Oud-organist Leo Mens 26 januari
tachtig jaar: nog steeds vitaal!
Geesttlriftige toejuichingen na
het Requiem van Giuseppe Verdi
Een kundig en beminnelijk mens
D'
lijn
De Bigamist: geestige spot met
allerlei menselijke zwakheden
Bewogen en bezielde verklanking
door het Leidsch Toonkunstkoor
87*fo Jaargang
Woensdag 21 Januari 1959
Derde blad no. 29650
10 februari concert van zijn werken
E:n beminde, rijzige en statige figuur ziet men nog dagelijks door
de Leidse straten gaan: het is de bekende oud-organist der
Pieterskerk, de nog steeds vitale heer Leo Mens, wiens onverflauwde
energie de aandacht trekt. Toch wordt hij binnenkort, namelijk op
26 januari a.s. 80 jaar: de leeftijd der zéér sterken!
Men kent hem in uitgebreide kring: in die der muziekliefhebbers
bovenal, want wie heeft niet genoten van zijn orgelbespelingen en
-concerten, zijn leiding van de Koraalmuziek op 3 oktoberdag en wie
herinnert zich niet zijn gestage arbeid als leraar aan het Kon. Con
servatorium te Den Haag?
Indertijd hebben wij dit alles uitvoerig met de juiste data besproken.
Is het nodig in herhalingen te vervallen?.
LEO MENS was gedurende zijn ganse
leven een beminnelijk, stimulerend
mens, in hoge mate deskundig op
zijn terrein.
In overeenstemming met de spreuk
„Musica Lititiae Comes Medicina Do
lores", d.w.z. „Muziek is de metgezellin
van de blijdschap en de medicijn van
de smart" heeft hij zich door dit lange
leven bewogen.
Muziek betekent dit nog altijd voor
hem: hij zou er niet buiten kunnen!
Ook nu hij reeds lang van een welver
diende rust geniet, ziet men Leo Mens
nog veelvuldig op concerten. Telkens
blijkt dan uit een rake opmerking, hoe
hij de ontwikkelinog der muziek met de
grootste belangstelling blijft volgen.
Zelf componist en auteur is dat niet
ongewoon.
Wie denkt in dit verband niet aan
rijn bundel „Oude en nieuwe Kerstlie
deren" en aan de door de Kon. Bond
van Zang- en Oratorium verenigingen
verzorgde uitgave zijner koorwerken,
o.a. de kantate „Jubilate Deo", die
reeds vele Jaren geleden verscheen,
maar nog steeds uitgevoerd wordt. Leo
Mens schreef o.a .ook een uitvoerige stu
die over „Stijl en opvatting van onze
Psalmwijzen" en vele artikelen en stu
dies in tijdschriften.
Ook mogen wij zijn uitmuntende „Kla
viermethode", bekroond door het „Ned.
Muziekpaedagogisch Verbond" releveren.
LEIDEN heeft enorm veel aan Leo
Mens te danken!
Niet alleen de Hervormde Ge
meente. De getrouwe kerkgangers aller
eerst. Zijn orgelspel wa sSteeds vervuld
van een in waarheid dienende geest,
van zuiverheid en stijl. Hij liet de ge
meentenaren zingen spontaan, blij of
ernstig, al naar de aard van het lied,
hij deed het steeds als een mens, wie
de genade van zijn God ten deel ge
vallen was.
Zijn concerten veelvuldig in samen
werking met zijn getrouwe vriend, de
hoboïst Jaap Stotijn vonden in de
Pieterskerk immer een hoogtepunt op
28 juli ter ere van Joh. Seb. Bach, die
Mens boven vele andere componisten
hogelijk vereert.
Wie denkt niet terug aan het concert,
gegeven ter gelegenheid van de 350-
jarige herdenking van „Leiden's Ont
zet" in de Pieterskerk, met als soliste
mevrouw Noordewier—Reddingius, met
Wagenaar aan het orgel en Leo Mens
als leider van een koor van 600 zangers
en zangeressen ,dat de door hem ont
dekte canon van Cornells Schuyt
eens ook organist der Pieterskerk
„Heer, salight Holland en seghent Ley-
den" ten gehore bracht. Bij de ere-
promoteies van Churchill en Smuts was
het Mens, die de muzikale omlijsting
verzorgde. Toen kwamen o.a. tot uitvoe
ring de door deze organist voor orgel
bewerkte oud-Nederlandse marsen. Zij
werden met medewerking van het Re
sidentie-Orkest gespeeld.
MENS, voortgekomen uit een mu
zikaal geslacht zijn groot
vader speelde op het klavier in
de Hervormde Kerk 'te Noordwijkerhout
en zijn vader was lange tijd organist
van de Hervormde Kerk in Noordwij k-
Binnen bewees al spoedig zijn mu
zikale gaven. Hij dankt veel aan zijn
vroegere leermeester Carl Oberstadt,
leraar aan het Kon. Conservatorium te
Den Haag, onder wiens leiding hij reeds
in 1904 „cum laude" het einddiploma
behaalde en het volgende jaar voor het
diploma piano slaagde. Zijn schoon
vader, de grijze heer Johan de Zwaan,
organist der Grote Kerk te Den Haag,
behoorde eveneens tot zijn leermeesters.
Ook van hem zal hij veel geleerd heb
ben!
In 1927 werd Leo Mens als opvolger
van de heer C. B. Duyster benoemd tot
organist der Pieterskerk, welke functie
hij tot enkele jaren geleden bekleedde.
Ds. P. Kloek heeft hem toen hartgron
dige dank betuigd, voor al hetgeen hij
heeft geschonken en op zanggebied met
zijn gemeente had bereikt.
Zijn opvolger, Adriaan Blankenstein,
mag het zich tot een hoge eer rekenen
Mens' plaats op de orgelbank thans in
te nemen.
Leo Mens, die talloze functies in het
muziekleven heeft bekleed wij denken
o.a. aan zijn lidmaatschap van de com
missie voor de Kerkmuziek vanwege de
Raad voor Kerk en Eredienst, bestuurs
lid van de Vereniging voor Protestant
se Kerkmuziek, tweede voorzitter van
de Kon. Bond van Zang- en Oratorium
verenigingen in Nederland, voorzitter
van de afdeling Leiden van de Kon.
Ned. Toonkuns'tenaarsvereniging, lid van
de examencommissie voor koordirigen
ten van deze bond en voorzitter van
de afdeling Den Haag van de Ned. Or-
ganistenvereniging zal zeker veel
BENAMING VAN STRATEN
Burgemeester en Wethouders hebben
besloten het weggedeelte, liggende in het
verlengde van de Mariënpoelstraat, met
inbegrip van een doodlopende zijweg ter
rechterzijde, gezien in de richting van
de Maredijk, aan te duiden met Mariën
poelstraat en het weggedeelte, liggende
in het verlengde van de Boerhaavelaan,
met inbegrip van een doodlopende zijweg
ter linkerzijde, gezien in dezelfde rich
ting, aan te duiden met Boerhaavelaan.
Prof. dr. W. Brand, hoogleraar in
de Oosterse economie aan de Leidse
Universiteit zal donderdag 12 februari
tijdens een vergadering van het Neder
lands Genootschap voor Internationale
Zaken een causerie houden die tot titel
heeft: „Enige reflecties over een recente
reis naar Azië". De vergadering wordt
gehouden in het voormalig paleis
Noordetode.
hulde betuigd worden op het concert,
dat 10 februari zal worden gegeven van
enige zijner werken tijdens een concert
te Den Haag in de Remonstrantse Kerk
aan de Laan. Dit concert zal georga
niseerd worden door de Kon. Bond van
Chr. Zang- en Oratoriumverenigingen,
waarbij de Ger. Zangver. „Asaf" onder
directie van de heer J. N. van der
Waart, enige instrumentalisten van het
Haagse Conservatorium en solisten
medewerking zullen verlenen.
EZE enthousiaste propagandist
voor verantwoorde kerkmuziek,
wiens lezingen in vele plaatsen
van ons land de aandacht trokken, kan
op een strijd- en vruchtbaar leven te
rugzien.
Wij wensen hem nog vele gelukkige
jaren toe en hopen deze voortreffelijke
organist, die indertijd ook een groot
zeiler was heeft hy misschien mede
daaraan zijn hoge ouderdom te danken?
nog vele malen te mogen begroeten.
Een ontmoeting met hem is immers
altijd een gebeurtenis van betekenis,
omdat zijn persoonlijkheid van een
warm en een belangstellend hart
getuigt.
En is dit niet een van de hoogste
dingen, die een mens in zijn leven ver
garen kan; belangstelling, échte be
langstelling In anderen?H.
en nog
bergen werk.
^Zitten is er-voor een huisvrouw niet bij» Het werk moet
/doorgaan. Oaarom bij opkomende pijnen: 2 'ASPRO's en
de pijn verdwijnt. Zorg dat U altijd 'ASPRO'blj do hand
hebt. Ook zenuwpijn, lusteloosheid, moeheid of dat
gevoel van rillerigheid verdwijnen snel en zeker
door 'ASPRO'.
Want ASPRO' doet meer. ASPRO maakt dat U zich
prettiger voelt, fit! U kunt het werk weer aan1
2 "aspro-' -en i'/óentuteeh ft:
?roiromma^HERHAUN(*J3P YtRZOElC±o" Radio Luxemburg (206 m iedere tondagmorgui I
Brand in werkplaats
Gistermiddag omstreeks kwart over
brak brand uit in een garage in de
Groenesteeg. Kortsluiting in een loop
lamp was hier de oorzaak van. Door
deze kortsluiting vatte een pan met on
geveer drie liter olie vlam. Het vuur be
reikte ook een vrachtauto van de brand-
stoffenhandel Ouwerkerk aan de Oude
Vest, die aan de voorzijde verbrandde
Een boven de werkplaats gelegen zolder,
welke als opslagplaats van oude mate
rialen gebruikt werd. brandde geheel
uit. De inmiddels uitgerukte brandweer
wist erger te voorkomen.
„Film van de maandvoor K. en O.
Glansrol van De Sica in een monumentale
rechtszaal-scène, vol sappige scherts
Er kan geen twijfel aan bestaan, dat de talrijke toeschouwers van K. en O.'s
„Film van de maand" zich gisteravond in het St. Antonius Clubhuis kostelijk
hebben geamuseerd met „De Bigamist", van regisseur Luciano Emmer en met
niemand minder dan Vittorio de Sica in de hoofdrol.
Dit Italiaanse werk is een spektakelstuk van het zuiverste water. Het verhaal
over de veronderstelde bigamie van de handelsreziger Marcio de Santis, zijn verblijf
in de gevangenis en de behandeling van zijn zaak in de rechtszaal, voert de toe
schouwer van de ene lawaaiige scene naar de andere. Het rumoer van luidruchtige
zuiderlingen met hun schreeuwerige conflicten van allerlei aard is niet van de
lucht. Maar het merkwaardige van al dit opgewonden gedoe is, dat het van begin
tot eind boeit, omdat scenarioschrijver en regisseur erin geslaagd zijn de hoofdlijnen
strak in de hand te houden. Al dit kabaal en bombarie is toch binnen een hechte
filmconstructie samengevat, zodat het gevaar van vermoeidheid zich oploste in een
gevoel van heerlijke ontspanning over zoveel dwaasheid.
Italiaanse bombarie toch in
hechte filmconstructie
Is de toeschouwer eenmaal gewend
aan de parade van temperamentvolle
lieden, dan ontrolt zich als het ware
een panorama van het Italiaanse leven,
waarin achtereenvolgens heel wat facet
ten met nauwelijks verholen sarcasme
op de hak worden genomen: de niet al
te hechte huwelijkstrouw van Marcio,
de oppervlakkigheid van het politie
onderzoek. de wat al te sterke band met
de familie, die zich te buiten gaat aan
bemoeizucht, de melodramatische uit
barsting van verdriet over de „schande"
bij de schoonmoeder, de lummelachtige
verdediging door de echtgenoot, het ver
langen naar lekker eten bij schoonpapa
'de mannen komen er slecht af in deze
Italiaanse film!), het drakerig optreden
van de advocaat en nog zoveel meer. Het
lijkt erop alsof de scenarioschrijver zijn
ergernis over al deze menselijke zwak-
LEO MENS
aan de vleugel
Anderen gelukkig maken!
Erna Spoorenberg verving Maria v. Dongen
Minutenlange, geestdriftige toejuichingen en ovaties bekroonden de
uitvoering van de „Missa da Requiem" van de grote, Italiaanse melo
dieus Giuseppe Verdi door het Toonkunstkoor onder leiding van
Iskar Aribo.
Stijgende bewondering vervulde ons voor het kunnen van koor en
solisten.
Want wat voor de pauze nog aan bewogenheid en bezieling
vergelijkenderwijs gesproken! - wellicht gemist werd, vond daarna
de absolute verwezenlijking: daar werd een schitterende climax be-
reikt^welke alle verlangens in dit opzicht volstrekt bevredigde!
In het slotgezang, het onvergelijkelijke „Libera me" een alles en
allen overkoepelende, stralend zingende Erna Spoorenberg, de sopraan,
die op het allerlaatste ogenblik Gré Brouwenstijn en zelfs Maria van
Dongen vervangen moest.
Dit was een sublieme bekroning van een avond, die op zichzelf
reeds talrijke momenten van innig lyrische schoonheid, dramatische
spanning en vurige of ontroerende muzikaliteit geschonken had. Doch
in dit „Libera me" met de grootse dubbelfuga als contrapuntisch
meesterwerk van deze geweldige operacomponist die ook hier zijn
ware aard in genen dele verloochent - was er de „totale Verdi: in
de samensmelting van een het hart vervoerende belijdenis en een
verheven intelligentie. Het verstilde besluit na alle hoogopgevoerde
stuwing blijft onvergetelijk.
BURGERLIJKE STAND
VAN LEIDEN
GEBOREN
Carola Helena Martlnus, dr van A. C.
van Oosten en L. M. Oorthuis, Christlnus
Jaoob, zn van H. Blijleven en C. Stapper,
Pieter, zn van K. Ligtvoet en S. M. Huls
man, Cornells Harm, zn van M. Bakker en
J. Bakker, Johannes, zn van J. de la Rle
en A. F. Koet, Reglna Catharlna Adrlana,
dr van A. P. Pleunls en C. D. A. Mandoe.
OVERLEDEN
D. Eikerbout, 66 Jaar, man, J. de Graaf,
62 Jaaar, man.
heden in 'n kostelijke comedie heeft wil
len afreageren. Daarin is hij dan won
derwel geslaagd en regisseur Emmer
heeft niets nagelaten om dit doel te
verwezenlijken.
Het merkwaardige van deze film is
niettemin, dat al dit tumult, ondanks
de duidelijke opzet van persiflage, in
zijn geheel een grote mate van aan
vaardbaarheid heeft gekregen, dankzij
de voortreffelijke regie en de geraffi
neerde afwisseling met momenten van
betrekkelijke rust. Tenslotte wordt het
verhaal naar een verrukkelijk hoogte
punt gestuwd: de rechtszaal-scène,
waarin Vittorio de Sica zich op onover
troffen wijze kan uitleven in de rol van
de ingebeelde meester-advocaat. die
alleen maar brokken maakt. Zoveel mal
ligheid. in één grote dynamische scène
bij elkaar gebracht zoveel sappige spot
met menselijke ijdelheid en andere
zwakheden, ziet men zelden of nooit.
Een waarlijk monumentaal slot van
een kostelijke film, waaraan de talrijke
bezoekers van deze première voor Lei
den, een prettige herinnering zullen be
waren.
Een geestig tekenfilmpje vooraf over
een piano-solo door een kat, in haar
spel op humoristische wijze gehinderd
door een muis, droeg ertoe bij de toe
schouwers in de juiste stemming van
lichte ironie te brengen.
ACADEMISCHE EXAMENS
Geslaagd voor het doet. ex. Ned.
recht, de heer J. C. Troost (Oegstgeest)
Het Leidscli Dagblad
De krant voor iedereen
Een samenballing van gevoelsuitingen
beheerst Verdi in dit Requiem, geschre
ven ter nagedachtenis aan%zijn intieme
vriend, de Italiaanse dichter en vrij
heidsstrijder Alessandro Manzoni, over
leden in 1873.
Zij stormen op U af en overrompelen
U steeds weer en steeds heviger: het is
géén wonder, dat het zich als standaard
werk in de koorliteratuur onstuimig
handhaaft.
Zij worden te perfecter gerealiseerd,
naarmate een koor er zich meer in ver
diept. Zo was het géén wonder, dat Is
kar Aribo, die zich ditmaal, zij het na
ongeveer vijf jaar, opnieuw met deze
„veredelde opera" bezighield, zijn koor,
dat de partituur volledig beheerst, ook
kon binnenleiden tot de geheimenissen
van devotie en tot die van de visionaire
schildering van onderdelen als het „Dies
irae" (Dag des oordeels), waaraan Ver
di een zo realistische en fantasierijke
karakteristiek verleent: zowel door de
opzwepende slagen van het orkest, de
schrijningen der chromatiek, als de
scherpe ritmiek.
Men constateert met toenemende ver
bazing, hoe vast en gedisciplineerd Ari
bo zijn koor. met een pracht aan stem-
menmateriaal, in de hand heeft. Hoe hij
zelfs het aanvankelijk veel te luid spe
lende Noord Philharmonisch Orkest,
waarvan de leden in solistische passages
wel eens een steek lieten vallen, op de
duur in zuivere harmonie met dit koor
plaatst en hoe hij tenslotte de vloelende
eenheid, ook met de solisten bewerkstel
ligt op de wijze, welke voor deze tem
peramentvolle, zuidelijk warmbloedige
en bloeiende muziek, voor geestelijke
doeleinden geschreven, past.
Het geniale meesterschap, dat Verdi
kenmerkt, komt zodoende aangrijpend,
suggestief, magistraal en op vele punten
bepaald geïnspireerd, tot zijn recht.
Daarvoor brengen wij Aribo, die nog
overtuigender dan de vorige maal, deze
reprise bracht, graag onze onvoorwaar
delijke hulde!
Deze muziek ligt hem volkomen, hij
heeft er zich mee vereenzelvigd en weet
haar expressief en geladen uit te dra
gen!
Men zou zich dit Requiem niet zonder
de medewerking van de solisten in hun
allerbelangrijkste partyen, kunnen in
denken.
De keuze dient voorzichtig te geschie
den: waar vindt men in ons land de
stemmen, volkomen geschikt voor de
doelstelling en de geaardheid?
De sopraan Erna Spoorenberg - zo
juist in Zweden bejubeld - zong met
voorname allure, edele zangtechniek,
zuiver en klaar, met een stralend-reine
hoge C, een der zwaarste struikelblok
ken in dit voor haar zo onnoemelijk
veeleisende werk,
hoge stijlgevoel en de al even hoge kwa
liteit van haar op zichzelf wat strakke
en koele stem, hieven alle bezwaren op.
Zoals zij het „Libera me" overdroeg, im
poneerde ons diep.
Geheel anders van aard, weelderig,
volumineus, omvangrijk en doortrökken
van zuidelijke gloed de prachtig getim-
breerde alt van Annie Delorie.
Zij heeft ons door haar dramatische
stemkwaliteiten en meeslepende voor
dracht bijzonder getroffen.
Leken aanvankelijk deze twee stem
men, hoe voortreffelijk op zichzelf ook,
weinig geschikt om samen te gaan, de
aanpassing in het tedere Agnus Dei",
was van een zelden gehoorde, fijnzinnig
op elkaar afgestemde harmonie.
De tenor Charles Holland, evenals An
nie Delorie een bekende van de Ned.
Opera, kweet zich nobel van zijn taak.
Al mocht hier en daar de toonproduktie
in het hogere register niet volkomen on
belemmerd verlopen, zyn beschaafde en
innemende medewerking droeg toch in
hoge mate tot het welslagen by.
Guus Hoekmans sonore bas gaf aan
het geheel een weldadig fundament en
een indringend reliëf. Men gaat deze
zanger bovendien steeds meer waarde
ren om zijn karakteristieke, beeldende
zeggingskracht.
Zij vieren tezamen schonken in de zo
rijk gestrooide ensembles vele boeiende
intermezzi, die een verrukking aan vo
cale, glanzende pracht inhielden.
J&Sf 'bel-cauI^" wla"
Met een uitvoering als deze, zo wij
denken, naar de interpretatie toch
wel uniek voor een provincieplaats,
wordt de onvergankelijke Verdi,
wiens extatische geloofs- en ge
voelswereld in dit Requiem zulk een
superieure ontlading vindt, hoge eer
bewezen!
Aribo lijkt ons doordrongen van de
geest en de zo vurige macht van
deze hymnische muziek, vervuld van
de jubel en de klacht van het men
selijk hart.
Hij heeft er met zijn Toonkunst
koor, dat al zoveel opzienbarende
prestaties leverde, het gehoor, dat
de Stadsgehoorzaal geheel vulde,
volkomen in ondergedompeld.
Zó inspirerend en geladen van
stuwkracht, dat alle aanwezigen er
zich gelukkig bij hebben gevoeld, ge
tuige het stormachtige applaus, dat
reeds bij de inzet der pauze opklonk.
En dit is het schoonste en het
meest waardevolle compliment, dat
wij hem maken kunnen
Geluk in deze zo benauwende en
onheilszwangere tijd!
Al is 't dan maar voor één avond!
In het Toonkunst-jubileumjaar
nam dit concert een hoogst opmer
kelijke plaats in!
R.
Dirigent en solisten tijdens de
pauze: van links naar rechtsChar
les Holland (tenor). Erna Spooren
berg (sopraan), Iskar Aribo (diri
gent), Annie Delorie (alt) en Guus
Hoekan (bas).
(Foto L.D./Van Vliet)
Teraardebestelling
ir. J. E. de Meijier
In grote eenvoud vond gisteren op de
begraafplaats nabij het Groene Kerkje
te Oegstgeest de teraardebestelling
plaats van het stoffelijk overschot van
ir. J. E. de Meijier, oud-ingenieur bij de
Dienst van Gemeentewerken alhier.
Tijdens een rouwdienst in de kerk
voerde als enige spreker het woord ds. G.
F. Callenbach, hervormd predikant te
Oegstgeest. Naar aanleiding van een
tekstgedeelte uit Psalm 42 sprak ds. Cal
lenbach een korte meditatie uit, waarbij
hy tevens enkele facetten uit het leven
en het karakter van de thans overledene
belichtte. Nadat de kist met het stof
felijk overschot in het familiegraf was
bygezet, bad ds. Callenbach het „Onze
Vader", waarna een zoon. de heer J W
de Meijier uit Leiden, dankte voor het
medeleven bij dit verscheiden uit zo
brede kring ontvangen.
Onder de aanwezigen, die deze plech
tigheid bijwoonden, was om. ir. D. IJ.
Lem, directeur van de Dienst van Ge
meentewerken.
