MAAN VOORBIJ GESCHOTEN
NAAR BAAN OM DE ZON
Fantastisch succes en
schat aan gegevens
WEERBERICHT
Mikojan zou vandaag een gesprek
hebben met minister Dulles
Sociale hervorming op Cuba, maar
geen naasting buitenlands bezit
97ste jaargang
MAANDAG 5 JANUARI 1959
No. 29636
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur: J. W Henny
Hoofdredacteur: J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f.750 per kwartaal; f.255 per maand; f.059 per week
Witte Singel 1, Lelden - Giro no 57055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie 21507
Loenikeerste kunstplaneet
De Russische ruimteraket, de Loenik (genaamd naar de Latijnse
naam Luna voor de maan) is iets te vlug geweest om de maan te
treffen, heeft daardoor de maanbaan bereikt kort voordat de maan op
dat punt van de baan kwam, en is op een afstand van slechts 7500
kilometer de maan gepasseerd. Nu snelt de Loenik verder door het
heelal, honderdduizenden kilometers verwijderd van de aarde vanwaar
zij vrijdagavond werd gelanceerd. Van Russische zijde is medegedeeld,
dat de Loenik volgens de berekeningen uit de waarnemingen thans op
weg is naar een ellipsvormige baan om de zon, die in de loop van deze
week bereikt wordt. Dan zal de Loenik de eerste kunstmatige planeet
zijn, wentelend om de zon op een afstand die varieert van 197.200.000
tot 146.400.000 kilometer.
Hoewel het eigenlijke doel, de maan, dus niet is bereikt, kan toch
van een vrijwel volledig succes worden gesproken, waarover de Rus
sen dan ook opgetogen zijn. De grote bewondering van de niet-
Russische wereld gaat gepaard met verontrusting over de vrijwel
feilloze Russische rakettechniek, misschien nog het beste uitgedrukt in
het commentaar van de voorzitter van de commissie voor ruimte
vraagstukken van het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden: een
Pearl Harbor van de wereldruimte.
Kleinste afstand
7500 kilometer
Snelheid was te groot voor
„treffer"
Gisterochtend om 3.59 uur Nederland
se tijd passeerde de Loenik de maan op
een afstand van circa 7500 km. Zij was
op dat moment 370.000 kilometer van de
aarde verwijderd. Deze afstand was in
iets minder dan 36 uur afgelegd. De
snelheid van de raket bedroeg aanvan
kelijk 11.2 km per seconde. Deze nam
onder invloed van de zwaartekracht van
de aarde eerst geleidelijk af. om weer
toe te nemen toen de zwaartekracht
van de maan die van de aarde ging
overheersen, toen de raket de maan tot
ongeveer 50.000 km was genaderd. Bij
het passeren van de maan was de
snelheid 2.45 km per seconde, te groot
om op die afstand in een baan om de
maan te komen.
Dit Is een opmerkelijke prestatie wan
neer we afstanden en krachten in de
kosmische ruimte in aanmerking ne
men, een prestatie die door de Ameri
kanen nog niet in de verste verte is
benaderd.
Zou de Loenik de maan inderdaad
hebben getroffen, dan zou het prestige-
succes van de onderneming voor Rus
land nog veel groter zijn geweest, maar
de wetenschappelijke waarde van een
dergelijke „treffer" zou slechts betrek
kelijk zijn. Wellicht zou waarneming
van de treffer nog wetenschappelijke
gegevens hebben opgeleverd, maar de
wetenschappelijke instrumenten in de
raket zouden volkomen verpletterd zijn.
Thans hebben de radiozenders nog
geruime tijd na het passeren van de
maan, dus tot een veel later tijdstip,
een schat van gegevens over waarne
mingen naar de aarde kunnen zenden.
Gegevens worden
gepubliceerd
De Russen hebben bekend gemaakt,
dat zij alle uit deze maantocht verkre
gen gegevens zullen publiceren Tot
dusver hebben zij slechts medegedeeld,
dat de temperatuur van de huid en van
het inwendige van de raket na het ver
laten van de dampkring voortdurend
heeft gevarieerd van 10 tot 15 gTaden
Celsius. Voorts werden reeds radiogra
fisch overgebrachte foto's gepubliceerd,
die de raket heeft gemaakt van de
aarde van een hoogte van 120 km, dus
nog binnen de uiterste lagen van de
atmosfeer. Het is niet bekend, of de
Loenik ook foto's van de maan heeft
gemaakt op de korte afstand waarop
Hevige koudegolf
o C?
in de Ver. Staten
Het centrale deel van de Ver. Staten
is getroffen door een koudegolf, die
sedert zondag reeds 14 doden heeft ge-
eist. In Minnesota en Wyoming vriest
het plaatselijk 24 graden.
Iets kouder
De Bilt verwacht tot morgenavond:
Vannacht opklaringen, op de meeste
plaatsen lichte vorst en weinig wind.
Morgen toenemende bewolking met
plaatselijk enige regen of sneeuw, voor
al in het zuiden van het land. Overwe
gend matige wind tussen zuid en oost
en temperatuur om het vriespunt.
(Opgemaakt te 11.15 uur)
6 JANUARI.
Zon op: 8.48 uur; onder: 16.44 uur.
Maan op: 5.30 uur; onder: 14.35 uur.
Hoogwater te Katwijk te 0.13 en 12.43
uur.
Laagwater te 8.19 en 20.47 uur.
Dit nummer bestaat uit 10 pagina's.
zij elkaar passeerden of van de onbe
kende „achterzijde" van de maan.
Het radiocontact met de Loenik zal
waarschijnlijk in de loop van van
daag geheel uitvallen door de te grote
afstand. Gisteravond werden de sei
nen al zwakker. Uit deze signalen en
uit optische waarnemingen hebben
Amerikaanse en Engelse deskundigen
kunnen opmaken, dat de door Rusland
verstrekte gegevens over bet verloop
van het experiment volkomen klopten.
Vijftien maanden
In de afgelopen nacht omstreeks twee
uur was de raket reeds 550.000 km van
de aarde verwijderd op weg naar de
baan om de zon, die in vijftien maan
den door het eerste menselijke kunst
planeetje zal worden doorlopen. Op 14
januari zal de Loenik de zon het dichtst
naderen. Althans volgens de Russische
berekeningen. Maar een kleine afwijking
kan in werkelijkheid veroorzaken, dat de
Loenink steeds verder naar de zon toe
valt en cp enkele tientallen miljoenen
kilometers daar vandaan door de ge
weldige hitte zal verbranden.
Gelukwensen uit het
Westen
Eisenhower heeft de Russen een
gelukwens gezonden en heeft in een
verklaring aan de pers gezegd, dat
aan de geleerden en ingenieurs, die
aan deze onderneming waren verbon
den alle eer en lof toekomt voor deze
grote schrede bij het pogen van de
mens om in de onbegrensde ruimte
door te dringen.
Ook de Britse premier MacMillan
heeft zijn gelukwensen aan de Rus
sische premier gezonden.
Koningin terug uit Engeland
Koningin Juliana en Prinses Margriet
zijn gistermiddag na een driedaags be
zoek aan Prinses Alice, gravin van
Athlone, in Engeland, te Soestdijk te
ruggekeerd. Zij werden gehaald door
Prins Bernhard, die gisterochtend zelf
dc Dakota naar Engeland vloog, waar
hjj landde op de RAF-basis te Northolt
Vijf nieuwe dokken
bij Verolme
Met het 110.000 ton grote dok, dat de
scheepswerf Verolme op Rozenburg van
de bouwer heeft overgenomen, en waarin
2 supertankschepen van elk 74.000 ton
zullen worden gebouwd voor de Esso, zal
deze werf de beschikking krijgen over
nog vier nieuwe dokken. Dit worden twee
gegraven dokken, resp. groot 85.000 en
35.000 ton en twee drijvende dokken,
resp. 25.000 en 10.500 ton.
De drijvende dokken zullen in het
110.000 tons dok worden gebouwd, nadat
het in mei j.l. op stapel gezette schip
voor Braziliaanse rekening, de „Presi
dente Getulio", het dok zal hebben ver
laten. Daarna zal nog het Braziliaanse
vliegdekschip „Minas Gerais", dat door
Verolme wordt verbouwd, gedurende
46 weken van dit dok gebruik maken.
In I960 moeten de vijf dokken klaar
zyn en zal de scheepswerf van Verolme
op Rozenburg 60 hectare m bedrijf
hebben Het 110.000 tons dok is 295 me
ter lang en ruim 43 meter breed. De heer
C. Verolme zal morgen in Ierland de
Nederlandse vlag planten op de plaats,
Kleine Hongaarse betoging in Ne tv York
De Sovjetrussische vice-premier Mikojan, die een niet-officieel bezoek van twee
weken aan de Verenigde Staten brengt, arriveerde gisteren per vliegtuig in
New York, vanwaar hij later per auto naar Washington vertrok. Toen Mikojan,
zwaar bewaakt door een veertigtal politiemannen in uniform en agenten van de
Amerikaanse en Russische veiligheidsdienst, het stationsgebouw van het vliegveld
verliet, riep een tiental Hongaarse vluchtelingen, die zich in de buurt hadden
opgesteld: „rode moordenaar". Zy droegen borden met de leuze „Mikojan, ga
naar huis", „We kennen jouw soort", „Geen Berlijn", „Geen bezoek van
Kroesjtsjef". In een kort gesprek met de pers zei Mikojan, dat hij „met vakantie"
was, dat het hem verheugen zou als hij president Eisenhower zou kunnen spreken
en dat hy de beste nieuwjaarswensen van het Sovjetrussische volk aan de
Amerikanen overbracht. Mikojan is gast van de Russische ambassadeur. Vandaag
om 18 uur zou hij een onderhoud hebben met de Amerikaanse minister van
Buitenlandse Zaken, Dulles.
„Psychologisch voordeel"
Op weg naar Amerika arriveerde
Mikojan zaterdag in Kopenhagen, waar
hij lunchte met premier Hansen, de mi
nister van Buitenlandse Zaken Krag, de
waar hij, zoals bekend, een werf gaat
bouwen.
Tenslotte hoopt de heer Verolme nog,
dat de Sjah van Perzië, die, zoals ge
meld over enige maanden ons land zal
bezoeken, het tankschip ..Mohamed Sjah
the great" zal dopen, dat voor Perzische
rekening wordt gebouwd.
Generaal-majoor Cantillo zou zich niet
aan afspraak met Castro hebben gehouden
In straten van Havanna is
weer vrij verkeer mogelijk
De Cubaanse opstandelingenleider
Fidel Castro besloot gisteren een eind
te maken aan de donderdagmiddag af
gekondigde algemene staking opdat he
den alle arbeiders en winkeliers hun
werk zouden kunnen hervatten. De
kranten verschenen hedenochtend weer.
Een krijgsraad van de strijdkrachten
van Fidel Castro heeft vyf officieren
van Batista ter dood veroordeeld, omdat
zij verantwoordelijk waren voor de
luchtaanval op Santa Clara, die veel
mensenlevens heeft geist. De vonnissen
zyn donderdag door de kogel voltrok
ken. aldus werd zaterdag te Havanna
vernomen. Een van de terechtgestelde
officieren. luitenant-kolonel Casillas
Lumpuy, was garnizoenscommandant
van Santa Clara.
De voorlopige president Urrutia heeft
zaterdagmiddag in de universiteit van
Santiago kabinetsleden beëdigd en
Fidel Castro tot „presidentieel gedele
geerde voor de strijdkrachten" be
noemd. Beiden bevonden zich gisteren
aan het hoofd van een gemotoriseerde
kolonne op weg naar Havanna, een af
stand van 700 km. Men verwachtte hen
eerst vandat in de hoofdstad wegens
het oponthoud dat de geestdriftige be
volking onderweg veroorzaakt. De op
standelingen die zich reeds in Havanna
bevinden en daar een warm onthaal
vonden, formeerden intussen veilig
heidsbrigades als steun voor de militie
bij de handhaving van de openbare
orde. In de straten is weer vrij verkeer
zonder speciale passen mogelijk
Het programma van Urrutia omvat
vele sociale hervormingen maar geen
naasting of confiscatie van buitenland
se eigendommen, zo heeft een gemach
tigde van Castro in de V S. verklaard.
De grondwettelijke vrijheden worden
hersteld, de universiteiten -«eropend.
bouw /an goedkope woningen, ontwik-
keiprogramma's voor landbouwgebie
den, ontwikkelingsprogramma voor de
Een luchtopname van het ge
meenschappelijk Europees kern
onderzoekcentrum bij Genève. Het
grote proton-synchotron, het cen
trale apparaat van het complex, be
vindt zich in de vaag zichtbare
ringvormige verhoging van de
grond links op de foto. Op de ach
tergrond de laboratoria en de kan
toorgebouwen. in het midden de
hoge schoorsteen van het kracht-
station.
industrie en sociale zekerheid, instel
ling van een regelingscommissie onder
Batista in beslag genomen landerijen en
een nieuwe regeling voor de Havannase
speelhuizen.
Het was de bedoeling, aldus heeft
Fidel Castro in een persgesprek mede
gedeeld. dat het regime van Batista
zonder een schot zou vallen op 31
december. De zaak was in de war ge
stuurd door generaal-majoor Cantillo,
die uitstel vroeg en in de ochtend van
1 januari zelf het bewind overnam. Hij
liet toe. dat Batista en zijn medewer
kers vluchtten (Cantillo bevindt zich
op last van Castro in arrest). Castro
zei, dat hij binnen drie weken het ge
hele leger tot onvoorwaardelijke over
gave had kunnen dwingen. De voor
lopige president dr. Urrutia. kende hij
als een man van democratische begin
selen. Hij zou zich geheel naar diens
beleid richten.
minister van Financiën Kampmann en
andere leden van de Deense regering.
Mikojan zei tegenover journalisten
dat Rusland zich niet van Berlijn mees
ter wil maken of het onder Russisch
toezicht wil brengen. De Sovjet-Unie wil
alleen, dat Berlijn een vrijstaat wordt,
van alle kanten en voor alle landen toe
gankelijk. De bezetting van de stad moet
niet voortgezet worden want de bezet
ting was een gevolg van de oorlog en
wy willen de oorlog vergeten, aldus
Mikojan „De Westelijke propaganda
heeft ons voorstel ten aanzien van Ber
lijn verdraaid en ik zou er de nadruk
op willen leggen dat onze nota over
Berlijn nauwkeuriger gelezen moet wor
den".
Op de persconferentie na de lunch
met de Deense ministers zei Mikojan
verder, dat hij niet wist, welke kwesties
in het gesprek met minister Dulles aan
geroerd zouden worden. Dat zou van
minister Dulles afhangen. „Ik ben met
vakantie en geheel vry man. Ik heb
veel vrienden in de V.S. en hoop er nog
meer te maken", aldus Mikojan.
Harry Schwartz, deskundige in Sovjet
russische zaken, schrijft in de New York
Times dat Mikojan „als vertegenwoor
diger van een land, dat erin geslaagd is
een raket in de buurt van de maan te
brengen na de mislukkingen van Ame
rikaanse zyde" een groot psychologisch
voordeel heeft by eventuele onderhan
delingen met Amerikaanse functiona
rissen.
Gedurende het weekeinde hebben
vele plaatsen van ons land een be
hoorlijke sneeuwbui gehadal was
het natte sneeuw, die spoedig weer
was verdwenen. Deze foto werd
gemaakt op het stationsplein in
Arnhem, waar de mensen diep in
hun kraag moesten duiken.
Nieuwe Waterweg
urenlang versperd
Gestrand Duits scheepje had
lekke benzinetank
Gisteravond om tien minuten over
tien moest de Nieuwe Rotterdamse
Waterweg voor scheepvaartverkeer wor
den gesloten.
Eerst om tien miniuten voor één
vannacht kon de doorvaart weer worden
vrijgegeven. Deze maatregel moest ge
nomen worden, daar het 909 ton meten
de Duitse schip „Nicola" van de firma
Morgenstern en Co uit Bremerhaven bij
de Noorderpier te Hoek van Holland in
de monding van de Waterweg aan de
grond was gelopen. Dat gebeurde om
streeks negen uur. Het schip zat op
geringe afstand van het havenhoofd
aanvankelijk muurvast op de stenen.
Om tien uur begon de „Nicola" benzine
te verliezen. In verband hiermede werd
tien minuten aan de scheepvaart de
waarschuwing ..zeer gevaarlijke situatie"
gegeven. Er stond by Hoek van Holland
op dat moment een krachtige noord
westenwind met nu en dan hagel- en
regenbuien.
Intussen was de sleepboot ..Schelde"
van Smit en Co's Internationale sleep
dienst uitgevaren om assistentie te ver
lenen. Ook de reddingboot „President
Jan Leis" was in de nabijheid om zo
nodig de 15 opvarenden van de „Nicola"
aan boord te kunnen nemen.
Om by elven slaagde de „Schelde"
erin het Duitse scheepje weer vlot te
krygen. Het werd naar zee gebracht om
de plaats te localiseren van waaruit de
benzine wegstroomde. Inmiddels waren
ook de sleepboten „Argus" en „Atlas"
naderby gekomen en met vereende
kraohten werd de „Nicola" later naar
Hoek van Holland gebracht, waar de
Ry ksha venmees ter van Rotterdam aan
boord kwam. Deze besliste, dat de
„Nicola" verder gesleept kon worden
naar de Rotterdamse Petroleumhaven,
waar de lekkende tank werd leegge
pompt. Om tien voor één werd het
scheepvaartverkeer op de Waterweg
weer vrijgegeven. De nachtboot Hoek
van HollandHarwich was de enige
Opstand in Mongolië
tegen communisten
Tenminste honderdduizend mensen in
de Mongoolse volksrepubliek zijn in op
stand tegen de communisten, aldus
heeft Li Yoeng-hsin, voorzitter van de
commissie voor Mongolië en Tibet van
de nationalistisch-Chinese regering op
een persconferentie in de hoofdstad van
Formosa, Taipeh, verklaard. In de laat
ste drie jaren zouden negentigduizend
Mongolen terechtgesteld en honderd-
tienduizend anderen gevangen gezet
zyn.
De Gaulle contra
de bureaucratie
De Franse regering zal hervormingen
in het plaatselijke bestuur in Frankrijk
invoeren, waardoor aan veel bureaucra
tic een einde zal «orden gemaakt, zo
heeft de Franse minister van Binnen
landse Zaken, EmiJe Pelletier, bekend
gemaakt. Onder het decent ra liserings-
program zullen de gemeenteraden gro
tere zelfstandigheid krijgen, vooral bij
het besteden van de plaatselijke belas
tingen. Het reeds drie eeuwen onde stel
sel van grondbelasting zal worden her
zien aan de hand van een nieuwe waar-
deschattting.
Ook zal het bestuur op hoger dan
plaatselijk niveau worden gewijzigd om
het aan te passen bij de economische
ontwikkeling van het land. Er zullen
25 administratieve gebieden, elk met
een prefect aan het hoofd, worden in
gesteld. Voorts zullen gemeenten met
gemeenschappelijke belangen worden
samengevoegd tot districten.
Het rechtse blad ..Auroreleverde za
terdag kritiek op het besluit van de
regering om geen pensioenen meer te
betalen aan oudstrijders, die het pen
sioen niet nodig hebben. Volgens het
blad zijn de pensioenen over het alge
meen laag, zodat maar weinig geld met
deze maatregel wordt bespaard, terwijl
de symbolische waarde van de pensioe
nen zeer groot is.
Zware sneeuwval in
West-Duitslaiul
Treinenloop in de war
(Van onze correspondent te Bonn)
ln de nacht van zaterdag op zon
dag is geheel West-Duitsland ver
rast door hijzonder zware sneeuwval
De spoorwegen raakten er danig van
in de war: treinen kwamen op be
paalde trajecten zelfs met een uur
vertraging aan. De telefonische
weerdienst meldde gisteren de gehe
le dag in West-Duitsland goed
nieuws voor de ski-liefhebbers.
Zware sneeuivval bij enige graden
vorst werd in het bijzonder gemeld
uil Aken, waar gistermorgen een
halve meter sneeuw lag Keulen en
Sauerland. In de Harz viel 15 tot
30 cm. sneeuw, in de Beierse Alpen
op sommige plaatsen een halve me
ter De ski-liefhebbers kwamen gis
teren aan hun trekken in het Sauer
land, de Harz, de Beierse Alpen, de
Taunus, het Westerwoud en het
Zwarte Woud.
Met honderden auto's en bussen trok
ken zij door Duitsland naar de winter
sportcentra, speciaal naar die in het
Zwarte Woud, waar het windstil was en
de sneeuw na aanhoudende neerslag van
23 uur een hoogte had bereikt tot 65
cm Op de Zugspitzberg in Beieren waa
het bijzonder druk: hier lag op de top
2 45 meter sneeuw! In geheel Beieren
moesten sneeuwploegen aan het werk
om de wegen vrij te maken In het al
gemeen was men in West-Duitsland ver
heugd met deze late inval van de win
ter; daardoor is te rechter tijd voorko
men, dat de op velden en langs de we
gen struiken en bomen reeds nu in
bloei zouden komen tengevolge van net
wel zeer zachte weer van de laatste we
ken. hetgeen tot ernstige bevriezingen
in de komende maanden zou hebben ge
leid Overigens was het vanmorgen al
weer met het echte winterweer gedaan:
geweest, die om 23.30 uur op tijd had in Noordryn-Westfalen was de dooi na-
mogen vertrekken. melyk reeds ingetreden.
