Tientallen betogers in Njassaland
bij botsingen met politie gedood
PIONIER 60.000 KM.
LANGS DE MAAN
WEERBERICHT
Noodtoestand afgekondigdtoen
regering plannen liad ontdekt
voor een massaal bloedbad
Zenders seinen een stroom van
wetenschappelijke gegevens
WESTELIJKE PERS VOLDAAN
OVER MACMILLANS BEZOEK
Opgericht 1 maart 1860
WOENSDAG 4 MAART 1959
No. 29686
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur: J. W. Henny
Hoofdredacteur: J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f7.50 per kwartaal; f2.55 per maand; f 0.59 per week
Witte Singel 1, Leiden - Giro no. 57055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie 21507
AANHOUDENDE ONRUST IN AFRIKA
In Njassaland (Oost-Afrika) zijn gisteren op verschillende plaatsen in totaal
23 negers om het leven gekomen, toen de politie het vuur opende op groepen
betogers. Deze betogers waren in actie gekomen na het afkondigen van de nood
toestand door gouverneur Sir Robert Armitage. Verleden week was de nood
toestand ook reeds in Zuid-Rhodesië afgekondigd, dat met Noord-Rhodesië en
Njassaland in één Federatie is verenigd.
De Britse minister van Koloniën, Lennox-Boyd, verklaarde gisteravond in het
Lagerhuis, dat de regering van Njassaland enige dagen geleden inlichtingen had
gekregen volgens welke het Afrikaanse Nationale Congres plannen had opgesteld
voor moorden op grote schaal op blanken, Aziaten en gematigde Afrikaanse
leiders. De minister sprak van plannen voor een bloedbad, maar hij kon vanzelf
sprekend geen nadere gegevens verstrekken over de inhoud der informaties en
de bron ervan, waarop de socialistische oppositie (Labour) met gejoel reageerde.
In antwoord op felle kritiek van de zyde der socialisten zei minister Lennox-
Boyd, dat de oppositie erop uit is de Rhodesische federatie te ontbinden.
Ophitsende actie van
de Congrespartij
Omtrent de gebeurtenissen in Njassa
land meldt Reuter het volgende over
zicht:
Te Nkata Bay aan het Njassameer
deden negers een verwoede poging om
gevangenen te bevrijden, die waren op
gesloten op grond van bepalingen, voort
vloeiend uit de afkondiging van de
noodtoestand. De politie schoot op hen.
Zeventien negers werden gedood en 13
gewond. Te Mzimba, dat in de omgeving
van Blantyre ligt, slaagden groepen in
heemsen erin de plaatselijke gevangenis
binnen te dringen en de gevangenen te
bevrijden. Ook in het gebied van Fort
Manning kwam het tot relletjes. Sol
daten en politie openden het vuur op
een menigte negers, die weigerden zich
te verspreiden. Een neger werd gedood
en een gewond.
Vrouwen en kinderen werden door de
inheemsen gebruikt als schild tegen de
opdringende politie.
In het gebied van Blantyre en Linxbe
werden drie negers doodgeschoten door
de politie bij een poging om relletjes de
kop in te drukken. Circa 100 mensen
werden gearresteerd. Acht Afrikanen
werden in het district Mzoesoe gegrepen
toen zij bezig waren met het graven van
greppels dwars door een verkeersweg.
Verkenningsvluchten
Intussen zijn 149 leden van het Afri
kaanse Nationale Congres gearresteerd.
In Blantyre en Limbe is de avondklok
ingesteld. In beide plaatsen werden
dinsdag barricades opgeruimd. Ook en
kele industrieën werden in deze steden
stilgelegd, doordat grote groepen negers
de steden verlieten en, met hun bezit
tingen op fietsen gepakt, het binnenland
introkken. Njassaland is in militaire
districten verdeeld, die onder bevel staan
van brigade-generaal Long. Het hoofd
kwartier is gevestigd in Zomba. Door de
straten van Blantyre hebben de hele
dag vrachtauto's met luidsprekers gere
den, waardoor werd omgeroepen, dat de
Afrikaanse Nationale Congresparty is
verboden en dat de voorzitter van deze
party in Njassaland, dr. Hastings Banda
gearresteerd is.
'Straalvliegtuigen van de Britse lucht
macht hebben gisteren de hele dag ver
kenningsvluchten gemaakt boven het
onrustige gebied. Passagiersvliegtuigen
mogen niet meer landen op of ops ty gen
van het vliegveld van Blantyre, dat om
ringd is door prikkeldraad.
Kwaadaardig karakter
Sir Roy Welensky, premier van de
Rhodesische federatie, heeft gisteravond
een verklaring afgelegd.
Hierin zegt hy, dat de bepalingen in
gevolge de noodtoestand, die voor
Njassaland en Zuid-Rhodesië is afge
kondigd, de regering in staat hebben
gesteld „het kwaadaardige karakter van
de Afrikaanse Nationale Congresparty
bloot te leggen". Dreigementen en inti
midatie zijn de voornaamste instrumen
ten van de politiek van deze party, aldus
de premier.
Hij verklaarde voorts, dat Afrikaanse
gezinnen in Salisbury, die de wet ge
hoorzamen. het afgelopen weekeinde
brieven hadden ontvangen, waarin zij
met de dood werden bedreigd zo zy niet
staakten uit protest tegen de arrestatie
van een aantal leiders van de Congres
party.
In de twee noordelyke gebieden van
de federatie, aldus Sir Roy in de verkla
ring, is het vele malen voorgekomen, dat
leden van de Congresparty Afrikanen,
dde weigerden de party te steunen, be-
Adenauer in Parijs
Bondskanselier Adenauer is heden
ochtend per trein in Parijs aangekomen,
waar hij op het station werd begroet
door premier Debré en de minister van
Buitenlandse Zaken, Couve de Murville.
Op het station stond een erewacht van
de Republikeinse Garde opgesteld.
Niet-communistische Franse bladen
achten het overleg tussen Adenauer en
De Gaulle van zeer groot belang. De
partijloze „Parisien Liberé" zegt dat
Moskou bovenal bevreesd is voor de toe
nadering tussen Bonn en Parijs, welke
het totstandkomen mogelijk maakt van
een Europa, dat in staat is een even
wicht tussen Oost en West te vormen.
De rechtse „Aurore" acht samenwerking
tussen Bonn en Parys in alle opzichten
onmisbaar „in de nieuwe beproeving die
de vrede doormaakt''.
Adenauer en De Gaulle zouden van
daag in een landhuis te Marly-le-Roi,
naby Parijs, van gedachten wisselen
over de verhouding tussen Oost en West
in het licht van de jongste Russische
nota. Er is geen agenda vastgesteld,
maar men neemt aan dat de twee re
geringsleiders uitvoerig aandacht zullen
besteden aan de Russische bereidver
klaring om deel te nemen aan een con
ferentie van ministers van Buitenlandse
Zaken, als inleiding op een topconfe
rentie.
Zuidelijke wind
De Bilt verwacht tot morgenavond:
Vry veel bewolking met plaatseiyk
enige regen. Weinig verandering in
temperatuur. Matige, later af en toe
vry krachtige zuideiyke wind.
(Opgemaakt te 11.15 uur)
5 MAART
Zon op: 0.7.20 uur; onder: 16.25 uur.
Maan op: 04.56 uur; onder: 14.21 uur.
Hoogwater te Katwyk 12.33 uur.
Laagwater 7.47 uur en 20.35 uur.
Dit nummer bestaat nlt 13 pagina's.
dreigden. Ook werden daar huizen van
negers, die niets van deze party wilden
weten, in brand gestoken, aldus de ver
klaring.
Een Amerikaanse zendeling en zyn
echtgenote hebben gisteren in Tangan-
jika verklaard, dat zy hebben moeten
vluchten voor leden van de Congres-
party, die hun gedreigd hadden de zen-
dingspost te Mboela in Njassaland in
brand te steken. De zendeling zei, dat
een grote groep negers iedereen, die voor
de zending werkte, tot zelfs kinderen
toe, heeft bedreigd.
Grotere export van sigaren
en cigarillos
Niet alleen in Nederland neemt het
roken van sigaren en vooral van ciga
rillos belangrijk toe, ook in andere
landen gaat men steeds meer Neder
landse sigaren roken.
In de handels-statistiek van het Oen-
traal Bureau voor de Statistiek is te le
zen, dat Nederland in 1958 naar 130 lan
den sigaren exporteerde tot een totale
waarde van 25,8 miljoen gulden, dit is
ruim 3%% meer dan in het voorgaande
jaar.
De export van cigarillos is zelfs met
12% toegenomen, hetgeen een vergroting
van het exportvolume met 11 miljoen
stuks tot 129 miljoen stuks in totaal be
tekent. De grootste afnemers van Neder
landse sigaren buiten de Benelux zyn
Zweden, Zuid-Afrika, Australië en het
Verenigd Koninkrijk,
Hedenavond 11 uur:
De Pionier, welke gisteren door het Amerikaanse leger onder leiding
van Werner von Braun werd gelanceerd in de richting van de maan,
zal dit doel (zoals gisteren reeds verwacht werd) niet bereiken maar
op vrij grote afstand passeren naar een baan om de zon, om zich daar
in het gezelschap te voegen van de Russische Loenik, die op 3 januari
de maan op 7500 km. afstand passeerde en die half januari een (andere)
baan om de zon bereikte als eerste kunstmatige zonnesatelliet. De
Pionier heeft het reeds verder gebracht dan alle voorgaande Ameri
kaanse maanprojectielen.
Gisteravond omstreeks 9 uur Ned. tijd was de Pionier op bijna
174.000 km. afstand van de aarde, bijna de helft van de afstand tot
de maan. De snelheid bedroeg toen 9322 km. per uur.
De radiozenders sturen een stroom van gegevens naar de aarde,
waaruit belangrijke wetenschappelijke gegevens kunnen worden ver
kregen.
Men verwacht, dat de Pionier van
avond omstreeks 11 uur Nederlandse
tijd de maan binnen een afstand van
60.000 km. zal passeren. Eerst morgen
avond of vrijdagochtend zal men een
min of meer zuiver beeld kunnen ver
krijgen van de baan, die de Pionier
daarna om de zon zal gaan beschrijven.
Men hoopt de seinen van de Pionier
te kunnen opvangen tot een afstand van
640.000 km. Daarna kan men slechts
gissen naar het verdere lot van de
Pionier op basis van de gegevens welke
tot dat ogenblik over de gevolgde baan
zyn verkregen. Enig contact bestaat er
daarna niet meer, evenmin als indertijd
het geval was met de Loenik van de
Russen toen deze de maan ver was ge
passeerd.
De pogingen tot dusver om de maan
te bereiken waren de volgende, waarby
half of volledig mislukte pogingen van
de Russen niet zijn inbegrepen omdat
die nu eenmaal niet bekend worden.
17 aug. 1958: viertrapsraket Thor-Able
explodeert na 77 seconden.
11 okt. }958: Pionier I vloog 114.000 km.
de ruimte in, een schat van weten
schappelijke gegevens over straling
uitzendend.
8 nov. 1958: Pionier II mislukte door
falen van derde rakettrap.
6 dec. 1958: Pionier III bracht het tot
102.400 km. in de ruimte. Daarby
werden eveneens waardevolle weten
schappelijke gegevens verzameld.
2 jan. 1959: Loenik van de Russen pas
seerde de maan en kwam in een baan
om de zon. Eventuele wetenschappe-
lyke gegevens zijn nog niet bekend ge
maakt.
3 maart 1959: Pionier IV gelanceerd,
thans op weg naar het maangebied en
voorbestemd om een zonnesatelliet te
worden.
Deze Pionier IV bevond zich vanoch
tend om kwart voor negen Nederlandse
tyd op circa 290.000 km. van de aarde.
In Paleis Soestdijk werd gisteren
aan Koningin Juliana een exem
plaar aangeboden van het boek
Kinderen van ons volk". De tien
jarige Corrie Steensma bood het
boek aan en de eveneens tienjarige
Maud van der Zeep voegde daar
een bloemetje bij.
Britse premier gaat binnenkort in Parijs
Bonn en Washington rapport uitbrengen
Het communiaué verklaart
Ruim 120.000 in
de arbeidsreserve
Blykens een opgaaf van het ministerie
van Sociale Zaken en Volksgezondheid
beliep de totale geregistreerde manne
lijke arbeidsreserve eind februari 120.595.
Daarvan waren er 98.203 werkloos en
resp. 22.392 op aanvullende werken te
werk gesteld. Eind januari van dit jaar
bedroeg het aantal werkloze mannen
106.851 en waren er 20.993 op aanvullen
de werken werkzaam. Voor eind febru
ari 1958 bedroegen deze aantallen resp.
101.182 en 22.992, per eind februari van
dit jaar waren er 6.161 werkloze vrou
wen.
Overleg op Cyprus
De Britse gouverneur van Cyprus, Sir
Hugh Foot, en de leiders van de Griekse
en de Turkse bevolkingsgro ps, resp.
aartsbisschop Makarios en dr. Kutchuk,
hebben vandaag hun eerste conferentie
gehad ter uitwerking van het vorige
maand in Londen gesloten akkoord voor
de vorming van een onafhankelijke re
publiek Cyprus.
Gisteren bracht de gouverneur een
bezoek aan de aartsbisschop. Deze ver
klaarde op zyn eerste persconferentie
sinds zyn terugkeer uit ballingschap,
dat de onafhankelykheid van het eiland
niet onverenigbaar is met het lidmaat
schap van het Britse Gemenebest.
Het miniatuur stad je Madurodam
in Den Haag bereidt ztch weer
voor op he nieuwe seizoen, dat 26
maart begint. Een van de schepen
in het dok krijgt een nieuw verfje.
In Mexico 27 doden
bij een busongeluk
Een botsing tussen een autobus met
35 inzittenden en een vrachtauto heeft
dinsdag naby Portazar in Midden-
I Mexico aan 27 mensen het leven gekost.
I Door de botsing ontplofte de benzine
tank van de bus, waardoor het voertuig
in brand vloog.
Slot-communiqué
De Britse premier Macmillan is
gisteravond per vliegtuig in Lon
den teruggekeerd van zijn bezoek
aan de Sovjet-Unie. President
Eisenhower heeft hem uitgenodigd
om in Washington verslag te
komen uitbrengen over zijn be
sprekingen met Kroesjtsjef. Maan
dag a.s. gaat Macmillan voor twee
dagen naar Parijs. Op donderdag
en vrijdag is hij in Bonn.
De Amerikaanse en de Britse
pers zijn het er over het algemeen
over eens, dat Macmillans bezoek
aan Moskou de moeite waard is
geweest, niet alleen door de pogin
gen van de Britse premier de Rus
sen duidelijk te maken, dat het
Westen op zijn rechten zal blijven
staan, maar ook door zijn waardige
houding tegenover „provocaties"
van Russische zijde. Macmillan
wordt vooral geprezen voor zijn
toespraak voor de Russische TV,
waarin hij een beeld gaf van zijn
land (zie ons nummer van giste
ren). De New York Daily News
noemt deze rede ,,een wonder in
Moskou".
Premier MacMillan van Engeland en
en zyn Russische collega, Kroesjtsjef,
hebben gisteren de laatste dag van
Macmillans bezoek aan de Sovjet-Unie,
een gemeenschappelijk Brits-Russisch
communiqué ondertekend. De plechtig
heid duurde vijf minuten.
In het communiqué wordt gezegd, dat
Macmillan en Kroesjtsjef ,.een waarde
volle uitwisseling van meningen over
de internationale toestand" hebben ge
had, doch dat zij niet onderhandeld
hebben. De vrije uitwisseling van stand
punten en denkbeelden heeft een beter
begrip voor de wederzijdse houdingen
geschapen en een waardevolle bijdrage
geleverd aan toekomstige internationale
besprekingen in groter verband.
Zy hebben over de kwestie-Berlyn en
de kwestie van een Duits vredesverdrag
gesproken, aldus het communiqué, doch
zy zyn er niet in geslaagd tot overeen
stemming over de juridische en politieke
aspecten van de daarmee samenhan
gende problemen te geraken. Wel er
kennen zy, dat die vraagstukken spoe
dig geregeld moeten worden en dat
daarvoor op korte termijn onderhande
lingen tussen de belanghebbende lan
den nodig zyn, om een basis voor de
regeling van die meningsverschillen te
leggen.
De onderhandelingen zouden de basis
voor een evenwichtig Europees veilig
heidstelsel kunnen leggen. In dit ver
band zyn Kroesjtsjef en Macmillan het
erover eens, dat het nuttig is de moge-
lykheden voor vergroting van de veilig
heid door beperking van strijdkrachten
en bewapening zowel conventionele
als kernwapens in een overeengeko
men gebied in Europa en gekoppeld aan
een inspectiertelsel, te bestuderen.
Het communiqué verklaart voorts,
dat binnenkort een Britse missie, onder
leiding van een minister, naar Rusland
zal komen voor handelsbesprekingen,
die meer tot in bijzonderheden kunnen
gaan dan tijdens Macmillans bezoek
mogelijk was.
Kroesjtsjef en Macmillan verklaren
dat hun „gemeenschappelijk doel blijft
het uiteindelyk verbod van kernwapens
en beperking van het gebruik der kern
energie tot vreedzame doelen". De pre
miers hebben het werk van de Geneefse
conferentie over stopzetting der kern
wapenproeven besproken en besloten
hun pogingen voort te zetten om tot een
bevredigende overeenkomst te geraken.
Exposities en verdrag
Gisteren is een door de Engelse Ka
mers van Koophandel afgevaardigde
delegatie naar Moskou vertrokken ten
einde een plan te bespreken om op basis
van wederkerigheid te Londen en te
Moskou industriële tentoonstellingen te
doen organiseren. Een der leden van de
delegatie deelde mee, dat het in de be
doeling ligt om in het voorjaar van 1961
te Moskou een tentoonstelling van En
gelse produkten te organiseren en in
juli van dat jaar te Londen een over
eenkomstige Russische.
Radio-Moskou heeft gisteren de be
palingen van een ontwerp-nietaanvals-
verdrag tussen de Sovjet-Unie en Enge
land bekend gemaakt. De Russische
minister van Buitenlandse Zaken, Gro-
myko, heeft het ontwerp zaterdag te
Moskou aan zyn Britse ambtgenoot
Selwyn Lloyd overhandigd, aldus de
radio.
Het is een verdrag voor twintig Jaar.
Andere Europese landen en de Ver.
Staten kunnen toetreden. Engeland en
Rusland beloven geen buitenlandse mi
litaire bases op hun grondgebied toe te
laten. Geschillen zullen „in een geest
van wederzijds begrip" door onderhan
delen worden opgelost. Als een der
beide landen wordt aangevallen of be
dreigd. zal het andere land die actie niet
steunen, maar alles doen wat mogelijk
is om het conflict op te lossen.
Minister Sadjarwo:
Klop maar bij Duitsland aan
De Indonesische regering geeft er
de voorkeur aan, dat Nederland by de
Westduitse Justitie aanspraken doet
gelden op de produkten van de gena
tionaliseerde Nederlandse tabakson-
dernemingen in Indonesië, zo heeft
de minister van Landbouw Sadjarwo
verklaard.
Volgens Antara voegde de minister
hieraan toe, dat de positie van zyn land
in deze kwestie sterk is. Hy noemde
nationalisatie het recht van elk land.
Zyns inziens was de naasting van 38
Nederlandse tabaksondernemingen op
Java en Sumatra niet in stryd met het
internationale recht. Zoals gemeld zal
de uit Indonesië afkomstige tabak niet
meer in Amsterdam doch te Bremen
worden verhandeld.
