Nogal vaag witboek over Njassaland
door velen in Londen veroordeeld
WEERBERICHT
Niettemin: het uitblijven van
regeringsactie zou noodlottig
zijn geweest, erkennen critici
Schmidt terug in Nederland
Koning Boudewijns reis naar
de V.S., Nederland en Luxemburg
Student beklemd in een grot in
Derbyshire: vanmiddag overleden
Opgericht 1 maart 1860
DINSDAG 24 MAART 1959
No. 29703
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur; J. W. Henny
Hoofdredacteur: J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f7.50 per kwartaal; f255 per maand; f 059 per week
Witte Singel 1, Leiden - Giro no. 57055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie 21507
Commissie van onderzoek?
(Van onze Londense correspondent)
Met teleurstelling heeft men in Enge
land kennis genomen van een witboek
over een zogenaamd komplot in Njassa
land: in politieke kringen acht men dit
rapport te vaag en het wordt daarom
door velen fel veroordeeld. Er zijn, zo
zegt men, méér bijzonderheden nodig
om voor de openbare mening de afkon-
diging van de noodtoestand in Njassa
land te rechtvaardigen. De eerste reac
tie van de oppositie was, dat er alles
zins reden bestaat voor een onafhanke
lijk onderzoek door een parlementaire
commissie, hetgeen totnutoe door de
regering is geweigerd. Het witboek wordt
In de socialistische pers een „belediging
van de intelligentie van het parlement''
genoemd, omdat het geen schijn van
bewijs levert inzake het moordkomplot.
Conservatieve en liberale bladen komen
tot vrijwel dezelfde conclusie. Men acht
het vreemd, dat er geen enkele blanke
gedood is ondanks het voornemen, dat
daartoe bestaan zou hebben, terwijl de
gouverneur toegaf, dat hij te weinig
troepen had en delen van het land aan
zijn controle ontglipt waren. De feiten
zullen pas aan het licht komen door de
beschuldigden een onpartijdig proces te
geven. De sterke oppositie van de ker
kelijke leiders Wordt mede als bewijs ge
zien, dat de federale regering te ver is
gegaan, zelfs al zouden allen beschuldi
gingen bewezen zijn.
Overigens wordt in Londen erkend,
dat het rapport, hoewel het nadere op
heldering nodig maakt, toch voldoende
feiten bevat ter ondersteuning van de
bewering van de gouverneur van Njassa
land. dat uitblijven van regeringsactie
noodlottig zou zijn geweest. De maat
regelen zijn geenszins ingegeven door
een paniek, welke alleen maar in de
verbeelding van de blanke kolonisten
zou hebben bestaan. In dit verband
wordt opgemerkt dat er niet zo zeer
sprake geweest is van een samenzwering
van wanhopigen uit de binnenlanden als
van een weloverwogen politiek van het
Afrikaanse Congres. Totnutoe waren er
in alle politieke partijen in Engeland
velen, dit aan het bestaan niet twijfel
den van het sensationele plan, dat ver
derf zou moeten zaaien onder de blan
ken, vooral ook omdat de gouverneur
van Njassaland oorspronkelijk blijk gaf
er zelf niet in te geloven, zodat hij, naar
men meende, uitsluitend in actie zou
zijn gekomen op aandringen van Sir
Roy Welensky, de premier van Zuid-
Rhodesië. Het witboek heeft tenminste
aan de fabel, dat de federale regering
uitsluitend verantwoordelijk was voor de
noodmaatregelen, een einde gemaakt.
Verwacht werd, dat de onder-minister
van Koloniën, Lord Perth, die gisteren
uit Afrika terugkeerde, vandaag tijdens
het Hogerhuisdebat over Njassaland een
aantal leemten in het witboek zou aan
vullen.
Aangedrongen wordt thans op de in
stelling van een zo objectief mogelijke,
bij voorkeur uit blanke en Afrikaanse
juristen van onbesproken reputatie be
staande commissie van onderzoek naar
de feiten en gevoelens in Njassaland en
vooral naar de toekomstige politieke
ontwikkeling. Velen zijn gesterkt in hun
mening, dat de Centrale Afrikaanse
Federatie (Noord- en Zuid-Rhodesië en
Njassaland een doodgeboren kind is.
Het experiment kan alleen slagen wan
neer het vertrouwen van de zwarte be
volking in de federale en territoriale
regeringen kan worden hersteld.
Tot zover onze correspondent.
Succes voor Welensky
De tot dusverre bij verkiezingen in
Noord-Rhodesië behaalde resultaten
zijn: de Verenigde Federale Partij, on
der premier Sir Roy Welensky: dertien;
de Middenafrikaanse partij twee; de
partij van het Gemenebest een; het
Afrikaanse Nationale Congres één en
onafhankelijken één zetel.
Er is vrijdag j.l. in twintig kiesdistric
ten gestemd, in twee daarvan is de uit
slag nog niet bekend.
Op negen april a.s.. wordt gestemd in
twee kiesdistricten, waar uitsluitend in
heemse kandidaten kunnen worden ge
kozen.
De overige acht leden van de in to
taal dertig man sterke Noordrhode-
sische wetgevende raad worden door de
gouverneur benoemd.
De Verenigde Federale party heeft
reeds de meerderheid onder de gekozen
leden behaald, zodat uit haar midden
de regering zal worden gekozen, die met
de gouverneur zal moeten samenwerken
bn het besturen van Noord-Rhodesia.
De partij is voorstander van het ver
lenen van de status van lid van het Ge
menebest aan de Rhodesische federatie.
De onderhandelingen hierover zullen in
I960 in Engeland worden gevoerd.
Zelfsbesturende Bantoe-
staten in Zuid-Afrika
De Zuidafrikaanse regering zou de
volksvertegenwoordiging vandaag een
wetsontwerp voorleggen, dat voorziet in
de geleidelijke totstandkoming van zelf-
besturende Bantoe-staten in het ver
band der Zuidafrikaanse Unie.
Onder de naam „Bantoe's" werd oor
spronkelijk een aantal stammen en
volksgroepen in Midden- en Zuid-Afrika
samengevat, doch de huidige betekenis
ervan in Zuid-Afrika is die van alle
neger-inwoners van dit gebied.
Het wetsonwerp voorziet in afschaf
fing -van de vertegenwoordiging der in
heemsen in de Volksraad, de Senaat en
de provinciale raden.
Hiervoor in de plaats treedt de gelei
delijke ontwikkeling der Bantoe-staten,
die het gebied der reservaten voor de
stammen sullen omvatten, en het leg
gen van verbindingen tussen hen en de
Zuidafrikaanse regering.
Het wetsontwerp beoogt een einde te
maken aan de vertegenwoordiging der
Afrikanen in het parlement door geko
zen blanke afgevaardigden, wier man
daat in 1960 afloopt. Hiervoor in de
plaats moet een uitwisseling van afge
vaardigden komen met de vijf of zes
besturende lichamen van de in het
leven te roepen Bantoe-staten.
Gisteren is, in derde lezing, een wets
ontwerp aan de Volksraad voorgelegd,
dat voorziet in de oprichting van een
maatschappij met een aanvangskapitaal
van ongeveer 5.300.000 gulden, welke de
Afrikanen in hun gebieden zal helpen
bij het stichten van hun eigen bedrijven.
Critici hebben verklaard dat in de re
geringsplannen geen voorzieningen zijn
getroffen voor de negers in de door
blanken bewoonde gebieden, die volgens
hen talrijker zijn dan de bewoners van
de voor de inheemsen gereserveerde
streken.
Bovendien menen deze critici, dat
velen van de buiten de reservaten wo
nende naturellen het leven in stamver
band ontgroeid zijn.
Minder zacht
De Bilt verwacht van heden- tot
morgenavond:
Half tot zwaar bewolkt met plaatselijk
regen en morgen overdag minder zacht.
Matige tot vrij krachtige wind tussen
zuid en zuidwest.
(Opgemaakt te 11.15 uur).
25 MAART
Zon op 6.34 uur, onder 19.00 uur.
Maan op 20.12 uur, onder 06.45 uur.
Hoogwater te Katw^k aan Zee 3.32
en 15.49 uur. Laagwater 11 Al uur.
Blij als een kind!
Na een vliegtocht met hindernissen
(Van onze Haagse redactie)
De terugkeer in het vaderland van de heer H. C. J. G. Schmidt, die
woensdag j.l. plotseling uit Indonesische gevangenschap werd ontsla
gen, is er een met hindernissen geweest. Want zo snel als het eerste
deel van de reis was verlopen, zo gecompliceerd was het tweede. Het
KLM-toestel dat de voormalige KNIL-majoor van Londen naar
Schiphol zou vliegen, kon gistermiddag wegens de mist namelijk niet
landen en moest doorvliegen naar Düsseldorf, waardoor de velen, die
speciaal ter begroeting naar Schiphol waren gekomen, onverrichter-
zake naar huis moesten terugkeren.
(Dit nummer bestaat uit 14 pagina's)
Maar in Düsseldorf stond een snelle
auto klaar en zo kon de heer Schmidt
gisteravond omstreeks half negen toch
in de hall van het Haagse hotel „Ter
minus" binnenstappen, waar hij de
eerste dagen na zijn terugkeer zal ver
blijven. In het felle licht van de schijn
werpers, van het filmjournaal, zei hy
temidden van vele journalisten en foto
grafen, terwijl hij de handen van tien
tallen vrienden en bekenden schudde
een beetje overdonderd te zyn door deze
ontvangst: „Ik heb nooit kunnen den
ken, dat het hele volk zó met ons zou
meeleven!"
Hartelijke begroeting
aan de grens
Van dat meeleven had de heer Schmidt
trouwens al direct aan de Nederlandse
grens een bewys gekregen, want de
eerste marechaussee, die hy daar zag, zei
al meteen tegen hem: „Welkom in het
vaderland, meneer Schmidt!" en op dat
moment had zich op het karaktervolle,
sympathieke, door de tropenzon gebruin
de gelaat van deze vijf jaar van zijn
vrijheid beroofde Nederlander al de ver
wondering vastgezet, die later, in Den
Haag nog zoveel groter zou worden.
„Nee dat had ik nooit kunnen den
kenSimpele woorden, waar een
wereld van gedachten achter lag ver
borgen en die waarschijnlijk slechts zeer
ten dele de werkelijke gevoelens bloot
Uit Dusseldorp, waarheen hij
maandagmiddag met een Viscount
van de K.L.M., welke uit Londen
kwam, wegens de dichte mist op
Schiphol was uitgeweken, is de
Nederlander, de heer H. C. J. O.
Schmidt gisteravond per auto aan
gekomen in Den Haag, waar hij
zijn intrek heeft genomen in hotel
TerminusDe foto laat zien hoe
hij hier bij zijn aankomst hartelijk
begroet werd door zijn petekind,
Jetty Koppens.
legden van de man die dit alles, vyf
dagen nadat hy nog in een Indone
sische gevangenis zat opgesloten, als een
soort droom moet ondergaan. Die be
duusdheid duurde overigens slechts
kort, want de heer Schmidt gaf blijk
zyn gevoel voor humor niet te hebben
verloren. Toen de eerste begroetings-
storm voorbij, de vrienden allemaal een
ferme hand hadden gekregen en zijn
„petekind" Jetty Coppens was omhelsd
en alle anderen, die speciaal voor hem
naar „Terminus" waren gekomen de
kans hadden gehad hun woordje te zeg
gen, beantwoordde de heer Schmidt in
een der zalen van „Terminus" een groot
aantal vragen van de vele Journalisten.
Kabinetsformatie
vergt veel geduld
(Van onze parlementaire redacteur)
Prof. Beel heeft gisteren als infor
mateur eerst anderhalf uur geconfe
reerd met mr. Burger (P. v. d.A.) en
vervolgens met prof. Romme (KVP),
dr. Bruins Slot (AR) en dr. Tilanus
(CHU) gezamenlijk. Vanmorgen sprak
h(j vijf kwartier met prof. Oud (VVD).
Aanvankeiyk was prof. Beel van plan
morgen rapport uit te brengen aan de
Koningin over de mogelykheden van
de kabinetsformatie, maar het ziet er
naar uit dat het wel donderdag zal
worden, want van de fractieleiders
van de P. v. d. A., KVP, AR en CHU
verwacht hij nog schriftelyk antwoord
omtrent enkele punten, waarover zy
van gedachten willen wisselen met
hun politieke vrienden.
Vandaag vergaderen de Tweede Ka
merfracties van genoemde partijen. Prof.
Oud is principieel tegen overleg met
fracties bij een kabinetsformatie, zodat
de informateur van hem geen schrifte
lijk antwoord tegemoet kan zien. Er zit
dus geen aanwijzing in, dat de VVD niet
meer meespeelt.
De verwachting is dat prof. Beel aan
zyn rapport aan de Koningin ook een
advies zal toevoegen omtrent de te be
noemen formateur. Het is niet uitgeslo
ten, dat de Koningin aan de hand van
het rapport van prof. Beel nog enkele
adviseurs wil raadplegen, alvorens een
formateur te benoemen.
Eerst wanneer een formateur is be
noemd, die de rapporten zal moeten be
studeren en een regeringsprogramma
moet opstellen, begint de eigenlijke ka
binetsformatie. Pas dan worden er voor
de samenstelling van een kabinet zaken
gedaan tussen de partijen. Totnutoe
heeft prof. Beel alleen onderzocht hoe
de diverse partyen staan tegenover de
te verwachten problemen. Daarvoor
heeft hij minister Cals nog geraadpleegd
over de grondwettelijke kanten van de
mammouth-wet, omdat in dit opzicht
vooral dr. Tilanus bezwaren heeft. Prof.
Beel heeft aldus enkele plooien glad ge
streken.
De te benoemen formateur behoeft
zich by de opstelling van zyn rege
ringsprogramma niet te houden aan
de opzet daarvoor van prof. Beel. Hij
kan wijzigingen aanbrengen, waardoor
sommige fractieleiders tenslotte toch
niet zouden kunnen meewerken. Met
de benoeming van een formateur be
gint dus de eigenlijke kabinetsforma
tie pas en die vergt geduld. Totnutoe
is er niets beslist.
Gistermiddag is in het A polio pa
viljoen te Amsterdam de finale
gehouden van de door de Neder
landse Stichting „Oog en Bril"
georganiseerde wedstrijd om de
Drie vermoeiende maanden voor de boes
C7
(Van onze Brusselse correspondent)
Het staat thans vast, dat gelijk gisteren kort gemeld Zijne Majesteit
Koning Boudewijn op 8, 9 en 10 juli e.k. naar Nederland komt als gast van Hare
Majesteit de Koningin en Prins Bernhard. Over de details van de reis is nog
niet veel uitgelekt, des te minder omdat het Hof van Brussel volop bezig is met
's Konings reis naar de Verenigde Staten, waar hij op 11 mei de gast is van
president Eisenhower, waarna de Koning op 16, 17 en 18 juni de gast zal zyn van
Prins Jean van Luxemburg en zijn zuster Prinses Josephine-Charlotte.
Het bleek niet langer mogelyk de gro
te Staatsbezoeken van de jonge Koning
uit te stellen. Daar het bezoek aan de
V.S. - volgens het z.g. „classical tour" -
minimum tien dagen in beslag neemt,
„Ik was kwaad'
Gezeten naast mr. Vervloet van het
ministerie van Buitenlandse Zaken,
die van Den Haag uit een groot aan
deel heeft gehad in zijn verdediging,
zei de heer Schmidt ondermeer dat de
moeilijkste periode van de gehele ge
vangenschap het proces zelf was ge
weest: „Want het is niet prettig om
steeds maar weer als „een stuk gajes"
aan het gepeupel te worden vertoond,
dat je dan tomaten naar het hoofd
gooit, die in werkelijkheid stenen
zyn.Een van de vragen was, hoe
de heer Schmidt er zo goed in ge
slaagd was, geestelijk op de been te
blyven. Het antwoord was kort maar
veelzeggend: „Ik was kwaad!"
Zo nu en dan kreeg de heer Schmidt
in de gevangenis brieven en pakjes,
maar erg veel contact met de buiten
wereld had hij toch niet. Zo wist hy
byv. niet of nauwelijks wat er allemaal
voor pogingen werden ondernomen, om
het onrecht dat aan hem werd aange
daan, ongedaan te maken. Veel lof had
hy voor het Nederlandse consulaat-
generaal in Indonesië, dat hem zo vaak
als het maar kon, met van alles had
geholpen: „Van die zyde kreeg ik meer
dan ik nodig had!"
Als een kistkalf
Gistermorgen had de heer Schmidt
die samen met zyn vroegere verdediger
mr. Lips uit Londen was komen vliegen
een donkerblauw kostuum in de En
gelse hoofdstad gekocht om zyn uit In
donesië meegebrachte kostuum dat
door de .gevangenis-kleermaker was ge
maakt en niet bepaald een pronkstuk
was geworden te vervangen. „Maar
nog steeds kyk ik over mijn schouder,
want aan herwonnen vryheid wennen
is toch een héél ding. Vooral als je
ruim vyf jaar als een kistkalf heb ge
leefd
Telkens weer kwam de heer Schmidt
op de grote belangstelling voor zyn aan
komst terug. „Man, je voelt wel, dat ik
zo bly als een kind was weer vrij te
zyn. Maar dat men daarin hier zo met
mij meeleeft, nee, dat had ik toch nooit
verwacht. Nu pas besef ik, dat in feite
niet ik, maar het Nederlandse volk in
Djakarta in de beklaagdenbank heeft
gezeten
Toen eisten zijn vrienden de zo
juist teruggekeerde weer op om onder
een goed glas deze blyde thuiskomst
te vieren. Maar eerst gaf de heer
Schmidt als slot van het gesprek nog
een nuchter antwoord op de vraag,
welke betekenis hy in politieke of
andere zin aan zyn vrijlating hechtte:
„ik geloof dat de belangstelling van
Djakarta in my gewoon gezakt was.
wordt met de States een aanvang ge
maakt. Koning Boudewijn zal pas eind
mei naar België terugkeren. Het worden
aldus drie vermoeiende maanden.
Men hecht in Brussel in politieke
kringen groot belang aan het Ameri
kaanse bezoek, daar het bekend is dat
president Eisenhower een groot vriend
is van de Belgische koninklijke familie.
Met het Hof van Nederland zijn de rela
ties eveneens uitstekend. Na de twee be
zoeken van de Nederlandse Koninklijke
familie aan de Wereltentoonstelling, en
het eer§te privé-bezoek van Koning Bou
dewijn aan Soestdijk is het terrein
prachtig voorbereid voor het grote
Staatsbezoek.
Details over het programma van het
Nederlandse bezoek zyn nog niet bekend
om de eenvoudige reden dat het pro
gram door Soestdijk en door de Neder
landse regering zal worden samenge
steld. Koning Boudewijn zal in Neder
land uitsluitend Nederlandse toespraken
houden, dat alvast wilde men ons ga
randeren. In zijn paleis te Brussel of
in het kasteel van Laeken worden ove
rigens alle Nederlandse bezoekers - ook
Harer Majesteits ambassadeur te Brus
sel - in het Nederlands te woord ge
staan. De Koning der Belgen zal tijdens
zyn staatsbezoek uitsluitend worden
vergezeld door hofdignitarissen en mili
tairen.
titel „Miss Bril 1959". De ,,Miss
Bril" van dit jaar, mej. Emmy
Meydam uit Utrecht (rechts) kreeg
na haar verkiezing een welge
meende zoen van „Miss Bril 1958",
Helena van Dam uit Amsterdam.
in staking
Buschauffeurs in
Parijs
(Van onze correspondent in Parijs)
Het voorbeeld, dat hun vorige week
door de stakende taxichauffeurs gegeven
werd, is vandaag in Parijs gevolgd door
het rijdend personeel der autobussen.
Siechts enkele autobussen verlieten van
morgen de garages en met wilde bussen
en vrachtauto's van het leger hoopte de
minister van Transport vandaag zo
goed en kwaad als het ging de zwaarste
euvels van deze nieuwe verkeersstaking
voor de Paryzenaars op te kunnen van
gen.
De drie, grote vakbonden, waarin
chauffeurs en conducteurs verenigd zijn,
eisen de niet onaanzienlijke loonsverho
ging van rond 20.000 franc per maand.
De communistische CGT verlangt daar
enboven voor haar leden nog een maan
delijkse premie van 10.000 franc, waar
voor de regering al even weinig voelt.
Het werd vanmorgen niet geheel on-
mogelyk geacht, dat een deel van het
metro-personeel zich uit solidariteit met
hun bovengrondse collega's by de sta
king zou aansluiten, in welk geval de
chaos nog wat degelijker zou worden.
.De onafhankelijke vakvereniging van
conducteurs heeft zich van de staking
gedistantieerd. Haar aanhang is echter
gering en veel verbetering voor de Pa-
ryse bevolking belooft die houding dan
ook niet op te leveren.
Vanmorgen werd er al ongewoon veel
gelopen in de Paryse straten en voor
steden en voor de rest hoopten de ge-
bruikelyke busklanten op begrip en
hulpvaardigheid van de automobilisten
te mogen rekenen om al liftend hun
plaatsen van bestemming te kunnen be
reiken.
Geen officiële opening van
„Keukenhof"
In verband met ernstige en zorg-
barende ziekte van de voorzitter van de
„Keukenhof", de heer T. M. H. van
Waveren, zal de officiële opening van
deze tiende nationale bloemententoon
stelling door de vice-premier, mr. A. A.
M. Struycken, vandaag geen voortgang
vinden.
Speleologisch drama in Engeland
Sinds zondagmiddag bevindt zich een twintigjarige student uit Oxford, Neil
Moss, in een grot bij Castleton in het graafschap Derbyshire, waar hy beklemd
zit in een nauwe sleuf, op drie kilometer van de ingang en op een diepte van
driehonderd meter. Hij maakte deel uit van een groep van acht speleologen
(grotonderzoekers) en stortte neer, toen hy een aparte gang was ingekropen. Met
zijn schouder zit hy beklemd, waardoor het hem onmogelijk is medewerking te
verlenen aan de inspanning van zijn redders, die zich nu al byna twee etmalen
hebben ingespannen om Moss uit zyn benarde positie te bevryden. Het reddings
werk wordt nog bemoeilijkt door de geringe hoeveelheid zuurstof in de spelonk.
Hedenochtend werd de kans op redding van Moss klein genoemd.
Een dokter die Neil Moss maandagavond had gadegeslagen, zei vanochtend dat
de student het ongeval niet zou overleven als hij niet binnen drie of vier uur zou
worden bevryd. Zyn ademhaling was onregelmatig geworden. Een lid van de
reddingsgroep zei als commentaar hierop dat men sedert zondagmiddag niet erg
was opgeschoten met het bevryden van de student. Een andere man van de
reddingsgroep zei dat alle mannen van de groep te groot zyn om Moss te be
reiken. Zy hebben een kleine, sterke man nodig. Een slank meisje had maandag
avond aangeboden hulp te verlenen, maar dit aanbod werd afgeslagen.
Hedenmiddag om twaalf uur deelde een politieman mede, dat Moss
overleden was.
