Jammerlijke Westduitse onenigheid
aan vooravond van Geneefs overleg
Herstel van brede basis
hoogst onwaarschijnlijk
WEERBERICHT
Tenminste vijf delegaties gaan
hun standpunten uiteenzetten
ZONNIG LONDEN BEGROETTE
HARTELIJK SJAH VAN IRAN
Sterker basis nieuw kabinet
Opgericht 1 maart 1860
WOENSDAG 6 MEI 1959
No. 29737
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur: J. W. Henny
Hoofdredacteur: J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie 21507
Witte Singel 1, Leiden - Giro no. 57055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie 21507
(Van onze correspondent in Bonn)
Het politieke leven in de Westduitse hoofdstad biedt thans het beeld
van de grootst mogelijke onenigheid inzake de komende ministers
conferentie te Genève. Zo zal niet slechts de regering met haar officiële
en nogal ingewikkeld samengestelde delegatie in Genève verschijnen,
ook de beide oppositiepartijen, de socialistische SPD en liberale FDP
alsmede de regeringspartij, de CDU-CSll, zenden delegaties, evenals
de Bond van uit voormalige Duitse gebieden in Oost-Europa ver
dreven Duitsers.
Een poging van SPD en FDP om een gemeenschappelijke resolutie
van de Bondsdag over Genève de wereld in te sturen, strandde dezer
dagen op bezwaren van de regeringspartij, de CDU-CSU. De onenig
heid is in de grond van de zaak reeds een langdurige aangelegenheid:
al enkele jaren verwijten SPD en FDP de regering-Adenauer dat deze
niet voldoende doet voor de verwezenlijking van de Duitse eenheid,
waartegenover de CDU-CSU stelt dat er onmogelijk meer gedaan kan
worden dan thans geschiedt op initiatief van de regering.
zou kunnen worden verkondigd door één
resolutie van het Westduitse parlement.
Zulks zou niets afdoen aan de positie
van de regeringsdelegatie, die tijdens
het overleg tussen de Grote Vier slechts,
evenals de Oostduitsers, een adviseren
de stem heeft. Thans dreigt het zeer
reële gevaar, dat er een SPD-, een
CDU-, een FDP-, een DP- en misschien
ook wel een BHE-delegatie naar Genève
gaat. Van iedere partij een paar man,
van iedere partij een reeks meningen,
die bepaald verwarrend kunnen werken
en in het internationale politieke ver
keer tot belachelijke situaties kunnen
leiden!!
De regeringsdelegatie onder opperste
leiding van minister Von Brentano
munt daarbij ook al niet uit door com
pactheid. Zij zal bestaan uit een advi-
seursgroep onder leiding van prof.
Grewe, de Westduitse ambassadeur te
Washington, die met de Russen, Ameri
kanen, Fransen, Britten en Oostduitsers
in de conferentiezaal aanwezig zal zijn.
En dan is er verder een z.g. conferentie-
groep onder leiding van de hoge amb
tenaar Duckwitz, die voor het contact
tussen Grewe en Bonn (lees: Bondskan
selier Adenauer) moet zorgen.
Regeringsdelegatie
ook al niet compact
Wat de FDP wenst is het volgende:
aan de vier grote mogendheden dient
gevraagd te worden om de Oostduitse
en Westduitse delegaties ter conferentie
te verzoeken te gaan onderhandelen
over maatregelen die kunnen leiden tot
Duitse eenheid. De FDP baseert deze
mening op een besluit van de Bondsdag
van 1 oktober j.l., waarin de bereidheid
tot dergelijke onderhandelingen werd
uitgesproken, indien de vier grote mo
gendheden daartoe de voorwaarden wil
den scheppen. De CDU-CSU staat even
wel, evenals de regering, op het stand
punt dat te Genève geen contacten
tussen de Oostduitse en Westduitse
delegaties tot stand moeten komen, daar
zulks een erkenning van het communis
tische Oostduitse bewind zou kunnen
betekenen. Eerst moet, aldus het rege
ringsstandpunt, door de Grote Vier de
procedure voor de hereniging in een
overeenkomst worden vastgelegd. Pas
daarna kan het komen tot technische
gesprekken tussen Bonn en Oost-Berlijn
ter inleiding van het herenigingsproces.
Daarenboven acht de CDU het inder
daad veel te veel concessies inhoudende
SPD-plan voor hereniging volstrekt on
aanvaardbaar. De tegenstellingen tussen
de grootste regeringspartij en de groot
ste oppositiepai'tü worden op dit mo
ment dan ook onoverbrugbaar geacht.
.Dolkstoot-legende"
De SPD-leider Ollenhauer verweet
gisteren Adenauer dat deze alles gedaan
had om de plannen van het Westen te
verhinderen om te komen tot een mili
taire ontspanning. Daarmede verhindert
Adenauer ook de hereniging en draagt
hij er toe bij dat op een dag de Ver
enigde Staten alleen met Rusland zul
len onderhandelen over ontspanning in
Europa, aldus Ollenhauer. De CDU
noemde dit „Ollenhauers nieuwe dolk
stootlegende".
Deze jammerlijke innerlijke gespleten
heid in de Westduitse politiek wordt
door objectieve waarnemers zeer be
treurd. Het kiezersvolk krijgt het idee,
dat over het belangrijkste Duitse pro
bleem, de hereniging, geen grootste ge
mene deler, alleen maar een onontwar
bare reeks meningen, bestaat. Niet ten
onrechte wordt in dit verband de CDU
verweten, dat zij de kans heeft gemist
om te Genève de wereld te tonen, dat
er naast het officiële standpunt te
vertolken door de regeringsdelegatie
een daarmede parallel lopende, maar
anders te formuleren mening van het
Westduitse volk bestaat, die de wereld
Paleis op de Dam
wordt 2>/z jaar gesloten
WEGENS GRONDIGE RESTAURATIE
(Van onze correspondent)
Sinds enige tijd rust het paleis op de
Dam niet meer op 13659 palen (u weet
wel: het aantal dagen van het jaar met
een 1 ervoor en een 9 er achter). Een
paal is namelijk uit de bodem gehaald
voor een diepgaand onderzoek naar de
toestand van het 300 jaar oude hout.
Het paleis staat dus sindsdien op 13658
palen.
Na het septcmberbezoek van het Ko
ninklijk paar zal het paleis voor de
duur van minstens 2Vi jaar worden ge
sloten voor restauratie van enkele mu
ren, het nazien van de fundering en het
opknappen van een aantal vertrekken.
Hogere temperaturen
De Bilt verwacht van heden- tot
morgenavond
Droog en overwegend zonnig weer met
hogere middagtemperaturen. Vannacht
nog hier en daar nachtvorst. Zwakke tot
matige wind tussen oost en zuid.
(Opgemaakt te 11.15 uur).
7 MEI
Zon op: 5.01 uur; onder: 20.13 uur.
Maan op: 5.08 uur: onder: 19.51 uur.
Hoogwater te Katwijk te 3.10 uur en
15.28 uur.
Laagwater te 11.14 en 23.33 uur.
(8 mei: hoogwater te 3.42 en 16.03 uur,
laagwater te 11.50 uur).
Dit blad bestaat uit 16 pagina's.
Jongens onder trein
Een gedood, de ander
zwaargewond
Gistermiddag omstreeks half zes zijn
de 15-jarige Joop Glandorf en zijn 12-
jarig broertje René uit de gemeente
Beets onder Oosthuizen (N.-H.) op de
onbewaakte overweg bij de verlengde
Beetserweg gegrepen door de trein van
Purmerend naar Hoorn. Joop werd op
slag gedood, zijn broertje werd ernstig
gewond naar een ziekenhuis in Hoorn
vervoerd. Hij zal waarschijnlijk een been
moeten missen.
Joop Glandorf zou over enige dagen
16 jaar worden. Ter gelegenheid hiervan
had hij reeds nu een bromfiets gekre
gen, die hij gistermiddag met zijn broer
tje achterop wilde inrijden. Vermoede
lijk heeft hij teveel aandacht aan de
bromfiets geschonken en daardoor het
naderen van de trein niet bemerkt. De
trein had 20 minuten vertraging.
Luide toejuichingen voor dappere vorst -
Bezorgdheid over Koerdische activiteit
Moskou beschouwt Irak als
springplank tegen Teheran
Van onze Londense correspondent)
Het was stralend weer toen de
Sjah van Perzië gistermiddag zijn
feestelijke entree in Londen maak
te. De vorst was op het vliegveld van
Gatioick niet ver van de badplaats
Brighton geland en vervolgde de reis
per trein naar Victoria Station, ivaar
de koninklijke familie en de leden
der Engelse regering hun opwach
ting maakten.
Het is altijd hetzelfde ceremonieel,
maar het is een schouiospel, dat
nooit verveelt. Het perron was op
ingetogen wijze aangekleed met ta
pijten, draperieën, vlaggen en bloe
men en, in het door een pro
zaïsche meubelopslagplaats ingeslo
ten straatje, stond de martiale ere
wacht van de Horse Guards op de
trappelende en briesende glanzend-
zwarte paarden opgesteld. Het ver
keer langs de intochtweg was stilge
legd en er hing een vreemde stilte in
het rusteloze stadsdeel. Elders zucht
te men echter nog uren na de ge
beurtenis onder de algemene chaos.
Het grijs-witte Londen is mooi op een
zonovergoten dag als deze. Wachtende
op de stoet lieten de militaire en poli
tiekorpsen zich met vrolijke deuntjes
horen. Eerst moest het bezoekende
staatshoofd maar genoegen nemen met
een alledaagse naargeestige straat, maar
deze leidde naar het historische hart
van Engeland: de Westminster Abdij, de
parlementsgebouwen met Big Ben en
de regeringsgebouwen langs Whitehall,
welke zo niet de charme, dan toch de
breedte bezit van een Parijse boulevard.
Daarna zwenkte de stoet van open ca
lèches en drommen behelmde en be-
pluimde ruiters door de machtige Ad
miraliteitspoort een van de mooiste la
nen ter wereld binnen: de kilometer
lange kaarsrechte, met prachtig ge
boomte en voor deze gelegenheid ook
met bont gemutste gardesoldaten in
scharlaken uniformen afgezette toe
gangsweg tot Buckingham Palace. Wat
het vaak stugge Londen aan rust en
schoonheid moge tekort komen, werd op
deze poëtische plek dubbel en dwars
goedgemaakt. De eremasten met de Brit
se en Perzische kleuren zetten alles in
extra-gloed. Iedereen was vervuld van
deze zonnige, hoewel frisse, voorjaars
dag. Ook Koningin Elizabeth, die de
Sjah begroette met de woorden: „Wel
kom, wat een prachtig weer!" De vorst,
klein van gestalte, breedgeschouderd,
met een knap en vriendelijk gelaat, ont
lokte overal waar hij voorbijkwam har
telijk gejuich.
Slot op pag. 2
Het eerstvolgend nummer van a
het „Leidsch Dagblad' zal verschij-
net „Leidscn uagDiad' zal verschij-
nen op vrijdag 8 mei. Morgen,
r Hemelvaartsdag, zullen onze Bu- J
f reaus de gehele dag gesloten zijn. f
In België tracht men de wegge
bruikers tot groter voorzichtigheid
te manen door het plaatsen van
borden, welke aangeven hoeveel
doden en zwaar gewonden vorig
jaar op diverse punten te betreuren
waren.
Reorganisatie Comité
Ver. ehefs van staven
Met ingang van 12 mei 1959 zal een
reorganisatie plaatsvinden van het
comité verenigde chefs van staven,
welk comité gevormd wordt door de
chefs van staven van de drie delen
van de Nederlandse krijgsmacht; de
chef van de Marinestaf, de chef van
de Generale Staf en de chef van de
Luchtmachtstaf.
De functie van voorzitter van dit
comité werd laatstelijk vervuld door
de oudste in rang, de luitenant-gene
raal H. Schaper.
Aangezien deze voorzitters taak zich
voortdurend uitbreidt, o.a. door de
steeds meer tijd vergende internationale
vraagstukken, is aan H.M. de Koningin
voorgesteld om voor de eerstkomende
jaren als voorzitter van het comité, een
vlag- c.q. opperofficier aan te wijzen,
die zich uitsluitend aan deze taak kan
wijden.
Hoewel generaal Schaper op het punt
stond te worden gepensioneerd wegens
langdurige dienst, is hij bereid gevon
den nog enige jaren de functie van
chef van de Luchtmachtstaf te blijven
bekleden.
Hij zal zich dan echter in verband
met, de komende moeilijke periode in de
ontwikkeling van de Luchtmacht als
gevolg van de invoering van geleide
wapens en de daarmede samenhangen
de reorganisaties, volledig aan die taak
dienen te wijden, zodat reeds uit dien
hoofde ook het gelijktijdig bekleden van
het voorzitterschap van het comité
Verenigde Chefs van Staven niet langer
mogelijk zal zijn.
Voor laatstbedoelde functie zal thans
worden voorgedragen de huidige chef
van de Marinestaf, tevens bevelhebber
der Zeestrijdkrachten, vice-admiraal
H. H. L. Pröpper.
Schout-bij-nacht L. Brouwer, vlag
officier personeel van de Kon. Marine,
zal vice-admiraal Pröpper in beide
functies opvolgen.
Moskou's
kernproeven
„buitengewoon vuil"
Meer radio-activiteit dan van
Amerikanen en Britten
De Russische kernproeven van
de afgelopen twee jaar hebben een
zwaardere radio-actieve neerslag
veroorzaakt dan de Britse en
Amerikaanse proeven samen, aldus
heeft de Amerikaanse Commissie
voor kernenergie gisteren bekend
gemaakt.
In de periode van 1945—1951
werd door atoomontploffingen
760.000 ton radio-actief stof ge
vormd. Van 1952—1954 steeg dit
cijfer, voornamelijk als gevolg
van Amerikaanse proeven, tot
3.800.000 ton, van 1955 tot 1956
tot 13.100.000 ton en in 1957 en
1958 tot 40.000.000 ton. Deze
laatste stijging viel samen met de
eerste Russische kernproeven, die
volgens de Amerikaanse Commis
sie „buitengewoon vuil" waren.
Dr. Charles Dunham, directeur van
de medische afdeling van de Commissie
voor Atoomenergie, legde deze cijfers
gisteren voor aan een ondercommissie
van het Amerikaanse Congres, die een
onderzoek instelt naar de gevolgen van
kernontploffingen. De voorzitter van de
commissie, Chet Holifield, bracht, toen
hij deze cijfers hoorde, in herinnering,
dat bepaalde deskundigen in 1957 had
den verklaard, dat 10.000.000 ton het
maximum aan radio-actief stof was dat
zonder gevaar in de dampkring kon
voorkomen. Dr. Dunham verklaarde dat
volgens bepaalde theorieën door de toe
neming der radio-activiteit in de damp
kring het aantal gevallen van beender-
kanker in de komende 70 jaar zal toe
nemen.
Minister Her ter gaat
zaterdag naar Bonn
Verrassend bezoek
(Van onze correspondent in Bonn).
De nieuwe Amerikaanse minister van
Buitenlandse Zaken, Herter, zal zater
dag, op weg van Amerika naar Genéve,
eerst nog Bonn aandoen. Hij zal daar
tijdens een verblijf van slechts vier
uur besprekingen voeren met Bondskan
selier Adenauer en de Westduitse minis
ter van Buitenlandse Zaken, Von Bren
tano.
Officieel deelde men gisteravond te
Bonn mede. dat Herter nog eenmaal een
overzicht wil krijgen van het Westelijke
standpunt met betrekking tot de te
Genève te bespreken problemen. Het
minister van Buitenlandse Zaken in de
Westduitse hoofdstad verklaarde voorts,
dat Herters bezoek toont hoe eng de
Amerikaans-Duitse verhoudingen zijn.
Herter zou zelf de wens te kermen heb
ben gegeven om voor de Geneefse con
ferentie kermis te maken met Adenauer
die op zo bijzonder vriendschappelijke
Sir Winston Churchill brengt een
driedaags bezoek aan de V.Sals
gast van president Eisenhower. De
president haalde hem af van het
vliegveld bij Washington.
voet met Herters voorganger Dulles
staat.
Aan de andere kant staat dat on
danks de te Parijs bekend gemaakte
overeenstemming tussen de ministers
van Buitenlandse Zaken van Amerika,
Engeland. Frankrijk en Duitsland
juist Adenauer algemeen doorgaat voor
de man, die van enigerlei soepelheid,
jegens de Russen niets wil weten. Brit
ten en Amerikanen zouden wülen trach
ten met wat meer soepelheid de Sovjets
te Genéve te benaderen, zonder in deze
ernstige concessies te doen. Er is bij
voorbeeld ook sprake geweest van een
Amerikaans plan tot hereniging van
Duitsland op de grondslag van een
confederatie tussen de elf Westduitse
en de vijf Oostduitse deelstaten, een
plan, dat te Bonn weinig sympathie
ontmoet .Herters bezoek bewijst in ieder
geval welk een sleutelpositie de Bonds
republiek en daarmede toch wel in de
eerste plaats bondskanselier Adenauer
inneemt.
DE KABINETSFORMATIE
(Van onze parlementaire
redacteur)
Het lijkt alleen maar tijdverlies,
dat prof. Beel nu eerst weer wil
weten wat het oordeel is van mr.
Burger (P. v. d. A.) over het rege
ringsprogram, waaruit dan lang
durige onderhandelingen zouden
kunnen voortvloeien tot herstel
van de brede basis. Maar voor
het lot van het toekomstige kabinet
is het antwoord van mr. Burger in
elk geval heel belangrijk. Want
het initiatief van prof. Beel heeft
een diepere grond.
Een deel van de aanhang van KVP,
AR en CHU wenst nog steeds samen
werking met de. P. v. d. A. Wanneer de
socialisten bij voorbaat buiten het ka
binet wordt gehouden, is die aanhang
ontevreden. De P. v. d. A. heeft er dus
belang bij de indruk te wekken, dat zij
door de andere partijen van samenwer
king wordt uitgesloten. Maar als door
de vraag van prof. Beel blijkt, dat de
P.v. d. A. niet aan de kabinetsformatie
kan of wil meewerken omdat zij zich
niet kan verenigen met het regerings
program en eisen stelt die voor de an
dere partyen onaanvaardbaar zijn, dan
wordt een kabinet zonder socialisten in
ruimere kring acceptabel. Dan wordt het
gemakkelijker ministers aan te trekken
omdat het kabinet dan kan rekenen op
een grotere morele steun in de kring
van KVP, AR en CHU. De basis van
het kabinet wordt dan steviger.
Enkele punten
Daarom heeft prof. Beel willen weten
hoe mr. Burger, de fractieleider van de
P.v.d.A. in de Tweede Kamer, denkt
over enkele belangrijke punten van het
regeringsprogram, waarover de partijen
van mening verschillen.
In tegenstelling tot de andere partijen
wil de P. v. d. A. niet meewerken aan de
eventuele uitzending van dienstplichti
gen naar Nieuw-Guinea, zij wil voorts
verkorting van de diensttijd van 18 tot
16 maanden, onafhankelijk van de re
sultaten van het onderzoek van de des
kundige, veelzijdig samengestelde com
missie-Van Voorst tot Voorst. De P. v.
d.A. wil evenals het NVV een al
gemene loonsverhoging (loonronde),ter
wijl de andere partijen evenals de
KAB en het CNV een vrijere loon
vorming, een verschillende loonsverho
ging per bedrijfstak, voorstaan. Er be
staan voorts meningsverschillen tussen
de P. v. d. A. en de andere partijen over
de compensatie voor de huurverhoging
in 1960 en voor de afschaffing van de
melksubsidies. Er zijn ook nog andere
punten van meningsverschil. Het betreft
allemaal ingewikkelde problemen.
Zeer moeilijk
Het zou zeer moeilijk zijn, zoals mr.
Burger heeft erkend, daaromtrent over
eenstemming te bereiken en tenslotte
blijft dan voor een samengaan van de
P. v. d. A. en de andere partijen, onover
komelijk de hindernis, dat de socialisten
eisen dat de partijen en het kabinet in
de komende vier jaar strikt „gebonden"
zullen zijn aan hetgeen wordt overeen
gekomen.
In Haagse politieke kringen acht men
daarom een herstel van de brede basis
hoogst onwaarschijnlijk. Maar in theorie
heeft prof. Beel de mogelijkheid ertoe
geopend. Het antwoord van mr. Burger
wordt vandaag in spanning afgewacht.
Verdere ontwikkelingen in de kabinets
formatie kunnen dan eerst na Hemel
vaartsdag tegemoet gezien worden.
Met Pinksteren nieuw
rijwielpad Den Haag -
Zandvoort gereed
Waarschijnlijk zal omstreeks
Pinksteren een nieuw rijwielpad
door de duinen in de route Den
Haag—Zandvoort in gebruik ge
nomen kunnen worden. Daarmee
is dan een doorgaande route voor
wielrijders (en ten noorden van
het Wassenaarse Slag ook voor
bromfietsers) door de duinen, on
geveer evenwijdig aan de kust
tussen Den Haag en Zandvoort
tot stand gekomen.
Tot dusver moesten wielrijders, ko
mend uit de richting Den Haag, ter
hoogte van het radiostation van de
Rijksluchtvaartdienst onder Noordwijk
ombuigen in oostelijke richting naar
Ruigenhoek en kon men Zandvoort
slechts via Vogelenzang en Aerdenhout
bereiken.
Het nieuwe gedeelte van het provin
ciale rijwielpad nr. 1 loopt nu van de
ombuiging in het oude pad ter hoogte
van het radiostation door de duinen
naar de grens tussen Zuid- en Noord-
Holland. waar het aansluit op het
Noordhollandse provinciale rijwielpad,
dat eindigt bij de Zandvoortse Bou
levard.
Tevens heeft de provincie Zuid-Hol
land een rijwielpad in uitvoering dat
van de wegen in „Het Langeveld" en
ten westen van Ruigenhoek. een verbin
ding geeft met het strand, ter hoogte
van strandpaal 75.
