Londen gevoelt zich opgelucht over
aanstaande regeling inzake Cyprus
WEERBERICHT
BrittenTurken en Grieken
bijeen na de reis van premier
Macmillan naar de Sovjet-Unie
,.Le Monde" oppert onderhoud
tussen De Gaulle en Bourguiba
Socialisten tegen modernisering
van de twee Nederlandse kruisers
97ste jaargang
DONDERDAG 12 FEBRUARI 1959
No. 29669
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur: J. W. Henny
Hoofdredacteur: J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
17.50 per kwartaal; f 2.55 per maand; f 0.59 per week
Witte Singel 1, Leiden - Giro no. 57055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie 21507
(Van onze Londense correspondent)
Het lijkt er thans op, dat er op Cyprus na vier jaar bloedvergieten gedu
rende welke het terrorisme meer dan zeshonderd slachtoffers maakte eindelijk
vrede en rust zal heersen. In Londen is men uiteraard voorzichtig om voorbarige
conclusies te trekken uit het overigens opmerkelijke feit, dat de Griekse en
Turkse premiers in Zürich een compromis hebben bereikt, dat kan leiden tot een
definitieve oplossing van het netelige vraagstuk-Cyprus. Vanzelfsprekend is de
Britse regering uitermate verheugd over de totstandgekomen overeenkomst. Kans
op succes is thans groter dan ooit. Uitgangspunt van Engeland is altijd geweest,
dat een basis voor een oplossing alleen mogelijk was, wanneer Grieken en
Turken elkaar zouden vinden. Dit was de strekking van het als experiment
bedoelde maar nooit uitgevoerde tussentijdse plan-Macmillan. Het is nog te vroeg
om te juichen al heerst er thans in Londen beslist een gevoel van opluchting,
dat men op de goede weg is. Bijzonderheden over het in Zürich bereikte resultaat
werden officieel nog niet bekend. De nieuwe situatie zal natuurlijk eerst dienen
te worden bestudeerd, voordat een uitspraak van de Britse regering kan worden
verwacht. De volgende stap zal zo goed als zeker een driemogendhedenconferentie
tussen Engeland, Griekenland en Turkije zijn. Deze zal vermoedelijk pas na
Macmillans terugkeer uit Moskou kunnen worden gehouden.
Grotere Westelijke
eenheid belangrijk
Inmiddels zijn de eerste informele be
sprekingen over het vredesplan reeds
gisteravond in Londen begonnen na aan
komst van de afzonderlijk reizende
Griekse en Turkse ministers van Buiten
landse Zaken.
Omdat de Griekse minister Averoff
twee uur eerder dan zijn Turkse collega
Zorloe arriveerde, werd alleen hij op
London Airport door Selwyn Lloyd, de
Britse minister van Buitenlandse Zaken,
begroet. Dit onverwachte bezoek en de
plotselinge wending in de Cyprus-crisis
was aanleiding voor de leidende figuren
in de Britse regering om hun program
ma's voor de komende dagen te wijzigen.
Het eerste contact werd gelegd in de
enigszins feestelijke atmosfeer van een
diner in de statige ambtswoning van
minister Selwyn Lloyd in Carlton House
Garden.
Zowel Griekenland als Turkije hebben
tenville van de vrede hun hoofdeis laten
vallen. Jarenlang heeft Griekenland ver
kondigd, dat het Cyprus zou moeten be
zitten, terwijl de Turken verdeling
eisten. Het Grieks-Turkse plan zou
thans beogen om van Cyprus een onaf
hankelijke republiek te maken onder een
Griekse president en een Turkse vice-
president met waarborgen voor beide ge
meenschappen. Engeland zou in het be
zit blijven van een militaire basis al of
niet binnen het kader van N.A.V.O. Het
is de vraag of de Britten bereid zijn
iets anders dan een zuiver Engelse basis
te aanvaarden.
Alleen een basis
Engeland heeft al jarenlang gezegd,
dat het genoegen neemt met een basis
op het eiland, inplaats van, zoals vroe
ger, het gehele eiland als basis te be
schouwen. Er is sprake van een ge
mengd Grieks-Turkse strijdmacht, welke
op het eiland zou worden gelegerd ter
bescherming van zijn soevereiniteit. De
toekomstige Britse militaire functie is
een geheel andere. De Britten kunnen
het niet zonder een militaire basis op
Cyprus stellen in verband met de stra
tegische positie in het Nabije Oosten,
hoewel Cyprus maar een slecht surro
gaat vormt voor de verloren gegane
Suezkanaalzone. In Londen is nog niet
bekend, hoe de plotselinge wending ten
goede is geschied, maar er kan al vast
gezegd worden, dat de vastberadenheid
van de Britse regering een belangrijke
factor is geweest in deze moedgevende
ontwikkeling.
Het verschil
„Peterborough", de chroniqueur
van de Londense „Daily Tele
graph", heeft van een Engelse
diplomaat een kenschetsing ge
hoord van het verschil tussen de
Engelse en de Russische pers, zo
als hem dat was verteld door een
Rus.
„Veronderstel", zei de Rus, „dat
u en ik een hardloopwedstrijd hou
den en u wint. In uw krant zou
staan: „de Russische en Britse am
bassadeurs hebben gisteren hardge-
lopen. De Britse ambassadeur heeft
gewonnen". Maar in de „Prawda"
zou het bericht luiden: „gisteren is
een hardloopwedstrijd tussen diplo
maten gehouden. De Russische am
bassadeur eindigde als tweede. De
Engelse ambassadeur kwam net
voor de laatste man over de
streep".
Oostelijke wind
De Bilt verwacht tot morgenavond:
Overwegend droog weer met mist of
laaghangende bewolking, maar mogelijk
ook plaatselijk opklaringen. Vannacht
lichte en hier en daar matige vorst,
morgenmiddag lichte vorst tot tempe
ratuur om het vriespunt. Zwakke tot
matige oostelijke wind.
(Opgemaakt te 11.15 uur).
13 FEBRUARI
Zon op: 8.01 uur; onder: 17.48 uur.
Maan op: 10.05 uur; onder: uur.
Hoogwater te Katwijk te 6.47 en
19.01 uur.
Laagwater te 2.26 en 14.47 uur.
Vanzelfsprekend is er ook achter de
schermen van de N.A.V.O. aan een op
lossing gewerkt, waarbij vooral aan de
activiteit van Spaak moet worden her
innerd. Tijdens de N.A.V.O.-bijeenkomst
in Parijs in december jl. slaagde hy erin
de Griekse en Turkse ministers over de
kwestie-Cyprus samen te brengen. Maar
ook de Britse regering heeft het hare
gedaan. Het redelijke plan-Macmillan
deed zijn invloed op de gebeurtenissen
gelden.
Indirecte invloed van de
Sovjetrussische dreiging
Wij hebben de sterke indruk, dat de
gehele internationale politieke ontwik
keling, welke hoofdzakelijk als een ge
volg mag worden beschouwd van de
weigering van het Westen om toe te
geven ten opzichte van Moskou, waar
schijnlijk ook van doorslaggevende be
tekenis is geweest in de gang van zaken
over Cyprus. Nu het Westen voor een
nieuwe krachtproef met de Russen staat,
zal zeker bij de Griekse en Turkse rege
ringen het besef zjjn doorgedrongen,
da t de bij legging van het voor de
N.A.V.O. zo beschamende Cyprus-con
flict een onontbeerlijke bijdrage vormt
voor de versterking van de westelijke
posities.
Tegen de achtergrond van grotere wes
telijke eenheid moet men ook de nieuwe
Britse regelingen in de Afro-Aziatische
sfeer zien, zoals het gisteren in Aden
getekende verdrag met een aantal emir-
staten, alsmede de Britse poging om
zo snel mogelijk de diplomatieke betrek
kingen met Egypte te herstellen
Makarlos tevreden
Aartsbisschop Makarios verklaarde na
een onderhoud van twee uur met de
Griekse premier Karamanlis dat hjj uit
drukking had gegeven aan zijn tevre
denheid en de premier met het resul
taat van de onderhandelingen te Zürich
had gelukgewenst. „Dit akkoord legt de
grondslag voor een onmiddellijke en
definitieve oplossing van het Cyperse
vraagstuk", aldus de aartsbisschop.
Lij stmunmering
op 17 februari
(Van onze Haagse redactie)
De termijn voor het inleveren van
verklaringen voor het verbinden van
voor de op 12 maart a.s. te houden
verkiezingen van de leden van de
Tweede Kamer ingediende kandidaten
lijsten en voor het indienen van ver
klaringen voor het verkrijgen van een
voorkeurnummer loopt van 12 februari
tot en met 16 februari.
De openbare zitting van het Centraal
Stembureau voor de nummering van de
ingediende lijsten van kandidaten zal
worden gehouden op dinsdag 17 februari,
des voormiddags te twaalf uur, in de
vergaderzaal van de Kiesraad in het ge
bouw van het ministerie van Binnen
landse Zaken, Bezitsvorming en PJB.O.,
Binnenhof 19, te Den Haag.
Tunesië gebruikt Fransen als sondebok
voor eigen economische moeilijkheden
Algerije als achtergrond
(Van onze Parijse correspondent)
Sinds enkele dagen is er een nieuwe
crisis in de betrekkingen tussen Frank
rijk en Tunesië uitgebroken. Dinsdag
kreeg de Tunesische ambassadeur in
Parijs een krachtig protest van de
Franse regering te incasseren in ver
band met de zelfmoord van een Franse
ambtenaar, die door de Tunesische
autoriteiten achter de tralies was gezet.
Gisteren werd aan zijn Franse collega
in Tunis, Gorse, bij monde van de Tu
nesische minister van Buitenlandse Za
ken de verontwaardiging van president
Bourguiba over de spionage overge
bracht. Een woordvoerder van de Tune
sische regering deelde later nog aan de
journalisten mee, dat hij zich discreet
wilde tonen om het conflict, dat zo al
ernstig genoeg was, niet nog verder toe
te spitsen.
Onderhoud
Selwyn LloydBentinck
De Nederlandse ambassadeur in Lon
den, A. W. C. baron Bentinck van
Schoonheten heeft gisteren besprekin
gen gevoerd met de Engelse minister
van Buitenlandse Zaken Selwyn Lloyd.
Emi woordvoerder van de Nederlandse
ambassade zeide dat dit onderhoud
plaats had op verzoek van de ambassa
deur. Hij beschreef het als een „routine
bezoek". Belangrijke kwesties kwamen
niet ter sprake.
In diplomatieke kringen aoht men het
niet onmogelijk dat de betrekkingen met
Indonesië en de landingsrechten van de
KLM in Singapore zijn besproken.
De Tunesische regering beschuldigt
Frankrijk van spionage. De Fransen,
die nog steeds als ambtenaren van de
PTT in Tunesië werkzaam zijn, zouden
stelselmatig telefoongesprekken van pre
sident Bourguiba en vooral naar en
vanuit de zetel en bureaus der Alge
rijnse nationalisten, hebben afgeluis
terd. Van >de 24 Franse telefoonbeamb
ten zijn er negen gearresteerd van wie
er nu één in de gevangenis zelfmoord
pleegde.
De Franse kranten zoeken de oorza
ken van de nieuwe crisis over het alge
meen in een heel andere hoek. Door de
economische moeilijkheden, waarvoor de
Tunesische regering zich ziet gesteld,
zou ze opnieuw in de Fransen een
zondebok hebben gevonden. Het avond
blad „Le Monde", dat de zaak ouderge
woonte iets intelligenter bekijkt, drong
gisteravond aan op een onderhoud op
het hoogste plan tussen de presidenten
De Gaulle en Bourguiba, van wie be
kend is, dat ze wederzijds veel hoog
achting voor elkander gevoelen. Zeker
is, dat ook van deze nieuwe moeilijk
heden de Algerijnse oorlog de belang
rijkste achtergrond vormt.
Japanse ambassadeur
vertrekt
De Japanse ambassadeur in Den Haag,
de heer Akira Ohye, zal midden maart
naar Japan terugkeren, waar hem een
nieuwe bestemming zal worden aange
wezen.
De heer en mevrouw Ohye zijn in
1957 uit Zweden naar Nederland geko
men. Zij zijn bevriend met de aanstaan
de echtgenote van Kroonprins Akihito,
mej. Shoda, die hen in oktober j.l. heeft
bezocht.
Dit nummer bestaat uit 16 pagina's
Karei Doorman overdoen aan Amerika
95
(Van onze parlementaire redacteur)
De P.v. d. A. zal haar stem niet geven
aan het regeringsvoorstel tot modernise
ring van onze twee kruisers De Ruyter
en Zeven Provinciën. Dat verklaarde
gisteren de heer Schouwenaar in de
Tweede Kamer. Amerika is bereid 80
miljoen gulden bij te dragen voor de
inrichting van onze kruisers met lucht
doelraketten. Nederland zal dan zelf in
totaal 40 miljoen gulden moeten beta
len. Op de begroting voor 1959 komt een
post voor van anderhalf miljoen gulden
als eerste termijn voor de modernise
ring. Daarop heeft de P.v.d.A. een
amendement ingediend, waardoor een
principiële uitspraak wordt gevraagd
over de modernisering van de kruisers.
Volgende week dinsdag zal over het
amendement worden gestemd.
Lagere defensiekosten
Indien het mogelijk is, wil de P. v. d. A.
het vliegkampschip Karei Doorman over
doen aan Amerika. De twee maatrege
len zouden een besparing betekenen
van in totaal vijftig miljoen gulden. In
het algemeen wenst de P.v.d.A., blij
kens het betoog ook van de heer Wierda,
verlaging van de defensiekosten zonder
de gevechtswaarde van ons defensie
apparaat te verminderen. Hij meent dat
dit mogelijk is. De modernisering van
de kruisers, die Amerika grotendeels
zou betalen, vond de heer Ritmeester
van belang omdat de slagkracht van
onze vloot er door wordt verhoogd. Men
kan wel zeggen dat de Marine veel kost,
maar zij dient ter bescherming van onze
handelsvloot in oorlogstijd en men weet
hoeveel handelsschepen in de jongste
oorlog verloren zijn gegaan. Het aantal
Russische onderzeeboten en vliegtuigen
is vele malen groter dan van Duitsland.
De NAVO hecht groot belang aan de
Karei Doorman, anders zou Amerika
niet zoveel hebben meebetaald aan de
modernisering van dit vliegkampschip.
Noodzakelijk
De verdediging van ons land is nu
eenmaal noodzakelijk, maar met het
oog op de kosten pleitte de heer Kort-
Het door een aardverschuiving
bedreigde dorpje Herbriggen in
zuidwest Zwitserland, dat thans
geheel is geëvacueerd. Men vreest,
dat het dorpje geheel bedolven zal
worden door een grote massa rot
sen en ijs, welke langzaam de hel
lingen van de bergen afschuift.
hals (VVD) voor een efficiëntere opzet
van ons defensie-apparaat met een
kleinere ambtelijke top. Verkorting van
de diensttijd is alleen mogelijk door
meer beroepspersoneel aan te trekken,
maar daarvoor is weer nodig dat de be
zoldiging wordt aangepast aan die van
het vrije bedrijfsleven.
De communisten betoogden aan het
adres van de P.v.d.A. dat er tegen
spraak is in de trouw van de P. v. d. A.
aan de NAVO en hun pleidooi voor ver
laging van de defensielasten. Men kan
niet tegelijkertijd het beste en het goed
koopste NAVO-land zijn. Voor de com
munisten had de heer Korthals de
leuze: „Geef Berlijn maar over aan de
Russen, dan komt er geen oorlog". De
heer Roosjen wist echter een betere
leuze: „Kom over de brug" (met een
zinspeling op de groep dissidente com
munisten van de heer Gortzak).
Minister Staf antwoordt vandaag op
de beschouwingen over de kosten en de
organisatie van onze defensie.
Prins Bernhard ontving
pilotenbrevet Paraguay
Prins Bernhard is gisteren door een
grote menigte begroet toen hij de haven
van Asuncion in Paraguay bezichtigde
en vervolgens aan boord ging van een
jacht waarop hij een tocht over de
rivier de Paraguay maakte.
's Avonds ontving de Prins uit handen
van president Stroessner een piloten-
brevet tijdens een plechtigheid in het
regeringspaleis. In een toespraak uitte
hij zijn bewondering voor de economi
sche ontwikkeling van het land.
Minutenlang lag alle activiteit in de
haven van Asuncion stil, omdat de
havenarbeiders en de douanebeambten
zich aansloten bij de menigte die de
Prins toejuichte, toen deze zich naar het
jacht begaf.
De prins had eerder, vergezeld van
de Nederlandse ambassadeur in Argen
tinië en Paraguay, mr. J. C. van Beuse-
kom, de stad Asuncion bezichtigd.
De prins toonde speciaal belangstel
ling voor de in aanbouw zijnde gebou
wen die deel uitmaken van het moder
niseringsplan van Asuncion.
Tijdelijke storing
BIJ DE NED. SPOORWEGEN
Door een tijdelijke storing in het kop-
pelingsnet van enkele provinciale elek
triciteitsbedrijven is vanochtend om
tien over vijf het. spoorwegverkeer op
enige belangrijke lijnen stilgelegd. Geen
treinverkeer vond plaats op de lijnen
Maastricht—Eindhoven—Utrecht, Maas-
tricht-Nijmegen, Nijmegen-Zutfen. Zut-
fen-Apeldoorn, Utrecht-Zwolle. Utrecht-
Arnhem en Nijmegen-Den Bosch.
De ontwrichting van het spoorweg
verkeer kon later voor het merendeel
worden opgeheven.
De N.S. legden bussen in tussen j
Venraay en Venlo en Helmond en I
Venlo.
Op het traject Eindhoven-Weert werd
met verminderde spanning gereden.
De draadbreuk in de hoogspannings
lijn bij Bleriok, welke oorzaak was van
de storing, bleek het gevolg te zijn van
ijzel- en vuilafzet op de isolatoren. Twee
draden van een der circuits van de
150.000 volt-lijn Blerick-Nijmegen waren
gebroken en op de spoorverbindingen
Venlo-Eindhoven en Venlo-Nijmegen
terecht gekomen. Persoonlijke ongeluk- j
ken deden zich niet voor.
100 jaar parlementaire
perstribune
(Van onze parlementaire redacteur)
Op 15 februari aanstaande is het hon
derd jaar geleden dat de parlementaire
perstribune in de Tweede Kamer tot
stand kwam. Naar aanleiding van dit ju
bileum hield de waarnemend voorzitter
van de Tweede Kamer, de heer J. Bom-
mer, gisteren een receptie in de rook
kamer.
Aanvankelijk kreeg de pers in 1815
drie plaatsen in de Kamer naast het ge
stoelte van de voorzitter. Later is dit
aantal uitgebreid tot zes op de gereser
veerde tribune. Van die zes plaatsen wa
ren er vier zitplaatsen en twee staan
plaatsen. Er rezen telkens moeilijkheden
totdat in 1859 een nieuwe parlementaire
perstribune werd ingericht, waar voor
allen voldoende plaats was.
De parlementaire pers ontving geluk
wensen van de heer Bommer en van
minister Ca ls namens het Kabinet,
waarna de deken van de parlementaire
pers, de heer A W. Abspoel, dankte voor
de hulde die aan enige geslachten van
journalisten op de parlementaire pers
tribune was gebracht.
Prinses Beatrix in Sankt Anton
op weg voor een skitocht.
In mei proefkonvooi
naar Berlijn?
Volgens de „Chicago Sun" heeft Ame
rika met instemming van de bondge
noten een geheim plan opgesteld om op
27 mei een proefkonvooi naar Berlijn te
sturen, bestaande uit Amerikaanse, Brit
se en Franse vrachtauto's. Op genoemde
datum loopt het Russische ultimatum
voor het terugtrekken van de geallieerde
troepen uit de stad af. Als de Oostduit
sers het konvooi willen inspecteren, al
dus het blad, zal het naar West-Duits-
land terugkeren, waarna de geallieerden
de kwestie aan de Verenigde Naties
zouden voorleggen. Als de openbare
mening in de wereld ten gunste van het
Westen zou blijken te zijn, zou er een
nieuw konvooi naar Berlijn gaan, dit
maal gewapend.
Burgemeester Brandt van West-Ber-
lljn heeft gisteren een onderhoud van
een half uur met president Eisenhower
gehad. Na afloop deelde Brandt mee,
dat de president hem had gezegd, dat
„geen enkele communistische dreiging
dc V.S. ervan kan weerhouden hun ver
antwoordelijkheid tegenover de bevol
king van Berlijn te blijven dragen".
Advertentie.
ikwil Bolletje/* j
R.D.M. verwerft dok van Britse
Admiraliteit
De Rotterdamsche Droogdok Maat
schappij te Rotterdam heeft by in
schrijving het grote drijvende dok van
de Britse admiraliteit, liggende in
Portsmouth, verworven.
Het dok, dat een lengte heeft van
rond 860 Engelse voet, een invaart-
breedte van 130 Engelse voet en een hef
vermogen van 54.000 ton. zal een be
langrijke aanwinst betekenen voor de
dokcapaciteit van de Rotterdamse haven.
Binnen drie maanden moet de koper
het dok hebben weggehaald, doch over
de wijze waarop en wanneer dit zal ge
beuren moet door de directie van de
RDM nog een beslissing worden geno
men.
Zowel grote passagiersschepen, als b.v.
de „Rotterdam" en de „Nieuw Amster
dam", maar ook grote tankschepen tot
85.000 ton draagvermogen, zullen in dit
dok kunnen worden opgenomen.
