Hl-BALL
MUSEUM EN JEUGD: voorlichting
in Nederland aan Europese top
C STALEN MONSTER GEEFT GEEN PARDON
Bomen vallen om als
aanvalt
Aparte tentoonstellingen voor Vele jongeren vatten
Haagse schoolgaande kinderen iieftie op voor
„het museum"
(Bijzondere medewerking)
West-Australië behoort tot de bosrijke gebieden van het Vijfde
Werelddeel. Om de nodige cultuurgronden te verkrijgen, is het nodig
om op grote schaal tot ontbossing over te gaan. Ontbossing kost tijd
als hij door mensenhanden moet geschieden. Het rooien der bomen,
het uitgraven der stompen, en alle verdere werkzaamheden zijn
tamelijk omslachtig. Daarom zonnen de Westautralische autoriteiten
op een middel om de ontbossing in snel tempo tot stand te brengen.
Zij vonden dat middel in de Hi-Ball.
IN het hart der in ontginning zijnde
streek ligt het plaatsje Rocky Gully.
Tot voor luttele jaren kon men het
op de meeste kaarten niet vinden.
Thans heeft het als nederzetting reeds
betekenis en over enige jaren zal het
zonder twijfel een stadje van enig for
maat zijn. Deze snelle ontplooiing
dankt Rocky Gully aan de Hi-Ball.
Zo dicht stonden de bomen in de
buurt van Rocky Gully, dat zelfs de
kangoeroes er omzichtig hun sprongen
moesten maken. Had men houthakkers
opgedragen om de beboste terreinen te
ontginnen, dan had de ontginning ze
ker twintig jaar gekost. Zoveel tijd
achtte men te lang.
Men richtte het oog op Amerika.
Daar past men voor de ontginning
van wondrijke terreinen een methode
toe, die - kort gezegd - neerkomt op
het trekken van een zeer zware sta
len kogel door het terrein. Die ket
ting is bevestigd aan een lier, zodat
de actie-radius van het werktuig be-
trekkelijk klein is. In Australië nam
aan de vijfentwintig ha. toe. Natuur
lijk laat men een aantal bomen staan,
voornamelijk als schaduwplekken voor
het vee, en voorts (langs de riviertjes
en beekjes) om de oevers stevig te
houden. Maar al te goed heeft de
mensheid immers ervaren, tot welke
schadelijke gevolgen een te sterke ont
bossing kan leiden. Die les houden de
Westaustralische autoriteiten goed
voor ogen.
Waar de Hi-Ball, deze moderne bos-
vernieler, optreedt vallen de bomen
krakend om. En niet slechts de bomen
maakt hij tot slachtoffers, ook de die
ren vrezen hem. Waar hij begint le
werken, vluchten zij en zoeken een
goed heenkomen in streken, die (nog)
niet bestemd zijn voor cultuurgrond.
Stellig is dit een schaduwzijde, doch
daar de Hi-Ball voor hen zulk ver
dienstelijk werk in korte tyd verricht,
vergeven de Australiërs hem. Want -
redeneren zy - de verdrijving der die
ren wordt ten volle gecompenseerd
door de welvaartsmogelijkheden, die
de Hi-Ball voor de mensen schept.
(Nadruk verboden)
Door een stalen raamwerk beschermd tegen vallende boomtakken, stuurt de moderne houthakker zijn bulldozer door het te
ontginnen bosgebied, waar de boomstammen krakend bezwijken onder het gewicht van een enorme stalen kogel.
men het beginsel over, doch verbe-
terne de toepassing door de kogei Van vormende hand tot lopende hand
door een paar bulldozers heen en
Weelde in de kerken (zie de bokaal in het muurkastje), soberheid
daarbuiten: het maatschappelijk beeld in de Lage landen tijdens de
middeleeuwen. De jeugd krijgt een inzicht in de ontwikkeling van de
Nederlandse cultuur.
Een glimlachende jonge vrouw, om
ringd door een stoet onrustige, elkaar
verdringende jongens en meisjes van
omstreeks twaalf jaar, een af en toe
vermanende onderwijzer wat onwen
nig op de achtergrond, dat zijn de per
sonen. die het beeld van dit originele
initiatief op artistiek en populair-
wetensoh appel ijk gebied completeren.
Woensdag museumtijd
In een rondleiding van een uur over
de kleine, maar wat inhoud betreft
zeer geconcentreerde tentoonstelling
krijgt een dertigtal kinderen tegelijk
een inzicht in eigen en vreemde sa
menleving. een beter begrip van zich
zelf en van de meer-, gelijk- of min
der-ontwikkel de medemens. En zo
gaat dit dag-in dag-uit: stromen
meisjes en jongens, met hun onder
wijzers en onderwijzeressen. 900U in
het laatste seizoen, tezamen afkom
stig van een derde der 345 Haagse
scholen, die hiervoor ln aanmerking
komen.
Ongeveer een week vóór de rond
leiding krijgen de kinderen een theo
retische les ook in een zaal van
het museum, gegeven door een rond
leider (ster) over het op de expositie
behandelde onderwerp, waarbij het
gesproken woord door lichtbeelden
wordt ondersteund. Dank zij deze voor
bereiding komen de jonge beeoekers
beslagen ten ijs, wat wel blijkt uit de
antwoorden, die zij haastig om de
ander voor te zijn op de gestelde
vragen geven. Bij het naar huis gaan
krijgen de jongens en meisjes een
boekje, waarin alles wat zij gezien en
gehoord hebben nog eens duidelijk
staat beschreven. Zo wekt men de be
langstelling en vele leerlingen, die in
het kader van de school rondleidin
gen met „het museum" kermis maak
ten. zetten deze spoedig in liefde om.
nadat zij zich een museum-kaart heb
ben aangeschaft en.er een veelvul
dig gebruik van maken, zoals een
ieder dagelijks (maar vooral op woens
dagmiddag) ter plaatse kan consta
teren.
„Weet je wat een prent is?" Deze meisjes en
jongens kunnen het n zeker uitleggen*
Het Haagse gemeentemuseum heeft
evenwel nog een geheel andere noot
op zijn lokzang voor het kind en
daarom hebben wij geruime tijd ge
luisterd en gekeken naar wat de heer
D. Schwagermann. conservator van de
pedagogische afdeling van het mu
seum. ons te vertellen en te tonen
had.
Een begin op deze weg maakte de
vorige directeur, dr. J. van Gelder, in
1952 met de uitgifte van de uiterst
goedkope museum-jeugdkaarten, die
de schoolgaande kinderen een jaar
lang toegang tot het museum 'ver-
soKiffen In -• '>ans
15.61/8 van deze kaarten uitgereikt.
De huidige directeur, mr. L. F. J.
Wijsenbeek, zette het werk voort. Het
resultaat was een viertal exposities,
speciaal ingericht voor de leerlingen
van ulo- en nijverheidsonderwijsin
stellingen en van de hoogste klas der
lagere scholen. Deze tentoonstellingen
gaven achtereenvolgens aan plusminus
9000 mngens pin meis'ps oer ianr een
indruk van teken-, schilder, en beeld
houwkunst. Sinds enkele maanden is
er momenteel de e..i.o itie „Van vor
mende hand tot lopende band", waar
vergelijkenderwijs het begrip cultuur,
de ontwikkeling der Nederlandse be
schaving en de invloed van de ma
chine op onze moderne samenleving
gestalte krijgen.
De Hl-Ball heeft zn ronde gedaan
Contrast is richtlijn
.ien kleine, gespierde en ook spier
naakte Papoea heft zijn primitieve
stenen bijl voor de slag. Men vraagt
zich onwillekeurig af. hoe lang de man
er over zal doen de toch bepaald niet
machtige boomstam vóór hem te vel
len. Daarnaast drukt een stoere Cana
dese ..houthakker" zijn elektrische
zaag tegen het droge hout van een
eeuwenoude woudreus: enkele minu
ten later is het kolossale gevaarte van
zijn wortels gescheiden. Deze twee fel
•omrasterende platen, naast elkaar
hangend op de expositie-voor-de-
jeugd in het Haags Gemeentemuseum
karakteriseren buitengewoon duide
lijk, op welke wijae men hier het kind
het aanvankalljfc moeilijk verkonbar*
terrein d*af cgümmt-criCTwftAraïtog httv
menldtW».
weer te doen sleuren. Voor heel
zware gevallen houdt men een derde
bulldozer in gereedheid. Die combi
natie van stalen kogel en bulldozers
noemt men de Hi-Ball.
HET is een spookachtig gezicht, de
Hi-Ball-combinatie aan het werk
te zien. De bulldozers zijn uitge
rust met een stevig schild en een ram.
Het schild raakt en breekt de stam be
neden. De ram treft de boom op enige
meters hoogte. Zo valt boom na boom,
terwijl de bulldozers zwoegend en
trekkend hun weg zoeken. Slechts de
allerdikste bomen ontwijken zij, als
wisten zij, dat zij die niet baas kunnen.
Dan wordt de derde bulldozer inge
schakeld en tegen de kracht van de
„Sterke Drie" is vrijwel geen stam op
gewassen.
De kogel (gemaakt van roestvrij
staal, doorsnede 2% meter, gewicht
5000 kg.) is „ingespannen" tussen de
beide bulldozers en volgt deze op een
afstand van enige tientallen meters.
Hij is het, die sommige bomen nog een
„genade-stoot" toedient.
ALS de bulldozers en de stalen
kogel hun vernietigingswerk
hebben vericht, is er van de
meeste stammen niet veel over, dat als
hout nog waarde heeft. Men laat de
resten op de rooiplaats liggen en na
een jaar verbrandt men ze. Wat er aan
brokstukken over is, wordt met bull
dozers weggehaald. Na deze „oprui
mingsactie" komen de bulldozers op
nieuw in touw. Zij slepen tussen zich
in een zware ketting over het terrein.
Zo worden de stronkgaten gedicht en
wordt de grond voldoende losgewoeld
om bruikbaar te zijn als zaaiterrein.
Graszaad vindt zijn weg in de aarde
en na enige tijd is het oude bosterrein
herschapen in goede weidegrond.
De Hi-Ball weet van aanpakken.
Staan de bomen niet te dicht, dan
neemt hij ongeveer veertig ha. per dag
voor zyn rekening. Zijn de bomen tal
rijker, dan komt hij toch altijd nog
(Van een bijzondere medewerker)
Doelmatigheid, de doctrine der moderne industriële vormgeving tegen
over de uitbundige toepassing rond de eeuwwisseling van de mogelijk
heden der pas uitgevonden machine.
In geheel ons land wint de gedachte
veld, dat men via de jeugd de toe
komstige genieenschap meer begrip
kan en moet bijbrengen voor het we
zen van haar bestaan, waarin de di
verse uitingen van kunst een belang
rijk aandeel hebben.
Wat de culturele voorlichting betreft
gaan de Verenigde Staten dikwijls
voorop, maar wanneer het er om gaat
de jeugd te winnen voor de tentoon
stelling, hetzy van artistieke, hetzij
van wetenschappelijke aard, toont oris
land met zijn vele en veelsoortige ini
tiatieven op dit terrein een zeer gun
stig beeld ten opzichte van de andere
Westeuropese landen.
Zowel het Stedelijk als het Rijks
museum te Amsterdam, en voorts de
musea in Leiden. Arnhem. Rotterdam,
Utrecht en sinds kort ook in Eindho
ven bijten hierbij de spits af. Rond
leidingen speciaal voor de jeugd, toe
gangskaarten tegen zeer lage prijs voor
schoolkinderen, het activeren van de
jeugd tot zelfwerkzaamheid in diverse
takken van kunst en kunstnijverheid,
het zijn even zovele mogelijkheden, die
het voorlichtingspalet van iedere
museumleiding biedt om de samenle
ving-van-de-toekomst. de kinderen
van thans, te benaderen.
