdiplomaat, die met geweldige bekwaamheid de grillige bokkespron-
gen van Nikita Kroesjtsjef tot een consequent beleid vormt, die zelf
onverstoorbaar de geringschattende grapjes van zijn baas incasseert
en die zijn blijkbaar onbegrensd arbeidsvermogen slechts af en toe
oplaadt in een picknick in de buurt van Genève, waar hij in hemds
mouwen op het gras gezeten al even onbewogen op broodjes kaviaar
kauwt. De enige concessie, die hij daarbij aan het Westen doet, is dat
hij er een fles cola bij drinkt.
De enige, die de Rus
werkelijk aan kan
Interessanter zijn dus de nieuwe ge
zichten op de plaat van wat men wel de
„conferentie der boodschappenjongens"
zou kunnen noemen, nu de ministers
Dulles, Molotof, Eden en Bidault, die nog
zelf goeddeels het buitenlands beleid van
hun land vormden, niet meer van de
partij zijn. Daar is de koele Franse pro
testant, Couve de Murville, die zijn be
perkte schaal van emoties slechts uit
drukt door min of meer rimpels in zijn
voorhoofd te trekken. Hij houdt betogen
van kristallen helderheid, van briljante
logica, van een stijl die men slechts bij
de beste produkten van het Franse on
derwijs aantreft, en waartegen men ten
hoogste zou kunnen aanvoeren, dat zij
nog geen gram tot een akkoord hebben
bijgedragen. Als hij niet werkt, speelt hij
golf met dezelfde emotieloosheid. Het be
richt van Dulles' dood bereikte hem op
die zondag bij de negende hole. Hij legde
een verklaring af met precies de juiste
toon van getroffenheid, nam toen weer
zijn club ter hand en sloeg een kaars
rechte drive voor de tiende.
Niet de sterkste man
Naast het rimpeltjes-voorhoofd van
Couve duikt het vriendelijke, fijnzinnige
gelaat op van de Amerikaan Christian
Herter. Men ziet hem de omgeving van
zijn jeugdjaren in Parijs nog steeds aan:
zoon van rijke bohémiens, met goede wil
liefhebberend in de schone kunsten,
Europese Amerikanen, ijverig redelijk
heid en breedheid van oordeel nastre
vende, een Schöngeist, zouden de Duit
sers zeggen, als zij hem in Genève's beste
restaurants voor zijn gasten met zorg en
smaak een witte bourgogne zien uitkie
zen by de zoetwater-kreeftenstaartjes au
gratin. Een „meneer", men zou het zich
tot een aangename eer rekenen tot zijn
kennissenkring te mogen behoren. Maar,
men houdt enigszins zijn hart vast, wan
neer men hem, onwennig schuifelend in
de enorme schoenen, die Dulles hem
achterliet, tegenover Gromyko ziet zit
ten. Juist als hij een rede wil beginnen,
maakt Gromyko van Herters gemanoeu
vreer met zijn bril gebruik om gauw het
woord aan de Oostduitser Bolz te geven.
Zulke ordinaire praktijen irriteren Her
ter en dan valt hij uit tegen Gromyko,
maar altijd op ondergeschikte punten en
eigenlijk nooit met werkelijk imponeren
de allure. Noch een beschuldiging van
6lechte manieren, noch een moralise
rende vermaning, dat de ogen van de
wereld op hem gericht zijn beroeren im
mers de heer Gromyko. Hij onthoudt al
leen, dat de ogen van N. S. Kroesjtsjef
op hem gevestigd blijven. Men kan het
enerzijds prettig vinden dat Herter niet,
zoals Dulles, probeert zijn partners te
domineren, doch moet het anderzijds be
treuren, dat het sterkste land van het
Westen ook niet de sterkste man afvaar
digt. Herter heeft op deze conferentie
zijn autoriteit niet kunnen bevestigen,
dat is niet alleen zijn schuld. Hij verte
genwoordigt een president, die hem bij
gebrek aan beter scheen te benoemen,
wiens volledig vertrouwen hij niet wer
kelijk lijkt te hebben, die een oor open
houdt voor Bondskanselier Adenauer,
met wie hij, Eisenhower, samen over
Dulles treurt. Adenauer voor wie Herter
reeds nu weinig sympathie meer over
heeft.
Éénoog in land der blinden
Het merkwaardigste gezicht op de
plaats is dat van de Britse advocaat en
politicus Selwyn Lloyd. Men kan het
niet beschrijven. Zelfs karikaturisten
vinden er geen houvast aan. Deze minis
ter, die murw scheen door alle steken en
klappen, die hij over het Suez-fiasco
moest incasseren, is achteraf de ontdek
king van Genève. Hij is de dominerende
man in het Westelijke kamp. Misschien
als éénoog in het land der blinden, maar
dan toch de dominerende man. Hij gaat
niet golf spelen of lekker eten als hij
klaar is met werken; hij gaat gewoon
nog een beetje verder. Hij heeft het niet
gemakkelijk, want hij moet naar twee
„George Washington"
te water gelaten
Eerste atoomonderzeeër voor
lanceren van raketten
De eerste Amerikaanse atoomonder
zeeër voor het lanceren van raketten,
de „George Washington", is gisteren te
Groton in Connecticut te water gelaten.
De „George Washington" is uitgerust
met lanceerinrichtingen voor „Polaris"-
raketten die een middelgrote reikwijdte
hebben. Het vaartuig meet 5.400 ton.
De Amerikaanse minister van Defen
sie, Mcelroy, zei bij de tewaterlating dat
in de „George Washington" de meeste
wetenschappelijke vondsten zijn er-
werkt, die de oorlogvoering een revolu
tionaire wijziging hebben doen onder
gaan, te weten de kernladf ng, de ballisti
sche raket, de atoomvoortstuwing, gelei
ding door middel van de wet van de
traagheid en radicaal nieuwe ideeën
over rompconstructie en scheepsbestu-
ring.
doening smaken, dat het een akkoord
zal zjjn, dat in hoge mate een Brits
stempel draagt en dat strookt met de
doeleinden van Macmillans beleid in de
wereld en ook in West-Europa. Velen
zullen het misschien betreuren, maar
dat doet niets af aan Lloyds prestatie
als Brits minister: als aangevochten
vertegenwoordiger van een land, dat
niet de leidende macht in het Westelijke
kamp is, waarborgde hij de Britse be
langen.
Dat was dan een schets van de Wes
telijke ministers in Genève, waarbij er
nog maar een vergeten is: Heinrich von
Brentano. Hoffelijkheid en begrip voor
de tragiek van het naderend einde van
zijn beleid staan de verleiding in de weg
hem als een ridder van de droevige fi
guur te bestempelen. Hij heeft het niet
druk meer in Genève. De gelegenheid
staat open hem te interviewen; het is
kenschetsend dat weinig journalisten
daarvan gebruik maken. Over de rand
van zijn glas staart Adenauers minister
naar het idyllische meer van Genève,
terwijl achter zijn rug de beslissingen
naderen.
Adres aan A'damse raad
inzake balletsubsidie
De Nederlandse Beroepsvereniging van
Danskunstenaars, die 200 leden telt,
heeft zich in een mede door het dage
lijks bestuur van de Nederlandse Fede
ratie van Beroepsverenigingen van Kun
stenaars ondertekend adres tot de Am
sterdamse gemeenteraad gewend inzake
het voorstel van B. en W. tot het ver
lenen van een subsidie aan de stichting
„Amsterdams Ballet".
In dit adres wordt erop aangedrongen,
deze subsidie aan de opgerichte stich
ting (een concentratie van het Ballet der
Lage Landen en het Operaballet) te ver
lenen. niet alleen vanwege het nakomen
door het stichtingsbestuur der aangegane
verplichtingen met de dansers, waarmee
reeds een voorlopig contract is opge
maakt, doch ook vanwege het feit, dat de
subsidiërende instanties en het publiek
zodanig op de nieuwe structuur van het
balletwezen zijn voorbereid, dat een te
rugkeer tot de oude situatie onmogelijk
is.
In het adres wordt bovendien gepleit
voor het betrachten van een zekere ma
tiging door de verantwoordelijke politie
ke organen ten aanzien van het beheer
der kunstinstellingen en wel in die zin,
dat zoveel mogelijk rechtstreekse inmen
ging in het beleid der instellingen worde
vermeden, die in feite (niet altijd als zo
danig bedoeld) ontstaat door zeer gede
tailleerde beschouwingen.
Nieuwe ontwikkeling
van het vervoer
Rijden boven de grond en
varen boven het water
De wetenschappelijke commissie van
het Amerikaanse Huis van Afgevaardig
den heeft een verslag gepubliceerd over
de ontdekking van middelen om voer
tuigen „drijvend op een kussen van sa
mengeperste lucht" boven de grond te
laten rijden. Met hetzelfde principe zou
men schepen met grote snelheid boven
water kunnen laten varen. Volgens het
verslag schijnt de wereld aan het begin
van een nieuwe ontwikkeling op het ge
bied van het vervoer te staan. De Ford
fabrieken zijn reeds bezig met de bouw
van een wagen, die dank zij de nieuwe
vinding op een monorail snelheden tot
320 km. per uur zal kunnen bereiken,
aldus het rapport.
Het Amerikaanse leger en de lucht
macht werken samen met de Canadese
Avro-vliegtuigenfabriek aan een „Avro-
car", die vlak boven de grond, doch ook
op grotere hoogte snel zal kunnen
vliegen.
Het Amerikaanse leger en de marine
tonen veel belangstelling voor de nieuwe
vinding. De zee-oorlog zou door snelle
schepen volgens het nieuwe principe een
ware revolutie ondergaan. De marine
heeft vooral belangstelling voor amfibie
voertuigen, landingsschepen en voor zeer
snelle schepen voor duikbootbestrijding.
(Van onze reisredacteurW. L. Brugsma)
Oost-Berlijn, juni De tweemotorige Iljoesjin
van de Oostduitse Lufthansa, die ons van de con
ferentie van Genève's blauwe meer naar het
onderwerp van het gesprek de verdeelde stad
Berlijn vloog, had harde stoelen maar een aardige
stewardess, die ons al 's ochtends om zeven uur
begon vol te stoppen met ham, worst, bier en
cognac. Welnu, dat procédé heeft twee dagen
lang geen einde genomen: als Stachanof-arbeiders
uit een vleeswarenfabriek hebben de Oostduitse
functionarissen ons in 48 uur volgepropt met eten
en indrukken, met een bezoek aan Stalinstadt, met
een gigantisch Pressefest in Oostberlijns Stalin-
allee, met een onvergetelijk toneelstuk van Bertold
Brecht en vooral met kilo's argumenten omtrent
de wraakzuchtige plannen van „de militaristische
en nazistische Bondsrepubliek" en de vredelie
vende bedoelingen van de socialistische DDR, om
ons tenslotte'gelijk stijf gestopte Duitse kwaliteits
worsten weer in Genève af te leveren.
kanten tegelijk manoeuvreren: van Gro
myko concessies loswerken, tegenover de
argwaan van zijn partners zijn eigen
zetten rechtvaardigen.
De slinkse verdachtmakingen, die som
mige Europese continentalen over zijn
politiek en zijn persoonlijk leven rond
strooien glijden als druppels water van
zijn rug, diezelfde rug schijnt zowaar
zelfs de dolkstoot van de Londense Ti
mes te zullen doorstaan.
Zo langzamerhand begint, althans bij
de correspondenten, het geïnspireerde
misprijzen jegens Lloyd om te slaan in
onverholen bewondering, want men ver-
gisse zich nietals het in Genève tot een
akkoord komt, dan zal dat vooral het
werk van Lloyd zijn. Deze veelgesmade
man is in de hoogste toppen van de
boom geklommen om de appels der over
eenkomst te gaan plukken, terwijl Herter
en Couve de Murville met de benen op
de grond zich tevreden stelden met hem
toe te roepen, toch vooral voorzichtig te
zijn. Hij is de enige van de Westelijke
drie, die Gromyko in een debat aankan.
Als het er op aankomt in een plenaire
zitting voor de vuist weg op een rede van
Gromyko te antwoorden, dan moet Lloyd
de kastanjes uit het vuur halen -en hij
doefdat met de weergaloze handigheid,
die hij als advocaat en in Lagerhuisde
batten heeft opgedaan.
Kijk eens, meneer Gromyko
Hij stelt er niet de academische argu
menten van Couve, noch de geprikkelde
uitvallen van Herter tegenover, spreekt
veeleer in de trant van: kijk eens, me
neer Gromyko, nu zou ik U in Uw hemd
kunnen zetten, maar ik zal dat niet doen
want wij zitten hier om een eervolle en
bevredigende overeenkomst te bereiken.
En dan probeert hij uit Gromyko's be
toog de punten te halen, die winst voor
het Westen kunnen betekenen zonder
Gromyko in een onmogelijke situatie te
brengen. Het was Lloyd, die de geheime
zittingen arrangeerde op een manier, die
beide kampen gezichtsverlies bespaarde.
Het was Llyod die Gromyko in een si
tuatie bracht, waarin deze de wettigheid
van de Westelijke aanwezigheid in West-
Berlijn moest erkennen.
Wanneer het in Genève tot een ak
koord komt, zal Lloyd de extra genoeg-
Hoe verliep die worstfabrikatie? Ziehier een chronologisch overzicht.
Zaterdag 12 uur: ontmoeting met DDR-officials en journalisten in het hotel
Johanneshof. Hotel en gastheren dragen hetzelfde civiele uniform, keurig maar
klassebewust. De stoelen, de pakken, de Schiller-kragen en de sandalen zijn alle
maal hetzelfde, maar achter de conformiteit bloeit traag en zwaar de Duitse
beleefdheid voort. Men streeft er tegelijkertijd na communist en man-van-de-wereld
te zijn, revolutionair en burger. Men noemt elkaar vaker „Herr Kollege" dan
„Genosse". Men schenkt de buitenlandse gasten zelfs whisky-soda, maar dan de
eerste portie van dezelfde argumenten, die ook bij de firma Gromyko. Bolz en Co.
in Genève te halen zijn. De steeds terugkerende woorden in de tafelconferentie
zijn „bei uns.
van Stalinstadts zes hoogovens. Ernaast
ligt de nieuwe stad. Grote huizenblokken
onder rode daken. Zijn ze niet keurig?
Ja, welzeker. En de scholen, de hospi
talen, vrijgezellenhuizen, klinieken, de
flats met centrale verwarming en heet-
stromend water, alles inclusief voor 58
mark in de maand? Ook die zijn keurig,
zij het een beetje' eentonig. Zoals de
mensen die eruit komen, een boodschap
pentas in de hand, een revolutionaire
golf zorgvuldig in het haar, een kinder
wagen voor zich uit, een SED-speldje in
de revers en de droom van een auto in
het achterhoofd. Wereldhervormers,
braaf en ordelijk en flink in het systeem
passend. Wélk systeem deert minder.,
„Ordnung musz sein".
Zaterdagavond 9 uur: in een café bo
ven Stalinstadt wordt gedanst. Ook keu
rig, al dansen er veel meisjes met elkaar.
Toch enkele nauwe broekspijpen en wat
James Dean-coiffures. Ook een heel
klein beetje jitterbug op een Charleston,
maat. Die laatste vaststelling wordt be
twist, die is de „lipsy", een als leuk be
doeld woord voor Leipzig. Dus tooh
volkseigen.
Lang niet zo vrolijk
als de leeuweriken
Zaterdag 4 uur: men stapt, aan alle
zijden geëscorteerd door de gastheren,
in een fraaie, volkseigen autobus om de
reis te maken naar Stalinstadt, een
enorm hoogovenbedrijf met geheel nieu.
we, woongelegenheid, de eerste socialis
tische stad van Oost-Duitsland. Men
rijdt door het vlakke Pruisische land
schap totdat er een volkseigen drijfstang
door een volkseigen cilinderblok slaat en
daarmee de bus, alsmede het groepje nu
bedreigde voorlichting tot stilstand
brengt. Opgelucht legt men zich in het
gras, staart naar zonovergoten koren
bloemen, die even blauw zijn als elders
ter wereld, en luistert naar leeuweriken,
die van de verdeling van Duitsland geen
weet hebben. Maar de socialistische op
bouw laat geen tijdverspilling toe.
Iemand gaat op mars om een nieuwe
bus te halen, een ander zegt de Ge
nosse van het plancomité zal van het
oponthoud gebruik maken om U al vast
in te lichten. De Genosse maakt melding
van de miljoenen tonnen ijzer die in
Stalinstadt ter wereld komen. Hfj
spreekt zakelijk en kundig, maar lang
niet zo vrolijk als de leeuweriken.
Communisten zijn niet vaak jolig, Duit.
sers evenmin. De combinatie is zo ver
vaarlijk ernstig, dat het in de DDR al
thans aan lood wel nooit zal ontbreken.
Onverwachte figuur
Zaterdag 6 uur: tegen de rood onder
gaande zon verrijst het zwarte silhouet
Men raakt wat terneergeslagen, wordt
door een onverwachte figuur uit die de.
pressie gehaald: Stalinstadts Oberbür-
gemeister Richter is wel jolig. Een klei
ne, aardige man met een eerlijk, flink
gezicht, die op handen door zijn burgers
wordt gedragen. Hij is een oud-sociaal
democraat, die uit afkeer tegen de lijd
zaamheid der democratische socialisten
in Hitiers jaren zich tot de „strijdende
socialisten" wendde. Hij is een van de
weinige communisten, die U in de ogen
- fflWi—U SM BH
■r
'X
De Nederlandse kustvaarder „Na
vis" is gisterochtend vroeg, bij het
uitwijken voor een tegemoetkomen
de Zweedse tankerHasseloop de
Noorderpier van IJmuiden gelopen, zodat het schip op het strand van
De 498 ton metende coaster werd het ford-eiland tussen de pieren
later wel vloigesleept, maar toga moest worden gezet. De foto toont
bleek dat er ernstige lekkage tfrffi*. Wel schip opj dis plaats.
Puntjes op de i
De Oostduitse „democratische re
publiek", die in Genève een niet
onsuccesvolle poging doet zich ge
leidelijk aan een soort van feitelijke
erkenning door het Westen te ver
werven, heeft, vermoedelijk als
onderdeel van dat streven, een
kleine groep Westelijke journalis
ten uit Genève uitgenodigd voor
een kort bezoek aan Oost-Berlijn
en de DDR. Tot deze groep be
hoorde onze Reisredacteur, W. L.
Brugsma, die vandaag een korte
serie artikelen over dit bezoek be
gint. Hy wil zich tot zijn directe
indrukken bepalen en er geen alge
mene conclusies omtrent de toe
stand in en de status van de DDR
aan verbinden. Daarvoor was zijn
bezoek te kort. Maar wel zette het
groepje journalisten al in Oost-
Berlijn meteen de puntjes op de 1.
Toen de perschef van de DDR de
hoop uitsprak, dat de Westelijke
journalisten de voorlopers van hun
regeringen zouden zijn, antwoorden
onze reisredacteur namens de
groep, dat men dat lastig kon be
loven, aangezien Westelijke jour
nalisten in volkomen onafhanke
lijkheid van hun regeringen hun
werk plegen te doen.
kijken als zij een hand geven. Die ogen
tintelen van plezier als men met hem
in redelijkheid op de mat gaat over po
litiek.
Zij stralen van trots wanneer later de
zwarte nacht wordt verlicht door de
roodgloeiende straal ijzer die uit de
hoogovens spuit. „Men heeft ons gezegd
dat arbeiders dat nooit zouden kunnen.
Welnu, wij kunnen het wel", zegt bur
gemeester Richter en men neemt nota
van zijn woorden.
Stoffig, arm en een'onig
Zondagochtend 9 uur-: rondrit door
Oost-Berlijn. de stad is leeg, haast geen
auto, haast geen mens op straat. Maar
goed, er heerst een hittegolf. De direc
teur van het stadsplan geeft uitleg: er
zijn 120.000 woningen gebouwd en geres.
taureerd. Voor 1965 komen er 80.000
nieuwe bij. Men legt een wegennet aan
voor een motorvoertuig met vijf mensen.
Hij wijst met trots op groene parken,
de stad moet ademen. Die parken waren
in eerste instantie door bommenwerpers
aangelegd. Zo vertellen vandaag nog de
ruïnes, die beschuldigende vingers naar
de hemel steken. Oost-Berlijn is nog een
beetje stoffig, een beetje triest en arm
en eentonig. Een vergelijking met West-
Berlijn wordt uiterst kwalijk genomen.
Maar er is niet veel reden tot twijfel,
dat ook dit stadsdeel zal herrijzen. Men
toont ons een mooi tehuis voor ouden
van dagen <er zijn pas 24 van die huizen
in de DDR», dat eerlijke lof verdient.
Twee oude dametjes zitten er zich te
zonnen. Zij zeggen: „Komt U uit Genè
ve? Genève moet ons de vrede brengen
En wij willen ook graag meer eenper
soonskamers".
Zondagochtend 11 uur: tweede portie
indoctrinatie over de Berlijnse kwestie.
Wij raken geirriteerd en steunen twee
Amerikaanse correspondenten, die met
scherp-zakelijke en deskundige vragen
de DDR-woordvoerders in verwarring
brengen en de reeks van hun argumen
ten aan mootjes snijden. De televisie
camera's. die elk van onze stappen ge
volgd hebben, snorren niet meer zo Ijve
rig.
Knaleffect
Zondag 2 uur: het knaleffect! Het
„Pressefest" van de partijkrant „Neues
Deutschland". Doch dit is geen feestje
voor journalisten, die eens een verzetje
nodig hebben, maar een grootscheepse
partij voor de gehele bevolking: feest,
kermis, hersenspoeling tegelijk. Zij be
slaat de hele Stalinallee, anderhalve
kilometer lang. telt industrie- en land-
üxmw-exposities, modeshows, bier- en
vorst tenten, motorraces, gratis paard
rijder; tombola's, Russische, Poolse,
VOOR TWEETAKT MOTOREN
vermengt zich vanzelf met
de benzine in de tank.
Esso 2-T Motor Oil bevat
een speciale doop die bij
tweetakt motoren veelvul
dig voorkomende lagercor-
rosie doeltreffend bestrijdt.
Esso 2-T Motor Oil is de
ideale motorolie voor alle
typen tweetakt motoren,
ook voor bromfietsen.
Verkrijgbaar in bussen van
1* en 1 liter.
Verzet tegen dwangarbeid in
Tsjechoslowaakse stad
In Wenen zijn uit betrouwbare bron
berichten ontvangen over een demon
stratie, die in mei heeft plaats gehad in
de Tsjechische stad Brenzo: Slowaakse
arbeiders demonstreerden daar tegen
gedwongen tewerkstelling in de steen
koolmijnen van Ostrava. Toen de me
nigte, die zich voor het stadhuis ver
zameld had, niet uiteenging opende de
politie het vuur. Twee personen werden
gedood, een onbekend aantal hunner
werd gewond, en de politie heeft zeven
tig personen gearresteerd.
Papoea's, die politieman
opaten, gearresteerd
Een politiepatrouille heeft een aantal
inboorlingen uit Australisch Nieuw-
Guinea gearresteerd, die ervan worden
beschuldigd 18 mei jl. een inheemse
dorpspolitieman te hebben overvallen,
gedood en opgegeten.
De schuldigen zijn afkomstig uit een
afgelegen heuvelgebied, dat als het z.g.
„Tygerland" bekend staat. Gewoonlijk
krijgen Papoea's, die niet rechtstreeks
onder Australisch bestuur staan, geen
al te zware straffen voor het plegen van
een dergelijk misdrijf.
Tsjechische, Roemeense, Hongaarse or
kesten, koren en dansgroepen en vooral
vlaggen, spandoeken en toespraken. Hoe.
veel mensen? Driehonderdduizend zeg
gen de perschefs. Een nul eraf klopt
beter, menen wij.
De mensen zRn wat lauw. Slechts een
klein deel lispelt de „Internationale"
mee. Wel kopen zijn verrassend veel
hoela-hoeps! Het is niet ons idee van
een leuke middag, maar het gaat impo
neren als de massa stil luistert naar de
bronzen stemmen van een Sovjetkoor,
gezongen geduld, lijden en kracht van
het Russische volk in zijn geteisterde
ruimte. Als Nederlander schrikt men
van zulke afmetingen; kijkend over de
Stalinallee beseft men dat het socialis
tische kamp van hier tot aan Sjanghai
reikt.
Zondag 4 uur: dat laatste hebben
blijkbaar ook de twee leden van het
Politburo, prof. Albert Norden en Paul
Werner, gevoeld, die ons de derde portie
indoctrinatie geven. Prof. Norden. de
.agitprop" nummer een van de partij,
draagt wel een zijden das, maar dat ver
hindert hem geenszins de hoffelijkheid
jegens zijn gasten uit het oog te ver
liezen. Hij hoont met rood hoofd de
Amerikanen, slaat door, schimpt op de
Westduitse nazi's, remt pas af als die
genen onder ons, die op slagveld of in
concentratiekamp met het Duitse ge
vaar kennis hebben gemaakt, hem
zeggen dat wij ons het recht voorbehou
den dat gevaar zonder Duits advies zelf
af te wegen. Wij delen ook mee dat
Oostduitsers in paradepas op de Stalin
allee ons evenmin deugd doen als het
heroptreden van sommige Westduitse
generaals. Werner blijft bij dat alles de
rustige, harde communist die onbewo
gen voort argumenteert. Er zijn toch ver
schillende soorten Duitse communisten,
maken wij voor onszelf op, de vrouwen
gaan het verst en ook dat is geen nieuw
verschijnsel in Duitsland.
Het Duitse probleem: Duits
Zondag 7.30 uur: in het theater aan de
Sohiffbauerdamm speelt het Berliner
ensemble Bert Brecht's „De vermij de-
lijke opkomst van Arthuro Ui", waarin
de machtsgreep van Hitier getranspo
neerd wordt in een gangstermilieu,
Brecht's these (hij noemt het zijn toe
pas jare waarheid) dat het fascisme de
laatste afweerhouding van het kapita
lisme is. Hij verhult de figuren van
Von Hinderburg, Hitier, Goebbels, Goe-
ring, en Roehm als gangster om ze zo
beter te onthullen. Communistische doc
trine, maar in een grandioos gespeeld,
snijdend stuk. dat in West-Europa geest,
drift zou wekken. Hier niet. Het. publiek
raakt verward en geshockeerd haast.
Men mag niet zo spotten, dit was toch
Duitse geschiedenis, lijkt het te denken.
Het officiële partij-commentaar: dit
stuk verdient zeker kritiek, maar het
wordt nu gespeeld omdat het actueel is
in verband met de Geneefse conferentie.
O Duits probleem, zijt gij een com
munistisch, een democratisch, een fas
cistisch of toch bovenal gewoon een
Duits probleem?
