VIERDE MAANSCHOT VAN V.S.
HEEFT KANS VAN SLAGEN
eerste erasmusprijs voor
president van oostenrijk
de gaulle in de sahara
voor bezoek oliewinning
juno is iets
te langzaam
WEERBERICHT
Fa. D. KRET Zn.
Heeft Von Braun ivéér succes
Juno II vanochtend kivart voor
zeven Ned. tijd gelanceerd
97ste jaargang
ZATERDAG 6 DECEMBER 1958
No. 29614
LEIDSCH m DAGBLAD
Directeur: J. w Hcnny DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN witt0 stogel l>Lelden - Glr0 no 67055
Hoofdredacteur: J. Brouwer f.7.50 per kwartaal; f.2.55 per maand; f.0.59 per week Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie 21507
LOODGIETERSBEDRIJF EN
SANITAIRE INSTALLATIES
Hoge Rijndijk 71 - Leider.
Telefoon 20023—24350
Voor Europese culturele integratie
De uitreiking saterdag in Milaan
Prins Bernhard zal volgende
week zaterdagmiddag in de aula
van de universiteit van Milaan, als
regent van de stichting „Praemium
Erasmianum" voor de eerste maal
„De Erasmusprijs" uitreiken. Het
is dr. A. Scharf, de president van
Oostenrijk, als de representant
van het Oostenrijkse volk, die met
deze prijs voor 1958, groot
f 100.000.— is begiftigd.
Jaarlijks worden een of meer geld
prijzen uitgereikt, als onderscheiding
voor personen of instellingen, werkzaam
op cultureel, sociaal, of sociaal-weten-
schappelijk terrein, die een bijzonder
belangrijke bijdrage hebben geleverd tot
de geestelijke eenheiu of tot de eenwor
ding van Europa of die door hun werk
deze eenheid of eenwording hebben ge
manifesteerd
De plechtige uitreiking van deze
door het gehele Nederlandse volk als
resultaat ener bijzondere actie bijeen
gebrachte prijs geschiedt op de voor
laatste dag van de conferentie in Milaan
van de Fondation Europeenne de la
Culture Prins Bernhard is voorzitter
van het college van gouverneurs van
deze organisatie. In deze kwaliteit en
die van regent van het Prins Bernhard-
fonds is hij „stichter" van „Praemium
Erasmianum".
Doordat dr. Scharf verhinderd is op
de vastgestelde dag de prijs persoonlijk
in ontvangst te nemen, zal deze worden
overhandigd aan ir. L. Figl, minister
van Buitenlandse Zaken van Oostenrijk.
Voorbeeld
Het bestuur der stichting met aan
het hoofd dr. P. Rijkens, voorzitter, de
heer J. Henrick Mulder, secretaris, prof
mr dr. G. M. Verrijn Stuart, penning
meester heeft de door Prins Bern
hard aanvaarde gronden waarop aan dr.
Scharf de prijs is verleend als volgt ge
formuleerd
„Oostenrijk werd tot een voorbeeld
van cultureel herstel, van Europese
moed, van Europees élan, van Euro
pese gezindheid en vertrouwen".
„In plaats van zich in een begrijpe
lijke nostalgie voor het schitterend ver
leden te koesteren, in plaats ook van te
volstaan met een begrijpelijk zich be
perken tot de taken van herstel van
het primaire leven zonder meer, heeft
Oostenrijk zijn schitterende, voor Europa
onvervangbare culturele erfenis ondanks
de zeer grote, hiervoor noodzakelijke
offers niet alleen blijmoedig aanvaard,
maar zich vastberaden getoond deze
Europese waarde door te dragen in de
toekomst, te vernieuwen en in te bou
wen in het Europees geheel".
Nieuw fundament
Zeer belangrijke cultuurmonumenten
uit het verleden in hun oude luister her
steld, het muziekleven staat weer op
het oude wereldberoemde peil; de beel
dende kunsten worden krachtig bevor
derd; aan het internationale culturele
verkeer neemt Oostenrijk vooral ook
door Wenen en Salzburg weer met glans
deel. Een zeer breed opgezet program
ma van sociale cultuurspreiding en cul
turele vorming vooral van de jeugd is
waarborg, dat niet alleen de Europese
cultuur behouden blijft, maar dat daar
voor een nieuw en hecht fundament
wordt gelegd.
Is het brandend houden van deze
culturele lamp in Europa al een zaak
van eminente waarde op zichzelf,
wellicht nog belangrijker is het, dat
Oostenrijk deze culturele herleving
bewust in het perspectief van Europa
heeft gesteld; talrijk zjjn de initiatie
ven voor de bevordering van de Euro
pese culturele integratie. Door dit
alles is Oostenrijk met zijn hoofdstad
Wenen tot een lichtend voorbeeld ge
worden van een positieve geestelijke
instelling, van moed. van kracht tot
daden, van vertrouwen in Europa.
Prins Bernhard heeft gisteren in
zijn functie van inspecteui-generaal
van de Koninklijke Landmacht in
Hilversum de artillerieprijzen uiige-
reikt. Van links naar rechts kolonel
R. H. Ie Fèvre de Montigny. com-
mandant van de artillerie school te
Breda, generaal majoor J. Th. Win-
helman, inspecteur der artillerie.
Prins Bernhard. en adjudant
M. Stofregen.
Trein uit Boskoop reed door
stootjuk
Om kwart over negen vanmorgen is
de trein uit Boskoop op het station
Gouda door het stootjuk van een kop-
spoor gereden. De trein drong een
meter het perron van Gouda binnen.
Een reiziger werd hierbij gewond.
Ook produktie van aardgas
biedt grote mogelijkheden
De leiders der Franse oliebedrij-
ven, met wie de generaal gisteren
Collectie ten Cate bracht
bijna half miljoen op
De schilderijen uit de collectie van
wijlen de heer Ten Cate hebben op de
veiling van „Sotheby" een totaalbedrag
van 46.030 pond. ruim f. 460.000, opge
bracht.
In totaal gingen 40 schilderijen uit
deze collectie in de Londense veilingzaal
in andere handen over.
Hartelijke begroeting door bevolking
De Franse premier, generaal Charles de Gaulle arriveerde gisteravond per
vliegtuig in Toeggoert, een 17.000 inwoners tellende stad in de Sahara, nadat hij
overdag de Franse oliewinningsbedrijven in dit gebied had bezocht. Toen De
Gaulle Toeggoert binnenreed, werd hij door verscheidene duizenden Algerijnen,
die zich om zijn auto verdrongen, warm begroet. Zij riepen „De Gaulle, De Gaulle"
en „Algérie Fran^aise", toen de generaal in het duister zijn auto verliet om hen de
hand te schudden. Van tijd tot tijd gaf dit aanleiding tot bezorgdheid onder het
gezelschap van De Gaulle, dat het contact met hem in de menigte verloor. Het
officiële programma had pas de dag van vandaag gereserveerd voor „rechtstreeks
contact met de bevolking".
sprak, verzekerden hem dat Frank
rijk binnen vier jaar in staat zal
zijn olie uit te voeren.
De aandacht, die De Gaulle aan de
Franse oliebedrijven in de Sahara
besteedt, wordt algemeen opgevat
als een aanwijzing, dat hij van me
ning is dat Frankrijk zijn moeilijk
heden in Algerije grotendeels op
economisch terrein moet overwin
nen.
Het jaarlijkse bedrag, dat Frank
rijk in de toekomst zal besparen
door het niet langer in harde, bui
tenlandse valuta voor de invoer van
olieprodukten zal behoeven te beta
len, zal gelijk zijn aan het huidige
tekort op de betalingsbalans.
Volgens Franse oliedeskundigen zullen
de olievelden van Hassi Messaoed en
Edjele in 1961 resp. veertien en twaalf
miljoen ton olie per jaar opleveren. In
Gabon zal dan jaarlijks vijf en in
Frankrijk zelf vier miljoen ton olie per
jaar worden gewonnen. Daar Frankrijk
jaarlijks 35 miljoen ton olieprodukten
verbruikt, zal zijn behoefte dan door
deze produktie zijn gedekt.
Volgens deze zelfde deskundigen zal,
wanneer eenmaal het vraagstuk van de
voorstuwing door buisleidingen is opge
lost, jaarlijks 50 miljard kubieke meter
aardgas uit de Sahara naar Frankrijk
kunnen worden overgebracht, hetgeen
gelijk zou staan met het Franse jaar
verbruik van steenkool.
Rekening houdende met de produktie-
kosten, zijn deze Franse reserves aan
olievoorraden in de Sahara groter dan
die van het Midden-Oosten, doch klei
ner dan de voorraden van het Westelijk
halfrond.
Het aardgasproject vergt een kapi
taalsdeelneming van ongeveer een mil
jard gulden; men verwacht, dat dit be
drag door Franse en Algerijnse particu
lieren bijeengebracht zal worden.
Men hoopt van de goedkope elektri
sche energie, die door middel van het
aardgas kan worden verkregen, gebruik
temaken om, voor de eerste maal. staal
bedrijven in Algerije te stichten.
Generaal De Gaulle kreeg een gunsti
ge indruk van de opgestelde plannen,
die in het kader van zijn vijfjarenplan
zullen worden uitgevoerd.
De Franse eerste minister heeft
vóór zijn bezoek aan de Sahara ook
du. inheemse wijken van Bone be
zocht. Toen hij deze betrad, over
handigde de onder-voorzitter van
de mohammedaanse gemeenteraad,
Sjerif Zerroek, hem de traditionele
gift van melk en dadels met de
woorden ,jDeze dadels zijn niet zo
zoet, als onze liefde voor U".
Vraag deskundig advies
aan de juwelier-horloger
GEHEEL AFRIKA
IN GHANA BIJEEN
Gisteren is in de hoofdstad van Gha
na, Accra, een conferentie van alle of
bijna alle Afrikaanse landen (afhanke
lijk en onafhankelijk) geopend, waar 500
afgevaardigden een week lang ove»
Afrikaanse vraagstukken zullen verga
deren. Hieronder is ook een plan tot op
richting vaneen „Pan-Afrikaans geme
nebest van de vrjje onafhankelijke Ver
enigde Staten van Afrika" Voorts zal
men zich bezig houden met bespreking
van niet-gewelddadige middelen tot be
striding van imperialisme en rassendis
criminatie.
Premier Kroesjtsjef, paraat op het
vinkentouw der rode propaganda, prees
het initiatief tot deze conferentie in eeD
boodschap als het „bewijs der groeien
de solidariteit van de Afrikaanse volke
ren in hun strijd tegen het kolonialis
me".
Opklaringen
De Bilt verwacht tot morgenavond:
De komende nacht zullen door uit
straling de temperaturen in het bin
nenland tot een paar graden beneden
het vriespunt kunnen dalen. Overigens
blijven er opklaringen en wordt de kans
op buien gering.
(Opgemaakt te 10 uur).
7 DECEMBER
Zon op: 8.33 uur; onder: 16.30 uur.
Maan op: 4.02 uur; onder: 14.36 uur.
Hoogwater te Katwijk te 12.06 uur.
Laagwater te 7.40 en 20.03 uur.
(8/12 hoogwater te 0.39 en 13.04 uur,
laagwater te 8.48 en 21.07 uur).
Dit nummer bestaat uit 12 pagina'a
en een BUvoegseL
Deze foto uit Khartoem toont
luitenant generaal Ibrahim Abboed.
het nieuwe staatshoofd van de Soe-
dan, de leider van de onlangs uit-\
gevoerde staatsgreep zonder bloed
vergieten, met zijn jongste zoontje
Hatem op de arm.
Gebied van de maan kan morgenmiddag
omstreeks vijf uur worden bereikt
De Juno II is op weg naar dennaan!
Vanochtend om kwart voor zeven Nederlandse tijd werd van Cape
Canaveral in Florida de zestig ton zware viertrapsraket naar de maan
gelanceerd met als neuskegel de Juno, waarin zich ruim zes kg. instru
menten bevinden. De lancering geschiedde, na de mislukte maan-
schoten van de luchtmacht, nu voor het eerst door het Amerikaanse
leger onder leiding van de raket-tovenaar Wernher von Braun.
Vier minuten na de start begon men de radiosignalen van de Juno
op te vangen. Korte tijd later werd officieel medegedeeld, dat alle
vier de trappen van de raket perfect hebben gefunctioneerd, zodat nu
dus verder uit de baan van de „vrije val" door de ruimte moet worden
opgemaakt, of de Juno het doelgebied, de maan, zal bereiken. Dat kan
morgenmiddag omstreeks vijf uur Nederlandse tijd het geval zijn. Er
is echter een kleine afwijking van de voorgenomen baan geconstateerd,
n.l. een fractie van een graad.
De kans dat de maan wordt getroffen is klein. Waarschijnlijk zal de Juno de
maan passeren en tot eerste „kunstplaneet" worden bevorderd die in een baan
om de zon gaat lopen. Met het oog op de mogelijkheid dat de maan getroffen
wordt, is de met een laagje goud overdekte Juno voor de lancering geheel
ontsmet en met chirurgische steriliteitszorgen in de raket geplaatst. Men moet
namelijk voorkomen dat levenskiemen op de maan worden geïmporteerd. wil men
later kunnen nagaan of er oorspronkelijk op de maan sporen van leven voorkwamen.
Succes betekent voorsprong op de Russen
Tweede grote prestatie van
Amerikaanse leger
Amerika hoopt vurig, dat Von Braun
en zijn mannen het prestige weer zullen
redden door voor een ruimte-succes te
zorgen na de volledige en gedeeltelijke
mislukkingen van de laatste maanden.
Begin oktober en begin november vorig
jaar lanceerden de Russen hun opzien
barende eerste Spoetniks, waarna de
Amerikaanse marine het met de Van
guard ging proberen. Dat werd echter
een grootscheeps fiasco.
Von Braun, werkzaam voor het Ame
rikaanse leger, slaagde er tenslotte na
koortsachtig werken in, op 31 Januari
1958 de eerste Amerikaanse kunstmaan,
de Explorer in haar baan te krijgen. Er
volgden kleinere kunstmaantjes en de
grote derde Spoetnik, maar de meeste
aandacht van de wereld begon zich toch
te verschuiven naar nog gedurfdere on
dernemingen in de ruimte: de sprong
naar ce maan.
Wat de Russen op dat gebied heb
ben gepresteerd is bekend: nog
niets. Wat ze hebben geprobeerd
is niet bekend, en dat kan best al
heel veel zijn geweest. Want de mis
lukte Amerikaanse pogingen, die nu
eenmaal (gelukkig) niet voor de we
reld verborgen blijven, toonden aan
dat er heel wat geprobeerd moet wor
den voor men succes mag verwachten.
Ditmaal liet Amerika niet de marine
maar de luchtmacht de eerste pogingen
ondernemen waarbij weer het leger in
reserve werd gehouden. Driemaal, op 17
augustus, op 11 oktober en op 8 novem
ber, verhief zich op Cape Canaveral in
Florida een machtige Thor-Able drie
trapsraket met een „Pionier-ruimte
voertuig op een bulderende vuurzuil in
een poging om een baan om de maan te
bereiken. De eerste keer ontplofte het
gevaarte enkele ogenblikken na de start.
De tweede poging had een bevredigen
der verloop. Het doel, een baan om de
maan, werd weliswaar niet bereikt, maar
wel bereikte de Pionier een record
afstand van de aarde van ongeveer
126.000 kilometer, waax-bü belangrijke
wetenschappelijke gegevens werden uit
gezonden onder meer over de stralings
gordel om de aarde. De derde poging
werd weer een volledige mislukking: de
derde rakettrap kwam niet tot ontbran
ding en deze Pionier viel na een hoogte
van slechts enkele honderden kilome
ters te hebben bereikt weer in dichtere
atmosferische lagen terug om daar op
te branden.
Drie mogelijkheden
Daarmee had de Amerikaanse lucht
macht het eigen contingent van drie
maanschoten uitgeput: nu is het weer
de beurt van Von Braun, de befaam
de raketpionier.
_Het is niet de bedoeling, dat (zoals
bij de Pionier-pogingen) de Juno II,
van Von Braun in een baan om de
maan gebracht wordt, en evenmin
worden opnamen van de „achterzijde"
van de maan gemaakt. De verlengde
Jupiterraket die de Juno II de ruimte
inbrengt is niet van de aarde af be
stuurbaar voor baancorrecties. Het
richten geschiedde geheel op aarde
vóór de start. Dit betekent, dat, wil
men een redelijke kans hebben om
het gebied van de maan te bereiken,
de snelheid enigszins groter moet zijn
dan bij de Pioniers het geval was. De
„ontsnappingssnelheid" bedraagt 40.000
km. per uur. Een rem-apparatuur
wordt niet meegevoerd, zodat, bij sla
gen van het maanschot, de Juno of
wel op de maan zal verpletteren ofwel
de maan voorbij zal schieten. In dat
laatste geval nadert de Juno de zon.
De Juno kan dan op den duur geheel
door de zon worden ingepalmd en in
de omgeving daarvan verbranden of
een baan om de zon gaan beschrijven
als de eerste al of niet permanente
kunstmatige planeet. Maar in die
beide laatste gevallen zullen we over
het uiteindelijke lot niets horen. De
zendapparatuur kan „slechts" bijna
een miljoen kilometer overbruggen (de
maan staat ongeveer 380.000 km. van
de aarde) terwijl de zon heel wat
verder weg staat, namelijk ongeveer
150.000.000 kilometer
Klein maar nuttig
De Juno II weegt slechts 13.5
waarvan 694 kg. instrumenten, voorna
melijk voor stralingsmeting en het on
derzoek van de mogelijkheden tot radio
verbinding op zeer grote afstand. Voorts
bevindt zich een apparatuur aan boord
voor foto-elektrische opnamen van de
maan bij nadering van dat hemel
lichaam. Het gewicht van de Pionier
bedroeg ruim 38 kg.
Het startgewicht van de raketcom
binatie voor de lancering van de Juno II
bedroeg 60 ton, het gewicht van de
Thor-Able ongeveer 50 ton.
Von Braun heeft zijn eerste maan
schot zelf voor de lancering een kans
van één op twee van slagen gegeven.
Hij verwachtte toen, dat het gebied van
de maan ongeveer 34 uur na de start
zou worden bereikt. Dat betekent, nu de
Juno II om kwart voor zeven heden
ochtend Nederlandse tijd werd gelan
ceerd, dat het maangebied bereikt zou
worden om kwart voor vijf morgenmid
dag Nederlandse tijd. Men zal echter
vermoedelijk reeds geruime tijd voordien
uit waarneming van de radiosignalen
weten, of het maanschot slaagt of niet.
De Pionier zou de maan bij succes on
geveer 72 uur na de lancering hebben
bereikt.
Drie uur na de start heeft gene
raal John Medaris, hoofd van de
afdeling raketten van het Ameri
kaanse leger, bekend gemaakt dat
de raket niet voldoende snelheid
heeft gekregen. In afwijking van
de eerste waarnemingen is later
gebleken, dat de eerste trap niet
lang genoeg heeft gewerkt.
Volgens niet officiële berichten
had de raket van de Juno bij het
verlaten van de dampkring een
snelheid van 39.200 km. per uur,
dat was 640 km. per uur minder
dan volgens de plannen het geval
had moeten zijn.
Zijn deze cijfers juist, dan wordt
het maangebied niet bereikt en
valt de Juno terug in de atmosfeer
of gaat hij als kunstmaan om de
aarde cirkelen.
