Latilït
Onderwijs tussen lagere school en
Universiteit wordt geheel herzien
P.y.d.A. los van liet
regeringsprogramma
WEERBERICHT
Nieuwe schooltypen beter op
vormingsdoel gericht
Vrijheid inzake haar houding
Nieuw-Guinea en Defensie
Moskou weer tegen staking van de
kernproeven gedurende een jaar
97ste jaargang
VRIJDAG 31 OKTOBER 1958
No. 29583
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur: J. w. Henny
Hoofdredacteur: J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f. 7.50 per kwartaal; f.255 per maand; f.059 per week
Witte Singel 1. Lelden - Giro no. 67055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie 21507
Minister Cals dient ivetsontwerp in
Gymnasium en Lyceum blijven, HBS niet,
Atheneum, HAVO, MAVO, LAVO komen
(Van onze parlementaire redacteur)
Minister Cals heeft bij de Tweede Kamer een nieuwe wettelijke
regeling ingediend voor het voortgezet onderwijs in al zijn vormen
tussen lagere school en Universiteit.
Het voorbereidend wetenschappelijk onderwijs (VWO) zal volgens
deze voorstellen worden gegeven in Gymnasium, Atheneum (nieuw)
en Lyceum, die elk een cursusduur van zes jaren hebben. De naam
HBS wordt niet gehandhaafd. Een deel van de huidige HBS-opleiding,
de voorbereiding op het hoger onderwijs, neemt het Atheneum over.
De rest geeft de nieuwe vijfjarige school voor Hoger Algemeen Voort
gezet Onderwijs (HAVO-school).
Middelbaar Algemeen Voortgezet Onderwijs (een drie- of vierjarige
MAVO-school) komt in de plaats van het huidige ULO.
LAVO-scholen (Lager Algemeen Voortgezet Onderwijs) treden in de
plaats van de huidige scholen voor VGLO.
Indeling naar taak
Het gymnasium behoudt de „klas
sieke" richting van het wetenschappelijk
voorbereidend onderwijs. Het Atheneum
wordt de „moderne" richting. Het lyceum
verenigt beide richtingen na een ge
meenschappelijke onderbouw van één of
twee jaar.
Bij het gymnasium is een plaats in
geruimd voor het vak maatschappijleer.
Op het Atheneum wordt ook eenvoudig
Latijn geleerd. De huidige A- en B-rich
ting in het gymnasium blyft gehand
haafd. Ook het Atheneum krijgt een
A- en B-afdeling overeenkomstig de
huidige HBS.
De HAVO-schooI moet een veel
zijdige ontwikkeling geven en voorbe
reiden voor de vervulling van taken
en functies waarvoor meer ontwikkel
den worden gesteld, doch waarvoor
geen opleiding aan Universiteit of
Hogeschool is vereist. Het HAVO kan
als basis dienen voor hogere beroeps
opleidingen.
Wat de MAVO-school betreft, zal met
het oog op bepaalde beroepsopleidingen
een vierde leerjaar nodig zijn, bijvoor
beeld voor het zeevaartonderwijs, voor
de opleiding tot onderwijzer en tot
docent bij het nijverheidsonderwijs. Bij
een combinatie van MAVO en middel
baar economisch en administratief on
derwijs, bestaat de mogelijkheid in vijf
jaren een afgeronde beroepsopleiding te
krijgen.
De LAVO-scholen bieden de moge
lijkheid van een geleidelijke overgang
van de fase van algemeen voortgezet
onderwijs naar het eigenlijke beroeps
onderwijs. Het eerste leerjaar is dan
op te vatten als een brugjaar. Het
tweede leerjaar geeft in het algemeen
een zekere verkenning op het even
tueel verder te volgen beroepsonder
wijs.
De scholen voor nijverheidsonderwijs
zijn gesplitst in scholen voor technisch
onderwijs en scholen voor huishoud- en
landbouwhuishoudonderwijs Tot het be
roepsonderwijs worden voorts gerekend
de scholen voor middenstandsonderwijs,
de scholen voor economisch en admini
stratief onderwijs, de scholen voor op
leiding van onderwijzend personeel, de
scholen voor sociaal-pedagogisch onder
wijs, de scholen voor kunstonderwijs en
de avondscholen.
Brugjaar
Teneinde de overgang van het ene
schooltype naar een ander mogelijk te
maken, wanneer zich aanleg in een
bepaalde richting openbaart, is voor
het eerste leerjaar van alle scholen
voor voortgezet onderwijs een zekere
gelijkheid ten aanzien van het leer
plan in de wet gelegd.
Daarbij is echter een scheiding ge
maakt tussen de scholen voor VWO,
HAVO en MAVO enerzijds en de scho
len waaraan LAVO wordt gegeven an
derzijds. Die scheiding is gemaakt om
dat kinderen die eventueel wetenschap
pelijk onderwijs willen gaan volgen,
vlugger leren. De overgang van MAVO
naar VWO zal echter niet gemakkelijk
zijn.
Advertentie
LEDEREN KLEDING
H. Walenkamp Zn
HAARLEMMERSTR. 4
Opklarend
De Bilt verwacht tot morgenavond:
In het oosten van het land aanvan
kelijk nog wat regen. Overigens opkla
ringen met slechts een enkele verspreid
voorkomende bui. Koude nacht, met
hier en daar mist. Morgen dezelfde
temperaturen als vandaag of iets ho
gere. Zwakke tot matige wind tussen
west en noordwest.
(Opgemaakt te 11.15 uur).
1 november
Zon op: 7.33 uur; onder: 17.13 uur.
Maan op: 20.45 uur; onder: 11.46 uur.
Hoogwater te Katwijk te 5.43 en 17.55
uur Laagwaiter te 1.32 en 13.40 uur.
Dit Blad bestaat uit 24 pagina's.
Het brugjaar zou tot gevolg hebben
dat het Latijn in de eerste klas van het
gymnasium vervalt. De mogelijkheid is
echter opengelaten voor een kleiner aan
tal lessen in Latijn dan thans op het
gymnasium het geval is.
Toelatingsexamen vervallen
Het toelatingsexamen als selectie
middel komt voor het gehele voortge
zette onderwijs te vervallen. Wel zul
len andere selectiemiddelen mogelijk
worden, b.v. de proefklasse.
Wat het eindexamen betreft is minis
ter Cals van oordeel dat de huidige
wijze waarop bij het VHMO de eind
examens worden afgenomen, ook voor
het VWO en het HAVO zal moeten
worden gevolgd. Dit betekent dus dat de
eindexamens aan de scholen worden
afgenomen door de rector of directeur
en de leraren van de school onder toe
zicht van door de minister aan te wijzen
gecommitteerden.
Voor het MAVO wil de minister de
huidige regeling van de MULO-examens
handhaven, maar hij wil de mogelijk
heid van een schoolexamen niet uit
sluiten.
Bevoegdheden
Bezitters van een einddiploma gym
nasium, Atheneum of lyceum hebben
recht op het afleggen van de examens
in alle afdelingen van Universiteiten
of Hogescholen.
Bezitters van het einddiploma HAVO
of MAVO zullen in ieder geval worden j
toegelaten tot scholen voor hoger en
middelbaar beroepsonderwijs, maar dit
wil niet zeggen dat deze scholen uit
sluitend voor de bezitters van deze
diploma's toegankelijk zouden zjjn.
■■■■■■■■■■BBBBBBBBBBB
S LEERPLANNEN
B In het wetsontwerp met een
H nieuwe regeling van het gehele
B voortgezet onderwijs worden van de
B scholen de volgende leerplannen
B vermeld.
B In het gymnasium wordt onder-
B wijs gegeven in Nederlands, Latijn, H
gg Grieks, Frans, Duits, Engels, ge- B
schiedenis, aardrijkskunde, maat- H
schappijleer, wiskunde. natuur- H
kunde, scheikunde, biologie, muziek, B
tekenen, handvaardigheid en licha-
melijke oefening. In de afdeling A
staat de studie van de klassieke
talen op de voorgrond, in de afde- gj
ling B wiskunde en natuurweten- H
B schappen.
H In het Atheneum wordt onderwijs
B gegeven in Nederlands, Frans, Duits,
B Engels, (eenvoudig Latijn, ge-
B schiedenis, aardrijkskunde, staats-
B inrichting, economie, maatschappij-
B leer, wiskunde, natuurkunde, schei-
B kunde, biologie, muziek, tekenen,
B handvaardigheid en lichamelijke H
B oefening. In de afdeling A staat de H
B studie van de economische en B
p. maatschappelijke vakken op de H
voorgrond, in de afdeling B wis- B
5 kunde en natuurwetenschappen. b
Het lyceum omvat na een ge- B
meenschappelijke onderbouw van B
J tenminste een leerjaar een afdeling B
gymnasium en een afdeling Athe- B
B neum.
I In de HAVO-scholen wordt on-
derwijs gegeven in Nederlands,
Frans, Duits, Engels, geschiedenis,
aardrijkskunde, economie, handels- J
wetenschappen, maatschappijleer.
wiskunde, natuurkunde, scheikunde,
biologie, muziek, tekenen, hand-
B vaardigheid en lichamelijke oefe- H
g ning. De meisjesscholen zijn vrijge- g
B steld van de verplichting tot het
B geven van onderwijs in de economie
en de handelswetenschappen.
In de MAVO-scholen wordt on- 5
derwijs gegeven in Nederlands,
Frans, Duits, Engels, geschiedenis,
aardrijkskunde, wiskunde, natuur-
kunde, biologie, handelskennis, mu-
ziek, tekenen, handvaardigheid en
lichamelijke oefening.
In de LAVO-scholen wordt on-
derwijs gegeven in Nederlands, fl
Engels, geschiedenis, aardrijkskun- H
de, wiskunde, natuurkunde, biologie, b
muziek, tekenen, handvaardigheid b
H en lichamelijke oefening.
B De scholen voor technisch onder- B
B wys worden onderscheiden in ho- Q
B gere technische scholen met een R
B cursusduur van ten minste twee en
B ten hoogste vier jaren, middelbaar
technische scholen met een cursus-
5 duur van twee of drie jaren en
lagere technische scholen met een
cursusduur van drie of vier jaren.
Indien de Staten-Generaal met de
voorstellen akkoord gaan, zal het
zeker nog tien jaren duren alvorens
zij in het gehele voortgezet onderwijs
zijn doorgewerkt.
Kabinetsformateur is boos
(Van onze parlementaire redacteur)
De P. v. d. A. heeft zich gisteren in de Tweede Kamer los gemaakt
van het regeringsprogram en zich dus ook alle vrijheid voorbehouden
omtrent haar houding inzake Nieuw-Guinea en defensiezaken. Na de
kabinetsformatie in 1956 had de socialistische fractieleider, mr. Burger,
verklaard zich gebonden te achten aan het regeringsprogram, indien
ook de andere partijen, die geestverwanten hebben in het kabinet, zich
zouden houden aan het regeringsprogram. KVP en AR stemden gis
teren echter voor een amendement, dat mr. Burger in strijd achtte met
het regeringsprogram nadat hij daarop tevoren met nadruk de aandacht
had gevestigd.
Opzienbarend
In Jukwerd bij Appingedam zijn
ploegwedstrijdcn gehouden met
trekkers en paarden. Bij de trekkers
ging het om het kampioenschap van
Nederland, bij de paarden om dat
van Groningen
Waar romantiek en wedstrijd-
geest samen gaan
De nieuwbenoemde Nederlandse Alvorens baron Bentinck van
ambassadeur in Engeland, mr. A.
W. C. baron Bentinck van Schoon
beten heeft gisteren aan Koningin
Elizabeth zijn geloofsbrieven aan
geboden.
Schoonbeten zich naar Koningin
Elizabeth begeeft, groet hij zijn
kinderen de 9-jarige Hemiette
en de 19 maanden oude Steven.
Na de aanneming van het amende
ment met 69 tegen 67 stemmen ver
klaarde mr. Burger nogmaals met de
meeste nadruk dat het amendement
in strqd was met het regeringspro
gram dat was goedgekeurd door alle
fractieleiders van de z.g. regerings
partijen, ook door prof. Romme, de
fractievoorzitter van de KVP.
„Onjuist", riep prof. Romme door de
zaal.
„Het enige voorbehoud dat prof. Rom
me heeft gemaakt, betrof de passage
over de bezitsvorming", repliceerde
mr. Burger, die constateerde dat door
de aanneming van het amendement
de betekenis van het regeringspro
gram nihil is geworden. Ook de posi
tie van de Kamer tegenover het ka
binet is daardoor anders geworden. Er
kan nu niets meer aan de regerings
verklaring van 1956 worden ontleend,
waaraan wq ons gebonden zouden
moeten achten.
Drie weken geleden, toen mr. Burger
een motie indiende over een Nederlands
beheerschap over Nieuw-Guinea in op
dracht van de V.N.. had prof. Romme
hem nog voorgehouden dat dit een af
wijking was van het regeringsprogram
ma van het kabinet dat mr. Burger (ten
behoeve van dr. Drees als minister-pre
sident) zelf had geformeerd.
Verkoop landbouwgrond
De opzienbarende verklaring van mr.
Bur9er, waarvan men consequenties ver
wacht. kwam aan het slot van het
voortgezette debat (dat twee weken ge
leden was geschorst) over net wetsont
werp tot „definitieve" handhaving van
de prijsbeheersing bij de verkoop van
landbouwgronden.
Daarop had de heer Biewenga (AR)
een amendemenf ingediend met de
strekking de wet een „tijdelijk" karak
ter te geven tot 1 januari 1963. Dat is in
strijd met de regeringsverklaring van 23
oktober 1956. zei minister Vondeling gis
teren. want daarin staat: „blijvende
voorzieningen dienen te worden getrof
fen tot prijsbeheersing der landbouw
gronden".
Daartegenover merkte de heer Bie
wenga (AR) op dat het kabinet extra
parlementair is en dat er dus geen bin
ding is van de partijen aan een ••ege-
ringsprogram. Maar al was het kabinet
parlementair en al zouden wij mede
verantwoordelijkheid dragen voor het
regeringsprogram, dan is de tijdelijk
heid daarmee toch niet in strijd, want
men kon in 1956 niet jaren vooruitzien.
Sedertdien is de Euromarkt tot stand
gekomen en in dat kader kan men nu
niet zeggen dat de prijsbeheersing bij
verkoop van landbouwgrond definitief
ir-oet zijn.
..Het heeft er allemaal mets mee te
maken", zette prof. Oud (VVD) uiceen,
of het kabinet parlementair of extra
parlementair is.
De minister moet bepalen of hij het
amendement al of niet aannemelijk
vindt. Daarna kan de Kamer stemmen
zoals zij wil.
De kabinetsformateur mr. Burger
(PvdA) verklaarde echter dat de passa
ge over de prijsbeheersing uitdrukkelijk
in het regeringsprogram was opgeno
men voor de wet op de verkoop van
landbouwgronden.
Dat betwijfelde prof. Romme (KVP)
sterk. Overigens vond hij dat de minis
ter voor zijn ambtsperiode aan zijn trek
komt als de wet geldt tot 1 januari 1963.
Men moet ook niet vergeten dat er in
het Landbouwschap geen eenstemmig
heid heerst over de kwestie.
Minister Vondeling verklaarde dat
men zich moet houden aan het rege
ringsprogramma, tenzij de omstandig
heden sterk zijn gewijzigd. Dat is niet
het geval. De regering kan het amen
dement niet onaanvaardbaar verklaren,
en het wetsontwerp intrekken. Want de
oorspronkelijke, nog tijdelijke wet ver
valt 1 januari 1959 en kan er daarna
dus geen wettelijke regeling meer zijn.
Daarom kon de regering alleen zeg
gen, dat zij het uitermate zou betreuren
indien de Kamer haar niet zou volgen.
Amendement aangenomen
Het amendement-Biewengi werd hier-
hierna met 69 tegen 67 stemmen aan
genomen. Voor stemden KVP. AR.
SGP, een deel van de VVD en de heer
de Ruiter (CHU). Tegen stemden
PvdA, een deel van de VVD, de CHU
(met uitzondering van de heer de
Ruiter) en de communisten.
De tegen stemmende leden van de
VVD verklaarden dat dit niet beteken
de dat zij voorstanders zijn van een
blijvende prijsbeheersing, maar zij
hechten groot belang aan het voorkeurs
recht van de pachter, dat eerst nog op
de een of andere wijze in een andere
wet vastgelegd moet worden.
De kabinetsformateur was merkbaar
boos. Dat toonde hij ook in het verdere
verloop van de vergadering. Hij vroeg
schorsing van de beraadslagingen over
een ander wetsontwerp.
„Doe dat maar", adviseerde prof. Oud,
de voorzitter, „dan heeft de heer Bur
ger een uur of drie tijd om te kalme
ren
Israël verbaasd over
Egyptische berichten
In officiële kringen te Tel Aviv zün
de Egyptische persberichten over een
algemene mobilisatie in Israël tegenge
sproken. Er zijn geen tekenen van
ongewone militaire activiteit en men
heeft de berichten met verbazing ont
vangen.
In gezaghebbende Israëlische kringen
in Jeruzalem verklaart men, dat de
Egyptische beschuldiging, dat Israël
het voornemen heeft om Jordanië aan
te vallen een manoeuvre is om de
Jordaniërs angst aan te jagen en hen
ertoe te brengen hulp van Egypte te
vragen. Men zegt verder, dat buiten
landse waarnemers kunnen getuigen,
dat Israël in het geheel geen agressieve
voorbereidingen treft.
Pauskroning voor
Nederlandse t.v.
(Speciale berichtgeving).
Naar wij vernemen zal de Neder
landse Televisie Stichting a.s. dinsdag
ochtend de Euro-visie uitzending van
de pauskroning in de St. Pieter te Rome
overnemen, zodat ook de Nederlandse
kijkers deze plechtigheid zullen kunnen
volgen.
schuimrubber-matras
In Geneve is vandaag overleg begonnen
inzake lijvig rapport van geleerden
Twee belangrijke kwesties
De Sovjet-Unie heeft gisteravond op
nieuw verklaard, dat de ministers van
Buitenlandse Zaken van de drie atoom-
landen (Amerika, Rusland en Engeland)
aanwezig dienen te zün op de Geneefse
conferentie over het staken van kern
proeven In een nota aan Amerika en
Engeland zegt de Russische regering-,
dat de aanwezigheid van de ministers
ongetwijfeld gunstig zou zün voor het
spoedig bereiken van overeenstemming.
Tevoren had Rusland in een door Tass
uitgezonden verklaring opnieuw het
Amerikaans-Britse voorstel tot staking
van de proeven gedurende één jaar van
de hand gewezen. De Russische ver
tegenwoordigers in Geneve zouden een
onmiddellijke stopzetting van de proe
ven voor altijd eisen, aldus de verkla
ring.
Ih de Verenigde Naties hebben de
Russen gisteravond een door India en
Joego-Slavië voorgesteld compromis
verworpen, inhoudend dart. de assemblee
een onmiddellijke beëindiging van de
proeven zou vragen eti er bij de drie
atoomlanden op zou aandringen een
stelsel van controle uit te werken.
De Britse minister van Staat bij het
ministerie van Buitenlandse Zaken
Ormsby-Gore is gisteren te Genève aan
gekomen, waar hij de Britse afvaardiging
op de drie-mogendheden conferentie
over opschorting van kernproeven zal
leiden. De conferentie is vandaag be
gonnen.
De conferentie, die tot na Kerstmi®
zou kunnen voortduren, zal het lijvige
rapport van geleerden uit Oost en West
te behandelen krijgen, die in juli en
augustus in Genève bijeen zijn geweest
en tot de conclusie kwamen, dat het in
het algemeen mogelijk is toezicht uit te
oefenen op de naleving van een verbod
op kernwapenproeven Zij bevalen de
oprichting aan van een internationale
controle-organisatie voor toezicht en
inspectie.
De huidige conferentie te Genève zal
zich gesteld zien tegenover twee funda
mentele kwesties: 1) de ligging van de
170—180 controleposten op de grond die
door de geleerden zijn voorgesteld: 2) de
nationaliteit van de geleerden en ander
I personeel die de posten moeten bezetten.
