„NOTA IS GEEN ULTIMATUM",
ZEGT PREMIER KROESJTSJEF
La til it
WEERBERICHT
Sovjetrussische nota (hoewel onaanvaardbaar)
brengt niettemin een zekere ontspanning teweég
In feite een brutaal stuk werk
Half jaar respijt voor Westen
MINISTER CALS B TOT
OVERLEG LERARENSALARIS
„Vrije stad Berlijn" zou in de
kortste tijd onvrij worden
97ste jaargang
VRIJDAG 28 NOVEMBER 1958
No. 29607
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur: J. W. Henny
Hoofdredacteur: J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f7.50 per kwartaal; f.2.55 per maand; f.0.59 per week
Witte Singel 1, Leiden - Giro no. 57055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie 21507
'8*
(Van onze correspondent in Bonn)
Het klinkt wat boud, maar een feit is toch wel,
dat de publikatie van de overigens onaan-
baardbare 1 Sovjetrussische nota over „West"
Berlijn als vrije stad" een zekere ontspanning
teweeg heeft gebracht. Men heeft nu de zekerheid,
dat althans de komende zes maanden niets zal
gebeuren en dat er in de komende tijd van Wes
telijke zijde heel wat gedaan kan worden om het
Russische diplomatieke spel met eigen voorstellen
te beantwoorden. Opvallend is in dit verband,
dat de Westduitse beurzen na het bekendworden
van de Russische nota opleefden en uitgesproken
positief reageerden. Er was veel belangstelling
voor de aandelen van grote industriële bedrijven,
ook voor AEG en Siemens, die uitgebreide fabrie
ken in West-Berlijn hebben.
Bovendien verzachtte de Sovjetrussische pre
mier Kroesjtsjef gistermiddag tegenover journa
listen de Russische nota door te verklaren, dat
het voorstel van het Kremlin géén ultimatum aan
het Westen betekent. Hij zei, dat hij de wereld
alleen maar van een „kankergezwel" wilde be
vrijden. De bedoeling is, dat Oost-Duitsland
volledige zeggenschap krijgt over zijn rechts
gebied, dat wil zeggen: zijn soevereiniteit uit
oefent te land, ter zee en in de lucht, zoals het
persbureau Tass het gistermiddag formuleerde.
Dit neemt niet weg, dat de Russische nota, hoe gematigd zij ook lijkt, in de
grond van de zaak toch een brutaal stuk werk is, waarmede West-Berlijn en
zijn ruim twee miljoen inwoners met insluiting, afpersing en mettertijd met een
eis tot overgave wordt bedreigd. In dit verband klinkt het hoogst merkwaardig
uit Moskou te horen, dat „chantage en dreiging met geweld de minst geschikte
middelen zijn tot oplossing van een probleem als dat van Berlijn", waaraan werd
toegevoegd: „Alleen krankzinnigen kunnen zover gaan, dat zij een nieuwe wereld
oorlog ontketenen over het behoud van de bezettingsvoorrechten in West-Berlijn".
Hiermede werden de zaken wel radicaal op de kop gezet. Bombastisch klinkt de
toevoeging, dat „een schending van de grenzen van Oost-Duitsland, Polen,
Tsjecho-Slowakije of welk ander land van het bondgenootschap van Warschau,
door alle bij het pact aangesloten landen zal worden beschouwd als een aanvals-
daad tegen hen alle, waarop onmiddellijk op passende wijze zal worden
gereageerd".
Amerika blijft een
Berlijnse beschermer
Eén blik op de kaart, zegt men te
Bonn, en men beseft wat de Russische
nota betekent: afsnijden van West-
Berlijns verbindingen naar het Westen,
een intensiever beleg van communis
tische zijde dan ooit tevoren, een con
trole, die niet slechts op de economische
belangen van de stad, maar ook op de
radio en de vrije pers, een overleveren
van de gehele stad aan de willekeurige
ideeën van de Oostduitse regering, een
voortdurende bedreiging door het Rus
sische leger.
Honderdtachtig dagen heeft West-
Berlijn nog voor de boeg, waarin het
mag men de Russen geloven vrij mag
zjjn. Honderdtachtig dagen, waarin men
te Berlijn en Bonn eist, dat van Weste-
Vertrouwen geschokt
Gouverneur Platteel
zendt ambtenaar terug
(Van onze Haagse redactie)
De gouverneur van Ned. Nieuw-Gui-
nea, dr. P. J. Platteel, heeft de heer L.
J. M. de Wit, directeur Culturele Zaken
en Onderwijs en lid van de Raad van
Diensthoofden in Hollandia, terugge
zonden naar Nederland, waar hij dezer
dagen zal arriveren.
De heer De Wit heeft dusdanig ge
handeld, dat de gouverneur niet langer
vertrouwen kan stellen in deze naaste
medewerker.
De heer Stufkens, lid van de Tweede
Kamer, heeft eind oktober over deze
kwestie vragen gesteld aan de minister
van Zaken Overzee, welke vragen nog
niet zijn beantwoord.
Mendès-France afgetreden
als burgemeester
Pierre Mendès-France, een der voor
naamste niet-communistische tegen
standers van premier De Gaulle, die in
de eerste ronde van de parlementsver
kiezingen werd verslagen, heeft gisteren
ontslag genomen als burgemeester van
Louviers, een stad van ruim tienduizend
inwoners in het departement Eure.
In een vraaggesprek met het linkse
blad „'1 Express" heeft Mendès-France
verklaadd, dat hij „vier jaar lang het
voorwerp van aanhoudende aanvallen en
laster" is geweest, die op den duur hun
uitwerking op de kiezers van zijn dis
trict niet konden missen. Voorts weet
hij zijn nederlaag aan de algemene nei
ging van de huidige politiek.
Iets kouder
De Bilt verwacht bot morgenavond1:
Overwegend da-oog en zwaarbewolkt
weer met hier eei daar tijdelijk mist,
maar ook enkele verspreid voorkomende
opklaringen. Zwakke tot matige ooste
lijke wind'. Iets lagere temperaturen.
(Opgemaakt te 11.15 uur)
29 NOVEMBER
Zon op: 8.22 uur; onder: 16.34 uur.
Maan op: 19.37 uur; onder: 10.30 uur.
Hoogwater te Katwijk te 4.52 uur en
17.04 uur.
Laagwater te 0.39 uur en 12.53 uur.
Dit Blad bestaat uit 24 pagina's.
ljjke ztfde voor West-Berlyn meep zal
worden gedaan dan het zinspelen op
overleg met de Oostduitsers, gelijk Dul
les dat eergisteren deed. Men kan deze
Westduitse eisen, gezien de met de dag
moeilijker wordende toestand van de
Westberlijners, wel begrepen, maar men
mag nu van de Westduitsers zelf eisen
dat ook zij zich zullen houden aan de
regels van het spel.
De Westduitse Bondskanselier
Adenauer verklaarde gisteravond naar
aanleiding van de Russische nota over
West-Berlijn: „De Berlynse bevolking
kan ervan overtuigd zijn, dat, in samen
werking met de Westelijke landen, alles
gedaan wordt om de veiligheid en de
huidige status van West-Berlijn, als
mede de vrije verkeerswegen tussen
Berlijn en de Bondsrepubliek te hand-
Bonn opgelucht door
verklaring van V.S.
In politieke kringen te Bonn is
men zeer opgelucht door een com
muniqué van het Amerikaanse mi
nisterie van Buitenlandse Zaken,
waarin de Russische voorstellen
aangaande Berlijn van de hand
worden gewezen. De verklaring, dat
de V.S. geen eenzijdige opzegging
door de Sovjet-Unie van haar ver
plichtingen in Berlijn kunnen aan
vaarden, neemt alle onzekerheid
weg welke werd veroorzaakt door
uitlatingen van minister Dulles op
zijn jongste persconferentie, zo
werd gezegd.
haven". Op een te Bonn gehouden pers
conferentie karakteriseerde de regerings
perschef, staatssecretaris Von Eckhardt,
de toestand als te zijn „ontspannen,
maar blijvend ernstig".
Van gezaghebbende zijde te Was h-
i n g t o n is verzekerd, dat het Westen
zonder twijfel aan zijn rechten als be
zetter en beschermer van West-Berlijn
zal vasthouden.
Tegenover Kroesjtsjefs opvatting, dat
de natuurlijke oplossing voor het Ber
lijnse vraagstuk is, dat de stad deel
wordt van het omringende gebied, staat
de Britse mening, aldus telefoneerde
onze Londense correspondent heden
ochtend, dat er maar één ding werke
lijk natuurlijk is, namelijk dat Berlijn
weer de hoofdstad zal worden van een
herenigd Duitsland. In diplomatieke
kringen wordt ook nog de opmerking
gehoord, dat er geen enkele reden is om
het internationale controlesysteem van
Berlijn te wijzigen en nog minder op te
geven, zonder een enkele tegemoet
koming van Russische zijde.
Zeshonderd inheemse arbeiders zijn
teeds enige maanden bezig in de
omgeving van Waigo in Neder
lands Nieuw-Guinea een zeventig
kilometer lange autoweg aan te leg
genvrijwel uitsluitend met hand
kracht. Het werk zal over ongeveer
twee jaar gereed zijn. Dc bovenste
foto toont de verharding van een
stuk wegde onderste foto het ver
slepen van een zware boomstam
voor de fundering
Ophouden niet die leugens
Verhoging pust niet in algemeen beleid
(Van onze parlementaire
redacteur)
Verongelijkt en verontwaardigd
verklaarde minister Cals gister
avond in de Tweede Kamer, dat
hij bereid is in een behoorlijk
klimaat het gesprek met de leraren
over hun salaris voort te zetten,
maar, zei hij, laat men het mij niet
onmogelijk maken. Men moet op
houden mij te beschuldigen van
oneerlijkheid, laffe leugens en vuile
tactiek.
Ik wil graag met de leraren praten,
maar maak het mij niet onmogelijk
door dag-in-dag-uit verdachtmakingen
en beledigingen in de lerarenbladen te
schrijven. Hervatten van het overleg
kan ook niet als de leraren zeggen: Wij
moeten eerst dezelfde verhoging hebben
als de hogere ambtenaren in 1956 (de
topsalarissen) en anders praten we niet.
Het overleg is door de leraren afgebro
ken, constateerde de minister. Zij ver
klaarden in de laatste vergadering van
Auto te water in
Den Helder
Bestuurder en drie vrouwen
omgekomen
Vannacht omstreeks kwart over
een is van de Kruisersteiger in
Den Helder een personenauto te
water geraakt. Daarbij zijn vier
mensen om het leven gekomen.
Een van de slachtoffers is de be
stuurder, de sergeant geschutma-
ker konstabel J. M. C. Steenaert.
Voorts zijn drie vrouwen omgeko
men, die in de auto zaten. Het
ongeluk zo deelt de Marinevoor
lichtingsdienst mee, is waarschijn
lijk te wijten aan de dichte mist.
Langszij de Kruisersteiger liggen
aan weerszijden resp. ,,De zéven
Provinciën en de ,,De Ruyter".
Door de mist heeft de bestuurder
waarschijnlijk niet kunnen zien
welke kant hij moest oprijden om
aan de landzijde van de steiger te
komen.
In de auto zaten het echtpaar Stee
naert, mevr. Vis en haar nichtje. Het
gezelschap had een bezoek gebracht
aan de kruiser „De Ruijter". Bq het
vertrek van de steiger reed de auto,
in plaats van landwaarts, in de rich
ting van het water. Uit het remspoor,
dat de auto achterliet, kan worden
afgeleid, dat de bestuurder zijn ver
gissing te Iaat heeft ontdekt.
De auto sloeg over de kop en stortte
van d' vier meter hoge kade in het
daar 10 meter diepe water. Vrijwel
onmiddellijk na het ongeluk waren
brandweer en duikers van de Kon.
Marine ter plaatse.
Het kostte echter geruime tyd voor
duikers de auto hadden gevonden en
vastgemaakt. Toen de wagen boven
water werd gehaald bleek zij de stoffe
lijke overschotten van drie personen te
bevatten. Het ontzielde lichaam van
mevrouw Steenaert werd later uit het
water opgehaald. Men vermoedt, dat
zij bij het ongeluk door de voorruit van
de auto is geslagen.
het georganiseerd overleg hun actie in
het publiek te zullen voortzetten.
Met de instelling van de commissie,
die een onderzoek zou instellen naar de
verhouding tussen de salarissen van de
leraren en de academisch gevormde
ambtenaren, zijn de leraren akkoord
gegaan, vertelde minister Cals. Drie
deskundige leraren waren in de com
missie vertegenwoordigd. Het rapport
is van de zijde van de leraren eerst
waardevol genoemd. Naderhand pas is
gesproken van boerenbedrog.
Het gaat niet om de grootte van het
bedrag dat met de salarisverhoging voor
de leraren bij het V.H.M.O. gemoeid
zou zijn. Dat is een bedrag van onge
veer twee miljoen grilden, evenals voor
de leraren bij het lager nijverheidson
derwijs. Financieel onaanvaardbaar
zijn wel de consequenties, die met de
salarisverhoging gemoeid zouden zijn
doordat ook andere groepen van amb
tenarensalarissen in beweging zouden
komen. De salarisverhoging voor de
leraren zou niet passen in het algemene
salarisbeleid van de regering. Dat is
de moeilijkheid. Als er ruimte komt
voor loonsverhoging, ligt de zaak an
ders, aldus minister Cals. Als ik met de
leraren tot een oplossing kan komen,
die in het algemene regeringsbeleid
aanvaardbaar is, ligt de zaak ook an
ders.
Prinses Irene heeft enkele dagen
doorgebracht in het trainingskamp
van het Oostenrijkse nationale ski
team te Weissee in de Oostenrijkse
Alphen. De Prinses aan de lunch
met de Oostenrijkse skileraar Edi
Roller.
Advertentie)
Slot pag. 2
schuimrubber- matras
Alle soorten „UBICA"-matrassen
uit voorraad leverbaar bij:
N.V. Textielhandel ADR. v. OOY jr.
BREESTRAAT 39 - LEIDEN
Burgemeester Brandt naar V.S. om daar
Westberlijnse standpunt uiteen te zetten
(Van onze correspondent te Bonn)
Bondskanselier Adenauer verklaarde gisteravond, dat reeds nu aan de over
tuiging uitdrukking kan worden gegeven dat „onze Westelijke partners ieder
voorstel afwijzen, dat ten doel heeft Berlijn onbeschermd te laten en zijn vrijheid
in gevaar te brengen". Daarmede duidde hij aan wat in eerste instantie aan het
Russische voorstel schort: wordt West-Berlijn een z.g. gedemilitariseerde vrije
stad, zoals de Sovjet-Unie in haar nota voorstelt, dan is het met de vrijheid
van dit stadsdeel gedaan omdat het omgeven wordt door een geheel commu
nistisch Oost-Duitsland, dat doen en laten kan met het transport naar en van
de stad wat het wil!!
Voorts geldt en dat is gisteravond nog eens in het officiële Amerikaanse
commentaar gezegd het Russische voorstel slechts voor de drie Westelijke
sectoren van de stad, niet voor de Russische sector, die kennelijk de hoofdstad
blijft van Oost-Duitsland en die natuurlijk volgens de Sovjetplannen mettertijd
moet worden uitgebreid met West-Berlijn tot één grote hoofdstad voor Oost-
Duitsland.
die reeds enige dagen geleden heeft op
gewekt om West-Berlijn niet in de steek
te laten en daar door te gaan met in
vesteren en produceren.
De twee onmiddellijk met dit probleem
werkende hoge Duitse functionarissen,
de minister voor Al-Duitse Zaken Lem
mer en de Westberlijnse burgemeester
Brandt hebben gisteravond beiden ver
klaringen over de Russische voorstel
len afgelegd. Lemmer zei, dat Berlijn
nimmer een soort niemandsland in het
hart van Duitsland en Europa zal wor
den. Hjj wekte op dat men zich niet zal
laten beïnvloeden door het feit, dat de
Russen voor de verandering van de vrije
status van West-Berlijn de treurige ter
mijn van zes maanden hebben gegeven
en Brandt, als burgemeester van de
stad waarom het gaat, verklaarde, dat
het de Russen er in de eerste plaats om
te doen is de geallieerde troepen uit
West-Berlijn te werken, terwijl evenwel
Russische troepen als een ring om de
stad gelegerd zouden blijven zijn. De
band van West-Berlijn met West-Duits-
land zou juridisch, economisch en fi
nancieel worden doorgesneden, West-
Berlijn zou financieel en economisch af
hankelijk worden van Oost-Duitsland.
Het einde van de vrijheid zou een kwes
tie van korte tijd zijn, aldus Brandt, die
binnenkort naar Amerika vertrekt om
daar het Berlijnse standpunt mee te de
len.
Toch wel onderhandelingen
waarschijnlijk
In Bonn meent men voorts, dat
het ondanks deze overwegende be
zwaren tegen het Russische voorstel
wel zal komen tot onderhandelingen
over de status van Berlijn. De on-
I buigzaamheid, die men te Bonn en
West-Berlijn terecht éien toon
spreidt, gaat niet zo ver dat men
I ieder gesprek afwijst, omdat zonder
onderhandelingen de gevaren, die de
laatste twee weken gedreigd hebben,
opnieuw zullen terugkeren. Men
hoopt hier verder, dat de zekere
mate van onenigheid, die blijkens
Dulles' uitlating over een mogelijk
onderhandelen met Oostduitsers als
vertegenwoordigers van de Russi
sche bezettingsmacht te Berlijn in
Westelijke kringen bestaat, in de
komende maanden verdwijnen zal.
Regering en oppositie trekken te
Bonn thans in ieder geval wel één lijn.
beide hebben zij zich gisteren zeer uit
drukkelijk solidair verklaard met Ber
lijn en de bevolking alle mogelijke hulp
toegezegd. Dit is eveneens verklaard van
de zijde van de Westduitse industrie,
