ER ZAL VEEL BERAAD NODIG
ZIJN VOOR NIEUW KABINET
WEERBERICHT
IEMCO
Geen steun voor een brede basis
Charges van de politie op een
rumoerige menigte op Damplein
MACMILLAN KOMT ADENAUER
EEN GROOT EIND TEGEMOET
RADIO en
TELEVISIE
Opgericht 1 maart 1860
VRIJDAG 13 MAART 1959
No. 29694
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur: J. W. Henny
Hoofdredaoteur: J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f 7.50 per kwartaal; f2.55 per maand; f 0.59 per week
Witte Singel 1, Leiden - Giro no. 57055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie 91507
Na de verkiezingen van gisteren;
Zal men zonder P.v.d.A. gaan regeren?
(Van onze parlementaire redacteur)
K.V.P.-formateur verwacht
De kabinetsformateur zal dan volgens
de meest gebruikelijke regels van het
politieke spel wel moeten komen uit de
kring van de grootste party: de KVP.
De meest serieuze kandidaat als kabi
netsformateur en toekomstige minister
president (indien men snel resultaat wil
bereiken) is prof. dr. J. R. M. van den
Brink, oud-minister van Economische
Zaken en oud-adviseur van de Katholie
ke Arbeidersbeweging (KAB), vooral
wanneer men tot de conclusie komt dat
een kabinet moet worden gevormd zon
der deelneming van de PvdA.
Men moet er ook dan ernstig rekeniug
mee houden, dat KVP, AR en CHU niet
uit eigen beweging de PvdA in de oppo
sitie zouden willen sturen, maar dat zij
eerst de PvdA uitnodigen tot samen
werking en het aan haar overlaten zelf
al of niet de oppositie te kiezen. In het
geval van aanvankelijke toenadering tot
de PvdA, in de hoop tot overeenstem
ming te komen, zou misschien prof. Beel
weer bereid worden gevonden een ver
zoeningspoging te ondernemen, even
tueel ten behoeve van een ander als
minister-president. Tot de formatie van
Zonnige perioden
De Bilt verwacht van heden- tot mor
genavond
Droog weer met vannacht weinig
wind, hier en daar mist en plaatselijk
nachtvorst.
Morgen overdag zonnige perioden en
dezelfde temperaturen als vandaag of
Iets hogere. Zwakke tot matige wind uit
zuidelijke richtingen.
(Opgemaakt te 11.15 uur)
14 MAART
Zon op: 6.59 uur; onder: 18.41 uur.
Maan op: 9.03 uur; onder: uur.
Hoogwater te Katwijk te 6.13 uur en
18.28 uur.
Laagwater te 1.55 uur en 14.17 uur.
een kabinet zonder PvdA is prof. Beel
niet genegen. In de huidige situatie is
de rol van prof. Beel waarschijnlijk nog
niet uitgespeeld.
Regeringsprogram
Wanneer een formateur is benoemd,
dient er eerst een regeringsprogram te
worden opgesteld. Het tijdelijke kabinet-
Beel heeft reeds een lijst opgemaakt van
alles wat er op verschillend gebied in
de keukens van de departementen op
De VVD heeft bij de verkiezingen van gisteren voor de nieuwe
Tweede Kamer de grootste winst geboekt. Zij heeft zes zetels gewon
nen. Zij heeft gisteren zelfs nog meer stemmen gekregen dan vorig
jaar bij de verkiezingen voor de Provinciale Staten. De VVD voerde
haar verkiezingscampagne onder de leuze: „geen samenwerking met
de P. v. d. A. in een nieuw kabinet". Uitdrukkelijk vroeg de VVD
over dit punt een uitspraak van de kiezers. De VVD heeft de grootste
winst geboekt. De kiezers hebben uitspraak gedaan.
Tegenover de leuze van de VVD
heeft de PvdA in de verkiezingsstrijd
steeds het naar haar mening drei
gende schrikbeeld opgeroe-pen van
een „rechts" kabinet zonder PvdA.
De kiezer is voor de consequenties
van zijn stem gewaarschuivd.
De PvdA heeft in vergelijking met de
vorige Kamerverkiezing een flink
verlies geleden. Zij heeft zich wel
enigszins hersteld in vergelijking
met vorig jaar, maar de winst van
de VVD is veel duidelijker.
De partijen, 'die zich niet helder
hebben willen uitspreken over de
samenwerking met de PvdA hebben
verlies geleden, AR en CHU hebben
elk een zetel verloren. Ook dat is een
aanwijzing. De KVP, die de samen-
vjerking met de PvdA open heeft ge
houden, is gelijk gebleven en in per
centage zelfs een heel klein beetje
achteruit gegaan. In de winst van de
VVD en het verlies van de PvdA
heeft zich echter het duidelijkst de
neiging afgetekend naar de voorkeur
voor een kabinet in de komende vier
jaren zonder PvdA.
Het moet echter worden betwijfeld of
er Inderdaad een kabinet tot stand komt
-zonder PvdA, want de „rechtse" par
tijen (KVP, AR, CHU) die wel een ka
binet zonder PvdA als eventualiteit in
hun achterhoofd hebben gehad, hebben
in de Tweede Kamer geen meerderheid.
Zij bezetten tezamen 75 van de 150 ze
tels. Zij hebben dus om op basis van een
meerderheid te kunnen regeren, steun
nodig van een andere groep. Zij weten
bij ervaring, al is die ervaring niet altijd
even prettig geweest, wat zij aan de
PvdA hebben. Van de samenwerking
met een andere groep moeten zij de
consequenties maar afwachten.
Het valt echter niet aan te nemen
dat de PvdA thans ten opzichte van een
regeringsprogram inschikkelijker zou
zijn dan ten tijde van het uitbreken van
de kabinetscrisis op 11 december. De
voorzitter van de PvdA, de heer Ver
meer, zei gisteravond al dat KVP, AR
en CHU met de VVD nu maar eens
moeten tonen hoe er verder in Neder
land moet worden geregeerd. Dat was de
stem van iemand die er zich van bewust
is dat het heel moeilijk zal zijn een ka
binet te vormen zonder de PvdA.
Op grond van de verkiezingsuitslag
zou men kunnen denken dat prof. mr. P.
J. Oud als de leider van de partij die de
grootste winst heeft geboekt, opdrach!
krijgt een nieuw kabinet te formeren.
„De heer Vermeer zou dat wel leuk
vinden", zei hij. Maar KVP, AR en CHU,
op welke partijen prof. Oud zou zijn
aangewezen, hebben zich in de verkie
zingsstrijd zo fel en principieel tegen de
VVD gekeerd, dat het uitgesloten is dat
zij met prof. Oud in zee zouden willen
gaan. Een formatiepoging van prof. Oud
zou alleen maar tijdverlies zijn.
het vuur staat of waaromtrent beslis
singen moeten worden genomen.
Het advies van de SER over de so
ciaal-economische problemen wordt pas
eind april verwacht, maar via de rege
ringsvertegenwoordigers in de SER kan
een formateur met sociaal-economisch
inzicht al voldoende concluderen voor
het opstellen van zijn regeringsprogram.
Van dat regeringsprogram zal veel
afhangen of KVP en PvdA weer tot
overeenstemming kunnen komen. De be
zitsvorming is daarbij een lastig punc.
Daar staat tegenover dat AR en CHU
(evenals de VVD) tegenstanders zijn van
de algemene kinderbijslagverzekering in
de huidige vorm. De KVP beschouwt dit
als een essentieel punt. Van de zijde van
de PvdA is verklaard dat zij bereid is
de algemene kinderbijslagwet te aan
vaarden indien de „rechtse" partyen be
reid zijn zich te „binden" aan een voor
de PvdA aanvaardbaar regeringspro
gram.
Indien de onderhandelingen tussen de
rechtse partijen en de PvdA zouden mis
lukken, zouden KVP, AR en CHU kun
nen riskeren zonder deelneming van de
VVD aan een kabinet de steun van de
VVD toch wel te krijgen omdat de WD
bij omverwerping van het „rechtse" ka
binet, direct het risico zou lopen dat de
ongewenste brede basis met de PvdA te
rugkeert.
De VVD zit niet te springen om in het
nieuwe kabinet te treden. By herhaling
- in de Tweede Kamer nog in oktober
1957 - heeft prof. Oud de aandacht ge
vestigd op de mogelijkheden van een
minderheidskabinet. Het merkwaardige
is, zei hij, dat als men begint in 1894 en
doorloopt tot 1918, men niet anders dan
minderheidskabinetten vindt. Op een
uitzondering na hebben zij allemaal hun
taak tot de volgende verkiezingen ver
vuld. Daarmee is niet gezegd dat de
VVD deelneming aan een kabinet wei
gert.
Voor de .rechtse" partijen zou het aan
trekkelijk kunnen zijn de VVD de wind
uil de oppositie-zeilen te nemen door
haar in het kabinet op te nemen. Daar
tegenover staat dan echter dat de PvdA
als oppositiepartij de wind in de zeilen
zou krijgen.
De rechtse partijen staan voor een
moeilijke keuze. Er zal over de kabinets
formatie veel beraad nodig zijn. Vlot zal
het wel weer niet gaan
Agenten met stenen bekogeld
Minister Luns werd hoed van hoofd gewipt
Bijzonder druk en rumoerig was het
gisteravond in de omgeving van het Na
tionaal Monument op de Dam in de
hoofdstad. We bordessen rond de pyloon
stond volgepakt met publiek. Tegen tien
uur begonnen honderden opgeschoten
jongelui de politie te „jennen". Er werd
gejoeld en genoten als de bereden agen
ten hun paarden langs de trottoirs lie
ten trappelen en als agenten op moto
ren tevergeefs poogden enige orde in de
deinende mensenmassa te brengen. Een
paar keer werden charges met de gum
mistok uitgevoerd, maar dit sorteerde
weinig effect. De relletjes duurden
voort.
Om kwart voor tien kwam het tot een
uitbarsting. Links achter het Monument
klom een onbekend gebleven man op
een aantal fietsen en begon de menigte
toe te schreeuwen. Prompt ontstond er
tussen een groot aantal opgeschoten
jongens een vechtpartij, die enorme op
winding veroorzaakte.
Onstuitbare golf
Als een onstuitbare golf deinde plot
seling het tienduizendkoppige publiek
van het Damplein over de tramrails
naar het Monument, waarop in de ver
hitte hoek paniek ontstond, aangezien
de aanwezigen daar ernstig in de ver-
drukig dreigden te komen.
Op dit ogenblik greep de politie met
groot machtsvertoon in. Terwijl af en
toe de straatverlichting uit en aan werd
gedraaid (waarom?) begonnen agenten
in motoren met zijspan en te paard de
gehele omgeving van het Monument
hardhandig schoon te vegen met char
ges. Massa's jongelui zag men in dichte
gelederen wegstromen, enkele dikwnls
juist onschuldige voorbijgangers werden
tegen de grond gelopen of door de mo
toren aangereden, maar binnen 5 minu
ten stond het Monument weer eenzaam
en verlaten op zijn bordes. Het bleef
er echter rumoerig.
Relletjes
Korte tijd later drong het publiek
toch weer op tot bij het Monument.
Telkens klonk opnieuw gejoel uit de
massa op. Een paar keer werden nog
charges uitgevoerd, doch niet meer met
de blanke sabel. Toen de relletjes op zijn
hevigst waren hadden „de nozems" de
agenten bekogeld met stenen, zelfs met
fietsbellen e.d. De politieruiters waren
intussen teruggetrokken. Twee opge
schoten knapen werden heftig tegen
stribbelend door agenten en recher-
De belangstelling op Schiphol was
gistermiddag enorm, toen Song-
lestivalwinnares Teddy Scholten
uit Cannes terugkeerde. Dochtertje
Renee begroet mama Teddy met
een hartelijke kus. Henk Scholten
kijkt trots toe.
Advertentie.
Om nooit te vergeten
cheurs naar het bureau Warmoesstraat
gebracht. Onder het felle licht der
schijnwerpers van de journaaldiensten
en het blitzlicht der persfotografen wer
den zij hardhandig van het Damterrein
afgevoerd.
Opnieuw beweging
Tegen haliftwaalf kwam opnieuw be
weging in de massa, die een groepje,
zioh naar een verkiezingsbijeenkomst in
Krasnapolsky begevende personen om
ringende. Rustig en waardig temidden
der deinende en soms dreigende menigte
schreed de rijzige minister Luns met
aan zijn zijde de minder opvallende
minister Cals op de ingang van het
hotel af. Iemand wipte minister Luns
zijn zwarte hoed van het hoofd. De be
windsman nam hem toen maar in de
hand. Vlak voor de ingang draaide hij
Gesprek in Bonn tussen deze staatslieden
achter zeer streng gesloten deuren
(Van onze correspondent te Bonn)
Terwyl de Russische minister-president Kroesjtsjef Oost-Berljjn verliet, maar
de invloed van zijn uitgebreide en virtuoos uitgevoerde propaganda-reis tot diep
in West-Duitsland kenbaar bleef, begon gistermiddag te Bonn het grote Duits-
Britse gesprek. Het gesprek tussen de Britse eerste minister Macmillan en de
Westduitse Bondskanselier Adenauer. Het staat nu reeds vast, dat de Britten
met hun plannen betreffende een „militair verdunde zone" in Europa zijn bijge
draaid en de Westduitsers tegemoet zijn gekomen. Daarmee werd de zwaarste
druk weggenomen, die op dit gesprek (dat hedenmorgen en vanmiddag werd
voortgezet) rustte.
Adenauer ontving Macmillan gistermorgen op het vliegveld met vriendelijke,
bijna sussende uitlatingen als „het wordt een gesprek onder vrienden". Hij zorgde
daarmee bepaald voor een beter klimaat dan de Britse eerste minister te Parijs
had ontmoet!
die het Westen, aldus de Britten, tegen
over de Russen moesten aanwenden via
beperking van de bewapening van Rus
sische en NAVO-troepen aan weerskan
ten van het ijzeren gordijn. Daarbij zou
de atoombewapening van het Westduitse
leger moeten worden vermeden. Volgens
Macmillan was dit noodzakelijk om de
Russen te dwingen tot te ge n con cessies.
Hij zou er nu namelijk zeker van zijn,
dat Kroesjtsjef van het Berlijnse pro
bleem af wil. nu de Russische premier
door Macmillan overtuigd zou Zijn ge
raakt van de Westelijke hardheid ten
deze!
Adenauer en de zijnen voelden daar
niets voor. Van een atoomvrije zone en
van een terugkrabbelen van de atoom
bewapening van het Westduitse leger
kan geen sprake zijn. Adenauer wil geen
stap teruggaan; hij meent, dat „flexibi
liteit" uit den boze is en hij wil iedere
schim van Duitse neutraliteit vermijden.
De Britten is dat de laatste dagen
duidelijk geworden. Daarom ongetwij
feld verkondigden zij gisteren openlijk,
dat het nu gaat om een twee fasen-
plan: 1. de beperking der bewapening in
Midden-Europa; 2. een inspectie onder
internationale controle van de verdunde
strijdkrachten. Over een atoomvrile
zone spreken zij niet meer. Wel, gelijk
Bonn uitdrukkelijk wil, over gelijktijdige
oplossing van de kwesties-Berlijn en
Duitse eenheid.
Heel in de verte begint het nieuwe
Britse plan te lijken op hetgeen de
I Duitsers nastreven: een gecontroleerde,
algemene ontwapening met oplossing
van de heersende politieke problemen,
maar geen militair verdund gebied langs
het ijzeren gordijn. Macmillan heeft
zich met dit nieuwe plan, zo werd voorts
gisteren van Britse zijde meegedeeld,
gedistantieerd van de zgn. „dis
engagement-ideeën". die een militair
vacuum in Midden-Europa willen schep
pen èn van het plan-Rapacki, dat een
atoomvrije zone wenst te scheppen.
Eerste onderhoud
duurde vier uur
Het eerste gesprek tussen beide
regeringshoofden, waarbij de beide
ministers van Buitenlandse Zaken,
Selwyn Lloyd en Von Brentano als
mede enige hoge ambtenaren aan
wezig waren, duurde niet minder
dan vier uur. De deuren bleven daar
bij stijf gesloten; de pers werd op zo
groot mogelijke afstand gehouden.
Van een communiqué na afloop van
het overleg zal dan ook geen sprake
zijn. De voorbereiding van de ko
mende ministersconferentie met de
Russen vereist van Westelijke kant
blijkbaar een goed gesloten, zeer ge
heime diplomatie in het bijzonder
nu er tussen enige der Westelijke
bondgenoten zacht gezegd menings
verschillen zijn gerezen.
Britse soepelheid
Men heeft desondanks een Idee kun
nen krijgen van de Britse bedoelingen
met de plannen betreffende een mili
tair verdunde zone in Midden-Europa.
In Parijs, zo neemt men hier aan, was
nog sprake van een plooibare tactiek,
zoh om en zocht zijn gade, die hij in
het gedrang was kwijtgeraakt. Enkele
ogenbliken later kwam zij ook behou
den bij de ingang aan onder escorte
van enige „beschermers".
Drie gewonden
Bij deze ongeregeldheden op de Dam
te Amsterdam zijn drie agenten gewond
geraakt. Twee hunner werden na in het
ziekenhuis te zijn behandeld, naar hun
woningen overgebracht. Zij kunnen
voorlopig geen dienst doen. De verwon
dingen van de derde agent zyn zodanig
dat hij wel zyn werk kon hervatten.
De twee gearresteerde „nozems" zijn
later door de politie weer vrijgelaten.
Hawaii Amerika's
vijftigste staat
Het Amerikaanse Huis van Afgevaar
digden heeft gisteren het wetsontwerp
om Hawaii tot de vijftigste staat van
de Verenigde Staten te maken goedge
keurd. Woensdagavond had de Senaat
al zyn goedkeuring gegeven.
De feitelijke toelating van Hawaii als
vijftigste staat zal door procedurekwes
ties nog wel enige maanden aanhouden.
Er zal o.m. een volksstemming op Ha
waii worden gehouden. Hawaii telt
575.000 inwoners. Zoals men zich zal her
inneren, werd Alaska enige tijd geleden
ala 49-ste staat in de V.S. opgenomen.
Dit nummer bestaat uit 20 pag.
Een charge van de politie tijdens
de ongeregeldheden gisteravond
rond het Nationale Monument op
het Damplein,
Slot op pag. 2
Advertentie.
Het betrouwbaarste
adres voor
NIEUWE RIJN 30-32
LEIDEN - TEL: 24244
DE CANADESE REGERING
WAARSCHUWT INDIANEN
De Canadese regering heeft de India
nen in het reservaat bij Brandford in
de provincie Ontario, die zich deze week
van Canada hadden „afgescheiden" ge
waarschuwd dat er zonder verwijl maat
regelen zullen worden genomen om „de
vrede en orde (in hun gebied) te her
steilen en te handhaven".
