ZACHTZINNIGE UITLATING VAN
DULLES INZAKE W.BERLIJN
WEERBERICHT
ENGELAND INGENOMEN MET
RICHARD NIXONS BEZOEK
Bolletje
He wil
West-Berlijn een
vrije stad?
„GEKRAKEEL" IN DE KAMER
OVER LERAREN-SALARISSEN
Bonn onthutst over toeschietelijkheid jegens
Oostduitserszij het dan in bepaalde gevallen
Laat Amerika de deur open voor
Kroesjtsjefs eervolle aftocht
204»
97ste jaargang
DONDERDAG 27 NOVEMBER 1958
No. 29606
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur: J. W. Henny
Hoofdredacteur: J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f. 7.50 per kwartaal; f.2.55 per maand; f.0.59 per week
Witte Singel 1, Leiden - Giro no. 57055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie 21507
SENSATIE UIT WASHINGTON
Pittige brief van
premier Macmillan
(Van onze correspondent in Bonn)
In de Westduitse hoofdstad heeft men gisteren met verrassing en
verbazing kennis genomen van de uitlating van de Amerikaanse
minister van Buitenlandse Zaken Dulles op een perconferentie te
Washington, dat de Westelijke Grote Drie aan de grenzen van Oost
en West-Duitsland en West-Berlijn in zekere gevallen zouden willen
onderhandelen met de Oostduitsers, indien deze als vertegenwoordigers
van de Sovjet-Unie zouden kunnen worden beschouwd. Dit was, aldus
Dulles, tussen de Verenigde Staten, Engeland, Frankrijk en de West
duitse Bondsrepubliek overeengekomen. In Bonn weet men van een
dergelijke overeenkomst niets af. De Westduitse regering heeft dan
ook haar ambassade te Washington opdracht gegeven om opheldering
bij de regering der Verenigde Staten te vragen. Dulles heeft weliswaar
gezegd, dat het geallieerde onderhandelen met Oostduitsers, die als
vertegenwoordigers van Rusland zouden optreden, van zekere omstan
digheden afhangt, ook sloot hij uitdrukkelijk overleg met Oostduitse
regeringsinstanties uit en legde hij er de nadruk op, dat van erkenning
van de Oostduitse marionettenregering geen sprake kan zijn, maar in
West-Duitsland en West-Berlijn is reeds het wijzen op de mogelijk
heid van Geallieerd-Oostduits overleg een teken van zwakte, waarmee
de officiële erkenning van de Oostduitse communistische regering
ingeleid zou kunnen worden, precies zoals men zich dat te Moskou en
Oost-Berlijn voorstelt, naar men hier aanneemt.
de Duitse problemen te aanvaarden;
de afgelopen twee weken was de lucht
vol van berichten over de besprekin
gen die de Westduitse minister van
Justitie Schaffer in 1956 en 1957 in
het geheim gevoerd heeft met Oost
duitsers.
Door de laatste twee punten is, zo kan
men aannemen, een zekere onzekerheid
in Amerikaanse kringen geschapen. Zo
als wij reeds meldden, neemt men te
Bonn zelf aan, dat er mede hierdoor
tussen het Amerikaanse ministerie van
Buitenlandse Zaken en dat van Defen
sie een tegenstelling is ontstaan over
de situatie rond Berlijn: waar „Buiten
landse Zaken" (Dulles) bereid is, zoals
ook gisteren bleek, tot overleg onder be
paalde omstandigheden met de Oost
duitsers, daar wenst „Defensie" hard in
te grijpen bij iedere Oostduitse verhin
dering van het geallieerde militaire
transport naar West-Berlijn.
Toegeven aan taktiek
van Sovjet-Unie
Hoe ziet men de uitlating van Dulles
in Washington zelf? Onze correspon
dent in de Amerikaanse hoofdstad tele
foneert daarover het volgende:
De bëzadigde woorden, die Dulles gis
teren op zijn persconferentie gesproken
heeft, hebben de wereld enigszins ver
rast. Nadat sommigen in het Pentagon
(ministerie van Defensie) en het State
Department (ministerie van Buiten
landse Zaken) vorige week binnens
kamers vry krachtige taal hadden doen
horen over een eventueel gebruik van
geweld bij een hernieuwde blokkade
van Berlijn, toonde Dulles zich opval
lend gematigd. Van de man, die her
haaldelijk de neiging heeft getoond tot
de rand van de afgrond te gaan, hadden
velen dit niet verwacht en in Duitse
kringen te Washington was men ietwat
geschokt door wat men beschouwde als
te zachtzinnige taal.
Dulles maakte op de persconferentie
een zeer redelijke indruk. Hij toonde
zich een staatsman, die een in feite nog
niet bestaande crisis niet in de hand
wilde werken. Hij vermeed alles wat de
De bijzonder snelle reactie van Bonn
en ook van Westberlijns burgemeester
Brandt, die zich gisteravond direct met
de Westduitse minister van Buiten
landse Zaken Von Brentano in verbin
ding heeft gesteld, moet de Amerikanen
wel iets zeggen.
Overigens is ook te Bonn gezegd, dat
het er bij geallieerd overleg met Oost-
Duitsland in de eerste plaats om gaat
in wiens naam dergelijke Oostduitse be
ambten spreken. Geschiedt dat in de
functie van vertegenwoordiger der Rus
sen, dan blijft de verantwoordelijkheid
bij de Sovjet-Unie, maar men acht het
toch ten enen male onjuist, dat een
vooraanstaand staatsman als Dulles
deze mogelijkheid uit de doeken moest
doen. Daarmee is toegegeven aan de
Russische taktiek.
Ook Duitse schuld?
Overigens moet men deze Duitse ver
ontwaardiging toch ook met een kor
reltje zout nemen, hoezeer het te be
treuren valt, dat Dulles Moskou in de
kaart heeft gespeeld, hetgeen toch wel
onomstotelijk vaststaat. Van Westduitse
zijde is met het oog op de binnenlandse
politieke situatie, die het warmhouden
van de eenheidskwestie vereist, in het
zeer recente verleden nu juk niet alles
gedaan om de Oostduitse regering bui
ten het overleg over de Duitse eenheid
te houden. Uit de volgende punten
blijkt dat:
er vindt geregeld, weliswaar tussen
lagere ambtenaren, West-Oostduits
overleg plaats over het instandhouden
van de handel tussen beide landen;
nog vorige week werd een tussentijdse
overeenkomst gesloten, terwijl juist
toen het hoogtepunt van de spanning
rond Berlijn bereikt werd;
vlak na Kroesjtsjefs rede inzake de
Russische opzegging van de viermo-
gendhedenovereenkomst nopens Ber
lijn zond de Westduitse regering een
zeer gematigde nota aan Rusland,
waaruit men kon lezen, dat zij wel
bereid was om een Oostduitse advi-
seursgroep op een topconferentie over
Onze
Knipselprijsvraag
Het aantal inzendingen op onze
advertenticknipselprijsvraag heeft
Y niet minder dan
bedragen en daarmede onze ver
wachtingen, mede in verband met
de betrekkelijk korte inzendings
termijn, verre overtroffen.
Ons streven is er op gericht om
de uitslag reeds in ons Blad van
zaterdag a.s. bekend te maken, zo
dat de prijswinnaars de waarde-
honnen nog tijdig voor het Sint-
Nieolaasfeest in hun bezit hebben.
Kouder
De Bilt verwacht tot morgenavond:
Zwaarbewolkt met plaatselijk mist en
hier en daar wat motregen, maar ook
enkele verspreide opklaringen. Zwakke
tot matige oostelijke wind. Lagere tem
peraturen. (Opgemaakt te 11.15 uur).
28 NOVEMBER
Zon op: 8.20 uur; onder: 16.35 uur.
Maan op: 18.40 uur; onder: 9.45 uur.
Hoogwater te Katwijk te 4.19 en
16.29 uur.
Laagwater te 0.08 en 12.24 uur.
Richard Nixonde vice-president i
Dit nummer bestaat nlt 20 pagina's, oan de V.S.. met zijn echtgenote bij
Premier Macmillan heeft aan
zijn Russische collega Kroesjtsjef
laten weten, dat Engeland en zijn
bondgenoten niet van plan zijn
hun posities op te geven, aldus Da
vid Willis, politiek verslaggever
van de News Chronicle. Willis zei
vernomen te hebben, dat Macmil
lan een persoonlijke brief aan
Kroesjtsjef heeft gestuurd, waarin
hij zegt dat hij de situatie niet wil
verergeren, welke voortvloeit uit
het Russische voorstel Oost-Berlijn
tegen Kerstmis te verlaten. Hij zou
besprekingen tussen de belangheb
bende partijen prefereren, in de
hoop dat een of ander akkoord be
reikt kan worden en eenzijdig op
treden vermeden kan worden. Naar
de mening van de Britse premier
zou een samenkomst, zelfs op het
niveau der ministers van Buiten
landse Zaken, veel kunnen doen om
de situatie op te helderen.
De Daily Express zegt vernomen
te hebben, dat de bewoordingen
van Macmillans brief krachtig wa
ren. Kroesjtsjefs aandacht werd
gevestigd op de ernstige situatie,
die zou ontstaan als hij zijn drei
gement om Oost-Berlijn aan de
Oostduitsers over te dragen, zou
uitvoeren.
Russen als een uitdaging zou kunnen
beschouwen en liet voor Kroesjtsjef de
deur open voor een eervolle aftocht.
Gedurende de week, die aan deze
persconferentie voorafging, heeft Dulles
vakantie gehouden. Het is kenmerkend
voor Dulles' positie in het Amerikaanse
Bij haar aankomst in de Spaanse
hoofdstad werd de ex-keizerin van
Perzië, Prinses Soraja, voor de
radio geinterviewd. Zij was bij dit
korte bezoek aan Madrid blijkbaar
in een uitstekende stemming
buitenlandse beleid, dat de waarnemers
te Washington alle uitspraken van het
Witte Huis, het Pentagon en het State
Department gedurende Dulles' vakantie
als niet definitief en voorlopig be
schouwden. Terstond nadat Dulles te
Washington was teruggekeerd, kwam er
weer een duidelijke lijn in Amerika's
houding ten aanzien van Berlijn.
Slot op pag. 2
Mohammed kwam naar de berg, zo
beschouwen de Britten deze reis
Mevr. Nixon al populair voor
zij voet aan wal zette
De Amerikaanse vice-president
Richard Nixon, die thans, voor een
verblijf van vier dagen, in Engeland
vertoeft, heeft gisteren vergezeld
door zijn echtgenote, de inzegening
bijgewoond van een Amerikaanse
kapel in de kathedraal van St. Paul,
welke is gewijd aan de nagedachte
nis van 28.000 leden der Amerikaan
se strijdkrachten, die in de tweede
wereldoorlog in Groot-Brittannië
waren gelegerd en in de strijd tegen
de Duitsers zijn gesneuveld.
De plechtigheid werd mede bijge
woond door Koningin Elizabeth,
Prinses Margaret en de Koningin-
moeder, Koningin Elisabeth. Ko
ningin Elizabeth sprak enkele woor
den, hetgeen de eerste maal was,
dat een vorst of vorstin in de kathe
draal het woord voerde.
Vóór de plechtigheid had vice-
president Nixon zich in het Lager
huis met de Britse minister van
Buitenlandse Zaken. Selwyn Lloyd,
er verscheidene andere vooraan
staande leden der Britse conserva
tieve regeringspartij onderhouden.
aankomst in het Victoriastation te
Londen
Onze correspondent in Londen telefo
neert ons:
Londen, dat sinds de oorlog nauwelijks
meer een diplomatiek brandpunt te noe
men is, voelt zich uitermate vereerd
door Nixons bezoek.
Dat Nixon als marine-officier heeft
gevochten, is iets dat natuurlijk tot het
hart van elke Engelsman spreekt.
Men beseft bij een emotionele gelegen
heid als deze dieper dan ooit dat het
Brits-Amerikaanse bondgenootschap de
romp vormt van het Westen en dat de
besprekingen tussen de twee grote En
gels-sprekende volkeren ondanks bepaal
de tegenstellingen van zeer bijzondere
aard zijn en blijven.
Juist daarom weigerde Nixon voor zijn
reis de cliché-term „goodwill-missie" te
gebruiken, een sympathiek gebaar, dat
de Britten werkelijk heeft vertederd.
Omdat president Eisenhower nu een
maal niet naar Londen kan komen daar
zijn positie zulks niet toelaat, kreeg
Nixons bezoek van lieverlee het karakter
van dat van een Amerikaans staatshoofd.
Persoonlek contact met de Verenigde
Staten op het hoogste niveau heeft in
Londen tot nu toe ontbroken. Voor elke
belangrijke boodschap moesten Britse
regeringsleiders altijd naar Washington
gaan, hetgeen vaak als iets vernederends
werd beschouwd. Vandaar dat men zich
gelukkig prijst dat Mohammed thans
eindelijk tot de berg is gekomen.
Het vice-presidentschap had vroeger
in de Verenigde Staten weinig te beteke
nen maar de ambitieuse Nixon heeft er
voor gezorgd, dat dit veranderde. Men
beschouwt hem in Engeland terecht als
een belangrijke figuur, ontdaan, als hij
in Engeland is, van alle controversen,
welke in zijn eigen land om hem heen
woeden. Vooral na de wonden, geslagen
door Suez, is het goed voor de uiterst
gevoelige Amerikaanse openbare mening
dat een man van het kaliber van Nixon
naar Londen is gekomen.
Men erkent in Londen dat deze aan
vankelijk opportunistische politicus in
de loop van de jaren zeker aan wijsheid
heeft gewonnen en iemand is van bui
tengewone kwaliteiten, die in vele op
zichten het beste, dat er in Amerika
leeft, vertegenwoordigt. De Engelse bla
den hebben zich ingespannen om zijn
gave karakter en zijn dynamische per
soonlijkheid te schetsen. Zijn aantrekke
lijke energieke echtgenote, die evenals hij
van nederige afkomst is, en weet wat
hard werken betekent, was al populair
voordat zij een voet op Britse bodem had
gezet. Nixon zelf laat er geen gras over
groeien. Hij heeft deze unieke gelegen
heid aangegrepen om een reeks van in
tensieve politieke besprekingen over alle
brandende kwesties met de topleiders te
voeren. Berlijn staat daarbij voorop. Ook
de Europese vrijhandelszone komt aan
de orde.
Nixon zal met de Britse regering na
gaan hoe de Brits-Amerikaanse betrek
kingen, waar zulks nodig is, kunnen wor
den verbeterd en hoe het Westen zijn
positie kan versterken op het niet-mili-
taire gebied van de worsteling met het
communisme, speciaal in de minder ont
wikkelde gebieden.
Vrijdagavond zal Nixon, voor zjjn terug
keer naar Amerika, de pers te woord
staan.
Zelden is een hoge bezoeker in Enge
land hartelijker begroet dan Nixon. De
Britten vertrouwen, dat hij naar Ame-
Russisch voorstel
De Sovjet-Unie heeft de Weste
lijke mogendheden vandaag voor
gesteld van Berlijn een vrije stad
te maken met een eigen regering,
aldus meldt het Russische pers
bureau Tass.
Volgens het Westduitse pers-
De vrijhandelszone
BAD KREUZNACH
TELEURSTELLEND
Fransen zagen kans gesprek
op lange baan te schuiven
(Van onze correspondent in Bonn)
Bad Kreuznach. woensdagavond
De hernieuwde kennismaking tussen de
Franse premier De Gaulle en de West
duitse Bondskanselier dr. Adenauer
heeft niet die resultaten gehad, die ve
len ervan verwacht hadden. De ontmoe
ting leidde namelijk niet tot een grootse
suggestie aangaande een directe oplos
sing van het conflict, dat ontstaan is
over de vrijhandelszone. Beide staatslie
den hebben tenslotte aanbevolen, dat de
commissie van de EEG (Europese Eco
nomische Gemeenschap) het probleem
zal onderzoeken en over zes maanden
een rapport daarover het licht zal doen
zien. In die zes maanden zal er, naar
het zich laat aanzien, in feite niet veel
kunnen gebeuren ten aanzien van de
vrijhandelszone. Daarmee hebben de
Fransen opnieuw kans gezien het ge
sprek over dit onderwerp op de lange
baan te schuiven. Zo zal bijv. weinig
terecht kunnen komen van een directe
uitbreiding van de verlaging van invoer
rechten met tien procent (met ingang
van 1 januari a.s.) door de zes landen
van de Euromarkt tot produkten afkom
stig uit de overige elf landen van de
OEES (Organisatie voor Europese Eco
nomische Samenwerking)
In het communiqué over de conferentie
wordt een soort compromisvoorstel ge
daan om een tegenstelling te vermijden
tussen de zes landen van de Euromarkt
en de overige leden van de OEES. De
vrijhandelszone zal op deze wijze, zo
meende men vrij pessimistisch te Bad
Kreuznach, begin 1959 in etappes ge
schapen kunnen worden volgens het
Benelux-voorstel. Dit beoogt voor alle
OEES-landen verlaging der invoerrech
ten, uitbreiding der contingenten. De
nadruk, waarmee evenwel van Franse
zijde de Franse visie over het vrijhandels
thema naar voren is geschoven, duidt
er toch wel in de eerste plaats op, dat
De Gaulle Adenauer wilde overtuigen
van zijn gelijk met betrekking tot het
Frans-Britse geschil over dit onderwerp.
Meer dan de helft van het slotcommu
niqué gaat hier dan ook over. Van Duitse
zijde is getracht de kwestie-Berlijn op de
voorgrond te schuiven; dit is totaal mis
lukt. hoezeer men te Bad Kreuznach ook
verheugd is over de Frans-Duitse eens
gezindheid inzake de handhaving van
de viermogendhedenstatus van Berlijn.
Alsof iemand iets anders verwacht
had
Van een werkelijke poging tot oplos-
I sing van het vrijhandelszoneprobleem is
dus geen sprake. De Fransen hebben
kennelijk tijd willen winnen; het com
muniqué spreekt niet voor niets van
mogelijkheden om de vrijhandels
zone het volgend jaar tot stand te bren
gen. De Britse bezwaren tegen de hui
dige gang van zaken zijn dan ook in
genen dele weggenomen; het Benelux-
voorstel is niet dèt middelpunt van het
gesprek geworden, dat men er van had
mogen verwachten; de Fransen, dat is
de algemene conclusie, hebben zich op
nieuw niet van buitengewoon goeden
wille getoond, maar vastgehouden aan
hun eigen stellingen.
Slot op pag2
bureau DPA wordt in de Rus
sische nota voorgesteld in de
komende zes maanden onderhan
delingen met de Westelijke mo
gendheden te voeren over de
status van Berlijn. Indien er geen
resultaten worden bereikt, zal de
Sovjetrussische regering directe
onderhandelingen met de Oost
duitse regering beginnen.
Het voorstel is vervat in een
nota, die vandaag is overhandigd
aan de ambassadeurs van Groot-
Brittannië, Frankrijk en de Ver
enigde Staten en een Westduitse
vertegenwoordiger.
(Van onze parlementaire
redacteur)
Er is een groot tekort aan
leraren. De verwachting is, dat
het tekort in de komende jaren
nog aanzienlijk zal toenemen. Met
radiopraatjes en advertenties tracht
de regering nu bij jongemensen
belangstelling te wekken voor het
leraarschap. Helaas, zei de heer
Roos jen (AR) gisteravond in de
Tweede Kamer met gedurfde
beeldspraak: „Veel van het ge
strooide propagandazaad verstikt
in de doornen van het onverkwik
kelijke salarisgekrakeel".
Er hapert iets aan het georganiseerd
overleg. Dat moet op de helling. Er is
helemaal geen sprake van overleg, be
toogde de heer Kleijwegt (P. v. d. A.)In
de vergadering van het georganiseerd
overleg had de regeringsdelegatie tegen
over de voorstellen van de leraren wel
tegenargumenten op zak, maar zij
maakte ze niet bekend. De heren wek
ten de schijn zelfs niet boven het peil
van loopjongens te staan. Zoals het nu
gaat, blijft de regering eenvoudig op
haar standpunt staan. Zij overlegt niet.
Zij dicteert.
rika zal terugkeren met volledig begrip
voor hun hooggestemde gevoelens ten
opzichte van het Brits-Amerikaanse
bondgenootschap, maar ook voor hun
speciale verlangens.
Het rumoer, dat nu weer is ontstaan,
had vermeden moeten worden, ver
maande de heer Roosjen. Het is het ge
volg, zei met hem de heer Tilanus
(CHU), van de foutieve verhoging van
de salarissen van de hogere ambtenaren.
Salariskwesties behoren niet bij herha
ling in de Kamer aan de orde te komen.
Zij moeten worden opgelost in het geor
ganiseerd overleg, dat blijkbaar niet
goed werkt doordat het klimaat niet
deugt.
Het is bedroevend, constateerde de
heer Tans (P. v. d. A.) dat we zitten op
gescheept met een salarisconflict terwijl
er een groeiend tekort is aan leraren.
Alle voorspellingen omtrent het te ver
wachten tekort aan leraren zijn achter
gebleven bij de werkelijkheid omdat de
belangstelling voor het voortgezet onder
wijs steeds is onderschat. In die situatie
kan men het zich toch niet permitteren
met de leraren over de grond te rollen.
Het aanvangssalaris van een leraar is
inderdaad hoger dan van academisch
gevormde ambtenaren, maar het volle
aanvangssalaris wordt zelden genoten.
Een technische discussie over het sala
rispeil achtte de heer Tans echter in de
Kamer niet op haar plaats. Dat moet
gebeuren in het georganiseerd overleg
in een beter klimaat dan thans heerst.
Voor het lager technisch onderwijs
vroeg mevrouw Heroma-Meilink (P. v.
d. A.) een nieuwe salarisregeling per
1 januari 1959. Zij hoopte dat een duide
lijke uitspraak van minister Cals het
indienen van een motie overbodig zon
maken
Dit alles werd gezegd in het debat
over de begroting van Onderwijs, waar
bij de heer Stufkens (P. v. d. A.) nog
aandrong op aanpassing van het hoger
onderwijs bij de levensvormen van de
moderne maatschappij. Vandaag wordt
het debat voortgezet.