lolde Draeck"
uitzending van de televisie
vraagt heel wat voorbereidingen
inspireerde Karei de Jager
Grote goudschat verloren, doch
scheepsmodel behouden
De scriptgirl vervult - als de ongeziene - belangrijke functie
(Van een onzer redacteuren)
Er komt heel wat kijken eer een televisie-programma gereed is om
tgezonden te worden. Het lijkt oppervlakkig beschouwd zo een
voudig: een aantal spelers, wat attributen.en klaar is Kees. Om
een indruk te krijgen van alle moeilijkheden, die de televisiemensen
moeten overwinnen eer een programma de lucht in kan, moet men
eigenlijk eens een repetitie en een uitzending meemaken. En dan nog
weet men slechts ten dele hoeveel werk er verzet moet worden. Het
meeste werk moet gedaan worden voor er met de generale begonnen
kan worden. Zelfs voor een korte uitzending zijn duizend en één
dingen nodig, vooral voor tonelstukjes tijdens de amusementspro
gramma's. Dick van Bommel, regisseur, en Lies Roukema, scriptgirl,
hebben ons het een en ander verteld en ons zodoende een kijkje
gegund in de keuken van de televisie.
Laten we beginnen met de regisseur:
hij is de man, die moet zorgen dat
Blies op het ogenblik van de uitzen
ding goed verloopt. Hij heeft de touw
tjes in handen, heeft de leiding bij
het spel, geeft aanwijzingen aan de
cameramensen en bepaalt hoe de be
lichting zal zijn. Is de regisseur bo
vendien de geestelijke vader van het
op te voeren programmadeel, dan heeft
bij dus een zeer belangrijke taak in het
geheel. De eerste moeilijkheid is vaak
een geschikt idee te vinden om uit te
werken. Iemand die een vast program
ma heeft met een vast onderwerp,
heeft het niet zo moelijk, omdat hij
weet waar hij van uit moet gaan. Zo
behoeft bijvoorbeeld de leider van een
irogramma, waarin mensen hun hobby
iten zien, zich niet suf te denken, wat
hij nu weer zal brengen. Hij moet een
keus maken tussen de mensen, die zich
opgegeven hebben om hun hobby te
tonen. Wie zelf een toneelstukje of
een ander programma-onderdeel moet
ehrijven, waarbij de fantasie een be-
angrijk woordje meespreekt, heeft het
leel wat moeilijker. Zijn idee moet aar
dig zijn en de uitwerking eveneens,
mdat de kijker geen rekening kan
»uden met de moeilijkheden, doch
Het is natuurlijk belangrijk dat re
gisseur en scriptgirl goed met elkaar
op kunnen schieten en dat zij goed op
elkaar ingespeeld zijn, want televisie
werk is teamwerk. Ieder op zichzelf
bereikt weinig, maar door samenwer
king kan er een goed programma uit
de bus komen.
Draaiboek
Het draaiboek vermeldt alle gegevens
die voor een uitzending nodig zijn. Er
wordt in aangegeven welke camera het
beeld op moet nemen, wat in het beeld
moet komen en welke tekst er gespro
ken moet worden of welke muziek er
ten gehore zal worden gebracht. Om
een indruk te geven van een draai
boek laten wij hieronder een stukje,
Camera
HCK
Beeld
uit een draaiboek geknipt, volgen:
Micro
veel vaker een repetitie. In de generale
repetitie gaat alles zoals het in de uit
zending zal gaan. waarbij de regisseur
natuurlijk de vrijheid heeft het spel
stop te zetten, enige aanwijzingen te
geven en een bepaald gedeelte over te
laten doen. Kleine foutjes worden over
het hoofd gezien tijdens het spel, maar
na afloop wordt daar nog eens even op
gewezen. Een camera, die plotseling in
het beeld verschijnt of niet op tijd in
geschakeld wordt, een microfoon, die
te laat in bedrijf wordt gesteld of een
lamp, die te vroeg of te laat de scène
beschijnt: betrekkelijke kleinigheden,
die echter tijdens de uitzending voor
komen moeten worden, hetgeen ook
meestal wel gebeurt.
Koptelefoons
Vanuit zijn regiekamer geeft de re
gisseur zijn aanwijzingen, doch dat
moet zo gebeuren, dat het geluid ervan
niet doordringt in de huiskamers.
Daarom hebben de camera-mensen en
zij die voor de belichting zorgen, kop
telefoons op. Bovendien zijn er nog
mensen die een draagbaar ontvanger-
tje bij zich hebben, zodat zij zich vrij
kunnen bewegen en toch alles op kun-
Reglsseur en scriptgirl nemen het draaiboek nog even door.
(Foto Leldsch Dagblad)
Deen beoordeelt wat hem voorgezet
tordt: hij wil een genoeglijke avond
ebben bij de televisie. Prutswerk kan
Hl niet gebruiken!
Uitwerking van idee
li het idee eenmaal geboren, dan
«mt het dus op de uitwerking aan:
'moet een draaiboek in elkaar gezet
'orden. Dat kost soms heel wat hoofd-
ftkens en het gebeurt heus meer dan
dat een draaiboek pas gereed
omt een week voor het programma
'ordt uitgezonden. Zou men dan pas
'finnen met het bijeenzoeken van
Pders en attributen, dan zou men on-
ttroepelijk te laat klaar komen.
Als de regisseur weet wat hij onge-
Kr gaat maken, gaat hij „verzame-
w". Hij zoekt spelers op of léat
opzoeken en hij maakt een lijst
M alles wat er by de uitzending
Mig zal zyn. Het draaiboek met de
Wste teksten komt dan later wel.
Zeer veel nodig
.Wat Is er dan allemaal nodig? Dat
'ingt natuuriyk helemaal af van het
tort uitzending, maar men kan de
toest uiteenlopende zaken vinden in
'Hv.-studio: van droogkappen uiteen
kmeskapperswinkel tot schilderytjes
to kinderspeelgoed toe. Waar haalt
ton al die spullen vandaan? Dat is
»ms niet gemakkeiyk, want waar leen
zo gauw een droogkap? Enfin het
bmt altijd wel voor elkaar, al kost
•*t soms heel wat hoofdbrekens.
Repeteren
dan de repetities: er moet na-
jttirlijk flink gerepeteerd worden, al
*Perkt zich dat veelal tot één of twee
toal. Grote programma's, met lange
toneelstukken by v., vragen natuurlijk
nen vangen wat de regisseur te zeggen
heeft.
En dat is heel wat: vanuit de con
trolekamer komen de aanwijzingen
voor het instellen van de camera's en
de microfoons, voor de belichting en
voor het gebruik van een bepaalde
hoek van de studio.
Scriptgirl
De regisseur zit niet alleen in zyn
hokje, waar een uitgebreide appara
tuur tot zyn beschikking staat. Zo
vindt men er een aantal kleine t.v.-
schermen, die het beeld van de ver
schillende camera's doorgeven en
waaruit de regisseur zijn keuze moet
doen.
Naast de regisseur zit de scriptgirl,
een van de belangrijkste personen
achter de schermen. Nooit verschijnt
zij in het beeld, haar naam wordt zel
den genoemd, doch als zij er niet zou
zyn, zou menig televisiespel in het
water vallen.
Men zou de scriptgirl het „wandelend
geheugen" van de regisseur kunnen
noemen, want alle aanwyzingen die de
regisseur geeft en die onthouden moe
ten worden voor de werkeiyke uitzen
ding. noteert zij in het draaiboek. Een
regisseur mag dan wel eens een beetje
onachtzaam met zyn draaiboek om
springen en het kwyt raken, zy be
schermt het zoals een kat haar jongen.
Zou het hare verloren gaan, dan zou er
werkelyk van een ramp gesproken
kunnen worden en zou de uitzending
niet zo vlot verlopen. De scriptgirl
moet ook vaak zorgen voor alle toneel -
attributen en soms ook voor de min
der belangryke spelers. Zij moet dus in
ieder geval vindingrijk zyn en boven
dien niet opzien tegen een lange en
vermoeiende dag.
19.45.00 C. dia testplaat
19.55.00 id. NTS-dia
19.58.00 C. 4-3.5 klok
19.59.20 id. id.
19.59.51 START C. f-16
NTS-Joumaal
C. 4-3.5
weerkaart
Geluid
Gram. van p.u: inleidende muziek
idem idem
idem idem
idem 4 x pingel
CORD geluid en kommentaar.
Weerman: weert zich
laatste woorden:
Vele technici
In de televisie-uitzending ziet de
kijker uitsluitend de spelers of spre
kers. Hij ziet niet de regisseur, de
scriptgirl en het uitgebreide technische
personeel. In vele gevallen overtreft
het aantal technici het aantal spelers.
Toch zijn de technici zeer belangryke
personen, want ook van hen hangt het
slagen van de uitzending af.
Zo ls de televisie een samenspel van
talloze mensen. Het is teamwerk,
waarbij ieder volledig voor zyn taak
moet zijn berekend, want de kijker is
kritisch en hy verwacht een program
ma, dat hem boeit. Een zware taak
voor de t.v.-mensen, want 'tis moeilijk
een technisch goed programma te ma
ken en tevens het iedereen naar de zin
te maken, wat de inhoud betreft.
Regisseur Dick van Bommel, gezeten op camera 2. in gesprek met
enkele technici
(Foto Leldsch Dagblad)
hy toch met drie zyner manschappen
Batavia. Hier kon hy mededelen, dat
hy ter plaatse, waar hy op last van
de kapitein in Australië aan land was
gegaan, resten had gevonden van bo
tervaten en andere van „De Vergulde
Draeck" afkomstige voorwerpen.
Batavia gaf na deze reddingspoging
het zoeken naar de Vergulde Draeck
op. maar Jan van Riebeeck deed van
de Kaap uit nog enige malen een po
ging om het verloren schip en de aan
land gegane opvarenden te vinden. Zy
hadden geen succes. Na 1660 gaf de
Compagnie het schip als „definitief
verloren" op.
Drie eeuwen later
HONDERDEN jaren bleef er een
sluier hangen over het raadsel
van De Vergulde Draeck! Begin
februari 1931 pas kon men in enige
Nederlandse bladen opnieuw iets lezen
Een goed vakman heeft nooit te klagen
(Bijzondere medewerking)
Enige jaren geleden kwamen Karei de Jager en zijn vrouw tot het
inzicht, dat Den Haag waar zij woonden aan de Escamplaan nr 94)
en Nederland hun niet meer voldoende mogelijkheden boden. En
zij namen het besluit, naar Australië te gaan. Het was geen lichtvaar
dig besluit, want de man had een behoorlijk inkomen en een goede
naam als vakman. Zorgen voor de toekomst behoefde hij zich niet te
maken. Onder de vele opdrachten, die hij ontving, waren er om
meubels te maken voor het koninklijk paleis. Toch gingen Karei en
zijn vrouw naar het verre Australië. Waarom? Omdat hij een onder
nemend man is, in wiens aderen het bloed der oude Hollandse zee
vaarders vloeit.
HET viel hem in den beginne niet
mee in zijn nieuwe woonplaats
North Beach, een voorstadje van
Perth. Het leven daar stelde hoge eisen
aan het doorzettingsvermogen van
Karei zijn vrouw en hun dochtertje
Maria.' Toch slaagde hij. Zyn werk trok
de aandacht. En na enige tyd was de
vraag naar door hem gemaakte meu~
bels in antieke styl zó groot, dat hij
soms opdrachten moest afwyzen. Net
als vroeger in Den Haag, had Karei
zyn reputatie als bekwaam meubel
maker gevestigd in Australië. Dit
alles is natuuriyk niet zo heel byzon-
der. Maar echt interessant wordt Ka
reis levensloop pas door het feit, dat
de herinnering aan een vergaan schip
der Verenigde Oost-Indische Compag
nie de kroon zette op zyn pogingen,
hem stempelde tot een even bekwaam
handwerkman als begaafd kunstenaar
en zijn naam alom in West-Australië
een bekende klank gaf. Want Karei
wekte dat oude schip tot nieuw leven
door er een model van te maken.
Schipbreuk in 1656
DE naam van dat oude sclilp was
De Vergulde Draeck". Het be
hoorde tot de vloot der Verenig
de Oost-Indische Compagnie. In 1656
sloeg het op ruim 30° zuiderbreedte
vlak voor de kust van Australië te
pletter op een rots. De opvarenden
kwamen deels om, maar de overigen
bereikten Australische bodem. De la
ding was verloren. In de jaren na 1656
zyn er enige reddingsexpedities uitge
stuurd om de schipbreukelingen te ha
len en de lading zo mogelyk te bergen.
Zeven opvarenden van het schip wa
ren namely k op last van schipper
Albertsz. met een klein vaartuig van
Australië naar Batavia gezeild en had
den daar de ramp ter kennis gebracht
van de directie der Compagnie. On-
middeliyk vertrokken twee schepen
naar de plaats des onheils. zy keerden,
na veel hachelijke avonturen te hebben
beleefd onverrichter zake op de rede
van Batavia terug.
Andere reddingspogingen werden na
dien ondernomen. Het ging om vyfen-
zeventig mensenlevens en een goud
schat van ('toen zéér harde) guldens,
die thans met elkaar een waarde zou
den vertegenwoordigen van minstens
anderhalf miljoen gulden. Een der be
kendste onder die pogingen was de
tocht van de „Waeckende Boey". De
kapitein gaf op een kwade dag de
stuurman, ondanks gevaarlyke weers
omstandigheden, bevel met een aantal
mannen aan land 'te gaan. Tegen de
avond werd de wind nog harder. De
kapitein zag zich genoodzaakt het an
ker te lichten. Hy liet de stuurman
Leeman geheten met diens gezellen
achter.
Wat deed stuurman Leeman? Hy
ging op weg naar Batavia. Deze „terug
tocht", eerst over zee, later over land
(Java> behoort tot de opmerkelijkste
prestaties van de dienaren der Com
pagnie. Vele tochtgenoten stierven on
derweg, doch dank zy de taaie volhar
ding, de vindingrijkheid en vooral het
Godsvertrouwen van stuurman Lee
man „God is den regten stuurman"
hield hy zyn mannen voor bereikte
De 28e april 1656 liep het goede
schip ,De Vergulde Draeck" in
de prille ochtenduren op 214 km
afstand van de Australische kust
op een rif. Slechts 75 der op
varenden bereikten het land. De
lading ging verloren. Reddings
expedities faalden. Van de „ge
redden" hoorde men nooit meer
iets, zodat aangenomen moet
worden, „dat se door honger en
ellende syn vergaan, of door de
wilde inwoonderen dootgeslagen
en vermoort".
over die schuit Een uit Perth (West-
Australië) afkomstig telegram deelde
de lezers mede, dat er aan de mond
van de Moore-rivier een menseiyk
skelet en munten uit de eerste helft
der zeventiende eeuw waren gevonden.
De vinders achtten het waarschynlyk,
dat men te doen had met overbiyfse-
len van De Vergulde Draeck. Onwaar-
schyniyk was dit in geen geval, want
de plek van de vondst klopt met de
plaats, waar „De Vergulde Draeck" te
pletter sloeg.
Het duurde tot 1957 aleer ,De Ver
gulde Draeck" weer in het nieuws
kwam. Toen nameiyk ontdekten twee
Australische duikers voor de westkust
van hun vaderland een scheepswrak.
Zy gaven als hun mening, dat het hier
betrof het wrak van „De Vergulde
Draeck". Zy deden hun ontdekking
naby Lancelin Eiland, ongeveer 100
km. ten noorden van Perth. Tot nu toe
is de identiteit van het wrak niet met
zekerheid vastgesteld, al rekenen som
migen erop, dat het inderdaad het
wrak van het kostbaar geladen Hol
landse schip kan zyn. En reeds zyn er
plannen om de goudschat te bergen!
Iets doen
DE schipbreuk van .De Vergulde
Draeck" behoort tot de meest
vermaarde schipbreuken in de
geschiedenis der Oost-Indische Com
pagnie. Karei de Jager had reeds als
schooljongen het relaas gehoord.
Steeds was het hem blyven boelen.
Toen hy ln 1957 hoorde van het door
de duikers gevonden wrak, werd zijn
belangstelling geactiveerd. Hy besloot
iets te doen. En wel: Een model van
,.De Vergulde Draeck" te maken. Dit
was echter eenvoudiger besloten dan
gedaan. Waarom?
Er was in heel Australië geen schets
of tekening van het schip te vinden.
De Jager vernam van vrienden in
het vaderland, dat zich in een Amster
dams museum een model bevond. Hij
richtte toen een verzoek aan Koningin
Juliana om hem een afbeelindg van liet
model en enige byzonderheden te wil
len laten sturen. Het verzoek werd in
gewilligd. De Jager kreeg de beschik
king over voldoende gegevens en be
gon aan het grote werk. Het stelde
hoge eisen aan zyn vakmanschap en
kunstenaarsoog. Het stelde ook hoge
eisen aan zijn vrije tijd, want des daags
moest hy „gewoon werk" doen. Hij
besteedde echter de avonduren en een
deel van zyn nachten aan het scheeps
model. En thans is het model van „De
Vergulde Draeck" (gesneden uit één
blok hout) gereed. De Jager oogsttte
er veel bewondering en eer mee. Hy
wil, vertelde hy. Koningin Juliana een
afbeelding van .zijn' „Vergulde Draeck"
sturen, omdat de Koningin (zegt hy)
er stellig belangstelling voor zal heb
ben.
Leer een vak
KARELS vader, de oude heer De
Jager dus. had waardering voor
de kunstzinnige aanleg van zyn
zoon. Maar (placht hij te zeggen)
kunstenaars hebben het dikwyis arm,
terwyi een goed vakman altyd aan een
goed stuk brood komt. Karei sloeg deze
wysheid niet in de wind. Na zyn
schoolopleiding te hebben voltooid,
ging hy bij vader (eveneens meubel
maker en zeer deskundig waar het
gold antieke stukken te herstellen) ln
de leer. Hierop kon hy verder bouwen.
Eerst in Den Haag. Later in Australië.
Een historisch verhaal uit zyn Jeugd,
een tragische schipbreuk ln 1656 en
een toevallige ontdekking in 1957
brachten hem ertoe, een model van
„De Vergulde Draeck" te vervaardigen.
Hieraan, aan zyn Vergulde Draeck
dus. dankt hy het, dat zyn toekomst
in zijn nieuwe vaderland meer dan ver
zekerd is.
(NTVANO NADRUK VERBODEN)
Karei de Jagerbezig de laatste hand aan zijn Vergulde Draeck'' te leggen.
Draaiboek vermeldt alle nodige gegevens
