AMERIKA LANCEERDE „ATLAS"
ALS ZWAARSTE KUNSTMAAN
Rompkabinet verklaart
zich niet demissionair
WEERBERICHT
Gewicht van 3960 kg. driemaal
zo groot als van Spoetnik III
MIKOJAN KOMT TWEE WEKEN
NAAR DE VERENIGDE STATEN
Trotseert oppositie P.v.d.A.
97ste jaargang
VRIJDAG 19 DECEMBER 1958
No. 29625
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur: J. W. Henny
Hoofdredacteur: J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
17.50 per kwartaal; 12.55 per maand; 10.59 per week
Witte Singel 1, Leiden - Giro no. 57055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie 21507
Groot succes van luchtmacht
Een internationale raket van het type Atlas is gisteravond van de
basis Cape Canaveral in Florida gelanceerd door de Amerikaanse
luchtmacht en in een baan om de aarde gebracht. Dank zij een nauw
keurige werking van de besturingsapparaten kwam de Atlas twee uur
na lancering in zijn satellietbaan.
Dit is een opmerkelijk succes voor Amerika, aangezien hiermede de
zwaarste kunstsatelliet tot dusver werd gelanceerd. De derde Russische
Spoetnik, die op 15 mei werd gelanceerd, woog 1327 kg. De Atlas die
thans om de aarde wentelt heeft een gewicht van niet minder dan
3960 kg., dus ongeveer driemaal zo zwaar.
Hierbij moet echter in aanmerking worden genomen, dat de
Spoetnik III de laatste trap was van een raketcombinatie, en een nut
tige lading aan instrumenten meevoerde van bijna 1000 kg., terwijl de
Atlas die vier keer zo zwaar weegt in zijn geheel om de aarde wentelt
met een veel geringere nuttige lading aan wetenschappelijke instru
menten en zenders.
Achterstand thans
ingelopen?
Ondanks de onzuiverheid van ver
gelijking tussen Spoetnik III en Atlas
satelliet, kan Amerika er thans op
bogen, de zwaarste kunstmatige satel
liet te hebben gelanceerd, terwijl sinds
vorig jaar oktober ook de grootst be
reikte hoogte boven de aarde op naam
van de V. S. staat, toen namelijk de
Pionier een afstand van ongeveer
130.000 km op weg naar de maan af
legde, alvorens naar de aarde terug te
vallen.
Deze beide prestaties wettigen het
vermoeden, dat Amerika zo niet de
gehele dan toch verreweg het grootste
deel van de achterstand ten opzichte
van Rusland heeft ingelopen.
De lancering van de Atlas was onder
meer dan normale geheimhouding ge
schied. Men vermoedde eerst, dat de At
las opnieuw zou worden gelanceerd met
het plan, het projectiel ruim achtdui
zend kilometer naar een tevoren vast
gesteld doelgebied te laten afleggen. Dit
was reeds enige malen met succes ge
daan.
Twintig dagen
Het besturingsapparaat werd echter
op een ander doel ingesteld: een baan
om de aarde. Dat werd onmiddelijk we
reldkundig gemaakt nadat deze baan
twee uur na de lancering was bereikt.
Eisenhower noemde deze prestatie een
„duidelijke stap voorwaarts in ruimte
operaties".
Boelganin vindt het
gezonder om zijn
„fouten" te erkennen
Maarschalk Nikolai Boelganin heeft
„schuld bekend" en toegegeven, dat alle
door Kroesjtsjef geuite kritiek juist is
geweest. Hüj betuigde spijt over de fout,
die hij jegens de partij had begaan door
zich bij de anti-partij groep aan te slui
ten. Twee dagen tevoren had Kroesj
tsjef bij de opening van het partijcon
gres felle kritiek geleverd op Boelganin
en de andere leden van de „anti-partij-
groep", waartoe Malenkof, Molotof,
Sjepilof en Kaganowitsj behoren.
De oud-premier verklaarde dat hij
zich, toen de groep in 1957 met haar
activiteit begon, bij de leden voegde en
in zijn hoedanigheid van eerste-minister
niet alleen medeplichtig maar ook in
naam de leider werd. De anti-partij -
groep kwam samen in zijn bureau en
daar werd het „tegen de partij gerichte
werk" geconcentreerd. De groep had
zich constant verzet tegen de koers, zo
als die door het twintigste partijcongres
was uitgezet, en had verhinderd dat de
besluiten ten uitvoer werden gelegd.
Boelganin beschreef Molotof als een
man, die van het leven vervreemd is en
niets afwist van industrie en landbouw.
Kaganowitsj was iemand die „bedreven
was in het uitspreken van fraaie vol
zinnen en zich bezig hield met het be
lemmeren van het werk door zijn lange
en verwarde redevoeringen".
Het strenge en principiële aan de
kaak stellen van de misdadige activiteit
van de groep had hem (Boelganin) al
het kwaad van de groep doen inzien
waarvan hij deel uitmaakte.
„Thans poog ik eerlijk de taak te ver
vullen welke het centrale comité mij
heeft toevertrouwd. Werkend in de raad
voor de nationale economie zie ik het
geniale karakter en de wijsheid van de
politiek van onze partij en haar centra
le comité, en van haar praktische werk
bij het leiden van de nationale economie
van het land", aldus de oud-premier, die
verder verklaarde, dat de anti-partij-
groep het werk van het presidium van
het centrale partijcomité had vertraagd
en zich fel verzet tegen reorganisatie
van de leiding van de industrie en de
bouwnijverheid en tegen de uitbreiding
van de rechten van de afzonderlijke re
publieken en de plaatselijke partij- en
Sovjet-organen.
Veel wind
De Bilt verwacht tot morgenavond:
Veranderlijke bewolking met nu en
dan regen Matige tot krachtige, tijdelijk
harde zuidelijke wind. Aanhoudend
zaoht.
(Opgemaakt te 11.15 uur)
Dit nmnmef beslaat uit 20 pagina's.
De raket behaalde een snelheid van
27.200 km per uur en kwam daardoor
in een baan, waarvan de hoogte va
rieert van 184 tot 1472 km boven het
aardoppervlak. Dit betekent, dat de
Atlas door luchtlagen loopt, die zyn
snelheid vrij sterk zullen afremmen.
Men verwacht dan ook, dat de Atlas
niet langer dan twintig dagen om de
aarde zal blijven cirkelen.
De baan ligt tussen 32 graden noor
derbreedte en 32 graden zuiderbreedte.
Deze kunstsatelliet (die als een heldere
ster door de hemel trekt) zal dus niet
in ons land zichtbaar zijn.
Heruitzending
Het voornaamste doel van deze lance
ring is, de mogelijkheden te onderzoeken
om van de satelliet een station te maken
voor de heruitzending van radiosigna
len. Men heeft niet bekend gemaakt, op
welke frequentie deze heruitzending kan
geschieden. Wel is bekend gemaakt, dat
signalen over wetenschappelijke waarne
mingen van het instrumentarium van de
satelliet op 107,97 en 107,94 megacycle:
worden uitgezonden.
De baan om de aarde wordt nu in on
geveer 100 minuten afgelegd. Inmiddels
heeft het „kleinere broeTtje" van de At
las, de Spoetnik III, sinds 5 mei onge
veer 3000 maal de baan om de aarde af
gelegd.
Bij lancering 109.800 kg
Op het ogenblik van de lancering
woog de „Atlas", een driemotorige raket,
109.800 kilo. Twee van de motoren wer
den afgeworpen, nadat zij waren uitge
werkt. De derde motor wentelt in de
raket mee om de aarde.
De .Atlas" heeft twee motoren met
een stuwdruk van 75.000 kilo en één met
een stuwdruk van 30.000 kilo. Gewoon
lijk worden bij de start de drie motoren
tegelijkertijd aangezet.
Een medewerker van afdeling ruimte
vaart van de Convairfabriek, dr. Ehricke,
heeft te San Diego gezegd, dat het
jongste experiment met de „Atlas" aan
toont, dat de romp van de raket als
ruimtestation kan worden gebruikt. „Wij
kunnen een mens met de .Atlas" in de
ruimte brengen, waarbij speciale maat
regelen moeten worden getroffen om
hem in leven te houden".
De Convair-fabriek bouwt de Atlas"
raketten.
Dient handelsoverleg als camou flage voor
voorbereiding van bezoek van Kroesjtsjef?
(Van onze Amerikaanse correspondent)
Amerika heeft prompt een visum verleend aan Mikojan, op Kroesjtsjef na de
voornaamste figuur in de Sovjet-Unie. Mikojan komt begin januari naar
Washington en zal daar twee weken blijven. In de Amerikaanse hoofdstad ver
wacht men algemeen, dat Mikojan de situatie rond Berlijn wil bespreken. Toen
Senator Humphrey kortgeleden een lang gesprek met Kroesjtsjef had, vroeg deze
herhaaldelijk wat Eisenhowers tegenvoorstellen inzake Berlijn zijn. De Russen
schijnen dus geïnteresseerd in suggesties van Amerikaanse zijde. Dit verklaart
enigszins de ongerustheid in Bonn over Mikojans bezoek aan Washington, doch
in feite is er voor de beduchtheid der Duitsers nauwelijks reden, zolang Dulles
de leiding heeft van de Amerikaanse buitenlandse politiek.
als een afgezant van Kroesjtsjef. Velen
hier achten het mogelijk, dat Mikojon
een bezoek van Kroesjtsjef zelf zal
trachten voor te bereiden. Humphrey
had sterk de indruk dat de Russische
premier nog steeds gaarne naar Wash
ington zou komen.
Mikojan, die expert is in de handel
met het buitenland, kan in elk geval ter
camouflage van de hoofdbedoelingen
besprekingen voeren over de uitbreiding
van de handelsbetrekkingen. Daarvoor
is zeker ruimte: het handelsverkeer tus-
Ontwikkeling in Finland
maakte slechte indruk
Dat Dulles overigens terstond bereid
was Mikojan een visum te verlenen,
komt overeen met de voorkeur van de
Amerikaanse staatssecretaris voor on
officiële diplomatieke polsingen boven
met veel tamtam aangekondigde confe
renties. Hoe belangrijk Mikojan ook in
de Sovjet-hierarchie is, toch beschouwt
men hem in Washington in hoofdzaak
Twee pioniers van de KLM, de
vroegere boordwerktuigkundige
M. H. Grosfeld (links) en de
oud-vlieger L. Sillevis (rechts)
werden gisteren in de vergaderzaal
van het civiele dienstgebouw van de
KLM op Schiphol door de presi
dent-directeurde heer I. A. Aler
gehuldigd. Gisteren was het precies
25 jaar geleden dat „De Pelikaan"
van Schiphol vertrok. Voor de his
torisch geworden recordvlucht naar
Batavia. Grosfeld is de enige van
de bemanning van vier, die nog in
leven is. Boon Sillevis vloog in die
dagen de normale lijnmachine. On
derweg had hij de post overge
nomen van de Panderjager, die een
snelle vlucht zou maken, doch in
Italië strandde. De Pelikaan
haalde Sillevis in Johdpur (India)
sen Amerika en de Sovjet-Unie bete
kent vrijwel niets.
In 1957 exporteerde Rusland voor
Z% miljoen dollar naar Amerika, terwijl
het zelf voor 16Vz miljoen dollar uit de
Verenigde Staten importeerde. Op dit
moment zijn de Amerikaanse autoritei
ten er echter meer dan ooit van door
drongen, dat de Sovjet-Unie de handel
gebruikt als een politiek wapen. De
economische druk op Finland bijvoor
beeld heeft hier diepe indruk gemaakt.
Daarom zal het voor Mikojan niet bij
zonder gemakkelijk zijn op dit terrein
succes te behalen.
Op de Glienick-brug te Potsdam,
welke de grens vormt tussen Oost
en West in Duitslandis een grote
kerstboom geplaatst, waarvan het
licht uitstraalt aan beide zijden van
het IJzeren Gordijn
Luxemburg spoedig
naar de stembus
Regeringscrisis opgelost
(Van onze Brusselse correspondent)
In Luxemburg werd de regeringscrisis
gisteren opgelost door de beslissing van
de drie partijen, katholieken, liberalen
en socialisten, om per 1 februari a.s.
nieuwe verkiezingen te organiseren. De
aftredende katholieke premier, prof.
Pierre Friedcn, die door Groothertogin
Charlotte met een informatie-opdracht
was belast, heeft deze opdracht gisteren
aan het staatshoofd teruggegeven. Het
besluit is echter nog niet in het „Me
morial" of de Luxemburgse Staatscou
rant gepubliceerd.
Men weet, dat de regeringscrisis
voornamelijk door de liberale oppositie
werd geprovoceerd, als protest tegen het
feit, dat de socialistische minister van
Justitie en van Openbare Werken, de
heer Bodson, een bekende figuur bij de
Benelux-conferenties, verzuimd had het
dossier van een aannemer van openbare
werken, die gepoogd had een ambtenaar
om te kopen, bij het gerecht aanhangig
te maken. De liberale partij heeft mee
gedeeld, dat zij haar verkiezingscam
pagne in de eerste plaats zal concen
treren op het zuiveren van staatsdien
sten van alle oneerlijke ambtenaren en
verdachte methodes van het bedrijfs
leven om voordelen van de staat te ver
krijgen. De socialisten beschuldigden de
katholieken ervan, dat zij in de nu ne
genjarige katholiek-socialistische rege
ringscoalitie steeds de sociaal-vooruit
strevende plannen van de socialistische
ministers hebben geremd of op de lange
baan hebben doen schuiven. Over het
sociaal beleid van deze door de katho
lieken geleide regering gaan wij een
boekje opendoen, aldus verklaarde gis
teren de heer Fohrman, leider van de
socialistische Kamerfractie.
In het zo rustige Groothertogdom
Luxemburg zijn de gemoederen dus
thans wel erg roerig en men vraagt zich
af of het na de verkiezingen wel mo
gelijk zal zijn om de traditionele ka
tholiek-socialistische regeringscoalitie
opnieuw van wal te doen steken, temeer
omdat een aantal katholieke Kamer
leden er de oorzaak van is, dat de so
cialistische minister Bodson door de
Kamer werd afgekeurd.
Tot verkiezingen op 11 maart
(Van onze parlementaire
redacteur)
Vandaag heeft de kabinets
informateur prof. dr. L. J. M. Beel
aan de Koningin eindrapport uit
gebracht over de mogelijkheden
de kabinetscrisis op te lossen. De
conclusie is, dat de vijf socialis
tische ministers hun ontslag krij
gen en dat de negen andere minis
ters als rompkabinet aanblijven tot
de vervroegde verkiezingen op
woensdag 11 maart. Mede op aan
drang van de fractieleiders Romme
(KVP), Tilanus (CHU) en Bruins
Slot (AR) is het rompkabinet
voornemens zich niet demissionair
(aftredend) te verklaren, maar
gedurende drie maanden de oppo
sitie van de P. v. d. A. te trotseren.
Het zal bijvoorbeeld ook de begrotin
gen van Defensie en van Nieuw-Guinea
in de Kamer behandelen, hetgeen een
demissionair kabinet niet zou doen.
De ministerraad in zijn oude samen
stelling is vanocthend voor het laatst
bijeen geweest in de Treves-zaal op het
Binnenhof te Den Haag, onder leiding
van dr. Drees. Alleen minister Luns was
afwezig, omdat hij zich in Parijs nog
niet had kunnen vrijmaken. De socia
listische ministers verklaarden na af
loop van de ministerraad, dat het voor
hen de laatste keer was geweest.
De niet-socialistische ministers zou
den vanmiddag weer bijeenkomen voor
nadere besprekingen. Dit rompkabinet
zal waarschijnlijk worden aangevuld tot
een volwaardig „rechts" kabinet.
Informateur prof. Beel zou vanmid
dag om halfdrie aan de Koningin het
eindrapport uitbrengen.
Niet bereid
In de vergadering van de niet-socia-
listische ministers met de fractieleiders
Romme, Tilanus en Bruins Slot, is er
wei gesproken over de wens van prof.
Beel maandag as. in de Tweede Kamer
niet over de vennootschapsbelasting en
vermogensbelasting te stemmen. De
fractieleiders waren echter niet bereid
door de 'knieën te gaan en daardoor de
heer Burger (P. v. d. A.) te laten lachen
omdat deze, in overeenstemming met
minister Hofstra, alleen de omzetbelas
ting en benzinebelasting wilde verlen
gen.
Er komt dus tijdelijk, voor de drie
maanden tussen het besluit tot Kamer
ontbinding en de vervroegde verkiezin
gen, een normaal „rechts" kabinet,
steunend op KVP, CHU en AR, dat
moedig de handschoen opneemt tegen
de te verwachten felle oppositie van de
P. v. d. A.
KATWIJKSE VLIEGER
VERLIET STRAALJAGER
Om ongeveer tien over elf vanoch
tend heeft de 24-jarige ongehuwde ser
geant-vlieger C. M. Schalke, uit Kat
wijk aan Zee, als bestuurder van een
Meteor 8" straaljager van de vliegba
sis Leeuwarden van de Koninklijke
Luchtmacht, op achttien kilometer ten
noorden van de basis zijn toestel moe
ten verlaten. De jonge Katwijker is be
houden per parachute neergekomen bij
Hallum.
De piloot vloog met zijn toestel op
ruim zesduizend meter hoogte juist
vorodat hij zou landen, toen er vermoe
delijk een motorstoring optrad. De be
stuurder achtte het raadzaam het vlieg
tuig per schietsteol te verlaten.
Het toestel is, voor zover thans be
kend, in een weiland terechtgekomen.
Of er schade is aangericht was heden
middag nog niet bekend.
Kleine meerderheid
De rechtse partijen verwachten, dat
zij door deze positieve houding stem
men zullen terugwinnen van de WD,
De KVP met 49 zetels, AR met 15 zetels
en de CHU met 13 zetels, moeten in de
Tweede Kamer van 150 leden steunen
op een meerderheid van 77 zetels. Bij
afwezigheid van leden is extra steun
van WD en SGP dus welkom, maar er
is geen enkele binding met de WD en
geen enkele afspraak gemaakt.
Gistermorgen heeft prof. Beel eerst
een 'bezoek gebracht aan dr. Drees en
daarna in „Het Torentje" op het Bin
nenhof vergaderd met de niet-socialis-
tische ministers, die vervolgens (zonder
prof. Beel) een conferentie hadden met
de fractieleiders Romme, Tilanus en
Bruins Slot.
Omstreeks 3 uur gistermiddag verlie
ten de fractieleiders de bijeenkomst,
waarna de niet-socialistösche ministers
alleen in conferentie achterbleven.
Na inmiddels weer een bezoek te
hebben gebracht aan de Koningin in
Huis ten Bosch en vervolgens bij dr.
Drees, verscheen prof. Beel te 4 uur
weer bij de niet-socialistische ministers
(het rompkabinet), waarna hij in het
kabinet der Koningin aan de Korte
Vijverberg in Den Haag telefonisch de
Koningin in So est dijk van het laatste
nieuws op de hoogte bracht.
De Koningin moest gisteravond aan
wezig zijn op de verjaardag van de
moeder van Prins Bernhard tn Kasteel
Warm el o in Diepenheim, zodat prof.
Beel zijn schriftelijk eindrapport, dat
hij gisteravond moest opstellen, van
daag pas heeft uitgebracht.
Von Brentano vraagt
intrekking ultimatum
Ovatie in W.E.U. voor de
Westduitse minister
De Westduitse minister van Buiten
landse Zaken Heinrich von Brentano
heeft gisteren in Parijs een beroep ge
daan op Sovjet-Rusland om zijn ulti
matum inzake Berlijn in te trekken en
voor vredes-onderhandelingen over
Duitsland aan de conferentie-tafel te
gaan zitten. De Westeuropese Unie
bracht Von Brentano staande een ova
tie. toen deze zijn verklaring, die 12 mi
nuten duurde, had beëindigd.
Het parlement van 89 leden, o.w. zich
parlementsleden bevinden van Engeland,
Frankrijk, West-Duitsland, Italië en de
landen van de Benelux keurde met al
gemene stemmen een motie goed, die de
houding van de regering van Bonn ten
volle steunt en het ultimatum van Sov
jet-Rusland aan de kaak stelt.
Von Brentano zei, dat iedereen goed
diende te beseffen, dat Berlijn het niet
als vrije stad zou overleven in een com
munistische zee, wanneer het eenmaal
van het Westen zou zijn afgesneden.
Wij kunnen de mensen van Berlijn en
ook de 17 miljoen Duitsers, die in de
Oostzone van Duitsland leven, niet in
de steek laten. Wij moeten hen ervan
overtuigen, dat wij onze verplichtingen
gestand doen.
De Assemblee luisterde in grote stilte
naar het dringende beroep van Von
Brentano. De voorzitter van het parle
ment, Sir James Hutchinson, stelde Von
Brentano aan de Assemblee voor als
„een van onze grote vrienden".
Von Brentano legde nadruk op de
„volledige overeenstemming", die zondag
door de Westerse Grote Vier (nl. hun
ministers van Buitenlandse Zaken) en
hemzelf bereikt was.
Hij zei verder, dat West-Duitsland be
reid was tot onderhandelen over de hele
Duitse kwestie, over de Europese veilig
heid en over de ontwapening in heel de
wereld.
Hij verklaarde verder ook, dat Duits
land graag het zijne bij zou dragen om
het geschil over de vrijhandelszone te
verzachten.
