HONDERDEN
PANDEN MOETEN
VERDWIJNEN
Stadscentrum
ontlast van
doorgaand verkeer
leiös weqenschema j fors van aanpAk
Het schema is er
en wat nu
Eerste aanpak
orde 1 weg en cityring
PARKEERPLAATSEN
VOOR CIRCA
1700 AUTO'S
ZES-EN-TWINTIG
97ste jaargang
Vrijdag 23 januari 1959
blad no. 29652
Culturele waarde niet
aangetast
Bü het ontwerpen van dit schema
is men van de gedachte uitgegaan, dat
niet voorbü gegaan kan worden aan
de stedebouwkundige waarde, welke de
binnenstad vertegenwoordigt. Een goed
verkeersplan zal immers rekening moe
ten houden met andere aspecten dan
alleen het verkeer. Daarom zijn zeer
zorgvuldig alle voor- en nadelen van
de tracé's der nieuwe verkeerswegen
door de binnenstad tegen elkaar afge
wogen om te voorkomen, dat de een-
zijdige verkeersbelangen de culturele
waarde en schoonheid van de binnen
stad zouden aantasten.
Anderzijds wenst men er voor te
waken, dat een overdreven behoud
zucht voor oude stadsgedeelten, de
ontwikkeling en vernieuwing van de
binnenstad, welke nodig zijn om de
economische waarde van het stads
centrum te versterken, gaat tegen
werken.
Behoud van monumenten
Ter geruststelling zij direct opge
merkt, dat bij het ontwerp van het
wegenschema voor de binnenstad
voorop is gesteld het behoud van die
momenten, welke karakteristiek zijn
voor de waarde van de binnenstad.
Op een afzonderlijke bijlage zijn
deze monumenten volgens de gemeen
telijke- en Rijksmonumentenlijst aan
gegeven. Bovendien zijn drie gebieden
Reeds 16 februari in raad
Het college van B. en W. zet
spoed achter de behandeling
van het op deze pagina ont
vouwde wegenschema. Is het
schema, wat de technici van de
Dienst van Gemeentewerken
betreft, gereed, ook het college
van B. en W. is er op uit bin
nen korte tüd een reactie op
dit schema te vernemen. Het
schema, dat bü B. en W. is in
gediend, heeft ook de Commis
sies van Openbare Werken, Ver
keer en Monumentenzorg be
reikt, terwyl bovendien een
afschrift is gezonden aan de
Commissaris van Politie, de
heer J. Dreeuws. Aan de hand
van het advies van deze com
missies en de heer Dreeuws,
hebben B. en W. reeds hun ove
rigens nog niet gepubliceerd
oordeel over dit schema uitge
bracht. Een nota, waarin de pro
en contra's worden weergege
ven, zal over enige tüd de raad
worden voorgelegd. In ieder ge
val zo tüdig, dat de raad dit
schema in zy'n vergadering van
maandag 16 februari in behan
deling kan nemen.
Doorbraak Watersteeg
Mag het wegschema dan nog
slechts een schema en geen
plan zün, van een eerste aan
pak kan in 1959 reeds sprake
zyn. De eerste stap op het pad
van de verkeersroutcs in Lei
den de noord-zuid-verbin
ding zal binnenkort worden
gezet. Het ligt n.L in het voor
nemen van het college van B.
en W. om binnen enkele weken
een aanbesteding te houden
voor het slopen van de reeds
aangekochte percelen in de Wa
tersteeg en aan de Hogewoerd.
Een volgende fase in deze
noord-zuid-verbinding is onge
twijfeld de doorbraak in de
richting van het Levendaal
(sloping van de bebouwing in de
St.-Jorissteeg en Hogewoerd).
Teneinde deze verbinding effect
te doen sorteren is een verbre
ding van de Gansoordbrug de
eerst aangewezen weg. Eerst als
deze doorbraak een feit is ge
worden en o.a. ook de Peli
kaanstraat is verbreed - kan ge
sproken worden van een regel
rechte noord-zuid-verbinding,
welke via een gedempte Lange-
gracht een uitwükmogelükheid
vindt naar Steenstraat, Sta
tionsweg en (via het Schutters
veld) naar het Station.
van de bestaande bebouwing, waarbg
een onderscheid is gemaakt tussen
goede, matige en slechte bebouwing.
Men kwam hierbü tot een verontrus
tende conclusie, n.l. dat van de 6309
woningen binnen de singels er 2998
slecht zijn.
Deze slechte bebouwing bevindt zich
in de buitenste „schil" van de bebou
wing van de binnenstad en vooral ook
in het oostelijk en noordelijk deel
daarvan. Opmerkelijk is, dat het oud
ste gedeelte van de stad in verhouding
nog het meest gave deel is. Voorts is
het ook in verband met de sanering
van de binnenstad van belang, dat de
slechte bebouwing valt buiten de ge
bieden van stedebouwkundige waarde.
Geen doorgaand verkeer
Reeds nu kan worden aangenomen,
dat bü het functioneren van het we
genschema, zoals dat in zün defini
tieve vorm tot stand zal zijn gebracht,
de binnenstad door de aanleg van een
cityring voor het grootste gedeelte is
ontlast van doorgaand verkeer. Het
stelsel van wegen binnen deze ring is
daarom ook zodanig ontworpen, dat
er geen aantrekkelüke routes voor
doorgaande verkeersstromen zullen
ontstaan.
Het bestaat n.l. uit een binnenring
verbinding met een diameter van ge
middeld 350 meter .gelegen in het hart
van het stadscentrum, waarop ver
schillende injectiewegen uitmonden.
Het belangrijkste gedeelte van het
stadscentrum, waarin n.l. de winkels,
café-restaurants, kantoren, weekmarkt
en dergelijke zijn gelegen, zal worden
begrensd door de binnencityring en de
aansluitende verkeerswegen naar de
cityring, waarbij tevens op logische
wijze het nieuw te bouwen centrum
bij het Station is betrokken.
Het gebied rondom het Rapenburg
en de Pieterskerk is door zijn bijzon
dere waarde als stedeschoon en om de
rust in dit culturele stadsdeel zo mo
gelijk te bewaren, niet door nieuwe
verkeerswegen doorsneden. Alleen aan
de westrand van de binnenstad (even
wijdig aan het Rapenburg» is een
verkeersweg ontworpen, welke vooral
de gebouwen van de Universiteit goed
bereikbaar maakt.
Eiland van rust
De omgeving van de Hooglandse
Kerkgraeht blijft een eiland van rust,
terwgl de noord-zuidverbinding via de
Hooigracht het daaraan grenzende
stadsgedeelte (omgeving Middelste
gracht/Uiterstegracht) voor het ver
keer ontsluit, om aldaar een zakenwyk
tot ontwikkeling te brengen.
Er van uitgaande, dat een groot ge
deelte van liet lokale en interlokale
verkeer zich beweegt naar het stads
centrum, verdicht zich bü het wegen
schema het wegenstelsel naar dit cen
trum toe. Momenteel is dit centrum
voor het motorisch verkeer geen uit
sluitend geheel. De Haarlemmerstraat
en Breestraat zijn onderling op gebrek
kige wijze verbonden. De reeds door
ons genoemde binnencityring in het
stadscentrum zal hierin een radicale
verbetering brengen.
Doorbraak Vrouwensteeg
Het is interessant na te gaan
hoe men zich deze verkeersring
heeft gedacht. Vanaf de Bree
straat ontstaat door verbreding
van de Vrouwensteeg en Kippen-
brug een verbinding met de
Haarlemmerstraat, vanwaar de
binnencityring zich voortzet langs
de Vrouwenkerkkoorstraat naar
de verbrede Clarasteeg om daar
na in zuidelijke richting af te
buigen naar de Burgsteeg, na
de Haarlemmerstraat en Oude
Rijn te zijn gekruist en Den
Burcht te zijn gepasseerd.
Langebrug verbreden
Via de Koornbrugsteeg zet de
ringverbinding zich voort naar
de te verbreden Langebrug,
waarvoor de huizen aan de on
evenzijde moeten worden ge
sloopt, welke wordt gevolgd tot
aan de doorbraak (ongeveer ter
hoogte van Hotel Central) naar
de Vrouwensteeg. Voor een be
langrijk gedeelte loopt deze bin
nencityring door slechte panden.
Evenwel zullen ook enkele kost
bare doorbraken noodzakelijk
zijn. De realisering van deze
route zal uiteraard in fasen moe
ten geschieden. Terwijl overi
gens eerst na verwezenlijking van
een deel van het plan zal moeten
blijken of aan deze binnencity
ring werkelijk behoefte bestaat.
In het gebied binnen deze binnen
cityring, waarin zich het belangrijk
ste winkelcentrum bevindt, zal de ci
tyfunctie zich kunnen verdichten, bij
voorbeeld door uitbreiding met win
kels in het gebied tussen Clarasteeg
en Janvossensteeg. Voorts is het ge
bied tussen Morsstraat en 1ste Binnen
vestgracht bij het stadscentrum ge
voegd, waartoe behalve vanaf de
Steenstraat ook aan een verkeersont-
sluiting door middel van een nieuwe
brug over de Morssingel ten zuiden
Na een studie van enkele jaren reeds in
1955 werd een verkeerstelling gehouden is
thans het Leidse wegenschema verschenen. Het
moet direct worden gezegd, het is een indruk
wekkend „stuk", waaraan niet minder dan veer
tien bijlagen, voor het merendeel plattegronden en
situatietekeningen van de stad en de geprojec
teerde Leidse agglomeratie, zijn toegevoegd. Een
schema, dat getuigt van een forse aanpak en
brede visie, indachtig het gezegde „regeren is
vooruitzien". Doorbraken vele zeer ingrijpend
zijn op kaart gezet, grachten gedempt, een
cityring geprojecteerd en invals- en hoofdver
keerswegen aangelegd. Het schema, dat is bezien
in samenhang met de ruimtelijke ontwikkeling
van de Leidse agglomeratie, is het resultaat van
een verdere uitwerking van het hoofdverkeers-
wegenstelsel, zoals dat in het structuurplan is ont
worpen. Bovendien vormde het een goed uit
gangspunt voor de hoofdlijnen in de reconstructie
van de binnenstad en voor de begrenzing en
onderlinge verbinding van de nieuwe woonwijken.
In deze binnenstad zullen bij verwezenlijking
enkele honderden panden moeten verdwijnen.
De wethouder van Openbare Werken, de heer
A. J. Jongeleen, die dit schema voor ons „ten
doop hield", gaf ons met grote nadruk te ver
staan, dat dit wegenschema nog geen definitief
plan was. Ook thans zijn vele tracé's nog in
studie, terwijl voorts over de detaillering van de
verkeerswegen, kruispunten en parkeerplaatsen
(men denkt aan 26, waarop circa 1700 auto's een
plaats kunnen vinden) geen voorstellen worden
gedaan. Ook t.a.v. het merendeel der doorbraken,
waarbij, zoals gezegd, enkele honderden panden
zullen sneuvelen, staat nog niets vast. Eventueel
gedupeerden: in het schema wordt rekening ge
houden met sloping van panden aan o.a. de Lan
gebrug, met doorbraak naar de Breestraat, aan de
Vrouwensteeg, Hogewoerd tussen St.-Jorissteeg
en Krauwelsteeg, Korevaarstraat, Jan van Hout
kade, Pelikaanstraat, Burgsteeg etc., doen er
dan ook goed aan zich op dit moment nog maar
geen zorgen te maken, indien in onze beschouwing
mocht blijken, dat hun pand aan een doorbraak
moet worden opgeofferd. Mocht het al zo ver
komen en nu willen wij niet te pessimistisch
zijn dan zijn wij zekere enkele tientallen jaren
verder. Bovendien: ook in het Stadhuis realiseert
men zich, dat dit wegenschema, vooral wat Leiden
binnen de singels betreft, in een aantal fasen
dient te geschieden.
van de Morspoort is gedacht. Op deze
wijze doen de sanering en de verkeers-
ontsluiting hier nieuwe hoogwaardige
bouwgrond ontstaan.
Maximum snelheid 15 km.
De voetganger en ook in mindere
mate de wielrüder (exclusief brom
fietsen) zullen in het gebied binnen
deze ringverbinding voorrang ver
krijgen boven het motorisch verkeer,
büv. door instelling van een maximum
snelheid van 15 km. per uur, parkeer
verboden en afsluiting van winkelstra
ten op bepaalde uren. Op de binnen
ring zal een parkeerverbod kunnen
gelden.
De aanhakingen van de cityring op
bovengenoemde binnencityring zyn
overal doelbewust buiten de belang-
ryke winkelstraten gehouden. In de
Breestraat, Haarlemmerstraat en
Steenstraat kan dan het wegprofiel
worden voorzien van brede trottoirs,
terwyl aan het rijverkeer beperkingen
kunnen worden opgelegd, zoals hier
boven reeds is opgemerkt.
Het politiebureau en de brandweer
kazerne zyn ideaal aan de genoemde
binnencityring en haar aansluitende
verkeerswegen gelegen.
Wanneer
de plannen
doorgang
vinden, zal
men eindelijk
Den Burcht
goed kunnen
bewonderen.
Een
doorbraak
achter de
Hooglandse
Kerkgraeht
om opent er
dit gezicht op.
Deze foto
werd genomen
uit de
regenten
kamer
van het
weeshuis.
(Foto
L D/Van Vliet)
Het geprojecteerde wegennet komt
in grote lünen op het volgende neer:
Buiten de stad om loopt een vierkant
of ring van wegen van Rijk en Pro
vincie (Rijkswegen 4, 4 A, 4 B en een
nieuwe Provinciale weg in het noorden)
daarbinnen ligt een ringweg door de
buitenwüken, die reeds voor zün be
staan de naam „Gordelweg" gekregen
heeft, daar weer binnen een ringweg
om de stadskern die wij verder als „ci
tyring" zullen aanduiden en tenslotte
in de verdere toekomst daarbinnen een
binnen-cityring door de stadskern.
Deze ringen worden door royale wegen
onderling verbonden. Dit algemene
beeld komt in sterke mate overeen met
een opzet van het verkeer, zoals wü
deze suggereerden in onze artikelen
reeks over de verkeersveiligheid.
Een „vierkant" van autowegen zal
dus straks de stad, waarop zich het
interlokale doorgaande verkeer afwik
kelt, omsluiten. Tevens fungeert dit
wegenvierkant voor de verdeling van
het in- en uitgaande verkeer naar en
vanaf de acht geprojecteerde aanslui-
tingspunten, met de hoofdin- en uit
valswegen van de stad. Deze hoofd-
aansluitingspunten liggen zodanig ver
spreid, dat de hoofdinvalswegen
rechtstreeks naar de vier hoeken van
de aan te leggen cityring voeren. Van
af deze hoekpunten van de cityring
kan het verkeer, dat in de stadskern
moet zijn, zijn plaats van bestemming
op een gemakkelijke manier bereiken.
Op deze wijze zal het stadscentrum
ontlast worden van al het verkeer, dat
met het centrum geen enkele ver-
keersrelatie heeft. Dit systeem van
twee vierkanten verschaft vooral het
verkeer tussen de autowegen en het
stadscentrum vele mogelykheden om
in de stad te komen. Hierdoor zal im
mers worden voorkomen, dat daar
voor niet bedoelde straten worden ge
bruikt voor het in- en uitgaande ver
keer. Bovendien zal straks een aantal
van de hoofdinvalswegen in meer of
mindere mate dienst gaan doen voor
het zeer intensieve iokale verkeer tus
sen de woonwyken en het stadscen
trum.
Tussen het au'towegenvierkant en de
city is een gordelweg gedacht, welke
de direct rondom de city gelegen
woonwyken en het in de richting
Oegstgeest geprojecteerde universiteits-
gebied onderling verbindt. Indien be
paalde woonwyken zich tot stadsdelen
ontwikkelen en de verkeersligging
daarvan dit noodzakelijk maakt, kan
deze gordelweg worden uitgebreid met
hoofdwijkverbindingen. Voorts zyn op
de gordelweg nog enkele lokale invals
wegen ontworpen.
Met een kleine ring in het hart van
de binnenstad (z.g. binnencityring),
welke de „injectiewegen" vanaf de ci
tyring opvangt, is het beeld van de
opbouw van dit wegenschema com
pleet.
Zullen wü morgen aandacht schen
ken aan enkele andere facetten van
het wegschema, thans willen wü
met U eens het ontworpen schema voor
de binnenstad bezien. Onder binnen
stad dan wel te verstaan het stads
gedeelte binnen de singels en de city
ring.
in kaart gezet met een zodanige ka
rakteristieke stedebouwkundige waar
de, dat de structuur daarvan zo weinig
mogelijk mag worden gewijzigd. Het
gaat hier om het gebied vanaf het
Rapenburg en de Vliet tot de Oude
Rijn en de Hooigracht. Voorts de
Oude Vest en de Kor to Mare en het
gebied rondom de Herengracht, met
zün fraaie bruggen. In deze gebieden,
zo is men van mening, tezamen met
de singels en enkele losstaande frag
menten als b.v. de molen De Valk, de
Zijl- en Morspoort en enkele hofjes,
is de estetische en historische waarde
van de binnenstad gelegen. Hoewel
plaatselijke saneringen in deze gebie
den noodzakelijk zijn, mogen deze de
structuur niet aantasten. Vooral de
restauratie moet in deze gebieden be
vorderd worden.
Tenslotte is men en gelukkig
van oordeel, dat een drietal kleinere
onderdelen van de binnenstad, gele
gen rondom het Rapenburg, de Pie
terskerk, de Hooglandse Kerk en de
Sint Lodewijkskerk, een stedebouw
kundige schoonheid bezit, welke niet
mag worden aangetast. Bij het ont
werpen van het wegenschema is dan
ook zoveel mogelijk rekening gehouden
met bovenstaande argumenten.
Binnen de singels 2998
slechte woningen
Een recente, zeer globale, verken
ning is bü het ontwerpen van een en
ander ook ingesteld naar de kwaliteit
L.:,. 'S s -
Eén van de toekomstige hoek
punten van de cityring: einde
Korevaarstraat bij de Jan van
Houtbrug. In de toekomst is hier
een groot verkeersknooppunt
na het Stationsplein het grootste
in de stad gedacht.
(Foto L.D./Van Vliet)
