Sunil wast stralend wit
Brazilië: moeilijkheden vandaag,
maar gouden bergen voor morgen
DE GOUDSE BRANDSTICHTER
STOND OPNIEUW TERECHT
WITTER DAN DE
WITSTE MEEUW
en spaart uw linnenkast
Nederlands zakenleven doet vrij
wat, maar nog lang niet genoeg
Opgericht 1 maart 1860
Donderdag 5 maart 1959
Derde blad no. 29687
Bevestiging rechtbankvonnis geëist
Deskundig oordeel: „Niet toerekenbaar
(Van onze Haagse oorrespondent
De procureur-generaal bij het Haagse
Gerechtshof, mr. J. Zaayer, heeft een
gevangenisstraf van 4 jaar met aftrek
en ter beschikkingstelling gelijk aan
de straf van de Rotterdamse rechtbank
geëist tegen de 35-jarige fabrieks
arbeider uit Gouda, die in de nacht van
28 op 29 juli in de omgeving van Gouda
5 hooischelven in brand heeft gestoken,
ten gevolge waarvan ook 3 boerderijen
geheel in vlammen opgingen.
Verdachte zeide zich van het gebeur
de in de bewuste nacht niets meer te
kunnen herinneren. Gevraagd naar de
reden van zijn vreselijke daden ant-
woorde hij: „Ik weet het niet meer, ik
was overspannen."
Ter zitting kwam naar voren, dat ver
dachte bijna ieder weekeinde dronken
werd thuis gebracht en dat er soms drie
of vier man nodig waren om hem in
bedwang te houden. Zijn familie sloot
hem dan veelal op in een kaal kamertje
zonder ramen, waarvan de deur met een
balk werd gebarricadeerd. De verdachte
ging dan te keer als een dolleman in
deze „isoleercel". Zo hevig, dat de po
litie dikwijls niet weg durfde uit angst
dat de verdachte zou uitbreken en dan
zijn gehele familie zou molesteren.
Vennis ever scherpe
uitsteeksels aan auto's
De kantonrechter te Roermond, mr.
A. K. Duynstree, heeft een automobi
list uit Brussel veroordeeld tot een
geldboete van f. 5.subs. 1 dag hech
tenis. Hij werd op 14 januari j.l. in
Swalmen geverbaliseerd, omdat hü in
een wagen reed, welke van scherpe
uitsteeksels was voorzien. Hij had zich
voor de kantonrechter erop beroepen,
dat een dergelijke bepaling in België
niet geldt. Blijkens dit vonnis is het
standpunt van de Roermondse kan
tonrechter dus, dat het art. 565 sub. K.
van het wegenverkeersregelement, dat
het aanwezig zijn van scherpe uit
steeksels op of aan motorrijtuigen
verbiedt niet in strijd met het op 19
september 1949 te Genève gesloten
internationaal verkeersverdrag.
De raadsman, mr. R. J. Polak uit
Amsterdam, stelde, dat het bedoelde
artikel van het wegenverkeersreglement
wel in strijd zou zijn met de te Genève
gesloten conventie. Deze conventie be
oogt het geven van voorschriften voor
het internationale verkeer. Derhalve
zou het overtreden van het genoemde
artikel door buitenlanders geen straf
baar feit opleveren.
De substituut-officier van Justitie, die
tegen de Brusselaar een boete had ge
vorderd zoals door de kantom-echter
werd uitgesproken, had op een volkomen
tegengesteld standpunt kenbaar ge
maakt. De kantonrechter heeft er in zijn
vonnis op gewezen, dat buitenlanders
zich bij een bezoek aan een ander land
eerst op de hoogte dienen te stellen van
de daar geldende verkeersvoorschriften.
Van de thans door de kantonrechter
opgelegde boete kan de Belg alleen bij
de Hoge Raad in cassatie gaan.
Hij zal hiertoe vermoedelijk overgaan.
Ook de KNAC heeft voor deze zaak
grote belangstelling.
Minister Staf
ever het defensiebeleid
De minister van Defensie, ir. C.
Staf, heeft gisteren op een buiten
gewone vergadering van de CHU in
Amsterdam gezegd, dat hij de felheid
waarmee men hem in de zaak Koop-
mann en in de helmenaffaire heeft
aangevallen, ziet als een daad van po
litieke oppositie. „Als de zaak zo wordt
voorgesteld, dat een Kamerlid van de
oppositie de kat de bel zou hebben
aangebonden, terwijl het de minister
zelf is, die de zaken aan het rollen
heeft gebracht door de Justitie te ver
zoeken een onderzoek naar vermeend
frauduleus handelen in te stellen, dan
spelen motieven van politieke strijd
een te grote rol", aldus minister Staf.
Spreker keerde zich ook tegen de kri
tiek waarbij officieren en burgerambte
naren verdacht worden gemaakt. „Het
vertrouwen in de krijgsmacht wordt op
die wijze ondermijnd." zo meende hij.
Hü zei voorts waardering te hebben voor
het rapport van de Kamercommissie
over het militaire aankoopbeleid, „het
betekent echter niet dat ik het met al
les wat in het rapport staat eens ben",
aldus minister Staf.
Hü merkte nog op dat in de laatste
8 Jaren voor niet minder dan 5 6 mil
jard gulden aan militaire goederen is
gekocht en dat het hierbü alleen voor
de landmacht al gaat om 800.000 artike
len. „De gesignaleerde fouten betreffen
6lechts een heel klein deel van het aan
koopbeleid en de daardoor veroorzaakte
schade niet meer dan 1 pro mille van
de gehele omzet."
Ir. Staf vestigde er ook de aandacht
op dat vrüwel alle genoemde feiten van
voor 1956 dateren en dat, voor ze open
baar werden gemaakt, alle noodzakelijke
maatregelen reeds waren genomen.
„Wü hebben een zee-, land- en
luchtmacht met voortreffelijke wa
pens, een uitrusting als de beste Ame
rikaanse divisies en een voertuigen-
park waarom onze bondgenoten ons
benüden", zo besloot minister Staf.
Wilhelm Polak zal in
Duitsland terechtstaan
De openbare aanklager in Lünenburg
heeft de voormalige SS-er Wilhelm Po
lak beschuldigd van moord en mede
plichtigheid aan moord. Het onderzoek
in deze zaak heeft vüf jaar geduurd.
Polak is in 1952 uit een gevangenis in
Breda ontsnapt en in mei 1953 in Han
nover gearresteerd. In Nederland is hü
wegens het doden van drie Nederland
se verzetslieden en medeplichtigheid
aan het ter dood brengen van een vier
de aanvankely'k ter dood veroordeeld.
Zün straf is later gewüzigd in levens
lange gevangenisstraf.
West-Duitsland heeft aan het Neder
landse verzoek om uitlevering niet wil
len voldoen. Volgens het Westduitse per
bureau DPA zal Polak door een Duitse
rechtbank worden berecht omdat zijn
nationaliteit niet vaststaat. Polak voert
tot zün verdediging aan dat hü zich
niet kon onttrekken aan het bevel tot
Uitvoering van de executies.
Ontoerekenbaar
De psychiater, dr. G. C. Jedelo, ver
klaarde, evenals voor de rechtbank, dat
verdachte niet toerekeningsvatbaar is.
Hü is de mening toegedaan, dat verd.
niet tot gevangenisstraf veroordeeld
moet worden, doch uitsluitend ter be
schikking gesteld zou moeten worden
van de regering.
Hij vervolgde: „Deze man is ziek. Hü
hoort niet in een gevangenis, maar in
een inrichting. De gevangenis zal al
leen een slechte invloed hebben op ver-
dachtes psychische constellatie*
Voorts verklaarde hij, dat verdachte
gedurende de oorlogsjaren reeds drie
keer opgenomen is geweest in een psy
chiatrische inrichting te Amersfoort.
Sceptisch
De procureur-generaal reageerde scep
tisch op dit getuigenverhoor. „Het enige
wat my" interesseert is wat verdachte
gedaan heeft. Hij heeft tonnen schade
veroorzaakt, levensgevaar voor mensen
om van het verdriet maar niet te spre
ken. Normaal staat hiervoor tenminste
8 jaar gevangenisstraf. Maar als een
zwaar misdrijf gepleegd wordt, komt er
ook altü'd een psychiater. Ik weet niet
wat de rechter ervan geloven moet. Als
hü alles gelooft, dan kunnen we de
strafrechtpleging wel opdoeken. De
rechtbank heeft het goed gezien en het
vonnis goed gemotiveerd. Deze man kon
zich in de maatschappij behoorlük
staande houden. Voor het plegen van
zulke zware delicten is men niet ge-
excuseerd. Zelfs een zwaar gestoord
iemand, weet nog wel dat hü geen boer
derijen in brand kan steken."
Aldus de procureur-generaal, die dus
bevestiging eiste van het vonnis van de
Rotterdamse rechtbank. De verdediger
wees erop, dat de deskundigen verdach
te volkomen ontoerekeningsvatbaar ach
ten en verdachte derhalve niet voor ge
vangenisstraf in aanmerking komt.
Uitspraak 18 maart a.s.
Hier is met Sunil gewassen.dat hemels
blauwe Sunil, waarin al het wasgoed
stralend wit wordt, werkelijk stralend
wit
Bleken en blauwen kunt u zelfs ver
geten, met Sunil hebt u minder was-
werk, minder te wringen, dus... minder
slijtage.
Waar Sunil de was doet, blijft alles
veel langer nieuw, ook wasmachine
en wringer varen er wel bij
Neem meteen
het voordelige
reuzenpak
Wij moeten niet te laat komen!
Een grootse toekomst in het verschiet
ondanks constant kelderen der ernzeiro
(Van onze reisredacteur, W. L. Brugsma)
Sao Paolo, maart. Naar de warme zon van Brazilië reikt een witte stad zijn
wolkenkrabbers omhoog, de Noordamerikaanse giganten naar de kroon stekend:
Sao Paolo. Voor zün bevolking van meer dan drie miljoen inwoners, die per jaar
met 150.000 zielen toeneemt, worden er zestig woningen per dag gebouwd door
75.000 bouwarbeiders. De stad verbruikt per hoofd meer elektriciteit dan Chicago,
heeft zevenhonderd banken, op zijn vliegveld landt en vertrekt iedere drie minu
ten een vliegtuig. Sao Paolo betaalt 67 «Tc van Brazilië's belasting, levert 60
van Brazilië's industriële produktie. Er wonen magnaten als Francisco Matarazzo
(300 fabrieken), die voor het huwelijksfeestje van zijn dochter Filomena 2.5 mil
joen gulden uitgaf. Deze oude koffiestad, die via zün haven Santos eens twee
derde van de wereldkoffiebehoefte dekte, heeft zelfs de dodelijke crisis van deze
monocultuur overleefd, is opnieuw in een razende expansie verwikkeld: industrie,
mijnbouw, elektriciteit, katoen, wéér koffie en vooral speculatie. De banken lenen
geld op 12 interest, particuliere geldschieters op 3 per maand of 1 per dag.
Het geld schuimt in deze stad, magneet voor Europese immigranten, voor hon
gerlijders uit Brazilië's verdroogde noordoosten, voor Levantijnen en Japanners.
Overontwikkelde stad in een onderontwikkeld land!
Naar inwonertal
van 100 miljoen
„Sao Paulo". zeggen de „Paulistas",
„is de locomotief, die Brazilië's wagens
trekt". Die wagens vormen een lange
trein van vreemde gebieden: de tropi
sche wouden van de Amazone, de ver
dorde gordel waarin de „Nordestinos
mager worden van de dorst of dik van
het hongeroedeem, de onbevolkte hoog
vlaktes van het Westen, waar misschien
's werelds rijkste bodemschatten lig
gen: üzer> tungsten, nikkel, lood, bau
xiet, zink, thorium cn uranium, de ryke
tropische landbouwgebieden bij Bahia,
de gematigde in het zuiden. Rljkdom-
men, die wachten op openlegging en
een bevolking van dit op drie na groot
ste land ter wereld, dat haast de helft
van Zuid-Amerika beslaat. Land dat nu
62 miljoen zielen telt .maar in 1980 de
honderd miljoen gepasseerd zal zijn.
Land dat met al zijn ontelbare ryk-
dommen de armoede kent. monocultuur
op monocultuur bankroet heeft zien
gaan. dat met hollen en stilstaan in een
wat onbeholpen geleide economie voor
uit probeert te komen naar wat onaf
wendbaar een gouden toekomst moet
zün. En in dat troostend besef zelfs met
enige lankmoedigheid zün munt. de
cruzeiro, met angstwekkende snelheid
naar beneden ziet suizen.
In een stille baai bij Angra dos Reis
ankerplaats van Driekoningen)
vestigt zich de Nederlandse
scheepsbouwer Verolme. Duizen
den Brazilianen, die straks in deze
Nederlandse onderneming werk
zullen vinden, luisteren bij de ope
ning naar de woorden van presi
dent Kubitschek en die van
Cornelis Verolme.
Bouwen voor morgen
Wat doet Nederland in dit land van
de toekomst? En ook. wat doet het nog
niet en waarom niet? Kort samengevat:
wij doen vrij wat. maar niet genoeg. In
dit land Mat aan een haast onmeetbare
potentiële rijkdom een relatief grote
politieke stabiliteit paart, dat de kolo
niale conflicten, die bijv. Afrika beroe
ren, al ver achter de rug heeft, moeten
de ontegenzeggelijk grote moeilijkheden
van vandaag minder tellen dan de grote
kansen van straks. Dat hebben de
Amerikaanse. Westduitse en Japanse
firma's, die hier tegen de klippen op
investeren, nauwkeurig begrepen. Laat
de dalende koers van de cruzeiro winst
transfers naar het thuisland moeilyk
maken; goed. men ploegt zijn winsten
(die niet gering zijn) in het bedryf te
rug. Men bouwt voor morgen!
Nederlandse activiteiten
Maken wij de balans op van de Ne
derlandse activiteiten op het gebied van
handel, industrie en landbouw, dan
doet zich het volgende beeld voor:
1) Handel. Uitvoer naar Brazilië (ge
middeld voor 10 miljoen dollar per
jaar) blijft moeilijk. Brazilië beperkt
zijn invoer, beschermt zijn jonge
industrie door een gecompliceerd
schijnend stelsel van deviezenmani-
pulaties. dat tot gevolg heeft dat een
importeur hier (behalve voor een
aantal essentiële artikelen) 317 cru
zeiro's voor eten dollar neer moet
Emigratie.
Van welk enorm nut immigran
ten in Brazilië hun oude vaderland
kunnen zijn, wordt bewezen door
de Duitsers en Japanners in dit
land. Duitse en Japanse firma's,
die hier opereren, putten voortdu
rend uit een reservoir van mensen,
die het land kennen en er goed zyn
ingevoerd. Massale emigratie van
Nederlanders hierheen lijkt overi
gens niet meer mogelijk. Wel gaat
de katholieke landbouwkolonie Ho-
lemibra zioh in de komende tien
jaar met 820 gezinnen uitbreiden
en het protestantse Castrolanda
met 100, daarbij geholpen door
Amerikaanse leningen. Onder de
200 300 Nederlanders, die hier
jaarlyks naar toe komen, bevinden
zich verder industriële werkers,
onder wie ook Indische Nederlan
ders. Om als industrieel arbeider
in Brazilië te slagen, moet men niet
alleen een hoog gespecialiseerd
vakman, maar ook handig en on
dernemend zün en een groot aan
passingsvermogen bezitten. Anders
gaat men in het Braziliaanse pro
letariaat ten onder. Zo goed als
boeren zich trouwens slechts tegen
afzakken kunnen beschermen, door
zich in een der Nederlandse kolo
nies te vestigen.
Noodoplossing in Barneveld
De directeur van openbare werken
in Barneveld, de heer Lunsink, heeft
een noodoplossing gevonden voor het
jonge echtpaar Brouwer, dat zün zelf
gebouwde noodwoning op last van de
gemeentelijke autoriteiten moest af
breken.
De opdracht tot afbraak, die de ge
meente overigens zelf reeds ten dele
heeft uitgevoerd, is naar bekend
een gevolg van de maatregel die tegen
het groeiend aantal klandestien gebouw
de noodwoningen in de gemeente Bar
neveld wordt genomen. Er zün thans
250 van deze woningen.
In overleg met de burgemeester van
Barneveld heeft de directeur gemeente
werken, mede bewogen door het a.s.
moederschap van de jonge mevrouw
Brouwer ermee ingestemd, dat de boer
derij, waar de noodwoning op het erf
staat, zal worden uitgebreid, zodat de
woning erin zal worden opgenomen. Wel
is als voorwaarde gesteld dat de mu
ren van het huis van steen en niet van
hout zullen zijn.
leggen tegenover een officiële koers
van by na 19 cruzeiro's. De kapitaal
goederen, die Brazilië nodig heeft,
worden door onze „lidhite" industrie
in onvoldoende mate geproduceerd.
Nochtans zijn er enkele grote leve
ranties op het gebied van scheeps
bouw en baggermateriaal geweest en
wordt er onderhandeld over de leve
ring van installaties voor zuivel,
palmolie verwerking, en aardolieraf-
finage, alsmede vliegtuigen. Neder
land is wel de grote afnemer van
Brazilië :veel koffie en cacao, vaak
bestemd voor doorvoer naar andere
Europese landen.
2) Industrie. Waar men door beperkte
importmogelijkheden geremd wordt,
moet men zélf fabriceren.. Er zijn
veel Nederlandse firma's (zie bij
gaand kader) die zich in Brazilië
gevestigd hebben. De meeste met
succes/Enkele andere, zoals Kwatta
en Van Berkel, trokken zich weer
terug. Wat zijn de veelal over
schatte bezwaren, de „pijlers van
het wantrouwen?". Een onzekere
financieel-economisohe toestand, die
de cruzeiro jaarlijks 20% doet kel
deren. Wantrouwen inzake de poli
tieke ontwikkeling. Ongewoon zake
lijk klimaat, door corruptie aange
tast. Gebrekkige rechtspleging. Die
bezwaren zijn niet geheel ongegrond.
Maar tóch: de politieke stabiliteit is
véél groter dan elders buiten West-
Europa. Naarmate de cruzeiro daalt,
sty gen de verkoopspryzen. de inflatie
stelt tot op heden nog geen onover
komelijke financieringsproblemen.
Brazilië is niet het enige land, dat
corruptie kent en ook niet het enige,
waar Nederlandse firma's zich aan
een afwijkend zakelijk klimaat heb
ben aangepast. Tegenover de nade
len staan voordelen: Ook buiten
landse vestigingen in Brazilië profi
teren mee van de vérgaande bescher
ming der industrie. Men produceert
vrijwel uitsluitend voor de binnen
landse markt, maar die is groot en
groeit snel. Men heeft de beschik
king over zeer bruikbare arbeids
krachten. Er is veel goodwill jegens
Nederland.
3) Landbouw De Nederlandse land
bouwkolonies (in een vorig artikel
besproken) maken het goed, zyn voor
stevige uitbreiding vatbaar. Daar
naast liggen er kansen voor onze tro
pische cultuurmaatschappyen. die
nieuwe werkgebieden zoeken. De
meestbelovende produkten zijn sui
ker .oliepalmen en sisal. Misschien
ook cacao, en tabak (dekblad). Rub
ber vermoedelük niet. koffie zeker
niet. Men moet zich in het algemeen
niet blind staren op eventueel on
gunstige resultaten van Braziliaanse
ondernemingen, die het Nederlandse
technische peil zelden of nooit bena
deren. Deze tropische cultures bieden
(vrijwel) géén kansen voor indivi
duele planters, maar uitsluitend voor
sterke en bekwame maatschappyen.
die alle steun van de Braziliaanse
regering zullen genieten. De H.V.A.
verkent reeds het terrein.
Nederlanders in Brazilië
Ziehier een greep uit de Neder
landse bedrijven, die in Brazilië
actief zijn: Nederlandse Thyssen-
groep (staal), Kleurstoffenfabriek
Vondelingplaat, Provimi (veevoer
e.d.). Vaessen Schoemaker (plas
tic vaten), Shell, Bols, Organon,
Adviesbureau P. W. Deerns, Phi
lips, Van Heeswyk Bouwonderne
ming (bouwt nieuwe Kruppfa-
briek), Mavotrans. Gebrs. Van
Swaay (koel- en luchtverversings
installaties), Jacobson en Van den
Berg, Fokker, Ledeboer en Van der
Held (katoenexport), Van Melle,
Wm. H. Muller, Van Nievelt Gou-
driaan. Polak en Schwarz (essen
ces), Van Rees, Burcksen en Bos
nian's Handelmü. Van der Stoel
(aannemer) en Hovers Construc
tie, Hollandse Bank Unie. K.L.M.,
Ned. Overzee Bank, Verolme en
Ned. Dok- en Scheepsbouwmaat
schappij.
Daarnaast de Nederlandse ta
bakshandelaars. zoals Van Beek,
Danneman, Carl Leonl en Schel-
tema, die haast de helft van de
tabaksexport uit Bahia verzorgen.
Wat er gebeuren moet
Ziehier in vogelvluaht een schets van
Nederlandse activiteiten en kansen in
een land, dat risico's oplevert (welk
land doet dat niet?), maar tegenover
die risico's ryke verschieten biedt. Mis
schien zal de cruzeiro nog wat verder
kelderen, ééns zal de Braziliaanse eco
nomie zioh wel op het niveau van de
waarheid stabiliseren, zal er in dit land
van hevige contrasten een evenwicht
tot stand komen, zal men een reëler,
minder op politieke emoties gebaseerd
economisch beleid gaan voeren Ik heb
in dit korte overzicht de moeilijkheden
bepaald niet geminiseerd. Maar na
gesprekken zonder tal met Nederlandse
experts alhier ben ik tot de conclusie
gekomen, dat Nederlands zakelijke be
trekkingen met Brazilië geïntensiveerd
moeten worden. Een beleid, dat niet
vooruitziet naar volgend jaar. maar naar
de volgende twintig jaar. vereist dat.
Men zal zich meer moeite moeten
getroosten, niet in een bezoek van een
paar dagen tot zaken willen komen,
geen ondergeschikte figuren afvaar
digen, een voorbeeld moeten nen )i
aan scheepsbouwer Verolme, die hier
weken lang zelf vertoefde. Men zou de
reis van de prins een vervolg kun
nen geven door een missie van top
mensen uit het Nederlandse zaken
leven hierheen te zenden. Men zou
breder gezien, in E.E.G.-verband zich
op de Zuidamerikaanse markt moe
ten gaan prepareren, om niet geheel
en al in de Noordamerikaanse scha
duw te verdwynen. Van heel Zuid-
Amerika is Brazilië het meestbeloven
de land! Nederland is er laat ver
schenen. Het moet er nu voor zorgen
straks niet tè laat ie «ün!
