CONFLICT TUSSEN DE N.A.V.O.
EN DE REGERING-DE GAULLE
WEERBERICHT
Amerikaanse bommenwerpers
ivorden elders gestationeerd -
Parijs stelt viertal eisen
Zwarte rookwolken verduisterden
de hemel boven 's-Hertogenbosch
GERSTENMAIER HAD 'T AAN
DE STOK MET DR. ADENAUER
Opgericht 1 maart I860
DINSDAG 9 JUNI 1959
No. 29764
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur: J. W. Henny
Hoofdredacteur: J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f7.50 per kwartaal; f2.55 per maand; f0.59 per week
Witte Singel 1, Leiden - Giro no. 57055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie 21507
(Van onze Parijse correspondent)
Een reeds enige tijd tussen de Franse regering en het NAVO-
opperbevel hangende kwestie is de laatste vierentwintig uur weer in
het midden van de publieke belangstelling komen te staan. Nadat de
Washington Post had bericht, dat generaal Norstad van plan zou zijn
de 250 Amerikaanse jachtbommenwerpers, welke op drie bases in
Frankrijk (namelijk Chaumont, Etampes en Toul) zijn gestationeerd,
naar andere bases buiten het land over te brengen, zijn er twee com
munique's gevolgd. Shape, het Atlantische hoofdkwartier, heeft mede
gedeeld, dat het in afwachting van het totstand komen van akkoor
den met de Franse regering over alle aspecten van de operationele
strijdkrachten van de luchtmacht van de NAVO in Frankrijk voor
de hand ligt, dat maatregelen worden genomen om de doeltreffendheid
van de thans nog in Frankrijk gelegerde eenheden te verzekeren. Dat
houdt dus eigenlijk in, dat Shape zolang Frankrijk weigert atoombom
men op zijn territorium te laten opslaan, zonder dat het zeggenschap
heeft over het gebruik ervan, de jachtbommenwerpers elders zal
stationeren.
3) het instellen van een dubbel veto
(Amerikaans en Frans) over het gebruik
van zich op Frans grondgebied bevin
dende atoomwapens; 4) meer begrip en
steun voor Frankrijks strijd tegen de
Algerijnse nationalisten.
Franse houding lijkt
veel op chantage
Volgens het Franse ministerie van
Buitenlandse Zaken zijn de besprekin
gen met de Verenigde Staten en met
Engeland over het geheel van de des
betreffende vraagstukken nog niet afge
sloten, hoewel de mogelijkheid bestaat,
dat zulks binnenkort het geval zal zijn.
In afwachting daarvan wil Frankrijk
geen nieuwe verbintenissen binnen
NAVO-verband aangaan.
Met andere worden: zolang aan
Frankrijks verlangen niet is tegemoet
gekomen, weigert het a) het opslaan van
atoombommen op Frans grondgebied;
b) de integratie van de tactische lucht
verdediging; c) de installatie op Franse
bodem van startbanen voor raketten
met middelgrote actie-radius (2500 km.).
Frankrijks verlangens laten zich als
volgt samenvatten: 1) meer invloed in
de leiding van de Atlantische verdedi
ging, door middel van het instellen van
een Amerikaans-Engels-Frans directo
rium; 2) uitlevering van bepaalde
atoomgeheimen aan de Franse weten
schap, met name het beschikbaarstellen
van een atoommotor voor een duikboot;
Tito wil op Balkan
atoomvrije zone
President Tito van Joego-Slavië heeft
gisteren op een massabijeenkomst te
Smederevo by Belgrado aangedrongen
op opneming van Italië en Griekenland
in een atoomwapenvrye zone op de Bal
kan.
Joego-Slavië kan zich niet veilig
voelen zolang omliggende landen atoom
bases inrichten, aldus Tito. Over het
pleidooi van de Russische minister-pre
sident, Kroesjtsjef, voor een a toom -
wapenvrije zone op de Balkan zei hij:
,.Wat zou dit voor atoomwapenvrije zone
zijn als de raketten met atoomladingen
over ons heen vliegen?"
De deelnemers aan de ministerconfe
rentie te Genève hadden overeen moeten
komen een einde te maken aan het aan
leg van raketbases en het praten over
raketbases zolang de onderhandelingen
aan de gang zyn. Dit zou een goed begin
zijn geweest, aldus de president.
Volgens Tito is de wereldvrede wel in
gevaar maar niet zo erg als twee jaar
geleden.
Indonesië leent in
Rusland en Amerika
Volgens een mededeling van „Antara"
heeft Indonesië twee grote nieuwe lenin
gen verkregen van Rusland en van
Amerika.
Rusland verstrekt een lening groot
17.5 miljoen Amerikaanse dollars voor
de bouw van een sportstadion te Dja
karta en van een ethnologisch onder
zoekcentrum op Ambon. De Russische
handelsattaché te Djakarta, Kolibalof,
heeft volgens Antara, medegedeeld, dat
het bedrag van 17.5 miljoen dollar wordt
verstrekt los van de lening van 100 mil
joen dollar, die Indonesië reeds van
Rusland verkreeg. Hy zeide ook, dat
Rusland bereid is, met Indonesië een
overeenkomst aan te gaan voor een
groot wegenbouwproject.
Te Washington, aldus gaat Antara
verder, heeft de Export-Importbank een
lening goedgekeurd van 5 miljoen dollar
aan de „Garoeda" voor de aankoop van
drie Lockheed-Electra straalvliegtuigen.
Russisch-Frans akkoord?
Men kan zeggen, dat het opleven van
de tussen Frankrijk en de NAVO be
staande moeilijkheden op een ongeluk
kig ogenblik komt. In de eerste plaats
krijgt Frankrijks houding het aanzien
van chantage, nu juist in Genève de
eenheid van de Westerse Drie tegenover
Rusland zal moeten blijken. Mag men
daaruit afleiden, dat De Gaulle er reeds
thans van overtuigd is, dat de conferen
tie aan de top tot weinig of niets zal
leiden? En dat hij een terugkeer tot het
voor Frankrijk bijkans klassieke bond
genootschap met Rusland over de hoof
den van de andere partners nastreeft?
Het is uiteraard moeilijk die vraag te
beantwoorden.
Wat zou het gevolg voor de NAVO
zijn? Ook daar staat men nog voor on
duidelijkheden. Amerika zou nu in de
toekomst in Frankrijk alleen bases voor
transportvliegtuigen aanhouden. Voor de
jachtvliegerij is reeds thans de Franse
luchtmacht binnen Atlantisch verband
ingeschakeld. En de lange afstandsbom
menwerpers, die Europa zullen helpen
verdedigen, hebben nu eenmaal hun
bases in Marokko, Spanje, Engeland en
ook in Duitsland. Het kan ook zijn, dat
Norstad het besluit tot het terugtrekken
van de jachtbommenwerpers heeft kun
nen nemen, omdat hij van oordeel is,
dat in Duitsland te stationeren nieuwe
wapens het gebruik van de Franse
vliegvelden overbodig maken. In ieder
geval heeft generaal De Gaulle een
ronde verloren en het prestige van
Frankrijk binnen Atlantisch verband is
eerder geschaad dan toegenomen.
Huzaar in jeep door
een tank overreden
Tijdens oefeningen van het elfde ba
taljon zware tanks in kamp Vogelsang
in Duitsland is gistermiddag de 20-jarige
ongehuwde dpi. huzaar G. Th. H. Ver
beek uit Eindhoven door een ongeluk
om het leven gekomen. Huzaar Verbeek
zat als enige in een jeep, die opgesteld
stond achter een Centurion-tank. De
tank begon plotseling achteruit te rijden
en kraakte daardoor de jeep. Huzaar
Verbeek was op slag dood. Naar de oor
zaak van het ongeval wordt nog een
nader onderzoek ingesteld.
Brand in houtopslagplaats
Wind wakkerde de
vlammen hevig aan
In een open houtopslagplaats van de
N.V. Van Swaay-Gips aan de Engelse-
weg te 's-Hertogenbosch heeft gister
middag een enorme brand gewoed, die
door de zwarte rookwolken, welke door
een krachtige westenwind tientallen
kilometers werden voortgestuwd, van
heinde en ver de belangstelling trok.
In deze opslagplaats bevonden zich
zeer grote hoeveelheden, zowel onbe
werkt als gecreosoteerd hout en na nog
geen half uur waren verschillende van
deze stapels in loeiende vuurmassa's
veranderd. Met inzet van alle krachten
en materiaal is het vuur bestreden door
de Bossche brandweer, de be drijf sbr and-
weren van Van Swaay en twee andere
bedrijven en de Bossche B.B.-brandweer.
Gezamenlijijk slaagde men er na onge
veer een uur in, het vuur te lokaliseren.
Tezamen werd met 32 stralen een zee
van water op het vuur uitgestort, dat
hierdoor tot een oppervlakte van 90 bij
30 meter beperkt bleef.
By het blussingswerk heeft men daar
bij kunnen profiteren van de ervaring
van enkele jaren geleden, toen in een
andere opslagplaats van dezelfde firma
eveneens een enorme brand heeft ge
woed. Men is er daarna toe overgegaan,
de stapels hout veel verder uiteen te
plaatsen.
De grote hitte en de verstikkende rook
zijn enkele brandweermannen te mach
tig geworden. Zij moesten de strijd op
geven en werden door de G.G.D. behan
deld.
De schade wordt zeer globaal getaxeerd
op ruim f. 40.000. Omtrent de oorzaak
van de brand tast men nog volkomen in
het duister.
Zo ook bij een brand, die gistermid
dag omstreeks half vier uitbrak in een
van de kapitale woningen aan de Haze-
kampseweg te Nijmegen. De brand, die
uitbrak op de zolder, verwoestte het dak
en de bovenverdieping. Het overige deel
Koel
De Bilt verwacht van heden- tot
morgenavond:
Perioden met zonneschijn en op de
meeste plaatsen droog weer. Overwe
gend matige westelijke wind. Koude
naoht. Morgen overdag ongeveer de
zelfde temperaturen als vandaag.
(Opgemaakt te 11.15 uur)
10 JUNI
Zon op: 4.21 uur; onder: 20.58 uur.
Maan op: 8.20 uur; onder: 23.21 uur.
Hoogwater te Katwijk te 5.20 uur en
17.52 uur.
Laagwater te 1.17 uur en 13.32 uur.
Dit nummer bestaat uit 10 pagina's.
van het huis liep grote waterschade op.
De schade bedraagt ongeveer f. 20.000.
Enkele duizenden guldens schade
werd veroorzaakt door een brand, die
eveneens gistermiddag is uitgebroken in
de opslagplaatsen van de N.V. Neder
landse Wolwassery en Carboniseerdery
te Oisterwij k. Door de sterke wind werd
het vuur aangewakkerd, zodat de vlam
men spoedig hoog boven de gebouwen
uitsloegen. De brandweer kon des
ondanks binnen het uur de brand
meester worden.
In een Rotterdams dok is een grote
groep technici gisteren begonnen
met het in elkaar passen van twee
halve schepen. De helft van het
Zwitserse schip „Nyon" kon wor
den geborgen, nadat het vaartuig
op de Schotse kust was gelopen.
De andere helft werd in Bolnes
nieuw gebouwd en de vorige week
te water gelaten. Een beeld van het
unieke karwei.
Pessimistische sfeer
bij Geneefs overleg
Stopzetting kernproeven is een
vruchtbaar onderwerp
(Van onze Reisredacteur
W. L. Brugsma)
Genève, 9 juni Zonder alle specu
laties, die bij gebrek aan tastbaar nieuws
in Genève de ronde doen, op de voet te
volgen, moet men vaststellen, dat er een
duidelyke pessimistische sfeer over de
Geneefse conferentie begint te hangen.
Die vond verder voedsel in een overigens
onduidelijke uitlating van de Sovjetrus-
sische woordvoerder Karlamof, die na de
geheime zitting van gisteren zei, dat de
conferentie haar laatste fase is inge
gaan, maar te verstaan gaf, dat zulks
nog niet hoeft te betekenen, dat zij tot
een akkoord zal leiden. Het ziet er thans
naar uit, dat beide partijen weliswaar
veei bijkomende eisen hebben laten val
len, maar dat de harde kernen van de
wederzijdse standpunten inzake Berlyn
nog steeds nauwelijks tot elkaar zijn ge
komen. Voordat Grotewohl en Ulbricht
in Moskou met Kroesjtsjef hebben ge
praat, voordat Westberlijns burgemees
ter Willy Brandt - hier vrijdag door de
Westelijke ministers zal zyn ontvangen,
voordat Von Brentano komend week
einde met Adenauer en Lloyd in Londen
overleg zal hebben gepleegd, schijnt het
thans, dat die standpunten niet veel
wijzigingen zullen ondergaan. Het blijft
daarbij de vraag, of de meerderheid van
die contacten een latere toenadering der
standpunten zal vergemakkelijken.
Het enige punt, waarover nog wel wat
optimisme heerst, is het overleg over de
stopzetting der kernproeven, dat giste
ren na een vrij lange verdaging opnieuw
is begonnen. Het lijkt, alsof getracht
wordt, althans op dit stuk, een vrucht
baar onderwerp van gesprek voor de
topconferentie te scheppen, nu de
redactie van het slotcommuniqué van de
ministerconferentie zelf zoveel moeilijk
heden met zich mee brengt, omdat zelfs
de rekbare diplomatieke taal de funda-
dentele kloof over Berlijn niet of nau
welijks kan overbruggen.
Het Westelijke pessimisme in Genève
werd voorts bepaald niet verminderd
door de wrijving, die tussen de NAVO
en het Frankrijk van De Gaulle aan de
dag is getreden (zie elders op deze
pagina). Na het Times-artikel over
Lloyd, na de escapade-Adenauer, bemoei
lijkt deze nieuwe breuk in het Westelijk
kamp ongetwijfeld nog eens verder de
onderhandelingspositie der Westelijke
ministers.
Syrische pers over
„komplot tegen V AR"
De bladen in de Syrische hoofdstad
Damascus maken van het luchtincident
in het afgelopen weekeinde tussen Ver
enigde Arabische Republiek en Israël
melding onder koppen waarin van
„Israëlische provocaties en aanvalsplan
nen" en samenwerking achter de scher
men tussen Israël en Jordanië wordt
gesproken. Volgens een der bladen zou
den de plannen voor het huidige optre
den van de zijde van Israël besproken
zijn tijdens het bezoek van Koning
Hoessein van Jordanië aan Washington
en Londen.
Terstond na de terugkeer van Hoessein
in zijn land zouden aan de noordelijke
grens van Jordanië provocatie en agres
sie zijn gepleegd en de administrateur
van het noordelijke Jordaanse gebied
zou geweigerd hebben mee te werken
aan een bespreking om tot beëindiging
van de grensincidenten te komen. Irak
zou zijn rol in de uitvoering der tegen
de VAR (Ver. Arabische Republiek
Egypte.-Syrië) gerichte plannen spelen
door voor te geven, dat ongeregelde ben
den zijn grenzen waren binnengekomen.
De commentaar van de bladen richt
zich verder tegen de „imperialisten, die
hun Jordaanse en Israëlische satellieten
tot provocaties tegen de VAR aanspo-
ren".
De gezamenlijke studentenweer
baarheden van Leiden, Amsterdam,
Utrecht en Delft zullen donderdag
in Parijs voor generaal Norstad
defileren. Generaal Norstad heeft
te kennen gegeven, dat hij dit ge
baar zeer op prijs stelt. Dat schept
de verplichting, dat alles in de
puntje verzorgd is. Derhalve heb
ben de studenten gisteren nog in
tensief geoefend in de Oranje Nas-
sau-kazerne in Amsterdam, voordat
zij naar de Lichtstad vertrokken.
De plaatsvervangend peletonscom-
mandant, H. Gotzen, moest bij die
oefening nog heel wat correcties
aanbrengen.
Woedend weggelopen uit vergadering van
de CDU, maar later versoend met kanselier
Geducht tegenstander
(Van onze correspondent in Bonn)
Tot welk een brede kloof het in
de Westduitse regeringspartij, de
CDU, gekomen is naar aanleiding
van Adenauers besluit te bedanken
voor de presidentskandidatuur, is
gistermiddag in Bonn gebleken
tijdens een dramatisch verlopen
vergadering van het CDU-bestuur.
Tussen Adenauer en Gerstenmaier,
na president Heuss de tweede man
in de Westduitse staat als voorzit
ter van de Bondsdag (Tweede
Kamer), kwam het tot een hevige
controverse! Op een gegeven
ogenblik liep Gerstenmaier met
een hoog rood gezicht uit de ver
gaderzaal. riep: „Daaraan doe ik
niet langer mee" en sloeg de deur
met een harde klap demonstratief
achter zich dicht!! Hij moest door
de CDU-fractiesecretaris, Rasner,
teruggehaald worden, waarna de
83-jarige Adenauer onder applaus
der CDU-bestuursleden de 52-
jarige Gerstenmaier een hand gaf
en zich met hem „verzoende"
Deze voor de CDU nieuwe onwaardige
gang van zaken was in een minimum
van tijd in geheel Bonn bekend. Er
bleek uit welk een geduchte tegenstan
der Adenauer heeft in de onafhanke
lijke Gerstenmaier, van wie bekend is
dat hij er niet voor terugdeinst, om,
wanneer hij meent gelijk te hebben,
Adenauer in het vaarwater te zitten.
Dat is in het verleden reeds diverse
malen geschied. Vrijdag j.l. was het
Gerstenmaier ook die het felst in de
KUSTVAARDER OP DE
PIER VAN IJMUIDEN
De Nederlandse kustvaarder „Navis"
met een lading ijzer is vanochtend
vroeg bij het uitwijken voor een tege
moetkomend schip op de Noorderpier
van IJmuiden gelopen.
Het 498 ton metende schip is later
vlot gekomen, doch dreigde te zinken.
Met behulp van de sleepboot „Simson"
is de „Navis" op het strandje binnen de
pieren gezet. De „Navis" voer voor
Kamp's Scheepvaart te Groningen.
fractievergadering tegen Adenauer
ageerde. Het was eveneens Gersten
maier, die liet verkondigen, dat hij zich
in geen geval voor het wagentje van
Adenauer zou laten spannen door een
presidentskandidatuur voor de CDU te
aanvaarden.
Gisteren gaf Adenauer voor het CDU-
bestuur een uiteenzetting over de rede
nen (de buitenlandse politieke situatie
is moeilijk), die hem ertoe hadden ge
bracht kanselier te blijven. Daarbij viel
hij Gerstenmaier bijzonder fel aan.
Deze nam Adenauers woorden: „I>
weet wel, dat u een hekel aan mij hebt'
niet en verliet de zaal. Op verzoek van
Adenauer haalde men hem weer terug,
waarna de kanselier op Gerstenmaier
afstapte en hem een hand gaf.
Fractie-voorzitter Rasner noemde dit:
„de strijd onder mannen is uitgestre
den Adenauer zelf kreeg het na de
bestuursvergadering voor elkaar om
journalisten met een vrolijk gezicht te
zeggen: „Er heerste eendracht en har
monie en dat is toch mooi!"
Maar duidelijker dan ooit werd giste
ren hoe groot de tegenstellingen in de
CDU door Adenauers besluit zijn gewor
den.
Erhard „sleutelfiguur"
Een dag vroeger dan voorzien was, zou
prof. Erhard. de minister van Economi
sche Zaken, vandaag uit Amerika in
Bonn terugkeren. In zijn aftreden ge
looft niemand meer, wel dat hij op alle
mogelijke manieren zowel in de Bonds
dag als tijdens gesprekken met CDU-
leiders tegen Adenauers besluit zal age
ren. Overigens verwijt men Erhard, dat
hij vorige week naar Amerika is gegaan
op een moment, dat in Bonn in goed
ingelichte kringen het gerucht reeds de
ronde deed, dat Adenauer zijn ptesi-
dentskandidatuur weer wilde terugge
ven. Zijn vertrek alsof er geen vuiltje
aan de Bonner lucht was. noemen som
mige waarnemers hier: „het toppunt
van politieke argeloosheid", waarvan
men meent dat het niet pleit voor het
politiek inzie it van vice-kanselier Er
hard
Ter andere zijde zegt men. dat het lot
van de CDU thans in zeer belangrijke
mate van Erhard zal afhangen:
slechts met Erhard zal de CDU Ade
nauers zonderlinge intermezzo zonder
al te veel schade kunnen overwinnen.
De minister van Economische Zaken
is daardoor geworden tot een sleutel
figuur in de CDU en zelfs, indien hij
inderdaad het spel in de komende da
gen op de juiste wijze zal spelen, tot
de sterke man in de regeringspartij.
Erhard zou vanavond nog een gesprek
hebben met fractie-voorzitter Krone;
morgen vindt waarschijnlijk een ont
moeting met Adenauer plaats.
