KRACHTIG WESTELIJK „NEEN"
OP ULTIMATUM OVER BERLIJN
Gaat mr. A. A. Struycken
rompkabinet formeren?
WEERBERICHT
Ieder tegenvoorstel achterwege gelaten omdat
vrije wereld zich
Koerswijziging van Adenauer?
niet wil laten bedreigen
MAO TSE-TOENG ZOU ALS
STAATSHOOFD AFTREDEN
P. v. d. A.-fractie verlaat Kamer
97ste jaargang
MAANDAG 15 DECEMBER 1958
No. 29621
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur: J. W Henny
Hoofdredacteur: J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f7.50 per kwartaal; f.2.55 per maand; f. 0.59 per week
Witte Singel 1, Lelden - Giro no 57055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie 21507
(Van onze correspondent in Parijs)
De ministers van Buitenlandse Zaken van Amerika, Engeland,
Frankrijk en West-Duitsland hebben gisteren in Parijs in een gemeen
schappelijk communiqué in krachtige termen bekend gemaakt geen
enkele wijziging te zullen gedogen in het huidige statuut van Berlijn.
Met deze verklaring, waarvoor de Westduitse minister Von Brentano
en de burgemeester van West-Berlijn, dr. Willy Brandt, als adviseurs
tevoren waren gehoord, hebben de Westelijke Grote Drie een bijzon
der duidelijk „neen" doen horen op de ultimatieve aanspraken, die
vervat waren in de nota van 10 november j.l. van de Russische
premier Kroesjtsjef, waaruit een nieuwe en ernstige crisis rond de
voormalige hoofdstad van het voormalige Reich was voortgevloeid.
sio de Grote Drie hun akkoord hebben
gevonden. Er wordt wel beweerd, dat
Engeland en West-Duitsland een we
derzijds comprómis hebben bereikt. De
solidariteit van Londen zou namelijk
door Bonn zijn betaald met de bereid
verklaring de Engelse vrijhandelszone
in het vervolg te zullen steunen. Of deze
beweringen inderdaad door de feiten
zullen wordenondersteund, zal mis
schien vandaag al wel blijken, bij het
OEES-overleg in het Chateau de la
Muette, dat over die vrijhandelszone
handelt. Het zijn dus nog maar voor
postgevechten die gisteren zijn geleverd
en een enigszins betrouwbaar overzicht
der wederzijdse diplomatieke stellingen
zal men pas geleidelijk aan in de eerst
volgende dagen kunnen verkrijgen.
Vele congressen in
Franse hoofdstad
In Parijse diplomatieke kringen
heelt het intussen enige verwonde
ring en zelfs ongerustheid gehaard
dat het antivoord der drie zo nega
tief is uitgevallen. Ofschoon de
socialistische burgemeester Willy
Brandt er wel op zou hebben aange-
gedrongen, hebben de ministers
ieder tegenvoorstel achterwege gela
ten om het Kremlin duidelijk te
doen gevoelen, dat het Westen zich
niet door dreigementen tot onder
handelen wenste te laten brengen
Overigens zal het standpunt van de
Grote Drie nog deze week door de
overige Atlantische mogendheden -
twaalf in getal - bekrachtigd moe
ten worden, en het is niet geheel
onmogelijk, dat er dan nog stem
men zullen opgaan om de deur voo
het overleg met Moskou toch nog op
een kier te laten.
De samenkomst van gisteren in de
Beauvais-zaal van het Franse ministerie
van Buitenlandse Zaken aan de Quai
d'Orsay heeft een reeks van diplomatie
ke ontmoetingen ingeluid, waarbij ne
gentien landen met dozijnen ministers
en honderden deskundigen, een dui
zendtal koppen in totaal, betrokken zul
len zijn.
Vanmorgen om tien uur hebben de
delegaties en hun ministeriële leiders
zich al in twee groepen verdeeld. In het
Chateau de la Muette vergaderde de
Europese Organisatie voor Economische
Samenwerking (OEES) om nogmaals
een manmoedige poging te ondernemen
een brug tussen Klein- en Groot-Euro
pa te slaan en de belangrijke verschil
len tussen de Engelse vrijhandelszone en
de Euromarkt der zes te overbruggen
In het nieuwe Unesco-paleis staken ge
lijktijdig de leden van de Raad van
Europa de excellente koppen bijeen.
Om drie uur vanmiddag kwamen ver
volgens in het Palais dTèma de West-
europese Unie - Engeland, Frankrijk,
West-Duitsland, Italië en de Benelux -
tezamen en nog wat later ontving gene
raal De Gaulle achtereenvolgens de
Amerikaanse staatssecretaris John Fos
ter Dulles, die, nauwelijks hersteld van
een operatie, dapper aan deze zware
week begonnen is, en de Italiaanse pre
mier Fanfani. Morgen begint, als ge
zegd, het traditionele halfjaarlijkse drie
daagse beraad van de Noordatlantische
Verdragsorganisatie (NAVO).
Verschillende opvattingen
Macmillan en Adenauer
In diplomatieke kringen in Parijs
heeft men de indruk, dat het inleiden
de gesprek der Grote Drie plus West-
Duitsland van gisteren minder gunstig
is uitgepakt dan men tevoren had ge
hoopt. Er was tevoren veel afgesproken
over een subtiele strategie, die in Lon
den zou zijn ontworpen. Terwijl Enge
land zich niet geheel afkerig scheen te
tonen van een „flirtation" met Moskou
en West-Duitsland het Kremlin zonder
meer nul op het request wilde geven, be
sloten de ministers gisteren die laatste
weg in te slaan. Het beraad van giste
ren, dat drie uur heeft geduurd, voltrok
zich in de grootste discretie en men
weet momenteel nog niet op welke ba-
DODELIJKE VAL BIJ TURNEN
(Van onze correspondent)
Tijdens gymnastiekoefeningen in de
zaal aan de Rembrandstraat te Mon
ster door de vereniging DOS, viel een
14-jarig meisje uit de ringen Het kwam
zo ongelukkig terecht, dat het een sche-
delbasisfractuur kreeg. Een kwartier la
ter is het meisje aan de gevolgen over
leden.
Zwaar bewolkt
De Bilt verwacht tot morgenavond:
Zwaarbewolkt met af en toe enige
regen. Overwegend matige wind tussen
oost en zuid. Weinig verandering in
temperatuur.
(Opgemaakt te 11.15 uur).
16 DECEMBER
Zon op: 8.42 uur; onder: 16.29 uur.
Maan op: 12.01 uur; onder: 23.31 uur.
Hoogwater te Katwijk te 7.09 en
19.30 uur.
Laagwater te 2.43 en 15.07 uur.
Bonn tevreden over
Parijse overleg
Onze correspondent in Bonn telefo
neerde ons hedenochtend:
In de Westduitse hoofdstad toont
men zich tevreden met het resultaat
van het eerste ministeriële overleg te
Parijs over de kwestie-Berlijn (zie elders
op deze pagina) en wel voornamelijk
om de volgende twee punten:
de ministers achten een eenzijdige
Russische opzegging van de viermogend-
hedenovereenkomst nopens Berlijn on
aanvaardbaar;
zij zijn niet van plan Oostduitsers als
vertegenwoordigers van de Russen te
beschouwen bij de controle van West-
Berlijn.
Men meent hier voorts, dat het com
muniqué van de vier ministers zowel
aan Adenauers als aan Macmillans wen
sen tegemoet is gekomen. Waar Aden
auer stond op een scherpe afwijzing van
het Russische ultimatum van zes maan
den voor Berlijn, zou de Britse premier
geneigd zijn geweest met de Russen te
gaan praten over de gehele Duitse
kwestie. Uit zaterdag te Bonn bekend
gemaakte mededelingen van Adenauers
partij, de CDU, en de SPD, de socialis
tische oppositie, zou blijken, dat thans
ook de Bondskanselier zijn koers enigs
zins gewijzigd heeft. Adenauer had
vrijdag een onderhoud met de Westber-
lijnse burgemeester Brandt, waarover
laatstgenoemde zei dat zij beiden het
eens waren over wat er te Parijs gebeu
ren moest. Zaterdag verkondigde de
SPD ook namens Brandt, dat het Wes
ten zich bereid moest verklaren met de
de Sovjet-Unie te onderhandelen ovei
het Duitse eenheidsprobleem. Het Ber-
lijnse CDU-lid Gradl verklaarde het af
gelopen weekeinde eveneens, dat het
niet alleen om Berlijn maar om geheel
West-Duitsland gaat. Men concludeert
hieruit nu dat de CDU (en dus Aden
auer) teruggekomen is van haar stand
punt, dat er met de Russen alleen maar
te praten zou zijn over Berlijn en dat
het Berlijnse vraagstuk niet mocht wor
den verbonden met de Duitse eenheids
kwestie, het vredesverdrag voor Duits
land etc. Men meent thans, cjat de CDU,
hoewel zij de Russische voorstellen no
pens Berlijn uiteraard afwijst, deze toch
zou willen beschouwen als aanleiding
om over het gehele Duitse probleem te
gaan onderhandelen met de Sovjet-Unie.
Vervanging cloor Tsjoe Teh Oorsaak is
ontevredenheid over het commune-systeem
Volgens een hooggeplaatste functionaris van de nationalistisch-Chinese inlich
tingendienst heeft het centrale comité van de Chinese communisten Mao Tse-
toeng uitgestoten en als staatshoofd vervangen door maarschalk Tsjoe Teh. De
reden voor deze zuivering zou zijn de ontevredenheid onder het volk over de
instelling van het commune-systeem en over het uitblijven van de verovering
van Quemoy.
De thans 65-jarige Mao, die sinds 1945 zijn huidige functie bekleedt, zou aan
blijven als voorzitter van de communistische partij. Naar in nationalistische
kringen verluidt zou vandaag worden bekendgemaakt dat Mao Tse-toeng zich
niet herkiesbaar stelt als voorzitter van het Volkscongres.
Maarschalk Tsjoe Teh thans 72 jaar oud was in de jaren '30 opperbevel
hebber van de communistische legers. Als commandant van het achtste routeleger
bevocht hij samen met Tsjang Kai-sjek de Japanners. Tsjoe Teh, afkomstig uit
een welvarende familie, is vice-voorzitter van het Nationale Volkscongres geweest.
Alleen Rood-China heeft
belang bij een atoom-oorlog
In geval van een wereldoorlog zullen
West-Europa en Engeland in één dag
tijds vernietigd zijn; de tweede dag van
een wereldconflict zou het einde van de
Ver. Staten brengen, doch ook de Sov
jet-Unie zou ernstig van Amerikaanse
represailles te lijden hebben", aldus
heeft de Scvjetrussische premier Kroesjt
sjef in een recent gesprek aan mevr.
Roosevelt medegedeeld zoals zij gister
avond in Boston verklaarde. Volgens
mevr. Roosevelt zou communistisch-
China als enige mogendheid een nieuwe
wereldoorlog overleven. Dit is dan ook
het enige land dat eventueel belang bij
een atoomoorlog zou hebben, meent zij.
Mevrouw Roosevelt voegde hier nog
aan toe, dat communistisch-China wel
licht probeert een derde wereldoorlog te
ontketenen, door de Nationalisten via
Quemoy en Matsoe te prikkelen tot een
aanval op het communistische vaste
land, waardoor de Ver. Staten in het
conflict betrokken zouden raken.
Eoka zegt bestand op
De Grieks-Cyprische verzetsbeweging,
Eoka, heeft rasteren het bestand van
drie weken opgezegd. In pamfletten, die
tijdens een kerkdienst in Nicosia boven
de hoofden der gelovigen werden uitge
worpen vanaf een galerij, verklaarde de
organisatie, dat „een nieuwe fase van
de strijd op Cyprus zal beginnen met
als leuze: „Wij zullen strijden tot het
bittere einde". Het Britse deelgenoot
schapsplan voor Cyprus verwerkt de
Eoka als een „schandelijke Brits-Ame
rikaans-Turkse collaboratie".
Het bestand was drie weken geleden
afgekondigd om een rustige atmosfeer
te scheppen met het oog op het debat
over Cyprus in de Ver. Naties. Als eerste
gewelddaden vallen te melden: een bom
aanslag op een militaire auto, het dood
schieten van een Griekse Cyprioot en
het beschieten van een Britse auto.
Britse militairen moesten zondag traan
gas gebruiken toen zjj door vrouwen en
kinderen met stenen werden bekogeld.
De crisis in de politiek
P. v. d. A. siet voordeel in de oppositie
Dit nummer bestaat uit 13 pagina's.
Vier Belgische speleologen hebben
in de omgeving van Hampteau en
Hotton aan de Ourthe. niet ver
van La Rochenieuwe grotten ont
dekt, die tot de meest uitgebreide
en mooiste van België zouden be
horen. Zij omvatten drie zalen.
waarvan er een een hoogte van 50
meter heeft. De bijgaande foto kan
slechts in beperkte mate de dui
zendjarige schoonheid in beeld
brengen, welke in het licht van de
zaklampen zichtbaar is geworden.
Uit het feit, dat H. M. de Koningin
zaterdagmiddag als laatste voor een
conferentie in Huis ten Bosch heeft
ontvangen mr. A. A. M Struycken,
minister van Binnenlandse Zaken.
Bezitsvorming en Publiekrechtelijke
Bedrijfsorganisatie en tevens vice-
premier in het nu demissionaire ka
binet, meent men in politieke krin
gen te kunnen afleiden, dat de
landsvrouwe de oplossing van de
crisis zoekt in de richting van een
rompkabinet. Dit zou dus een kabi
net zijn, waarin de huidige minis
ters zitting hebben en dat eventueel
zou kunnen worden aangevuld met
andere ministers uit de partijen op
confessionele basis. Het rompkabi
net zou dan de lopende zaken kun
nen afdoen en vervroegde verkiezin
gen bijv. in maart a.s. kunnen voor
bereiden.
Er zijn politici, die zich afvragen of
een rompkabinet, dat zou aansturen op
vervroegde verkiezingen niet in strijd is
met de tradities van het staatsrecht.
Vooral in de kring van de P. v. d. A.
is van mening, dat bij de stemming in
de Kamer, dat een voldoende meerder
heid aanwezig is (88 tegen 55 stemmen)
als basis voor een nieuw kabinet. Er zou
dus in de Kamer een debat volgen,
waarin de P. v. d. A. zou protesteren
tegen de voordracht van de minister
president (Struycken) tot Kamerontbin
ding. Het wachten is op de beslissing
van de Koningin, waarover omstreeks
één uur vanmiddag nog niets bekend
was.
Onze parlementaire redacteur schrijft
verder, dat men zich in het kamp van
de P. v. d. A. op het standpunt stelt,
dat de Kamermeerderheid, die het ka-
binet-Drees ten val heeft gebracht, nu
maar moet zorgen voor een nieuw ka
binet tot midden 1960. Inmiddels kan
de P. v. d. A. dan zonder regerings
verantwoordelijkheid te dragen voor on
aangename maatregelen oppositie
voeren om te trachten de dit jaar ver
loren aanhang terug te winnen. Voor
de K.VP. is dat een onaangenaam
vooruitzicht. Daarom wil zij (evenals de
V.V.D. om andere redenen) vervroegde
verkiezingen. De kabinetscrisis is een
puur politiek spel, dat maar betrekkelijk
in verband staat met de verlenging van
de tijdelijke belastingverhogingen.
Tot de tanden gewapend
NationalistischChinese kikvors
mannen oefenen dag en nacht op
de stranden van de Kinmen-eilan-
den.
aanhang wil de socialistische partij te
rugwinnen door ook in de oppositie te
gaan.
Ondergrond
Dubbel spel
De bestedingsbeperking heeft de P. v.
d. A. bij de jongste verkiezingen ver
lies doen lijden. De P. v. d. A. verweet
de andere partijen, die in het kabinet
vertegenwoordigd waren, dubbel spel.
Zij wilden invloed hebben in de rege
ring, zo werd betoogd, maar door de be
stedingsbeperking te kritiseren en er op
te beknibbelen, voerden zij tevens oppo
sitie tegen de meest op de voorgrond
tredende socialistische ministers, de he
ren Hofstra en Drees.
Daarom heeft de P. v. d. A.-fractie in
de Tweede Kamer zich op 30 oktober jl.
los gemaakt van het regeringsprogram
om niet langer verantwoordelijk te zijn
voor de daden van het kabinet-Drees en
evenals de andere partijen ook oppositie
te kunnen voeren. Het is deze zomer ge
bleken, dat de enige oppositiepartij, de
V.V.D., vele duizenden stemmen heeft tengevolge Kamerontbinding
gewonnen van de P. v. d. A. en die vroegde verkiezingen de enige uitweg zijn.
Dat is, los van belastingkwesties en
vervreemding van landbouwgronden, de
ondergrond van de crisis in de binnen
landse politiek. In deze omstandighe
den neemt nu uiteraard de P. v. d. A.
het standpunt in dat degenen, die onder
aanvoering van prof. Romme (K.VP.)
de kabinetscrisis formeel hebben doen
uitbreken, de zaak maar verder moeten
opknappen tot midden 1960.
Het is echter begrijpelijk, dat de
V.V.D., die oppositiepartij is en de winst
bij de jongste verkiezingen tenslotte ook
wil zien in de vorm van meer Kamer
zetels, niet wenst deel te nemen aan
een kabinet van korte duur zonder daar
in haar vergrote aanhang onder de kie
zers tot gelding te kunnen brengen, met
bovendien het risico dat K.VP. en P. v.
d. A. elkaar in 1960 toch weer zouden
vinden, want prof. Romme blijft voor
stander van samenwerking met P. v. d.
A., zij het niet tot elke prijs. De P. v.
d. A. moet inbinden. Prof. Romme wil
de lug niet krommen onder de knoet
van de P.v.d. A. (maar ook niet onder
de zweep van de V.VJD.).
Het vooruitzicht van ruim een jaar
lang regeren met de P. v. d. A. in de
oppositie, lokt prof. Romme echter niet
aan. En als de V.V.D. ook in de oppo
sitie bluft, voelen K.V.P., A.R. en C.H.U.
zich helemaal niet gerust op het resul
taat van verkiezingen in 1960. Daarom
wil de K.V.P. vervroegde verkiezingen.
Er zou via weer langdurige onderhan
delingen over een rechts kabinet (K.V.P,.
A.R., C.H.U.) en andere mogelijkheden,
moeten worden aangetoond, dat evenals
in 1956 de vorming van een kabinet
zonder socialistische ministers of op een
andere basis niet mogelijk is en dat dien-
ver-
Situatie zonder precedent
(Van onze parlementaire redacteur)
Overeenkomstig het verzoek van mi
nister Hofstra is de Tweede Kamer van
middag bijeen gekomen voor de behan
deling van de verlenging van de tijde
lijk verhoogde omzetbelasting en benzi
ne belasting (indirecte belastingen). De
verlenging van de vennootschapsbelas
ting en de vermogensbelasting (direc
te belastingen) heeft minister Hofstra
niet willen verdedigen in de Ka
mer, omdat daarover zonder bezwaar
later kan worden beslist, met terugwer
kende kracht van 1 januari 1959 af.
Voorzitter Kortenhorst was echter van
mening, dat ook de vennootschapsbe
lasting en de vermogensbelasting moe
ten worden behandeld, vanwege de on
derlinge samenhang van de verlenging
van alle tijdelijk verhoogde belastingen
Over dit voorstel van de voorzitter
was de heer Burger (PvdA) verwonderd
Hij wenste behandeling van de belas-
tingontwerpen overeenkomstig het ver
zoek van de regering.
De voorzitter vond zijn voorstel niet
zonderling. De Kamer kan besluiten wat
zij wil.
Minister Hofstra had de voorzitter
medegedeeld, dat hjj niet in de Kamer
zou verschijnen als het voorstel van de
voorzitter zou worden aangenomen,
maar wel als de behandeling beperkt
blijft tot de indirecte belastingen.
Mr. Burger verklaarde, dat als de mi
nister niet komt, de PvdA-fractie ook
niet aanwezig zal zijn.
De vaste commissie voor de financiën
uit de Kamer wilde eerst over het voor
stel van de voorzitter onderling confere
ren. Daarvoor werd de vergadering van
de Tweede Kamer geschorst.
Na heropening van de vergadering
deelde de heer Lucas (KVP) mee, dat
de meerderheid van de vaste commissie
voor de Financiën achter het voorstel
van de voorzitter staat om ook de direc
te belastingen in openbare behandeling
te brengen. Met uitzondering van één
lid (van de CPN) heeft de commissie
geen behoefte aan discussie.
De heer Burger (PvdA) vroeg wat er
gebeurt, als dat lid vragen wil stellen
aan de minister.
Daarop kon de heer Lucas niet ant
woorden.
De heer Bakker (CPN) verklaarde dat
er dan een nieuwe situatie ontstaat. Ook
de heer Gortzak (communist) deelde
mee, dat hij vragen aan de minister zou
willen stellen..
Het zou een historische dag zijn, zei
de voorzitter, want het is nooit eerder
voorgekomen, dat wetsontwerpen wor
den aangenomen zonder dat eer minis
ter deze verdedigt.
Het voorstel van de voorzitter werd
aangenomen met 71 tegen 44 stemmen.
Tegen stemden PvdA en de communis
ten. Hierna stelde de voorzitter de be-
lastingontwerpen aan de orde. De leden
van de PvdA verlieten daarop onmid-
delijk de vergadering. Vele socialisten
bleven nog even achter het gordijn
staan om te horen wat er verder zou
gebeuren. De communisten vroegen
hoofdelijke stemming over de belasting-
ontwerpen.
Morgen nieuwe zitting
Het eerste wetsontwerp werd met 70
tegen 3 stemmen aangenomen. Aange
zien het vereiste aantal leden, de helft
plus een, dus 76, niet aanwezig bleek te
zijn, was er geen rechtsgeldig besluit ge
vallen. Omdat het vereiste aantal leden
op de vergadering niet meer aanwezig
was, sloot voorzitter Kortenhorst de ver
gadering onder mededeling dat hij voor
nemens is dinsdagmiddag een uur de
vergadering opnieuw bijeen te roepen
om wederom over de wetsontwerpen te
stemmen.
De niet-socialistische partijen kunnen
ten hoogste 78 stemmen bijeen brengen.
