zonder kringen
KRAGEN
Sun
balm
ZATERDAG 7 MAART
WEKELIJKS BIJVOEGSEL
PAGINA 3
inwrijven laten drogen afborstelen
in de mode van dit voorjaar
MAÏZENA
DURYEA
ONS MENU VAN DE WEEK
Joods propagandaparadijs in een uithoek van Siberië
DIE liet kostbaarste juweel ter ivereld zwendelde.
Advertentie.
tf 0 T ^e'Rc d'recÉ tegen etensvlekken. vet,
I teer, smeer, olie, vruchten, wijn, gras,
lipstick, parfum, stempelinkt, enz.
'verwijdert vlekken
Royale tube f.1.95
LAHNEMANN Laren (N.H.) Postbus 18 Importeur van Polycolor K2r Placentubex Margret Astor Mouson Blendax
Parijs, maart '59.
De ceintuur zit voortaan op de normale plaats, de rokzoom huist
net onder de knieën en beide details worden als heel voorname
karakteristieken van de nieuwe mode beschouwd. Maar toch ligt het
zwaartepunt in die nieuwe mode geenszins om of nabij het middel,
noch om of nabij de knieën; het ligt zoveel hoger dat je er als het er
op aankomt alle ceintuur (en er zijn er vele) en alle korte rokken voor
vergeet. Het accent in deze mode ligt om de schouders en op het
hoofd: meestal grote halsopeningen, verbrede schouders en grote kra
gen zijn daar, m*t veeltoetige kralensnoeren, grote hoeden en
omvangrnke kapsels, de oorzaak van.
hoe zo'n kraag tot ver op het lijfje
kan afdalen en wijd openstaat over
een deel van de japon, dat de taak
van een befje overneemt en vaak zelfs
de schijn geeft, dat er daadwerkelijk
van een befje sprake is. Doch hier
een versie van Dior is de kraag, net
als in het voorgaande geval, ver naast
een kleine boothals op de japon ge
naaid.
De berthekraag en de volantkraag
zijn dit jaar zeer geziene kraagvormen
in soepele zomer- en feestjaponnetjes.
Als voorbeeld de brede, om een rond
decolleté ineengerimpelde kraag van
figuur 5 in een model van Maggy
Rouff.
Tot slot de o, zo belangrijke witte
kraag, de rage van de voorjaars- en
zomermode. Welke vorm die kraag
ook heeft, of hij klein is of groot,
breed of smal, hij is bij voorkeur van
organza, zijden mouseline, organdi of
zakdoekbatist gemaakt. Hij komt voor
op japonnen, deux-pièces en tailleurs
(bij die laatste wordt vaak de kraag
van de witte blouse over het mantel
pakjasje gedragen!), en siert zowel
wollen voorjaarskleding, zijden mid-
dagkleding als katoenen zomerkleding.
Vooral in het eerste geval gaat hy
vrijwel altijd vergezeld door een witte
hoed, die in negen van de tien geval
len van hetzelfde besmettelijke en tere
witte stofje is gemaakt als de kraag.
In de laatste tekening zijn kraag en
hoed beide van witte organza; ze
horen bij een katoenen tailleurtje in
marineblauw en wit, dat uit de col
lectie van Michel Goma stamt.
J. V.
Advertentie.
10 tegen 1
dat 9 van de 10 Huisvronwen
Kaizena Duryea gebruiken
voor't binden van groenten; «Qepen
en sausen Een keukengeheim, dat
overgaat van moeder op dochter
maakt Uw groenten zo lekker.
Het tegenwoordig wel heel populaire melkprodukt yoghurt kan zo in pure
vorm, maar ook gecombineerd met vruchtenmoes en/of noten als dessert
gegeven worden. In onderstaand weekmenu brengen we een yoghurtcrême, die
wel bijzonder fijn van smaak is en de zondagse maaltijd zeker een heel feestelijk
besluit geeft.
MAANDAG
DINSDAG
WOENSDAG
DONDERDAG
VRIJDAG
ZATERDAG
ZONDAG
schotel bloemkool met kaas' en rest aardappelen, wentel
teefjes.
bloemkoolsoep, gebakken lunchworst, spruitjes, aardappelen
(bonen in de week zetten).
bruine bonen, gebakken uien, aardappelpurée, spek, rödgröd.
kruidenomelet, andijvie, aardappelen, koffievla.
gebakken visfilets, groene kool, gebakken aardappelen, be
schuit met appelmoes of: selderijknol met kaas, gebakken
aardappelen, beschuit met appelmoes,
nasi goreng, fruit.
kerriesoep, gebakken ham, witlof, aardappelen, yoghurt-
notencrème.
Recept: Yoghurt-notencrème.
1 1. yoghurt, 100 g. bruine suiker,
sap van 2 citroenen, 100 g. ge
malen of gehakte noten, 8 blaadjes
gelatine.
Yoghurt, suiker, sap en noten zeer
goed dooreen roeren. De geweekte
gelatine in 1 dl. heet water oplossen
en daarna goed met de yoghurt men
gen. Het geheel goed koud later wor
den en opdienen in glazen of kleine
schaaltjes, eventueel met wat gehakte
noten er over gestrooid.
Recept: Nasi goreng (4 personen).
m pond gare rijst (liefst van de
vorige dag), 80 g. roomboter, 200
g. varkensvlees, in dobbelsteentjes
gesneden, 100 g. ham, 2 uien, 25 g.
gedroogde nasi gorengkruiden
(verkrijgbaar als boemboe nasi
goreng), 2 eieren.
De roomboter in een flinke ruime
braadpan of watjan doen, de uien erin
fruiten, samen met het vlees, en als
dit bijna gaar is, de kruiden toevoegen
en bij gedeelten de rfjst. De ry.st ook
even meebakken en oppassen, dat ze
niet kan aanbranden, dus geregeld
omscheppen. Vlak voor het opdoen de
ham, in stukjes gesneden, erdoor men
gen. Ook kunnen een paar plakjes be
waard blijven om op de schaal op de
nasi goreng te worden gelegd. Van de
eieren omeletten bakken, hiervan
reepjes snijden en deze reepjes ook
bovenop het gerecht leggen.
De kragen zijn dit seizoen niet voor
bij te zien, eensdeels omdat hun afme
ting dat niet toestaat, anderdeels om
dat ze doorgaans zeer flatteus zijn. Ze
staan meestal ver van de hals af, ze
omlijsten dikwijls een vrij groot decol
leté, ze zijn bij voorkeur groot en breed
en vaak liggen ze om de schoudertop-
pen, zonder dat de halsopening van
het toilet van schoudertop tot schou-
dertop reikt: de kraag ontstaat in dat
laatste geval namelijk niet in de hals
opening (meestal een kleine boothals),
doch meer of minder ver daarnaast en
daaronder.
Een brede kraag, die de schouders
Seheel verbergt en in een vrij groot
ailleurdecolleté ontspringt, is in figuur
1 afgebeeld. De halsopening wordt hier
gedeeltelijk opgevuld door een veel-
toerig collier. Zo breed als de kraag is,
zo breed is ook de witte hoed, die bij
het wollen tailleurtje van Pierre Car-
din het complement is.
behalve onbetuigd. Een heel aparte
versie, rondom gesloten en voorzien
van een uiterst ronde schouderlijn, za
gen we in de collectie van Dior (figuur
2). De volkomen gladde, ietwat stijve
Eelerine omlijst hier een kleine, ronde
alsopening, waarin een veelsnoerig
gitcollier afdaalt. Op de voorkant van
de grote kraag zijn een stoffen strik
en een clips van gitten aangebracht
welke laatste de indruk vestigt dat de
onderkant van het halssnoer door de
kraag tevoorschijn komt.
De gesloten, ronde biaiskraag is in
de nieuwe mode zeer in tel. Ligt hij om
schouders en bovenarmen, zoals in
figuur 3, dan is hij meestal om een
kleinere ronde of boothals gelegd, die
hij in geen enkel punt raakt, met an
dere woorden, de kraag is óp de jurk
en niet aan de halsopening bevestigd.
De hier weergegeven biaiskraag is ge
garneerd met een geappliceerde witte
band en maakt deel uit van een ma-
BIROBIDSJAN
Gedeporteerden op genade of ongenade aan grillen van regime in Moskou overgeleverd
Antisemitsine wordt op geraffineerde wijze aangewakkerd
(van een bijzondere medewerker)
In joodse kringen is het eenen
twintigste congres van de Russi
sche communistische partij met
meer dan gewone belangstelling ge
volgd. In het bijzonder spitste men
De pelerinekra&g is weliswaar niet
de meest populaire kraagvorm van dit
modeseizoen, doch hij laat zich in de
Jongste PariJse modecollecties alles-
rineblauwe wollen japon uit de col
lectie van Pierre Cardin. De japon
wordt gecompleteerd met een door
zichtige hoed van geappreteerde kip-
pegaasvoile.
De kraag, die om de schoudertoppen
valt en niet in de eigenlijke halsuit
snijding van het toilet ontstaat, kan
nog andere vormen hebben dan in
figuur 3. De volgende figuur laat zien
Advertentie
BljvMir-liI'P
zijn aandacht toe op de naam
Birobidsjan. Deze streek in een
uithoek van Siberië op de grens
van Mandsjoerije, is voor de gehele
joodse gemeenschap, zowel in de
Sovjet-Unie als daarbuiten, tot een
begrip geworden voor de voortdu
rend wisselende, in het algemeen
vijandige politiek der communisti
sche machthebbers jegens de
joodse minderheid in de algelopen
twintig jaar.
Birobidsjan werd in 1934, nadat er
al zes jaar joodse kolonies werkzaam
waren, tot een autonoom joods district
verklaard. Tot de jaren '30 genoten de
joden in de Sovjet-Unie een volstrek
te vrijheid, zij het dat in de bevolking
een sluimerend anti-semitisme merk
baar bleef. Dit werd echter als een er
fenis van het regime der tsaren be
schouwd. De communistische party zelf
telde vrü veel joden onder haar aan
hangers. omdat zy immers de voor
vechtster was van de geiykheid der
mensen.
Drie jaar na de stichting van het
autonome joodse district bereikte Sta-
Uns eerste zuiveringswoede ook Biro
bidsjan. Het is misschien moeilyk uit
te maken in hoeverre er reeds toen
anti-semitisme in het bloedige spel
was: voor de joodse intelligentsia, die
geheel werd geliquideerd, alsmede voor
de joodse kolonisten van buiten de
1. Toen de schone en jonge Nicole ie
Guet op de zomeravond in het jaar 1784
in de tuin van de Tuilerieën te Parijs
zat, kreeg zij van een zekere kapitein de
la Motte een zeldzame aanbieding. Hij
beloofde haar 15.000 francs, als ze voor
een paar minuten als Frankrijks Ko
ningin Marie Antoinette wilde optreden.
Zonder de achtergrond van dit aanbod
te kennen, stemde Nicole le Guet toe en
nam daardoor een rol op zich in een zeer
listig plan, dat Jeanne Valois, de echtge
note van kapitein de la Motte, had op
gezet.
2. Madame de la Motte wist dat het de
vurige wens van de schatrijke kardinaal
Rohan was om Marie Antoinette te leren
kennen. Zij maakte derhalve de kardi
naai wijs een boezemvriendin van de Ko
ningin te zijn en beloofde hem zelfs een
ontmoeting in het Park van Versailles te
zullen arrangeren. Op het vastgestelde
tijdstip trad Nicole le Guet, verkleed als
Marie Antoinette, als deze laatste op,
maar juist nadat zij de kardinaal een
roos had geschonken, liep kapitein de la
Motte op het paar toe en ivaarschuwdc
voor de nadering van enige hovelingen.
De pseudo-koningin maakte zich uit de
voeten en kardinaal Rohan verstopte
zich achter een struik.
3. De bekende hofjuwelier Bochmer
had reeds lang het kostbaarste halssnoer
ter wereld liggen. Het bestond uit 579
diamanten en de waarde werd op lVi
miljoen francs geschat. Meermalen had
hij het al aan Koning Lodewijk XVI
aangeboden, doch tevergeefs. Madame de
la Motte wist nu de kardinaal Rohan er-
vante overtuigen, dat dit kostbare sie
raad de lievelingswens van Marie An
toinette was. Zij had meermalen overwo
gen het te kopen, doch kon zulks alleen
uit eigen middelen in termijnen betalen.
Wanneer kardinaal Rohan een borgsom
wilde storten, was Mad. de la Motte be
reid haar bemiddeling te verlenen en
ervoor te zorgen, dat de hartewens van
Marie Antoinette in vervulling zou gaan.
De kardinaal, die tot elke prijs de gunst
van de Koningin wilde winnen, stemde
toe en Mad. de la Motte haalde het hals
snoer bij de juwelier.
4. Toen Bochmer evenwel niet op dc
vastgestelde tijd de eerste termijnbeta
ling ontving, wendde hij zich tot Lode
wijk XVI, die de zwendel onmiddellijk
doorzag en de samenzweerders in de
Bastille liet opsluiten. Kardinaal Rohan
en Nicole werden vrijgesproken, terwijl
Mad. de la Motte in het openbaar gege
seld en als dievegge gebrandmerkt werd.
Later werd zij in een krankzinnigenge
sticht opgesloten, doch zij wist te ont
vluchten. Met behulp van een vals pas
poort bereikte zij Londen, waar zij in
1791 stierf.
Sovjet-Unie, die als „Japanse spion
nen" gevangen werden genomen en
vermoord, is dat trouwens een onbe-
langryke vraag.
Van die dag af leidde de Joodse ge
meenschap in Birobidsjan een kwy-
nend bestaan, waarin pas verandering
kwam, toen na de tweede wereldoor
log de vestiging van joden weer werd
aangemoedigd. Vooral de Joden uit de
Oekraïne gingen er by duizenden naar
toe, want de Duitse bezetting bleek de
anti-joodse gevoelens daar sterk te
hebben aangewakkerd. Deze immigra
tie ten spyt bleven de joden in Biro
bidsjan een minderheid, welke zeker
niet meer dan dertig procent van de
bevolking van dat district vormde.
Toch kan men in die periode spreken
van een zekere opleving van het jood
se culturele leven en van een actiever
aandeel der joden in het bestuur. Het
jiddische toneel en de jiddische letter
kunde kwamen tot bloei, in de plaat
selijke bibliotheek, die de naam draagt
van de bekende, onlangs overleden jid
dische auteur Sholem Aleichem, be
vonden zich vele duizenden aan de
judaica gewyde werken. Joodse scho
len en zuiver joodse organisaties wer
den echter niet toegestaan.
Nieuwe zuivering
Deze betrekkelyke welstand duurde
niet lang. Van 1948 tot 1953 was de
joodse bevolking van Birobidsjan ten
tweede male ten prooi aan een stali
nistische zuivering. Daarna daalde de
stilte van de wanhoop over de ongeluk
kige plaats, totdat Kroesjtsjef zelf de
naam Birobidsjan voor het eerst weer
noemde in een vraaggesprek met de
bekende Franse schrijver Serge Grous-
sard, dat in april van het vorige jaar
in de Figaro verscheen. De op de si
tuatie der joden in de Sovjet-Unie be
trekking hebbende alinea's werden ove
rigens door de Prawda, die verder het
gehele interview citeerde, weggelaten.
Daardoor konden de joodse Russen
niet lezen, dat „de Joodse kolonisatie
van Birobidsjan een mislukking was
gewoi'den, omdat de joden individua
listen zijn, die niets voelen voor ge-
meenschappeiyk werk en groepsdisci-
pline". Kroesjtsjef roerde in dit ge
sprek het bestaan van Israël niet aan:
dat zou hem te duidelijk in tegen
spraak hebben gebracht met deze in
wezen stalinistische opvatting, dat de
joden „cosmopolieten" zyn, intellec
tuelen, die niet wortelen in traditie en
geschiedenis. Dat strookt ook geheel
met zyn sinds de .zwarte jaren" zo
als de periode van de jodenvervolging
van 1948 tot 1953 wordt genoemd
gevolgde gedragslyn. Toen Kroesjtsjef
op het twintigste partycongres Stalins
buitensporigheden toegaf en veroor
deelde, maakte hij geen melding van
de tegen de joden begane misdaden.
En sindsdien is er ook geen sprake ge
weest van een herstel van het joodse
culturele leven in de Sovjet-Unie, op
een paar jidische concerten, wat ver
talingen in het Russisch van werken
van jiddische schrijvers en de publi-
katle van een gebedenboek na.
Numerus dausus
Voor alle leidende functies wordt
nog steeds een „numerus clausus" (een
beperking van het aantal joden op de
ze posten naar verhouding van het
totaal aantal joden tot de rest van de
bevolking) stilzwygend gevolgd. Voor
sommige beroepen komt dit op een
boycot neer. Een van de leden van het
Sovjet-presidium, mevrouw Foertsewa,
gaf deze „numerus clausus" in een in
terview met een pro-Russische Ameri
kaanse krant overigens ronduit toe.
Op andere terreinen wordt zelfs deze
getalsverhouding nog genegeerd. In de
ter gelegenheid van het veertigjarig
bestaan van de Sovjet-Unie uitgegeven
statistieken, gerangschikt naar de in
de Sovjet-Unie verenigde volken, zal
men het joodse aandeel in de opbouw,
dat niet gering is, vergeefs zoeken. In
de laatste druk van de Sovjetrussische
encyclopedie bleek het vroeger bijzon
der uitvoerige hoofdstuk over het jo
dendom tot een enkele kolom ineen
geschrompeld.
Het antisemitisme wordt door de
Russen veel minder geprononceerd
dan destijds door de Duitsers be
dreven. Zo hoeden zij zich ervoor
rechtstreeks op het joodzijn te doe
len. Wanneer er tegenwoordig in
de Russische kranten nogal wat.
verhaaltjes verschijnen, waarin
dopr allerlei figuren uit de midden
laag der Sovjetsamenleving een
minder fraaie rol (bijvoorbeeld een
fabrieksdirecteur die bouwmateri
alen niet voor de uitbreiding van
zijn bedrijf maar voor zijn villa ge
bruikt) wordt gespeeld, dan zijn
deze boosdoeners alleen aan hun
naam als jood herkenbaar: het is
Rabinowitsj voor en Rabinowitsj
na. Aldus appelleert men voortdu
rend aan het latente antisemitisme
der bevolking.
Propaganda.
Zo bestaat voor het communistische
regime de joodse nationaliteit alleen
nog op de paspoorten. Het belangryk-
ste kenmerk van de nationaliteit, de
eigen taal, wordt aan alle minderheden
in de Sovjet-Unie gegarandeerd, aan
de joden echter niet: er is in heel Rus
land geen enkel boek in het Hebreeuws
of het jiddisch te krijgen, de achthon
derd joodse scholen en de zestien jid
dische theaters, die voor 1930 beston
den, zijn alle verdwenen. Het laatst
werd de jiddische schouwburg in Mos
kou gesloten, nadat de beroemde re
gisseur Solomon Mikhoels in 1948 was
vermoord.
Er verschynt nog slechts één blad
in het jiddisch, de Birobidsjaner
Sjtern. Radio-Moskou gaf in het af
gelopen Jaar, vry spoedig na het ge
noemde vraaggesprek met Kroesjtsjef,
in een voor Noord-Amerika bestemde
uitzending een levendige reportage uit
de redactiebureaus van dat blad. Ach
ter deze propagandafagade gaat in
werkeiykheid een drie keer per week
verschynend nieuwsblaadje met een
oplaag van hooguit drieduizend exem
plaren schuil! Specifiek joodse onder
werpen zal men er nauweiyks in aan
treffen: het is voornaraeiyk een verta
ling van de plaatseiyke Prawda, die
bovendien buiten het gebied van Biro
bidsjan niet wordt verspreid.
Prachtig geschenk
Intussen vragen de Joden zich af wat
de Sovjets met Birobidsjan in het
schild voeren. Kroesjbsjerf schilderde
met de hem eigen uitbundigheid .het
prachtige geschenk van de Sovjet-Unie
aan de joodse bevolking. Daar de grond
bewerken is louter vreugde. Er is wa
ter en zon. Er zyn geweldige bossen,
vruchtbare grond, overvloedige delf
stoffen en rivieren vol vis."
In de uitzendingen voor Noord-
Amerika is sindsdien op gezette tyden
op het lustoord aan de Mandsjoeryse
grens gewezen en de communistisch-
gezinde jiddische bladen in het bui
tenland bevatten van tyd tot tyd even
eens verlokkende beschrijvingen van
het leven en de mogelykheden daar
ginds. Op de vraag waarom de Russen
dit merkwaardige beleid voeren, kun
nen slechts hypothetische antwoorden
worden gegeven.
Het is mogelijk, dat de situatie der
joden in Rusland te grote weerstan
den by de communistische partyen in
het buitenland, met name in Polen,
Frankrijk, Italië, Engeland en de Ver
enigde Staten, heeft opgeroepen. Vele
communisten-van-het-eerste-uur zyn
door de jodenvervolging in Rusland
diep geschokt en hebben de party
daarom verlaten. De deportatie van de
joodse minderheid naar een afgelegen
gebied zou dit beleid aan kritische
ogen onttrekken. Waarschyniyker ie
echter, dat de Russen van Birobidsjan
een met Israël concurrerende Joodse
staat willen maken. De Russische pro
paganda laat immers geen middel on
beproefd om het leven in Israël zo
zwart mogeiyk af te schilderen en ver
hindert de emigratie naar Israël.
De Russische Joden, nog steeds drie
miljoen zielen, voelen echter instinc
tief een geheel andere dryfveer van
het Kremlin: eenmaal gedeporteerd op
achtduizend kilometer van de plaat
sen. waar zij altyd gewoond hebben,
zullen zij geheel van de buitenwereld
afgesneden en op genade of ongenade
aan het regime overgeleverd zyn. Voor
zover thans bekend is de kwestie
Birobidsjan op het eenentwintigste
party congres ln het openbaar niet aan
de orde gesteld. De tyd zal leren of de
al zo lang in angst en vreze levende
joodse bevolking van de Sovjet-Unie
toch nog aan een wisse ondergang is
ontsnapt of dat slechts de propagan-
datactiek tot enig uitstel noopte.
