Van LAM tot WOL»
Een Zoeklicht
Michael Craig
ZATERDAG 28 MAART WEKELIJKS BIJVOEGSEL PAGINA 4
v OP DE BOEKENMARKT
WIL WEL EENS
ANDERE ROLLEN
i de Italiaanse Dolomieten werd deze foto gemaakt tijdens een rustpauzetoen men bezig was met de
opnamen van de film Campbell's Kingdom
Michael Craig als een
jong Brits officierge
wond bij de slag om El
Alamein, welke als onder
werp heeft gediend voor
de film Sea of sand".
Leerzaam
Het leven In die kleine gezelschap
pen was hard en vermoeiend, maar
toch ook wel opwindend. „Ik was in
zeker twaalf verschillende gezelschap
pen", zo herinnert hij zich. „Ik speelde
daarin zoveel verschillende stukken,
dat ik de tel ben kwijt geraakt. Maar
het was een goede leerschool. En nu
pluk ik er nog de vruchten van".
Hij bezocht ook een toneelschool in
Londen. Daarna probeerde hy zyn ge
luk bij de film. Een van de velen. Na
veie mislukkingen kreeg hij eindelijk
een rolletje in een film. Hy moest
twee zinnen zeggen in de „Malta
Story". „Toen eindelijk de film uit
kwam en ik vol verwachting de eerste
voorstelling bijwoonde, bleek mij, dat
allebei de zinnen eruit gelaten wa
ren zo vertelt hij lachend.
Terug naar theater
Daarna, in een film, die „The love
lottery" heette, had hij weer twee zin
nen te zeggen. Ditmaal bleven zij er
in. Maar deze ervaringen waren niet
bepaald bemoedigend. Klaarblijkelijk
had hij meer succes op de planken.
Dus ging hij maar weer terug naar het
theaterleven. In gedachten had hij
reeds een streep onder zijn filmloop
baan gezet. Tot hy volkomen on
verwacht opgemerkt werd door een
filmproducer. Die bood hem een flinke
rol aan in .Passage Home". De jaren,
die hij op zee had doorgebracht, kwa
men hem daarbij goed van pas, want
hy moest een ruwe, nogal heetgeba
kerde zeeman uitbeelden. Hij speelde
in deze film naast Anthony Steel, Pe
ter Finch en Diane Colento.
Succes
Het werd in alle opzichten een suc
ces. Niet in het minst voor Michael
zelf. Want zijn creatie leverde hem
een contract voor zeven jaar op van de
Rank Organisatie. Hij speelde daarna
achtereenvolgens in „The black tent",
„Eyewitness", „House of secrets", „High
tide at moon" en „Campbell's king
dom". Voorts stond hij ook tegenover
de goed geproportioneerde Diana Dors
in „Yield to the night". Zijn laatste
twee films zijn „Nor the moon by
night" die niet zo lang geleden in
Leiden draaide en „Sea of sand".
„Ik heb echter nog heel wat te
doen", zo zegt de serieuze, maar spor
tieve Michael getrouwd en één zoon
„Want ook in de filmwereld zou ik
graag een nog wat wijder terrein gaan
bestrijken. Niet, dat ik niet tevreden
ben met de rollen, die ik te spelen heb
gehad. Maar er komt toch wel eens een
dag, dat je wat anders wil. Bijvoor
beeld een gezellige, vlotte komedie.
Heinrich Böll. J. W. F. Werumeus
Buning. „Wie gaat mee naar Ier.
land varen?" Ad. Donker Rotter
dam 1958.
Het is alweer heel wat jaren geleden,
dat ik in Ierland heb rondgezworven,
maar vergeten heb ik dat grootse land
vol arme mensen niet. En indien ik het
al vergeten zou zijn, dan zou „Wie gaat
mee naar Ierland varen" het mij weer
helder voor de geest geroepen hebben.
Want zowel de schrijver Böll als de
herschrijver Buning hebben Ierland,
In de kleine toneelgezelschappen
speelt een acteur van alles. Hij stapt
over naar de film en niet zo erg veel
later ontdekt hy, dat hy gespeciali
seerd is. Zo is het mij ook gegaan. En
dan weer enige tijd later verlangt hy
weer terug naar de afwisseling, die hy
op de planken had. Op dat punt ben
ik nu aangeland.
zoals men het nu aantreft, voortreffe
lijk tot leveti geroepen.
In de eerste plaats al door de vorm.
De auteur heeft van zijn bezoek aan
Ierland geen verslag, zelfs geen reis
beschrijving gemaakt. De hoofdstukken
van zijn 'boek vormen eigenlijk een
reeks korte verhalen met een of meer
hoofdpersonen, die ieder voor zich
een gedeelte van de bevolking van dit
geheimzinnige eiland vertegenwoor
digen. Over en door deze verhalen
hangt de wonderlijke sfeer van onwer
kelijke realiteit, van de dromende
stranden, de wilde stormen, de melan
cholieke stadjes en de felkleurige ge
bieden van het westen. Terecht, want
zo zijn ook de Ieren, dromerig en wild,
melancholiek en fel. Ik geloof niet dat
ik een boek ken, waarin met zo simpele
middelen de kern van een land en zijn
bevolking zou raak getroffen is.
Frits Huël. „Piramiden slopen".
Leopold Den Haag 1958.
Om een goed verhaal te krijgen,
dient er eerst een piramide van ideeën
te worden gesloopt, zegt de schrijver in
een motto, dat hij zijn boek meegeeft.
Een bijzonder treffende en juiste op
merking naar mijn mening. Want een
z.g. kort verhaal is niet een verhaal, dat
kort is, omdat er weinig in gebeurt,
maar een verhaal, dat niet de lengte
van een roman heeft, omdat die in het
hoofd van de schrijver zit. Wat hij op
schrijft en ook wénst te schrijven is
een distillaat, een zuiver en kraohtig
produkt, waarin alleen het belang
rijke is overgebleven. Wie op deze wijze
een verhaal schrijft, moet in staat zijn
zijn woorden zo te kiezen en zó te la
den, dat hij in die beknoptheid alles
wat in zijn hoofd is achtergebleven,
op de lezer weet over te brengen. Al
lereerst zij opgemerkt, dat Huël met
dit procédé soms tot voortreffelijke re
sultaten is gekomen. De beste verhalen
van deze bundel, met name „Een liefde
in Frankrijk en „Een naam uit de bij
bel" gaan m.i. menige uitvoerige ro
man te boven. Want op deze bladzijden
met quasi-koel geregistreerde feiten
leeft in het eerst genoemde het na
vrante lot van de talloze jongelieden
die eenmaal aangeraakt worden doo.
waar gevoel, doch die tezeer in de con
ventie verstrikt zitten om dit meer da:,
een aanraking te laten zyn. In h?
tweede bloeit ik kan het werkelijk
niet anders noemen als een verbor
gen bloem het grote hart in de eenvou
dige. onopgemerkte mens.
Iets minder, doch als typering uit
stekend zijn „He-t goede nest", een raak
portret van een thans welhaast ver
dwenen Haags milieu, en „Gezeten op
een bank", een merkwaardig treffende
fantasie van een ontmoeting tussen
Multatuli en de componist Schumann.
Van de overige vier is „De geschie
denis van een weg" een goede oorlogs.
impressie. „Dcriens Herstluister" en
„Stap in de afgrond" zijn wel leesbare,
maar niet erg interessante schetsen
van vrouwenlevens. Ver onder de maat
van deze goede bundel is „Ontmoeting
in het donker". En dat staat nog wel
vooraan!
„Meesters der Poolse Vertel
kunst". Bijeengebracht en ver
taald door Willem A. Mayer. Mcu-
lenhoff, Amsterdam 1959.
Het zal inderdaad niet eenvoudig zijr
geweest om een bundel meesterlijke
verhalen te vinden uit 'het heen en
weer en uit elkaar gerukte Polen. Het
mag een wonder heten, dat men nog
zoveel schrijvers aantreft en dat de be
langstellende met deze bundel ver
heugd kan zyn. Deze verhalen ziin
voornamelijk realistische verhalen, di?
wat visie betreft, veel gemeen hebs"—
met die van andere Oosteuropese 1:
ratureci Bij de oude schrijvers vorm?
de tragiek en heldhaftigheid van de
kleine onbekende mens, de botsing tus
sen oud en nieuw, het verlies van het
land en oorlogs- en opstandsimpressies
voornamelijk de gegevens. Bij de jonge
auteurs is dit eveneens het geval, maar
bij hen is een verschuiving waar te
nemen van het verhaal om het ver
haal naar het verhaal om de achter
grond van deze waanzinnige wereld
Het beste is volgens mij „Om het h^fd
van een negerkoning", de vertelling
van de Poolse wachtmeester, die aan
zijn tweede wereldoorlog bezig is. Een
meesterwerk van dramatische door
zichtigheid.
CLARA EGGINK
AL een tijdlang heb ik de
paaslammetjes in de wei
zien dartelen.
Telkens kwamen er een paar
bij.
Het was een genot ernaar te
kijken, naar die kleine spring-
in- 't-velds, die niet wisten hóe
ze 't hadden, nu ze naast moe
der rond mochten trippelen,
éérst nog wat zwak en onzeker
op de poten, maar al gauw als
échte hardlopers kringelend om
haar heen, vol van het nieuwe
leven, dat hun geschonken was,
genietend van de lentezon, die
zo lekker op hun bastje scheen.
Dat was één van de vrolijke
lentegeschenken, waarvan de
natuurliefhebber kan genieten
en die - zij 't voor een ogenblik
- de wereld mooier maken dan
zij in werkelijkheid is
ONHERROEPELIJK is 's le
vens gang: bij moeder
kunnen ze niet altijd blij
ven.
Zo tegen Pasen verwisselen
heel wat lammetjes de grazige
wei voor de vee-auto.
Ze verhuizen naar de markt,
waar de handelaren klaar staan
om ze „op handslag" over te ne
men.
De koop wordt gesloten en
vele van hen gaan gelukkig naar
een andere wei, om tot schaap
op te groeien en er voor te zor
gen, dat de wolindustrie aan
haar trekken komt.
Dat er ook slachtoffers vallen,
daaraan willen we nu liever
niet denken; de wereld is
dikwijls hard en wreed, al zagen
de dichters en dichteressen die
poëtiscche odes aan de lamme
tjes wijdden, dat niet
E lammerenmarkten zijn
vol: er wordt gediscussieerd
over de prijs dat 't een lust
De lammetjes staan er wat
kinderlijk verwezen bij: ze we
ten niet goed waarover 't gaat
en voelen zich wat zielig, zo op
een klein hoopje bij elkaar, zon
der moeder.
Aan alle ellende komt echter
een eind.
Als ze straks in andere han
den zijn overgegaan, staat er
een nieuwe wei voor hen klaar.
Ze zijn 't gesol van daarstraks
al gauw vergeten, wanneer ze de
wagen uitgesprongen zijn.
Nog een tijdje en ze zitten dik
onder de wol: ze kunnen dan de
zwaarste kou verdragen, ze lo
pen gezellig in een rijtje achter
elkaar.
Schapen immers, zoeken al
tijd de gezelligheid op!
Je kunt ze op een hoopje zien
liggen, midden in de winter,
vlak bij de boerderij of bij de
woonschepen: als er maar er
gens een lichtje uitstraalt.
DAN zijn ze allang tevreden.
Van de kou hebben ze niet
de minste last: de dikke
vacht beschermt ze tegen élles.
Zo gaan deze lammetjes in de
mééste gevallen op Pasen een
toekomst tegemoet, die er zo
kwaad niet uitziet, al zag 't er
op de markt een ogenblik wél
kwaad voor hen uit.
Laten we in deze dagen alléén
de zonzijde zien en hopen, dat
ze een béste baas krygen, een.
(Foto Will Eiselin, Rijswijk)
die 't goed met ze meent en zó
goed zorgt, dat de wol er straks
afvliegt.
Met balen!
DAN hoeven we ons over
hun lot niet ongerust te
maken en ons van hun
klaaglijk geblaat op de markt
niets aan te trekken.
Dan zullen ze straks - ook
zónder moeder - weer lustig
springen in de wei, al wordt een
lam al héél gauw een wijs en
bezadigd schaap, dat een beetje
trots is op z'n vacht in het be
sef, dat 't daarmee de mensheid
dient.
Als moeder de vrouw haar
knotje wol bij de winkelier gaat
kopen, heeft ze dat toch maar
te danken aan alle lammetjes,
die nu te pronk staan!
En als U Uw nieuwe wollen
paaskostuum gaat kopen, zult U
daar dan ook eens over naden
ken?
Van lam tot wol: er zou een
brochure aan te wyden zijn!
FANTASIO
Geen zeeman, militair of
boer, maar filmacteur
GELUK BIJ EEN ONGELUK
r De jonge Brit Michael Craig
is filmacteur geworden.
Hij had ook militair kunnen
lijn.
Zo'n dertig jaar geleden werd
hij in Poona in India geboren als
zoon van een beroepsmajoor. En
papa Craig had het bepaald niet
erg gevonden als zoonlief zijn
voetsporen had gedrukt. Maar
de jonge Michael had andere
plannen.
Hij had ook boer kunnen zijn.
Geruime tijd heeft hij als een
bruikbare hulp gewerkt op een
boerderij. Het ging hem best af,
maar erg lang hield hij het daar
toch ook weer niet uit. De zee
trok hem meer.
Hij had ook zeeman kunnen zyn.
Want binnen enkele jaren klom hij
van stuurmansleerling op tot de rang
van derde stuurman. Een veelbeloven
de zeevarende carrière lag in het ver
schiet. Het liep anders. Het theater
kreeg hem te pakken.
Dus werd Michael Craig acteur.
In het begin leed hij vaak en soms
langdurig honger. Hy werkte als een
slaaf. Hij trok van het ene goedkope
pleisterplaatsje naar het andere. Maar
intussen deed hij de broodnodige erva
ring op. In minstens een dozijn plaat
selijke gezelschapjes.
Afgekeurd
Hy had een zeeman kunnen zyn en
Michael had als zodanig volmaakt ge
lukkig geweest. Maar na vijf jaren op
zee werd hij afgekeurd. Zijn ogen
doorstonden een uiterst zware test niet.
Zijn zeemansloopbaan zo vol van be
loften werd abrupt afgesneden.
Maar er was een geluk bij een onge
luk. Gedurende zijn vele zeereizen had
Michael alle spelen gelezen, die er in
de scheepsbibliotheken maar te vinden
waren. En zo was langzamerhand zijn
belangstelling voor het acteren ge
groeid. Eenmaal op de vaste wal zette
hij zich tot schrijven. Zeker een hon
derd sollicitatiebrieven stuurde hy
rond naar allerlei gezelschappen. Hij
had echter niets te bieden. Geen op
leiding. Geen ervaring. Niets. Alleen
een grote leergierigheid en veel am
bitie.
Klein rolletje
Een klein gezelschap in Surrey was
dat voldoende. Dat wilde met hem in
zee gaan. Hij speelde er een klein rol
letje in een stuk van Shakespeare. Het
was zijn eerste ervaring op de planken.
Hij was echter lang, slank en don
ker. Hij had een goed voorkomen en
ergens bezat hij dat instinctmatige ge
voel voor toneel. Dus hij leerde snel.
Maar de jonge acteur had één groot
nadeel. Hij had zijn schooldagen door
gebracht in Canada. En het sterke
Canadese accent, dat hij daar had op
gedaan speelde hem danig parten. Het
was zijn grootste obstakel op de weg
naar grote rollen.
Maar Michael zette zich hard aan
het werk om dat accent weg te wer
ken. Het is hem nooit helemaal ge
lukt. Maar juist die kleine onregel
matigheid in zijn spraak is een van
de dingen, die men tegenwoordig zo in
hem kan waarderen.
