'rof. Hoenderdaal aanvaardde de Leidse Remonstrantse leerstoel Vluchtelingenproblemen in het Midden Oosten en Hongkong Spanning in zijn verhouding f^oonvaarde voor levend geloof Karamazov" in kleurbeelden Jaargang Zaterdag 11 oktober 1958 Tweede blad no. 29566 Dialoog tussen God en mens MMA Ie lm ■1 Mo-, ir Ro) ri Bui Balie Feli :est tl ns. Lt a Ji echt. el gr< lie R* Val# TtS 5t Ar x vioj v. Je& le 06 piatu legre», Webe Tiijm MA'S con< Gran 17.1J kind n tb lankl; Hoor —0.31 3. Da 45 s. Da- Commandant Leger des Heils Brengt zondag 26 oktober bezoek aan Leiden De het vorig jaar benoemde comman dant van het Leger des Heils in Neder- lan commandant R. Ahlberg, zal zondag 26 oktober zijn eerste bezoek aan Leiden brengen. De commandant, die vergezeld is van de divisie-brigadier P. Deurloo, zal 's-avonds om hall acht in de Legerzaal aan de Hooigracht voorgaan in een sa menkomst van het korps Leiden Bij zal hier worden verwelkomd door de korps chef, kapitein A. J Sohurink. Het mu ziekkorps en de zangbrigade verlenen deze avond hun medewerking. WAT IS EN DOET HET LEGER DES HEILS Teneinde van het wereldomvattende werk van het Leger des Heils in 1865 gesticht door William Booth een goede indruk te krijgen, is enige tijd geleden een film vervaardigd, welke spe ciaal de vele facetten van de Legerar- beid in ons land in beeld brengt. De film, waaraan de titel „In opmars" is meegegeven, is vervaardigd in opdracht van het Nationaal Hoofdkwartier te Am sterdam. Donderdag 30 oktober komt deze film in première voor Leiden. In de middag uren zal zy in „Het Gulden Vlies" voor een besloten kring in Legertaal noemt men dit een salonmeeting worden vertoond. Deze bijeenkomst staat onder leiding van de chef-secretaris van het Leger des Heils in Nederland, kolonel W. F. Palstra 's Avonds volgt een openbare vertoningin het gebouw Prediker De muzikale omlijsting van deze samen komst is in handen van kapiteine Le Roy-Vos (sopraan) en de kapelmeester van het Nationaal Muziekkorps van het Leger des Heils, B. Verkaaik (piano). -nder de titel „Dialogia entis" sprak gistermiddag prof. dr. G. J. sorkpderdaal in het Groot Auditorium van de Leidse Universiteit een 2jYiprele oratie uit als kerkelijk hoogleraar vanwege het Seminarium NwaKemonstrantse Broederschap in de geschiedenis en leerstellingen muz het Remonstrantisme, de dogmatiek en de praktische theologie, j eni. Hoenderdaal volgde hiermede prof. dr. G. J. Sirks op, wiens ^jjblger hij ook in zijn voorgaande ambt van predikant te Amsterdam nan-fcweest. ï3 05l zijn oratie toonde prof. Hoenderdaal zich aanhanger van de itting, dat de spanning en de ontmoeting, de onevenredigheid en 3>oorotsin9 ten °Pz'c^tc van ^od de mens nader tot Hem brengen dan idio.ke verhouding ook die wordt getekend door het begrip „analogia of dit nu gehanteerd wordt in de geest van Barth, in die van ïitz.jcl of in die van Thomas van Aquino als middenweg tussen de 0.45we uitersten. Karakter der sos evenredigheid no- 'or"pf. Hoenderdaal herinnerde in de rang van zijn oratie aan de strijd, reeds meer dan een kwart eeuw bin- de protestantse theologie wordt ge il over de natuurlijke theologie. De t tegenstander van alle natuurlijke ms logie Karl Barth heeft met zijn 5o- rpe afwijzing hiervan, ongetwijfeld 8 (gekomen uit de positie die het ptendom in de huidige wereld in- jor nt, gebroken met de traditie van j. eeuwen theologisch denken. Immers t gehele theorie vóór hem wordt aan hgeschapen vermogen van de men ie- tot het verstaan van Gods Woord m. tde toegekend. Het duidelijkst wordt jeformuleerd in de leer van de „ana- i entis", de leer die een zekere even- Éheid aanneemt tussen het zijn van [en het zijn van de mens. (ze evenredigheid is er een in het h". zelf, niet in de hoedanigheid van ln «dn. analogia entis draagt mogelykhe- el in zich om naar twee kanten uitge- :t te worden: naar de zijde van de theid binnen die evenredigheid rdoor mystiek en zelfs panthëisme en de mogelijkheden komen, en de zijde van de ongelijkheid, waar- e heiligheid Gods steeds blijft staan lover de onheiligheid van de mens. stgenoemde lijn hebben de refor- >ren gevolgd, waarbij het volle ac- kwam te liggen op de ongelijkheid, «penbaring en de genade, m de beide polen van de analogia vindt men Barth (die haar niet "Ukkelijk verwierp in zijn afwending de natuurlijke theologie) en Hegel, rtussen zich als middenweg de op- ingen van Thomas van Aquino be en. Ontleding van woord en begrip „ana logia" tonen aan, dat enerzijds in dit verband het menselijk zijn in reatie tot het Goddelijke zijn steeds duidt op het hogere van God. Doch dat deze term tevens een rusttoestand in de relatie aanduidt, waarin de dynamiek van de persoonlijkheid ontbreekt. Analogie een te statisch begrip In dit laatste ligt volgens prof. Hoen derdaal het bezwaar tegen het begrip analogia entis: het is een statisch for meel beginsel, dat alleen te hanteren is in filosofische zin. Prof. Hoenderdaal zou derhalve, an ders dan Barth die aan analogia de aanduidingen fidei of relationis zou wil len verbinden, juist het entis willen handhaven doch analogia willen ver vangen door dialogia: God en mens tot elkaar staande in een dialogische ver houding. Ook dan moeten klippen omzeild wor den, zoals die van de identificatie in het persoonsbegrip en die van het ge heel los van elkaar stellen van God en mens. die in twee monologen spreken zonder aanrakingspunt Maar wanneer klippen als deze wor den onderkend, kan juist de dialogia entis met betrekking van de verantwoor delijkheid van de Christen voor het le ven op aarde door het betrekken van het gehele leven in de dialoog een vruchtbaar uitgangspunt zijn. Niet de evenredigheid der tinalogie drukt de verhouding van Gods zijn tot dat der mensen uit, eerder de spanning en de ontmoeting de onevenredigheid en de botsing, het „twisten met onze formeerder" zoals het kerklied zegt. en het ervaren van de genade in deemoed en zekerheid, het geloven, waarbij God ons ongeloof te hulp komt. Dit alles vindt men in de dialoog, die ons gehele zijn omvat. Deze spanningsverhouding brengt ons nader tot God dan welke analogie dan ook zou vermogen. Ook geloof en openbaring Geloof en openbaring dienen ook in deze dialogische spanningsverhouding te worden geplaatst. Niet op zodanige wijze dat geloof zuiver menselijk en openba ring in haar verschijning zuiver God delijk gezien moeten worden, doch zo dat in beide mens en God dooreen spre ken, dikwijls in uiteenlopende klanken in plaats van analogische eenstemmig heid. In gemeenschap Overigens komt de dialogia entis niet alleen tot stand tussen God en de en kele mens. De enkele mens is niet dat alleen, doch is mens in een mensenwe reld, een samenleving waarmee hij voortdurend in contact staat. De dia logia entis functioneert daardoor nooit buiten de geloofsgemeenschap om, zelfs niet wanneer zij door de gelovige indi vidueel wordt beleefd. Zo gezien is het avondmaal de sterkste uitdrukking van de dialogia entis, die tot samenzijn in de gemeenschap der gelovigen voert. Naast het woord en het begrip staat hier zelfs de daad als medium van de dia- Pro/. dr. G. J. Sirks (links) biedt zijn opvolger prof. dr. G. J. Hoen derdaal en echtgenote zijn geluk wensen aan. (Foto L.D./Van Vliet) mede hij God aanbidt en zün tegen woordigheid aanvaardt. In esthetica Als derde gebied van daadwerkelijke actie van de functie der dialogia entis noemde prof. Hoenderdaal terloops het aesthetisch scheppen van de mens. waar in zijn roepen uit de diepte en zaligheid van het ontvangen antwoord vorm kan vinden. Tenslotte stelde prof. Hoenderdaal de vraag, of deze dialogische verhouding tussen God en mens zonder einde aan het gesprek steeds zal blijven bestaan. Hij meende, dat het niet anders moge lijk is, dan deze dialogia entis te zien onder het aspect van de eindvoltooiing, waarin de Christenen geloven. Als een maal het woord van de apostel Paulus dat God zal zijn „alles in allen" ver vuld zal zijn, houdt de dialoog op. Grote belangstelling Na afloop van de oratie vond een drukbezochte receptie in de ontvangst zaal van de Academie plaats, waarbij onder meer gelukwensen kwamen aan bieden de president curator van de Leidse Universiteit dr. J. E. baron de Vos van Steenwijk, dr. ir. J. E. Carrière als voorzitter van de Remonstrantse Broederschap in Nederland, dr. A. H. Haentjens als nestor van de Remon strantse predikanten, prof. dr. G. J. Sirks als voorganger van prof. Hoender daal. tal van predikanten en uiteraard vertegenwoordigers van vele organisa ties en instellingen op Leids Universi tair gebied. „Oost en West" en Viro kwamen bijeen In samenwerking met de afdeling Lei den van de Koninklijke Vereniging voor Oost en West hield de VIRO, afdeling Leiden-Oegstgeest gisteren in het ge bouw van de Nationale Levensverzeke ring Bank N.V. aan het Rapenburg haar eerste lezingavond. De voorzitter, dr, ir H. M J. Hart, opende deze bijeenkomst waarna het woord werd gegeven aan mevrouw G. Kramers-de Vlaming Pleijsier die over de vluchtelingenproblemen in het Mid den Oosten en Honkong sprak. Naar hun oorsprong lopen deze pro blemen van deze ver uit elkaar liggende gebieden zeer uiteen. In het Midden Oosten is de houding van de vluchteling meer passief. Door de stichting van Israël als staat is hü min of meer gedwongen zijn veiligheid elders te zoeken. In Hongkong willen de men sen zelf weg, omdat het onder de druk van het communistisch regime niet meer uit te houden is. Als zij weggaan, verlie zen zij elke basis van levensonderhoud. Mevrouw G. Kramers-de Vlaming Pleijsier behandelde op uitvoerige wyze de geschiedenis van Arabië in het bij zonder dat van Palestina. Zij wees erop, dat de Arabieren zich altyd al verzet hebben tegen inmenging, vooral tegen de immigratie der Zionisten Spreekster vertelde, dat zü bij haar bezoek aan de diverse Israëlische steden interessante dingen tegengekomen was. Zo blijkt o.a. dat de vele grensin cidenten die bijna dagehjks voorkomen, in hoofdzaak gepleegd worden door Is raëlieten en Arabieren, die familieleden of kennissen aan de andere kant van de zone willen bezoeken. De vreemdelingen zyn over de verschillende gebieden ver deeld. In Jordanië komen wel de meeste moeilijkheden voor. Jordanië is een zeer arm land met weinig vruchtbare grond. De toestand werd nog hopelozer toen aan de bevolking 475.000 vluchtelingen j werden toegevoegd. Het basisranitsoen, dat de vluchtelin gen ontvangen, achtte spreekster onvol doende. Het eten is schaars en men heeft vooral te kampen met eiwitgebrek Omdat de spreekster over het vluch telingen probleem in het Midden Oosten zeer uitvoerig sprak kwam dit probleem wat betreft Hongkong een weinig in ge drang, maar de hoofdgedachte was wel, zoals dr. ir. H. M. J. Hart aan het eind van de avond opmerkte, dat men zich nauwelijks bewust is van de enorm grote moeilijkheden die er ontstaan als er in een land zeer ingrijpende proble men zijn van politiek zowel van econo mische aard. De lezing werd met enige liohtbeelden geïllustreerd. Gisteren is in het gebouw van de Sociaal Economische Raad in Den Haag prof. dr. G. M. Ver rijn Stuart geïnstalleerd als president van de SER. De waarnemend voor zitter de heer Tj. J. Twijnstra over handigt prof. Verrijn Stuart de voorzittershamer. Advertentie. SMALFILMERS dubbel-8 titelfilm voorgeritst. Positief fine-grain, 38 cent per meter. cine- BREESTPAAT 29 MAAST TRIANOfl Meesterwerk uit literatuur verfilmd Trianon Het al of niet bevredigd zijn bij het zien van een boekverfilming hangt voornamelijk af van de voorstelling, die de lezer zichzelf van het verhaal gevormd heeft. In zijn verbeelding schiep hij zich een ..eigen" wereld daar omtrent. Wanneer deze dan in de film stellig niet met de zijne overeenkomt, evenmin als de figuren, die er een rol in spelen, is er bevreemding, mogelijk zelfs teleurstelling. Dit kan een nadeel van een boekverfilming zijn. Anderzijds kan zij duizen den, die het werk nog niet lazen, stimuleren dit alsnog te doen, hetgeen een onschatbaar geestelijk voordeel is, want men leert dan het échte kunstwerk kennen. Zo is dit ook het geval met de impo sante film naar Dostojewski's wereldbe roemde en adembenemende roman „De gebroeders Karamazov", door miljoenen reeds verslonden. Ondanks de Amerikaans ingestelde visie met kunstmatig aandoende decors en imitatie-sneeuw, klinkt er toch ook soms de typisch Russische sfeer van de vorige eeuw in door. Die sfeer van mys tiek enerzijds, van wilde hartstocht an derzijds, van sterk geloof en van even sterk ongeloof. Het dramatisch geladen, ja lugubere verhaal van de vier broers, van wie drie hun losbandige en zondige vader haten en hem ieder op eigen wijze zouden wil len doden, leidt tot veel complicaties en hoogopgevoerde spanningen. De ten onrechte beschuldigde zoon wordt tenslotte als schuldig aan moord op de vader door het gerecht gebrand merkt, de ware schuldige, lijder aan toe vallen, onttrekt zich aan de aardse ge rechtigheid en hangt zich op, een derde. Hoofdstad-Operette zingt „Zwei Herzen im Dreivierteltakt" 5wei Herzen im Dreivierteltakt" is populairste van de vele schlagers het werk van Robert Stolz, dat de oofdstad Operette de voortzetting in de Fritz Hirsch Operette, op fijdagavond 17 oktober in de Leidse chouwburg ten tonele zal brengen, en cavalcade van melodieën van de eroemde Weense operettecomponist il klinken in dit charmante werk, it te Wenen speelt en het tijdperk in omstreeks 1900 op kleurige wijze nüeuw tot leven wekt. e hoofdrollen worden, onder regie Otto Aurich, gespeeld door Fritz ner, Otto Aurich, Lizzi Schöffmann, iy Parrish, Jan Handerson en Claire iry. Voorts werken mede Herman sner, Walter Fein, Ad Heerings, Kan y en vele anderen. De muzikale ing berust by Wilhelm Rettich, die, 'men met Alfred Salten, ook de nkale arrangementen verzorgde, yer Hamel heeft de zakelyke leiding. >e kostuums zijn ook dit jaar ontwor- i en uitgevoerd door de Weense tamier Lambert Hof er. De décors'loog: de praktische daad waarmede de fden ontworpen door Karei Bruck- mens antwoordt op Gods stem en an to. derzyds de sacramentele daad waar- „De lange, hete zomer" W. Fanlkners roman sfeervol verfilmd LUXOR William Faulkner is de auteur van het bekende boek „De lange, hete zomer", dat door de be kwame regisseur Martin Ritt is ge bruikt om er een film van te maken. Wij behoeven hier niet weer in te gaan op de grote bezwaren, die al tijd kleven aan de verfilming van een of ander bekend boek. Ondanks het nauwste contact, zullen de opvattingen van de film maker slechts sporadisch geheel corresponderen met wat de schrij ver voor ogen heeft gestaan, toen hij zijn verhaal creëerde. Deze te genstellingen drukken maar al te vaak hun stempel op de film en men krijgt dan veelal produkten voorge zet, die ergens niet af zijn of die nergens kunnen wedijveren met het origineel, waarnaar zij geschapen zijn. Het is echter de verdienste geweest van Ritt, dat hij de sfeer, die Faulkner in zyn verhaal opbouwde, zo scherp heeft kunnen tekenen, wellicht anders, maar reël en tastbaar. Reeds in de eerste meters celluloid wandelt men binnen in het lome, zelfs luie stadje onder de hete zon van Mis sissippi. Een stadje, dat vrijwel geheel in handen is van de steenrijke, maar weinig gecultiveerde Will Varner. Heb ben wij kennis gemaakt met de omge ving en de familie van Varner, eerst dan draaft de tiran op en meteen zit ten we midden in de ruzies. Varner er kent slechts zijn macht en die van het geld. Hij maakt zyn energieloze zoon - getrouwd met een beeldschoon maar leeghoofdig meisje - de hevigste verwy- ten, zodat deze nog meer aan zichzelf begint te twyfelen. Ook zün dochter Clara, 23 jaar en erg gereserveerd, moet het ontgelden, om dat zy geen haast maakt een man te vinden en het geslacht in stand te hou den. Varner terroriseert zyn gezin en bestaat het zelfs het uit te spelen tegen een jonge, intelligente, maar ook soms sluwe zwerver, in wie hy zijn gelyke vindt en erkent. Hy wil hem zelfs tot erfgenaam ma ken door hem zijn dochter Clara als het ware cadeau te doen. Doch het be schaafde meisje weigert zich als een meubelstuk te laten verkwanselen, al voelt zij zich sterk tot de jongeman aangetrokken. Dat alles nog wel in orde komt, is gemakkelyk te begrypen. Jam mer alleen, dat Ritt in die finale zo'n haast gehad heeft, 't Gaat allemaal nogal geforceerd. Maar voor 't overige is het - ondanks enkele bedenkingen - een boeiend film werk. Niet in het minst door het spel van Orson Welles. Byzonder dik is hij op het witte doek teruggekeerd. En al is zyn Will Varner niet een van zijn grootste creaties, zyn talent, zyn rou tine en de aard van de onverzettelyke despoot zonder scrupules, die hij moet uitbeelden, maken, dat men kan gelo ven in deze logge, maar energieke per soon. die soms afstoot, dan weer boeit en af en toe zelfs ontroert. Paul Newman is de sterke vrybuiter. Een jonge, veelbelovende ster, die doet denken aan de vroegtijdig overleden James Dean. Zijn tegenspeelster in deze film is Joanne Woodward (in 1958 on derscheiden met een Oscar), die hier een beminnelyke, gave en tedere Clara op het witte doek brengt.- Terreur in New York Spannend en hard Rex Een werker in de Newyorkse haven wordt bij zyn woning neergescho ten. van de daders ontbreekt elk spoor. Voor de politie is het als het zoeken van een speld in een hooiberg, temeer daar iedereen weigert zyn mond open te doen. De valse erecode onder de dokwerkers laat niet toe, dat de politie zich in hun zaken mengt. Ze stuit op een onverzet telyke muur van stilzwygendheid. Maar is het alleen die code, welke hun mon den verzegeld houdt? Of dreigt achter de schermen een verschrikkelüke repre saille, wordt een meedogenloze terreur uitgeoefend? De jonge jurist Kaeting, energiek, onervaren en onbesuisd, maar bezeten van de wil om het raadsel te ontrafelen, ziet zich voor deze en andere dringende vragen gesteld: zal zyn scher pe geest kunnen zegevieren over de macht, gebaseerd op geweld? Zal hij vol doende hebben aan het dunne draadje, dat hem wellicht naar een ontknoping kan leiden? Vragen, die in het verloop van het spannende verhaal stuk voor stuk beantwoord worden. Dat de gerech tigheid uiteindelijk aan het langste eind trekt laat zich gemakkelyk raden, maar William Kaeting moet zich langs heel wat hachelyke bochtjes wringen, eer hy het zover geschopt heeft. De hoofdrollen in deze harde en enerveren de film worden vertolkt door Richard Egan, Jan Sterling, Dan Dureyea en Julie Adams. Liane, het meisje uit het oerwoud Nog een weekje Lido Liane, het nogal wilde meisje uit het oerwoud, wordt door een expe ditie in haar vrij natuurlijke staat ont dekt tussen de primitieve volken. Ze wordt gevangen en naar de beschaving gesleept, maar het heeft heel wat voeten in de aarde eer zij de beschikking krijgt over de haar rechtmatig toekomende eigendommen. Dit jonge meisje (Marion Michael) en haar partner (Hardy Kru- ger) waren zo in trek, dat men hun ver blijf aan de Steenstraat voorlopig een weekje heeft verlengd. In dienst des konings Snorkerige romantiek in voortreffelijke kleuren Casino De Franse revolutie is nog altyd een onuitputtelyke bron voor filmfabrikanten, die een produkt op de markt willen brengen, dat zonder al te veel kosten een redelijk succes belooft. Er is immers dramatische stof te over, zoals ook in dit werk uit de studio's van Arthur Rank: een spannende ontvluch ting. die op het nippertje slaagt, steeds dreigend verraad, een gruwelyk verhoor van een jong kind en een aanerypende executie door de guillotine, flitsende duels op de degen, een royale portie vrouwelijke charme (Belinda Lee!), een adembenemende huiszoeking, een ee- vecht op de rand van een rots (twee doden), een nachtelyke overval op een Brits landhuis door een Frans moord- comm.'ando en nog heel veel meer. Wij noemden maar enkele van de voornaam, ste ingrediënten van dit door en door romantische verhaal, waarin verteld wordt, dat de jeugdige zoon van Koning Lodewyk XVI en Marie Antoinette per die meent, dat alles wat geschiedt, „rechtmatig" is, bekeert zich. Een vierde onderscheidt intuïtief „goed" van „kwaad", omdat hij het geloof als een genade in zich draagt. Kritiek op de fragmentarische weer gave van deze uitgebreide roman zou breedvoerig te geven zyn. Daarnaast verkrijgt een fel-geëmotio- neerde bewogenheid haar rechten. Yul Brynner en Marie Schelt De tot bezeten razerny voerende liefde van Dmitri (de als steeds biologerende Yul Brunn) voor Grusenka (de gevoe lige Maria Schell), is bovendien raak ge troffen. Daartussen beweegt zich de fi guur van de wraakzuchtige, jaloerse Katya (Claire Bloom), door wier toedoen Dmitri toch schuldig bevonden wordt. Zij kan echter niet verhinderen, dat Dmitri en Grushenka naar het buiten land weten te ontsnappen. De indrukken, die men by de ver filming van dit verhaal ontvangt, zijn velerlei. Men moge ze met sterk ge mengde gevoelens ondergaan, één ding staat vast: deze confrontatie met een der meesterwerken uit de litteratuur is op zichzelf een gang naar het thea ter waard! Ook al zou Dostojewsky zélf er ongetwijfeld vreemd tegenover gestaan hebben ballon uit zijn geteisterde vaderland weet te ontsnappen om terecht te komen bij een adellyke familie in Wales. Wie van een flinke dosis snorkerige romantiek wil genieten, kan hier zyn hart ophalen. Blykbaar hebben de Britse producenten hier en daar begre pen, dat een modern publiek niet alles meer slikt op het gebied van verheer- lyking van het koningschap. De hertog De Beauvais, die zyn eigen zoontje op offert om de jonge vorst uit de gevan genis te krügen (niemand snapt, waar om de jeugdige hertog moet achterblij ven, want hy kan gemakkelyk ontvluch ten) krygt dan ook prompt spyt van wat hij gedaan heeft als d? knappe Vir ginia niet die bewondering voor zyn daad toont, die hy blykbaar van haar had verwacht. Hoe dit zy, in dit soort films dient men het scénario niet al te scherp te ontleden. Het gaat om de spanning van het verhaal en daaraan ontbreekt het geen ogenblik. Daarby zyn de kleuren (Eastman color) in één woord voortreffelyk en meermalen wordt men getroffen door de sfeer, die een kunstzinnige cameraman by het weer geven van de natuur op tal van plaat sen heeft weten binnen te smokkelen..

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1958 | | pagina 3