DE ESKIMO
Roergebied volgt Amerika door
betalen van loon via de bank!
97ste jaargang
Zaterdag 20 december 1958
Derde blad no. 29626
Onverstoorbaar met brede grijnslach
stapt ook in Canada
uit stenen tijdperk
deatoomeeuw binnen
Het hoge noortien voor grote veranderingen
Nog een beetje schuw kijkt dit achttienjarige
Eskimomeisje naar de fotograaf, die haar wil
„vereeuwigen"
(Van onze Canadese
correspondent)
Montreal. Wie nog met de
Canadese Eskimo's wil kennis
maken als mensen uit het stenen
tijdperk, moet niet te lang meer
wachten. Ze zijn er nog, zeker,
maar ze worden met de dag
schaarser. De laatste jaren is de
moderne samenleving op zoveel
plaatsen in de pool letterlijk uit
de lucht komen vallen, dat de tijd
van speer en oliepit snel tot het
verleden gaat behoren. De be
schaving is gekomen in de vorm
van radarwaarschuwingslinies en
raketten, transportvliegtuigen en
machines, maar ook van geleer
den en bodemonderzoekers. Het
hoge noorden van Canada staat
voor grote veranderingen.
Berichten over bodemonderzoek
ertsvondsten en mijnen zijn in
Canada veel gelezen lectuur. Niet
zozeeromdat er zoveel gebeurt op
dit gebied, maar omdat zoveel
mensen proberen om door wat
aandelen hier en wat stukjes daar
hun spaarcenten snel te doen
groeien. Sommigen is dat ook ge
lukt, bovenmatig goed zelfs, maar
voor de meesten is het een pad vol
wisselvalligheden. En vandaar die
belangstelling voor rapporten en
verslagen.
Nu stond in een van de bladen in
Montreal, dat een pasbegonnen nik
kelmijn by Rankin Inlet, ergens in de
North West Territories aan de west
kust van de Hudson-baai, een record
seizoen achter de rug had. Er was 300
ton nikkelconcentraat meer geprodu-
heeft de belangstelling voor het Noor
den sterk doen toenemen. Maar ze
heeft zich ook meegedeeld aan de bur
germaatschappij en er is besef geko
men voor de geweldige rijkdommen,
die er in de bodem liggen. Tijdens de
laatste verkiezingen spraken de con
servatieven vaak over „visie" waar
mee ze dan o.a. de mogelijkheden be
doelden die in het noorden te wach
ten liggen. De liberalen staken daar
een beetje de gek mee en zeiden dat
hun tegenstanders wegen wilden aan
leggen van sneeuwhut naar sneeuw-
hut, maar die grap maakte weinig op
gang. Want er is daar veel te doen.
Minister Diefenbaker wees onlangs op
hetgeen Rusland in Siberië heeft ge
daan en wat de Denen op Groenland
tot stand hebben gebracht. „Wat het
noorden betreft", zei hij, „hebben we
maar zo'n beetje zitten dommelen. We
liggen een generatie lang ten achter
bij andere landen in de poolgebieden".
De regering heeft grote plannen
voor de bouw van wegen -en spoorlij
nen, maar dat is slechts een begin
naar verdere openlegging. En dus
blijft er voor de Eskimo's weinig an
ders over dan een keus te maken tus
sen aanpassen of ondergaan.
Zeer handig
kk
«1
Een van de ketens van de lange radarwaar-
schuwingsketting, die met veel moeilijkheden in dit
barre noorden is gelegd.
Het laat zich gemakkelijk begrijpendat het
transport naar de onherbergzame gebieden in het
noorden zeer bijzondere eisen stelt. Vaak is een
licht vliegtuigje het enige mogelijke middel van
vervoer. Kleine particuliere toestelletjes regelen zo
het vervoer van de post. van het voedsel en andere
vracht. Hier ziet men een piloot zijn vrachtje lossen
bij een kamp, gevestigd bij de Muldrow gletscher
in Mount McKinley National Parkop korte of-
stand van de hoogste bergtop in Noord-Amerika.
ceerd dan de hoogste schatting in het
voorjaar en er wordt gerekend op een
netto-winst van 750.000 dollar. Goed
nieuws voor de beleggers dus - Uw
correspondent heeft er geen aandelei
in - maar er stond nog iets bij, name
lijk dat het hoge produktiepeil te dan
ken was o.a. aan de efficiënte maniei
van werken in de mijn.
Experiment
Er is altijd wel een jonge Eskimo,
die er niets voor voelt om naar
school te gaan en aan vissen de
voorkeur geeft. Daarvoor moet hij
een gat in het ijs hakken en ge
duldig wachten tot de vis. die
naar lucht komt happen, zich wel
licht door het aaa laat verleiden.
Achter dat ene zinnetje gaat eer
experiment schuil dat op het departe
ment van noordelijke aangelegenheder
in Ottawa zeer de aandacht heeft ge
trokken. In de mijn by Rankin Inlei
werken namelijk 80 Eskimo's en het is
de bedoeling dat hun aantal in de toe
komst tot 100 wordt uitgebreid, waar
door er dan nog maar 20 man blank
personeel zal werken Er heeft hie.
lange tyd twijfel bestaan of de Eski
mo's wel zouden passen in 't modern»
leven met zijn wekkers en vaste werk
tijden.
Men vroeg zich ook af of het eigenlijk
niet veel beter was dat de Eskimo
maar bleef wat hy was: zwerver en
jager.
Ook het onderwijs stuit op vrijwel onoverkomelijke moeilijkheden.
De vaak barre weersomstandigheden, de lange afstanden en de zeer
kleine nederzettingen, maken regel matig onderwijs dikwijls onmogelijk
Maar rev. J. R. James, een Anglikaanse missionairis, maakt lange
Aanpassen noodzaak reizen met zijn hondengroep en kano er behandelt op de afgelegenste
plaatsen de zieken. Ook treedt hij dan op als onderwijzer en geeft
kinderen tweemaal per week les in de keuken van zijn woning, zoals
op dfoto te zien is>
Advertentie.
Bij Rankin Inlet hebben ze getoond
prima werkkrachten te zyn die zelfs
rekening kunnen houden met de fa-
brieksklok. Het verloop in het bedrijf
is gering en de Eskimo's knappen er
het moeilijkste werk op. De blanke
heeft moeten constateren dat ze zich
de nodige vakkennis eigen kunnen ma-
ken in de helft van de tyd die een
blanke leerling er voor nodig heeft. Nu
staat die ervaring niet alleen en Ran
kin Inlet is niet de eerste proefne
ming. Op de radarstations zijn heel
wat Eskimo's tewerkgesteld en het
mag dan een vreemde gewaarwording
zyn om mensen die een paar jaar ge
leden nog maar als voorhistorische
wezens in een verloren land beschouwd
werden, nu te zien meehelpen by de
bescherming van industrieel Noord-
Amerika tegen atoomaanvallen: ze
zyn goede vaklieden met een bijzon
dere gave voor technische karweitjes.
Een radartechnicus vertelde me on
langs, na een langdurig verblijf in het
hoge noorden, dat hij er eerst even
aan had moeten wennen om Eskimo's
met bulldozers en tractoren te zien
omgaan alsof ze nooit anders hebben
gedaan.
Gewend aan veranderingen
Voor de Eskimo zelf is de verande
ring natuurlijk het grootst. Maar hij
schijnt de revolutie in zijn bestaan
met de rust en de brede grijnslach van
de buitenman te aanvaarden. Tenslot
te was hij altijd al een mens van de
dag, nooit zeker van morgen en ge
wend aan verrassingen! De hoge lo
nen - en ze zijn hoog in het noorden -,
verwarmde huizen inplaats van igloo's
en tenten, het voedsel van de blanke:
de Eskimo's nemen ze graag over. Men
heeft zelfs televisietoestellen gezien -
op postorder besteld - in Eskimo-hui
zen waar helemaal geen televisie ont
vangen kan worden. Al die luxe kan
ook een gevaar zyn als de Eskimo zyn
jachtinstinct verliest en zijn jachtbe-
kwaamheid verleert. Tenzij de veran
deringen blijvend zijn. En daar begint
het op te lijken. In het noorden van
Quebec, in het Ungavadistrict, gaat
men rijke ijzerertslagen ontginnen -
Krupp is een van de belanghebbenden
in die onderneming - en ook daar
maakt de Eskimo een goede kans om
aan bod te komen.
En als U mocht ingaan op ons voor
stel om nu nog een kijkje te nemen bij
ae Eskimo's van oude stempel, neemt
U dan het vliegtuig naar Churchill en
let goed op het geüniformeerde meis
je, dat de koffie voor U inschenkt.
Misschien is het Ann Witaltuk, Cana
da's eerste Eskimo-luchtvaartstewar
dess
MET KERSTMIS
Sedert generaties is >4711< Eau de Cologne
het traditionele feestgeschenk.
>4711< DOOR KWALITEIT - HET WERELDMERK
De zomerhuisjesvan de Eskimo's. Een tent van huiden. In de
winter bouwen zij hun igloo's, de „huizen" opgetrokken uit sneeuw-
blokken. Op waarlijk zeer knappe wijze trekken de Eskimo's dan hun
sneeuwwoningen op, die een levensduur hebben van ongeveer een
maand.
Niet elke iveek krakende biljetten, maar
eens per maand bericht van bijschrijving
(Van onze correspondent te Bonn)
In de Ver. Staten is het heel normaal, dat een arbeider en een kantoor
bediende hun loon en salaris niet in baar geld maar als cheque op een bank
ontvangen. Het systeem heeft bijzonder veel voordelen, beweert men in Amerika.
In het Westduitse Roergebied, waar zich fabriek aan fabriek rijgt tot een der
grootste industriële snoeren van de wereld, is men thans voorzichtig het Ameri
kaanse voorbeeld gaan navolgen.
Enkele grote Roerbedrijven zyn er onlangs mee begonnen hun kantoorbedien
den en arbeiders geen loonzakje meer te geven, maar voor hen een rekening te
openen by een bank. Tot deze bedrijven behoren o.m. de Phoenix-Rheinrohr
A.G., het Hüttenwerk Oberhausen, een bedrijf van het Thyssenconcern, en andere.
Een begin is gemaakt en in het Roergebied wordt thans alom gesproken over
navolging van dit voorbeeld. Op den duur, zomeent men, zal het systeem „loon
zakje vervangen door cheque" alom in West-Duitsland ingang vinden.
Het heeft nu weinig praktisch nut
meer om zich te verdiepen in de laat
ste yxaag. Het werk xoor de defensie
Vooral voor grote zaken
belangrijke voordelen
Maar voorlopig gaat men nog slechts
.angzaam met de invoering van dit stel
sel te werk. De voordelen zijn weliswaar
evident, maar de gemiddelde arbeider,
(óf liever zijn vrouw!), schakelt niet zo
gemakkelijk over van week op maand
loon. Om aan de overgang te laten wen
nen, zyn enige bedrijven er eerst toe
overgegaan het loon om de twee weken
uit te betalen
De voordelen zijn groot, voor beide
partijen. De ondernemers zijn in de grote
bedrijven reeds lang overgegaan tot de
rationalisatisering van de loonzak. Ma
chines rekenen het loon tegenwoordig
uit, maar het verpakken van het geld,
het uitbetalen het transport (er vinden
hier nogal eens roofovervallen op loon-
transporten plaats), dait kost allemaal
nogal veel tijd engeld. Er zijn hier
bedrijven van 10.000 tot 15.000 arbeiders,
die iedere week weer 200 man extra in
dienst moeten nemen alleen voor het
uit betalen van loon! De arbeiders en
vooral hun vakbonden, zien er wel zeker
brood in. De vakbonden menen, dat het
sociale gevoel van de gemiddelde arbei
der een stoot omhoog zal krijgen als hij
zijn loon per maand, gelijk do kantoor
bedienden, krijgt uitbetaald. En de arbei
ders zelf zegt het bepaald wel wat, dat
zij niet meer in de rij behoeven te staan
voor hun loonzakje dat zij geen angst
meer behoeven te hebben het te verlie
zen. Daarbij betaalt het bedrijf de over-
makingskosten van de bank.
Ook bezwaren
Maar er zijn ook bezwaren zeggen de
arbeiders. Er kunnen door het beta
len per oheque éénmaal per maand
moeilijkheden komen voor het betalen
van termijnen bij afbetalingsinkopen. Er
zijn vele huisvrouwen, die gemakkelijker
per week dan per maand huishoudgeld
uitgeven, er zijn traditionele bezwaren.,
kortom, niet iedere arbeider in het
Roergebied is er al voor te vinden om in
plaats van een enveloppe vol rinkelend
geld en krakende bankbiljetten een pa
piertje van de bank te ontvangen met de
mededeling dat er „zo en zoveel op uw
rekening is bijgeschreven" door de fa
briek. Desondanks gelooft men in het
Roergebied dat het systeem er binnen
niet al te lange tyd in zal gaan en dat
zowel voor de ondernemers als voor de
arbeiders rationeler zyn. Het „geratio
naliseerde loonzakje" zoals men hier de
cheque nog noemt, zal er komen, in ge
heel West-Duitsland, zo meent men hier
algemeen.
