THEATRE DES NATIONS:
ZEVENSLAPER
KOKEN
Een Zoeklicht
cijfers bewijzen
uitgebreide manifestatie
ZATERDAG 11 APRIL
WEKELIJKS BIJVOEGSEL
PAGINA 2
TONEEL IN DE FRANSE HOOFDSTAD
Vierentwintig troepen uit niet
minder dan negentien landen in
honderdtwintig voorstellingen
EEN
SLAAPT VOOR
Vreemde rusthoudingen
Naast toneel nu ook K
opera, ballet en
marionetten
OP DE BOEKENMARKT
MET
JOKE
APPELKOEKJES
VARIA
het Proces van Jezus ad eerder bewe
zen, dat hij streeft naar een theater
vorm waarin het publiek een actiever
functie kon worden toebedeeld. En in
diezelfde richting werd hier het stre
ven voortgezet, een streven dat zich
bovendien wei goed voegde in dit in
ternationale toneelprogram, omdat uit
sluitend passief luisteren naar een
taal die men niet of onvoldoende kent
toch altyd maar een gedeeltelijke be
vrediging vermag te schenken.
Publiek wordt betrokken
bij de voorstelling
I Fabbrl kwam dat bezwaar een heel
eind tegemoet, want hij beschrijft en
presenteert hier een toneeltroep, die
een voorstelling voorbereidt waarin
het publiek vanaf het begin betrok
ken wordt. Pirandello en later Anonllh
In La Repetition hadden die
toneelvorm „in de tweede graad" al
wel eerder beoefend, maar Fabbri be
wandelt hier niettemin een eigen weg
door het conflict tussen de fictie van
de kunst en de persoonlijke oprecht
heid van acteur als centraal probleem
te stellen.
Het «tuk begint op een bijna leeg
toneel, dat zich langzaamaan vult met
acteurs, actrices, figuranten, de regis
seur, toneelknechts, en elektriciens, de
decorateur, de costumiers en ook de
acteur, terwijl zetstukken, requisieten
en decors worden aangesjouwd, neer
gelaten en opgehaald, en intussen de
repetities, al improviserend en discus
siërend vorderen. Er ontspint zich dan
een soort contra-punt tussen het dage-
lijkse leven van dit provinciestadje en
de artiesten, die bier wonen èn het
drama, dat op de planken geboren
moet worden. Het hoogtepunt, of beter
het beslissende snijpunt tussen die
twee dramatische stromen» ls gelegen
in een hartetochtejyke verdediging
van haar artistieke opvattingen, door
de hoofdrolspeelster, die van een
komediant een totale oprechtheid ver
langt. Dén alleen, zo betoogt ze, aal
het publiek ons kunnen beschouwen en
aanvaarden als zijn vrienden en zijn
broeders.
Na dat vlammend pleidooi, worden
de repetities op een nieuwe psychische
basis hervat, en het stuk emdigt met
de scène, waarmee de eerste repetitie
begonnen was.
Een publiek, dat het Italiaans niet
of ter nauwemood meester is. zal
uiteraard ook hier alle nuances van
Fabbrl's stuk niet hebben kunnen
vatten. In de grote lijnen waren zijn
bedoelingen echter voor ledereen wel
te volgen, en bovendien werd ons dan
nog een levendig en humoristisch
beeld getoond van intriges, leed en
vreugde, die heersen in de cuisine of
achter de coulissen van een (Italiaans)
toneelgezelschap. Een eerste kennis
making, die zeker dus naar meer
smaakt. En een verlangen, dat trou-
wens spoedig bevredigd zal kunnen
worden, nademaal Figli d'Arte onder
de titel „Enfants de la Balie" bin-
nenkort ook In Franse versie in Parijs
zal worden opgevoerd. i
FRANK ONNEN.
(Bijzondere medewerking)
Zegt men van iemand, dat hij slaapt als een marmot", dan geeft
men te kennen, dat hij diep en lang slaapt, kortom, dat hij een „goede
slaper" is. Is de uitdrukking „slapen als een marmot" een juiste uit-
drukking? Slapen marmotten werkelijk zo goed? Inderdaad, dat doen
ze. De marmot is een echte slaapkop van professie. Men krijgt (als
toerist) het dier maar zelden in het wild te zien. De reden? Mar
motten zijn uiterst schuw en brengen driekwart van hun leven
slapende door.
f Lisa della Casa in de titelrol van Strauss' Ariane auf Naxos
(Van onze Parijse correspondent)
Het Theatre des Nations heeft nu voor de zesde maal zijn poorten
geopend voor een seizoen, dat tot 14 juli in Parijs zal duren. Op een
persconferentie, die onder leiding stond van André Malraux, Frank-
1 rijks tegenwoordige minister voor Culturele Zaken, heeft de
directeur en initiatiefnemer van het festival A. M. Julien, een aantal
bijzonderheden en cijfers verstrekt, die ook hier nog wel even mogen
worden herhaald, omdat ze een goede indruk geven van het brede
en wijde raam, waarin deze manifestaties zich nu voltrekken. Inder
daad gaan èn het artistiek belang van èn de kwantitatieve belang
stelling voor deze internationale monster-theatershow in duidelijk
stijgende lijn.
In zes jaren tijds hebben nu vierendertig landen gehoor gegeven
aan dit appel van Parijs om hier liefst tweehonderd en zes en twintig
verschillende voorstellingen te komen geven. België is dit jaar met
de troep van het Beurs-theater vertegenwoordigd, die Carl Orff's
bekende Carmina Burana komt opvoeren, en Nederland fun
geert als hekkesluiter met een Shakespeare-voorstelling („Troilus en
Cressida") uit het Holland-Festival onder regie van Johan de
Meester.
toi
grote regisseur Visconti gebruikt heeft
emaakt om voor dit internationale
>rum Diego Fabbri's laatste werk te
introduceren, dat Figli d'Arte zonen
der kunst is geheten.
Fabbri had met andere stukken als
Een marmot is groter dan de meeste
Nederlanders denken, namelijk
ongeveer even groot als een flink
konijn. Evenals het konijn is de mar
mot een knaagdier. Zijn woongebied
is het hooggebergte. In Europa vindt
men hem bij voorbeeld in de Oosten
rijkse en Zwitserse Alpen. De Alpen-
marmot is een sociaal levend dier. Met
een aantal soortgenoten graaft hij
holen van anderhalve meter diepte in
de rotsachtige grond. Bij het minste
onraad neemt hij in zo'n hol de wijk.
Des zomers eet hij zich dik en rond.
Als de herfst begint, maakt hij een
der holen wat dieper en groter. Valt
de koude in, dan trekt hij zich hier in
terug met twaalf, soms zelfs met vijf
tien soortgenoten. De dieren barrica
deren de toegang tot het hol aan de
binnenkant met stro en stenen. Is de
deur goed dicht, dan gaan de holbe
woners op hun rug liggen en verdro
men en verslapen de lange, koude
winter. Daar de winter in het hoog
gebergte heel wat langer duurt dan bij
ons, verslaapt een marmot ongeveer
negen maanden per jaar. De gemid
delde leeftijd der marmotten is onge
veer zes Jaar. Hiervan brengen de die
ren vier-en-een-half jaar 6lapende
door.
Luiaards van eigen bodem
Samen kunnen veelzeggend zijn.
Dit geldt ook van de benaming
„slaapmuizen", die men geeft aan
een groep knaagdieren, waarvan ook
in Nederland vertegenwoordigers voor
komen. De allerbekendste van die
groep is de „Zevenslaper" of „Rel-
muis". Dit diertje, waarvan het in de
volksmond heet, dat het zeven maan
den van het jaar verslaapt, besteedt
inderdaad het grootste deel van zijn
leven om te slapen. De gehele dag
verdroomt hy in gezelschap van een
aantal soortgenoten in een bolvormig
nest, dat hij zelf heeft gebouwd. Soms
ook kiest hij een vogelnestkastje als
slaapkamer. Tegen de avond begint hij
wakker te worden, maar pas als het
werkelijk nacht is, gaat hij op pad.
Dan probeert hy in zo kort mogelijke
tijd zoveel mogelijk te eten. En vóór
de nieuwe dag is aangebroken, ligt hij
alweer in diepe slaap verzonken.
Als de zomer ten einde loopt, maakt
hü plannen om een behaaglijke win-
terwoning in te richten. In de regel
ligt deze onder de grond. Bij de eerste
koude trekt de Zevenslaper zich terug
in zijn winterverblijf. Dan begint hij
zijn winterslaap. Deze gaat gepaard
met een temperatuursverschijnsel, dat
men ook kan waarnemen bij de meeste
andere dieren, die „winterslapers" zijn.
De lichaamstemperatuur zakt tot min
der dan de helft, terwijl de ademha
ling uiterst traag wordt. Waarnemers
hebben vastgesteld, dat tijdens de win
terslaap vleermuizen (die 's winters
groepsgewijze slapen) een wel heel erg
vertraagde ademhaling hebben. Nor
maal haalt een vleermuis zestigmaal
adem in een kwartier tijds. Tijdens de
winterslaap haalt hij éénmaal adem
per kwartier! De stofwisseling staat in
dat stadium nagenoeg stil. Hieraan is
het toe te schrijven, dat stevige win
terslapers toe kunnen met de vetvoor-
De Zevenslaper
Dit Jaar werken vierentwintig troe-
Een uit negentien landen mee om
onderdbwiintig voorstellingen in veer
tien verschillende talen te geven.
Naast het gesproken theater voegden
zich enkele jaren geleden al de opera
en het ballet in het programma, en dit
Jaar werd er dan ook voor de mario
netten nog een plaats ingeruimd!
Voorts vinden er deze maanden tal
van congressen en ontmoetingen van
en tussen schrijvers, regisseurs, acteurs,
critici en andere betrokkenen bij het
toneel plaats.
Het Theater der Naties, dat door de
Franse regering en de stad Parijs
financieel wordt gesteund, is. sinds de
weinige jaren van zijn bestaan, nu wel
uitgegroeid tot het omvangrijkste en
vruchtbaarste platform waarop de
onderscheiden volkeren elkaar door
middel van hun diverse vormen van
toneeloultuur ooit konden ontmoeten.
Fameuze titelrol
De beide Duitse republieken zijn ook
dit jaar weer met enige troepen ver
tegenwoordigd en de Westberlijnse
Opera mocht bovendien de feestelijk
heden nog openen met Ariane auf
Naxoa van Richard Strauss, een voor
stelling, die visueel, met de uitnemen
de regie van Günther Rennert, èn
muzikaal met de fameuze titelrol van
Lisa Della Casa, de hoge tradities van
het Duitse muziektheater alle eer liet
wedervaren, al mag men dan ook be
twijfelen of deze komedie, die door de
componist aanvankelijk als intermezzo
voor Molières „Bourgeois Gentilhom-
me" was bedoeld, de Franse gevoelig
heid wel ooit werkelijk zal raken.
In de sector van het gesproken
theater was diezelfde eer aan Italië
toegevallen, yan welke gelegenheid do
Georges Hebbelinck. „Het meisje
in de kelder". De Arbeiderspers
Amsterdam 1958.
„God is voor mi) geen probleem, de
mens wel". Deze uitspraak op blz. 17
lijkt mij de grondslag van deze be
kentenisroman. Dit eerste werk van de
schrijver ls ais gegeven zowel als als
schrijversprestatie de aandacht waard.
Het bevat een eenvoudig verhaal
over een eenvoudig mens, evenwel met
grote diepgang. Een Vlaamse Jongen,
Frans, wordt twee Jaar na het af
zwaaien weer gemobiliseerd. Het ls
1939. Zijn onderdeel komt in de Ar
dennen te liggen. Op een eenzame
boerderij, waar de soldaten van de
oude boer hun aardappels kopen, ont
moet hij diens kleindochter. Na enige
ontmoetingen wordt Frans overge
plaatst. De jonge mensen spreken af,
dat het meisje op hem zal wachten en
dat zy later zullen trouwen. Zij schrij
ven elkaar wekelyks over de eenvou
dige dingen van hun leven tot de oor
log uitbreekt. Frans komt In Zuid-
Frankrijk terecht en later in Enge
land.
HU meldt zich en maakt de hele oor
log mee. Hij doorstaat alle voor hem
onbegrijpelijke ellende door de ge
dachte aan het meisje. Na de vrede
zoekt hij haar huis op en hoort, dat de
oude man weg is en het meisje door
een SS-er vermoord. Daarmee verliest
de jonge man, ontzet als hij reeds ls
door alles wat hil heeft moeten aan
zien, zijn evenwicht. Hij raakt bezeten
van wraak. Hü zoekt de moordenaar en
hoort, dat deze voor Berlijn gesneuveld
is. Teruggekeerd in Vlaanderen, vindt
hij werk bij een kerel, die geen andere
wet wenst te kennen dan die van het
geld. Als deze op een gegeven ogenblik
Frans' hond doodtrapt, steekt hij de
man zijn kapmes in de nek. Frans is
niet in staat geweest om de raad van
zijn afzydig levende vriend Girgon,
„GU werkt by een baas, die een hond
schopt. Verlaat zyn dienst", op te vol
gen. In de cel schrijft hij zijn beken
tenis. Het aangrijpende van dit ver
haal zit hem in de eenvoud en de op
rechte raakheid. De aanklacht, voor
zover men van een aanklacht spreken
kan, richt zich niet tegen een bepaal
de groep, maar tegen de mens, die er
aan gewend is geraakt geweld met ge
weld te weren. De figuur van Girgon
verpersoonlijkt de tegenkracht. Hij is
de man, die „niet meedoet". Deze ziet
eenzaamheid als de enige vorm van
vrijheid en met rust gelaten worden als
het enige geluk. Zoek niet anders dan
rust en gezondheid en werk niet voor
een wereld, waarin het geweld over
heerst, is zijn stelling. Laat allen, die
het geweld niet willen, er ook op geen
enkele wijze aan medewerken. Dan zal
onder de onverschilligheid van de
Jonge generatie de beschaving van de
hedendaagse barbaren instorten. De
hoop op een beter individu is de eni
ge, die de wereld redden kan. Terecht,
zeggen wij, overtuigd als wij zijn door
dit De Profundus, Maar hoe?
F. Bordewyk. „De Aktentas".
Scbeltema en Holkema N.V.,
Amsterdam 1958.
In deze bundel van tien korte ver
halen sluit een gedeelte aan bij Borde-
wijks metafisische zijde. Dit element,
deze aandacht voor krachten in de
mensen vooral ook in een stadsdeel of
in een landschap, die waarneembaar,
doch onverklaarbaar zijn, treft men in
het beste werk van deze schrijver
voortdurend aan.
In het titelverhaal „De Aktentas",
confronteert Bordewijk zijn lezer met
het merkwaardlige verschijnsel van
een plotseling door een verkeersonge
luk geveld lichaam en een als het
ware voortgaande geest. De ambtenaar
Kars begeeft zich dagelijks, Jaar in
jaar uit, langs een bepaalde weg van
huis naar zijn bureau en omgekeerd.
Op een dag krygt hij, terwijl hij een
ingewikkeld kruispunt oversteekt, „de
merkwaardigste gewaarwording van
zijn leven". Eenmaal op het andere
trottoir aangekomen, wordt hij „door
een onverklaarbare kracht gedwongen
tot omkijken". Maar aangezien Kars
niet iemand is, die de sensatie van
verkeersongelukken zoekt, mist hij de
kans zijn eigen dood te zien. Het
dringt pas tot hem door, dat er iets
aan de hand is, als hij voelt, dat zijn
vertrouwde aktentas geen gewicht
meer heeft. Dan hoort hij de woorden:
de dood maakt niet aanstonds van de
aarde los. Dit verhaal met zijn in het
realisme van alledag geraffineerd aan
gebrachte doodshuivering, is in zijn
soort volmaakt. De negen andere ver
halen zijn niet alle boeiend en soms
wel zeer verschillend van waarde, ver
geleken bij het eerste.
CLARA EGGINK
W est~Europa
het kruintje daarentegen ls (zoals de
naam reeds doet vermoeden) blauw.
Men kan deze vogeltjes heel goed hou
den in een kooi. Ook dan, dus ln ge
vangenschap, blijven zij hun slaap-
gewoonte trouw. Als zij willen rusten
of slapen, haken zij zich met hun po
ten vast in de tralies en gaan dan „in
ruste" met de kop loodrecht omlaag.
Tijdens de slaap zetten de Blauw-
kroontjes al hun veertjes uit en lijken
dan meer op exotische vruchten dan
op vogels.
Meent U niet, dat de „Kop-Omlaag-
Houding" de enige vreemdsoortige
ruststand is, die men in het dierenrijk
vindt. Er zyn nog meer van die
vreemdsoortige slaaphoudingen. Paar
den en ezels bij voorbeeld kunnen, als
het zo uitkomt, even gemakkelijk
staande een dutje doen als liggende op
de grond.
Eigenaardige moeilijkheden doen
zich voor, als in het water leven
de zoogdieren willen slapen, dus
bij voorbeeld bU zeehonden en walvis
sen. Een slapende zeehond kan niet
zwemmen. Dat is duidelijk. HU zou
(slapende) langzaam naar de bodem
zinken. De zeehond heeft voor zUn
slaapprobleem echter een oplossing ge
vonden, die even eenvoudig is als het
ei van Columbus. Telkens als hy on
der water in ademnood is (dit is on
geveer om de vier minuten), wordt hU
eenvoudig even wakker, gaat naar
boven en haalt daar een hap frisse
lucht. Een vaste slaper ls een zeehond
in zee dus beslist niet. Walvissen heb
ben het eigenlijk gemakkeiyker dan
zeehonden, omdat ze veel langer dan
vier minuten onder water kunnen biy-
ven zonder In ademnood te komen.
Grote walvissoorten presteren het
zelfs om vijftig minuten achtereen
ondergedoken te blUven. Dan is dus al
een prettig dutje mogeiyk.
En weet U, welke dieren de meest
menselUke manier van slapen hebben?
II
raad, die zij in de zomermaanden in
hun lichaam hebben verzameld. On
der normale omstandigheden zouden
de dieren reeds na korte tyd van hon
ger zUn omgekomen.
De meesten onzer weten natuurlijk,
dat vleermuizen als zij niet vlie
gen of kruipen met hun kop naar
beneden hangen. In deze (naar men
selijke maatstaf beslist onprettige)
houding rusten ze, slapen ze en bren
gen ze zelfs hun Jongen ter wereld.
Minder bekend is het, dat de vleer
muis ook in de vogelwereld navolging
heeft gevonden. En wel by het geslacht
der „Vleermuispapegaaien". Deze merk
waardige vogels danken hun naam aan
het feit, dat zy net als vleermuizen
met de kop naar beneden uitrustenen
slapen. De meest bekende der Vleer
muispapegaaien la het Blauwkroontje,
dat op Sumatra voorkomt en daar
„Selindi" wordt genoemd. Het ls een
alleraardigst papegaaitje, ongeveer net
zo groot als een hulsmus. Het lijfje is
helemaal grasgroen van kleur, maar
Zet op het aanreebfc bij elkaar
de fles met olie,
een half pakje margarine,
het busje kaneel
3 grote goudrelnetten,
Vt pond bloem,
een kopje basterdsuiker,
1 ei,
1 beker melk.
Schil de appélen dun en probeer ze
zo mooi mogelijk uit te hollen met
de appelboor. Als je meteen recht
boort, ben Je erg knap Snijdt er
mooie schijfjes van en eet de rondej
boven- en onderkanten maar op.
Nu gaat het bloem, het ei en een heel
klein beetje zout ln de kom. Dan
begin je te roeren en onder het
roeren giet je, heel, heel langzaam,
de melk erbij tot Je deeg traag van
de lepel loopt. Dan ls je deeg klaar.
Laat nu wat olie met margarine licht
bruin worden in de koekepan. On
dertussen wentel Je de appelsohijfjei
door het deeg. Eventjes laten af
druipen en dan lichtbruin bakken,
Meng wat kaneel door de basterd
suiker en bestrooi daarmee de appel
koekjes als ze klaar zijn.
Soms staat de mens verbijsterd over
het toeval. Vier heren waren in
Londen aan het bridgen. Bij d:t
spel krijgt ieder van de vier deel
nemers na het schudden der kaar
ten dertien stuks in handen, wie
schetst hun verbazing toen op zeker
ogenblik bleek dat ieder van de he
ren een volledig spel in handen ee
kregen hadden. De een alle klaver-
kaarten. de anderen ieder alle har
ten, ruiten en schoppen. De laatste
kon bij dit spel het hoogst bieden,
omdat deze kleur het hoogst ge
waardeerd is. Deskundigen hebben
ijlings uitgerekend, dat zoiets ge
beurt met een kans van één op een
getal van negenentwintig cijfers. Het
moet Je maar net overkomen.
U moogt het prettig vinden of niet
maar waar is het, dat de ratten in
hun slaap net zo rusten als wij men
sen. Zy strekken zich uit op de ru?
en steken hun vier pootjes wyd uit.!
Hoe dit komt? Wy weten het niet
maar misschien zit er een element van
waarheid in de opvatting, volgent
welke de rat door zijn eeuwenlange en
van ons de methode om „prettig tl
slapen" heeft afgekeken.
