i «EVEN-NMR-BVITEN-KUKEN r
BURGTHEATER IN WENEN
Nieuwe impuls voor het
ZATERDAG 21 MAART
WEKELIJKS BIJVOEGSEL
I GINA 4
Roem was sterk aan het tanen9 maar directeur
Haussermann kondigt grote veranderingen aan
-lx
■n
Leidende rol in Duitse toneel Ander programma '"9-ir™*
*9
Droomvijver ivordt werkelijkheid
Hengelaars in de MIJNSTREEK
krijgen kunstmatige visvijver
inderdaad grote veranderingen en ver
beteringen ten aanzien van het reper
toire en het ensemble. Haussermann
komt uit een goede school. Zijn vader
was indertijd één van de meest beken
de spelers van het Burgtheater en ook
hij zelf is aanvankelijk als acteur be
gonnen. Na de oorlog trad hij voor
namelijk als directeur op van de
mooiste en intiemste schouwburg in
klein formaat, het Theater in der Jo-
sephstadt, dat Reinhardt reorganiseer
de en beroemd maakte.
Jj-
xl-
tegj De ouderwetse,
maar imposante
N> v v' gevel van het
nmiri Burgtheater in
Wenen
tr it ".V"
-vl
-{l
XI-
XI-
(Van onze Weense correspondent)
Het meest gelezen Weense middagblad stelde dezer dagen het volgende
bitter-sarcastische lijstje op: de directeur van de Opera Karajanis
niet in Wenen, zomin als zijn waarnemer en secretaris, die voor dit
baantje wordt betaald; afwezig zijn ook de directeur van de Volksopera
(Salmhofer) en de nog niet afgetreden directeur van het Burgtheater
(A. Rott). Alleen de man die laatstgenoemde zal opvolgen, is wel in
Wenen.
Dit is geen toeval, want ook in Wenen lijden opera, concerten en
toneel aan de manager-ziekte, doordat directeuren en leidende persoon
lijkheden zoveel andere verplichtingen op zich nemen, dat zij soms we
ken- en maandenlang niet in Wenen zijn. Aan dit euvel heeft de direc
teur van het Burgtheater A. Rott zich evenmin kunnen onttrekken en
dat is waarschijnlijk een van de redenen geweest waarom zijn contract
niet werd verlengd. Hij zal straks worden opgevolgd door de sympathieke
E. Haussermann, die intussen zijn nieuwe programma bekend heeft
gemaakt.
was meer dan nodig
Dat nieuwe programma was brood
nodig, want de roem van het Burg
theater is danig aan het tanen. Al
vertonen de gemiddelde voorstellingen
zowel in Wenen als in het buitenland
o.a. tijdens het Holland Festival
nog altijd een gecultiveerd niveau, toch
verraadt het ensemble, alsook het re
pertoire, een zekere verfijnde moeheid.
Sensationele wereldpremières kwamen
slechts zelden voor en alleen bij uit
zondering gelukte het goede acteurs
te behouden. Radio, film en televisie
bedreigen ook het Burgtheater, maar
een goede directeur is in staat deze
moeilijkheden te boven te komen.
Dat de klachten over 't Burgtheater
grotendeels gemotiveerd waren, blijkt
uit het programma van de nieuwe di
recteur, die wèl in Wenen is. Het bevat
De glazen kippenhokken, waarin vele kantoorruimten
tegenwoordig getransformeerd zijn, laten naast de
zon dóór ook de gelegenheid open, om te zien wat
er op straat gebeurt.
Dat is héél iets anders dan vroeger.
Toen heerste de opvatting, dat hoe meer een mens geïso
leerd van de buitenwereld opgesloten zat, des te sterker zijn
concentratie naar zijn werk zou uitgaan.
Dat is natuurlijk nonsens, want iemand, die geen moment
naar buiten kan kijken, verstart en sterft een geestelijke
dood.
En dan komt er van z'n arbeid geen sikkepit terecht
Wie geen belangstelling overhoudt voor wat er in 't
werkelijke leven gebeurt, krijgt geen enkele stimu
lerende of verfrissende prikkel meer. Dat is onher
roepelijk van invloed op z'n geestelijke gesteldheid.
Wie altijd achter matglas of dikke muren zit, loopt er in
wilde nijd op een gegeven ogenblik pardoes tegen op.
Wie nooit een straaltje zon z'n kamer ziet binnendartelen,
versombert en kan er de opgewekte gang niet meer inhou
den. Even-naar-buiten-kijken en kennis nemen van het ge
woel op straat, houdt de mens levendig.
Hij plonst dan weer met nieuwe kracht in z'n opgaven
en brengt zedaar ben ik zeker van, tot een goed einde.
Een revolutionaire gedachte?
Ach komEr zullen natuurlijk „chefs" zijn, die tegen
deze opvatting in opstand komen.
Ze zeggen: „Ik kan geen minuut afleiding dulden". En ze
loeren slim en argwanend of hun delinquenten op hun
paperassen turen. Ze zullen er, op de departementen, mis
schien cijfers voor uitdelen.
Jansen en Pietersen deden 't vandaag voortreffelijk, zullen
ze zeggen en ze geven hem een „10".
Maar ze zullen misschien niet zien, dat Jansen en Pieter
sen tóch een pietsje minder werk afleverden dan Klaassen,
die even dat „aardige, pittige" gezichtje in zich opnam en
er een goed ogenblik aan beleefde!
Zie ze daar even O! natuurlijk héél even maar, of is 't
misschien net lunchuur? te hoop staan voor de ge
opende ramen.
Er is iets op straat „gebeurd". En als er iets op straat
„gebeurt", moet iedereen er bij zijn. Daar helpt geen lieve
moederen aan.
Ze staan daar, ieder voor hun raam en kijken hoe alles
afloopt.
Of misschien staat er wel een draaiorgelman „een beetje'
te spelen en krijgen ze van hém hun nieuwe werklust. Of
is het 't stemmetje van Teddy Scholten, dat 't hem doet?
Ze kijken of luisteren en hèus, hun werklust zal er niet
onder lijden.
Wie altijd, zonder een seconde respijt, over de boeken, de
rekeningen en de calculaties gebukt zit, krijgt er zó schoon
genoeg van, dat het hem groen en geel voor de ogen wordt.
LèAt ze maar even, 't kan heus geen kwaad.
Het werk komt wel af, de winst wordt heus wel zeker
gesteld, de rapporten worden afgemaakt, de nieuwe
p.annen zijn onder handen, alle brieven worden vanavond
ter tekening voorgelegd.
Ondanks die paar blikken naar buiten op de achturige
werkdag.
En als straks de „chef": „Is alles klaar?" vraagt, dan zal
hij werkelijk niet hoeven te razen en te tieren.
Alles Is klaar.
Bovendien: de chef zelf zal ook wel eens een steelse blik
naar buiten geworpen hebben.
Waarom ook niet?
Anders is ie géén „mens!"
(Foto
Will
Eiselin,
Rijswijk)
marie Hathyer en Son ja Suthner staan
kort voor de afsluiting.
Ook valt het toe te juichen, dat de
scheidende directeur Rott toch als re
gisseur voor het Burgtheater bewaard
kon blijven, want deze springlevende
en energieke Duitser is een van de
meest begaafde en meest gezochte re
gisseurs van het gehele Duitse taalge
bied. Daarnaast werden met andere
bekende regisseurs eveneens contrac
ten op lange termijn afgesloten, o.a.
met L. Lindtberg, G. Sellner, O. F.
Schuh.
Kokoschka enthousiast
Voor het ontwerpen van toneelde
coraties konden Kokoschka en de Rus
sische schilderes I. Maximowna wor
den gewonnen. Kokoschka toonde zich
zelf uiterst enthousiast, daar hem de
mogelijkheid wordt geboden om een
groot samenhangend plan voor een
serie toneelstukken van Raimund te
ontwerpen. Het maakt tevens een goe
de indruk, dat de nieuwe directeur be
wijzen geeft van een groot verant
woordelijkheidsbesef door de bekende
actrice Susi Nicoletti, die zijn vrouw
is, uit het ensemble van het Burgthea
ter te ontslaan. Dit is (ook artistiek)
een verlies, maar deze maatregel werd
genomen om zelfs de schijn of de mo
gelijkheid van protectie te vermijden.
Verder stelt hij zich het gehele jaar
uitsluitend ter beschikking van het
Burgtheater en neemt dus geen enkel
aanbod aan om elders een stuk te re
gisseren of te ensceneren!
Niet meer achterop
Het is nu eenmaal een feit, dat bui
tenlandse en vooral Duitse schouwbur
gen een voorsprong hebben op het
Burgtheater doordat zij bij toneel-uit
gevers al dadelijk beslag kunnen leg
gen op de nieuwste stukken. Ook Haus
sermann kan hieraan niet veel veran
deren, maar hij vond een compromis
oplossing in deze vorm, dat de pre
mière van bepaalde nieuwe stukken
tegelijkertijd in het buitenland èn in
het Burgtheater plaats .vindt. Zodoen
de kon hij de hand leggen op de Duitse
première van „de Demonen" van Dos-
tojewsky in de bewerking van Camus.
Tevens kreeg hij een optie op het
nieuwste werk van Tennessee Williams
Birth of Youth", op „Handfull of
Fire" van Nash en ,De dronken Her
cules van Zuckmayer. Al zal het
Burgtheater nooit een avant-garde-
schouwburg kunnen worden met ge
waagde experimenten, toch wil Haus
sermann bereiken, dat de traditionele
vertraging en het verouderde reper
toire wordt overwonnen.
Sinds de oprichting door Keizer
Josef II, de zoon van Maria Theresia,
heeft deze schouwburg een leidende en
voorbeeldige rol gespeeld op het ge
bied van het Duitse toneel, maar in
de laatste jaren is het ensemble in een
impasse geraakt. Op grond van het
nieuwe programma maakt het echter
een redelijke kans om de crisis te bo
ven te komen.
Nu is Haussermann praktisch genoeg
om te weten, dat hij feitelijkheden als
film, radio en televisie niet over het
hoofd mag zien, maar hij kent de wer
kelijk begaafde en gepassioneerde ac
teurs te goed om niet te weten, dat
zij met hart en ziel aan het toneel en
en aan een schouwburg vol mensen
hangen en niet aan een filmstudio.
Daarom zocht en vond hij een com
promis. Na onderling overleg namen
veertien verouderde spelers hun ont
slag en werden goed gepensioneerd.
Daarna sloot hij o.a. met gezochte ac
teurs en actrices, als Oskar Werner,
Hilde Krahl, Paul Hoffmann, P.
Broglé, Walter Reyer en P. Weck con
tracten op lange termijn af, met dien
verstande dat zij elk jaar ongeveer zes
maanden vrijblijvcn om bijvoorbeeld
hun filmverplichtingen na te komen.
Andere onderhandelingen met Heide-
Het prachtig geconserveerde kasteel van Hoensbroekhet mooiste
kasteel tussen de Rijn en de Maas, aan welks voet een kunstmatige
visvijver komt van ruim zes hectare met recreatie-terrein.
(Van onze Limburgse correspondent)
In de schaduw van het mooiste en
best-bewaarde kasteel tussen Rijn en
Maas, waar eens door geharnaste rid
ders woeste steekspelen werden ge
houden, het vermaarde kasteel van
Hoensbroek, zal in april begonnen
worden met de verwerkelijking van
een fantastische droom van de Hoens-
broekse Hengelaarsvereniging „Haal
op". In de Limburgse mijnstreek zelf
is geen viswater en de weinige beken,
die er zijn, werden al sinds lang door
de mijnen dermate vervuild, dat alle
leven erin verstikte. Daarom moeten
de hengelaars uit onze Limburgse
Mijnstreek altijd verre tochten van
ongeveer 20 'km naar de Maas en het
Juliana kanaal maken, om daar hun
sport te beoefenen. Dat verdroot de
Hoensbroekse hengelaars al lang. Toen
zij dan ook eens de gasten waren van
de Philips-Hengelaarsportvereniging in
het Brabantse dorp Meer veldhoven en
daar een kunstmatige visvijver zagen,
zeiden ze: „Zoiets moet ook in onze
mijnstreek mogelijk zijn". Ze stelden
zich met de Nederlandse Heidemaat
schappij in verbinding. Die werkte
een groots project voor een echte
droomvijver uit en dat gaat nu ver
werkelijkt worden.
Het hengelaarsinstinct had de be
stuurders van de vereniging de weg
gewezen naar een stuk grond bij het
kasteel van Hoensbroek, dat door de
mijnschade moerassig was geworden
en waar de plaatselijke voetbalclub al
door het langzaam stijgende grond
water was verdreven. Boringen van de
Heidemaatschappij wezen uit. dat de
bodem genoeg voedsel bevatte om de
vissen te laten gedijen.
Met de aanleg van de vijver bleek
echter maar liefst 200.000 gulden ge
moeid te zijn. Waar haalt een plaat
selijke hengelsportvereniging zo'n ka
pitaal vandaan? Om te beginnen had
men, als stamkapitaal, tien duizend
gulden nodig. Het bestuur der vereni
ging deed een beroep op de Nederland
se Hengelaarsbond, waarbij 640 hen
gelaarsverenigingen zijn aangesloten
en het bestuur van deze bond ontke
tende onder de verenigingen de „Gliick
auf"-actie. In een minimum van tijd
was „Haal op" in het bezit van 1.600
gulden aan schenkingen en 9.400 gul
den aan renteloze voorschotten.
De droomvijver kon een werkelijke
vijver gaan worden, temeer toen het
Rijk bereid bleek een belangrijke bij
drage in de kasten te verstrekken,
omdat er werkloze grondarbeiders aan
het werk konden worden gezet.
De kunstmatige vijver zal een opper
vlakte krijgen van ruim zes hectare en
wordt ongeveer anderhalve meter diep,
zodat de vis vorstvrij zal kunnen
overwinteren. Met de uitgegraven
grond zal in het midden w <3e vijver
een eilandje worden opgeworpen en op
dat eilandje zal het clubgebouw van
„Haal op" gebouwd worden. De oever
lengte gaat bijna twee km bedragen.
De eerste pootvisiritzetting, waarvan,
de kosten 4.000 gulden gaan bedraden,
zal de „Organisatie voor de Verbete
ring van de Binnenvisserij" voor har;
rekening nemen. De bedoeling is
tevens rondom de vijver een recreatie
terrein aan te leggen. In de winter zal
de vijver dienst doen als ijsbaan, want
ijsbanen kan men in onze Limburgse
Mijnstreek ook op de vingers tellen.
Water behoeft niet te worden aange
voerd, want er zijn in de grond enkele
bronnetjes.
Tijdens het komende jaarlijkse ccr-
gres van de Nederlandse Hengel;
bond zal voorzitter Frans Hilge: a
de Hoensbroekse Hengelaarsclub ro
dere bijzonderheden bekend maken en
tegelijkertijd mondeling de Nederland
se Hengelsportver. voor hpn finan
ciële medewerking bedanken. De ren
teloze leningen hoopt „Haal op"
binnen vijf jaar terug te betalen.
Voorzitter Hilgers verwacht ook. dat
na de in gebruikneming van de rijver,
zijn ledental zal oplopen van 250 tot
over de 1.000. De „droomvijver" zal in
juni 1960 gereed komen. Juist omdat
de bodem door het gewroet van de
ondergrondse mijnwerkers van Staats
mijn Emma zo verzwakt is. zal er niet
al te veel graafwerk verzet behoeven
te worden. Nochtans wordt het totale
grondverzet geraamd op ongeveer
6^000 kubieke meter.
