PAUS PIUS XII VANMORGEN IN
CASTEL GANDOLFO OVERLEDEN
Geen geweld tegen Nieuw Guinea?
MANTELS
WEERBERICHT
Eisenhower: Wereld is armer
Verklaring van minister Dulles
vormt steun voor Nederland
Zonder Nieuw-Guineagesprek geen
compensatie van bedrijven
97ste jaargang
DONDERDAG 9 OKTOBER 1958
No. 29564
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur: J. W. Henny
Hoofdredacteur: J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f7.50 per kwartaal; f.255 per maand; f.0.59 per week
Witte Singel 1, Lelden - Giro no. 57055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie 21507
R.-K. Kerk in rouw gedompeld
Paus Pius XII is hedenochtend om 3.52 uur overleden.
Het verscheiden van het hoofd der R.-K. Kerk werd bekend ge
maakt door Radio-Vaticaan. Met ontroerde stem gaf de radiocommen
tator, de geestelijke Pellegrino, het nieuws door in een directe
uitzending vanuit een kamer naast het sterfvertrek van de Paus.
Onmiddellijk na de bekendmaking begonnen de klokken van het
parochiekerkje van Castel Gandolfo te luiden. Twee geüniformeerde
mannen kwamen uit de grote deuropening van de pauselijke villa en
brachten er een zware ketting voor aan.
was begonnen. Toen vertoonden zich de
eerste symptomen van een totale in
storting. De bloeddruk liep terug van
80 tot 70 en de temperatuur steeg tot
42 graden. Ook waren er tekenen, die
wezen op complicaties in de longen. Het
duurde tot acht minuten voor vier, toen
de omroeper het droeve nieuws bekend
maakte. Later vertelde hij in een vraag
gesprek, dat de Paus sereen was ge
storven, „ook al waren er op zijn gelaat
tekenen van de natuurlijke strijd met
de dood". Het sterfbed van de Paus was
een ouderwets koperen ledikant in een
eenvopdige kamer met witte wanden op
de tweede verdieping van het pauselijk
buitenverblijf, een uit de middeleeuwen
daterend kasteel, dat 330 jaar geleden
voor de pausen werd ingericht.
Paus niet meer tot
bewustzijn gekomen
Gisteravond deelde mgr. Angelos
Dell'Acquaeen der nauwste mede
werkers van de Paus, mede, dat het
nog slechts een kwestie van uren
kon zijn. „Wij denken niet, dat de
Paus de nacht zal overleven", zo
toegde hij er aan toe. In de loop
van de avond was de temperatuur
van de Paus tot 40 graden gestegen
en de pols van de zieke was zeer
snel. Hij was na de beroerte, die
hem gisterochtend getroffen had,
niet meer tot bewustzijn gekomen.
Roerloos lag de Paus toen met een
rozenkrans tussen zijn vingers en
een kruisbeeld op de borst.
Kort na middernacht begon Radio-Va-
ticaan een mis uit te zenden, die door
pro-staatssecretaris mgr. Tardini werd
gecelebreerd in de particuliere kapel van
de Paus, welke grenst aan de zieken
kamer. Na de mis meldde de radio, dat
de toestand van de Paus langzaam bleef
achteruitgaan. De omroeper deelde om
tien voor half vier mede, dat volgens de
artsen de doodstrijd om kwart voor drie
Amerikanen staken
de konvooiering
Uitbreiding van staakt het
vuren bij Formosa mogelijk
Het Amerikaanse ministerie van Bui
tenlandse Zaken heeft gisteren bekend
gemaakt, dat Amerikaanse oorlogssche
pen de nationalistische-Chinese bevoor
radingsschepen naar Quemoy niet meer
zullen begeleiden tenzij de Chinese
communisten het bestand schenden.
Het begeleiden door de oorlogssche
pen wordt beperkt tot het militair nood
zakelijke, aldus de verklaring van het
ministerie. De woordvoerder kon niet
zeggen wanneer het besluit in werking
was getreden, maar er was nauw over
leg met de nationalisten geweest.
Van betrouwbare diplomatieke zijde
in Washington werd gisteravond verno
men, dat de communistisch-Chinese
ambassadeur in Moskou de Noorse ge
zant in de Sovjetrussische hoofdstad
heeft meegedeeld, dat de regering te Pe
king misschien bereid is het staken van
het vuren in de Straat van Formosa
uit te breiden, indien de Amerikaanse
strijdkrachten zich onthouden van het
begeleiden van konvooien van de Chi
nese nationalisten naar Quemoy. Via
Oslo is dit bekend geworden in diplo
matieke kringen te Washington.
Iemand van de Noorse ambassade in
Washington zei niets over een derge
lijk bericht te weten; andere diplomaten
zeiden echter vernomen te hebben, dat
het bericht wel juist is.
Een woordvoerder van het Ameri
kaanse ministerie van Buitenlandse Za
ken zei het bericht niet officieel te kun
nen bevestigen of tegenspreken.
Advertentie
Aanwezigen
Op het ogenblik van het overlijden
waren in de sterfkamer aanwezig: pro-
staatssecretaris mgr. Tardini, opper
kamerheer mgr. Caltori di Vignali, de
geheime kamerheer mgr. Nasalli Rocca
de Cornliano, de aan de huisdienst van
de Paus verbonden kloosterzusters, de
Jezuïtenpaters Liber en Heinrich, de
kamerdienaar Stefanori en diens plaats
vervanger Stoppan en de deken van het
personeel van het nevenvertrek, Labella.
Een functionaris van het pauselijk hof
leidde kort na het verscheiden alle aan
wezigen uit het sterfvertrek om het mo
gelijk te maken, dat het stoffelijk over
schot werd gehuld in de doodskleren.
Over het stoffelijk overschot op het
sterfbed is een rood zijden dek gespreid,
schouders en hoofd zijn gehuld in de
gebruikelijke rode, met hermelijn afge
zette schoudermantel en capuchon. De
armen liggen boven het dek met de
handen op de borst gekruist en daarin
een crucifix en rozenkrans. Een zijden
doek bedekt het gelaat. Voor het bed
staat een bidstoel een kruisbeeld en een
schaal met wijwater en rond het bed
vier kandelaars met brandende kaarsen.
Twee officieren van de edelgarde hou
den de wacht.
Een paar minuten na de dood van de
Paus kwam kardinaal Eugene Tisserant,
van Rome. Vandaar gaat de stoet voet
staps naar de Sint Pieter om de Romei
nen de gelegenheid te geven tot eerbe
wijs aan hun overleden bisschop, die de
Paus is.
Kort na het overlijden van de Paus
werd te Castel Gandolfo bekendgemaakt
dat de te Rome aanwezige kardinalen
vandaag reeds in de pauselijke villa te
Castel Gandolfo bijeen zouden komen
om een „camerlengo van de H. Roomse
Kerk" te kiezen. Deze functionaris wordt
meestal door de Paus aangewezen, maar
het pas overleden hoofd van de Kerk
had sedert vele jaren geen camerlengo
benoemd. De camerlengo zal gedurende
de gehele periode dat de H. Stoel va-
kant is, verantwoordelijk zijn voor de
wereldlijke goederen en de rechten van
de H. Stoel.
Van het ministerie van Buitenlandse
Zaken te 's-Gravenhage hing vandaag
de Nederlandse vlag halfstok, wegens
het overlijden van de Paus, als „bevriend
buitenlands staatshoofd". Op andere
overheidsinstellingen wordt bij het over
lijden van een bevriend buitenlands
staatshoofd niet gevlagd.
Vele reacties
President Eisenhower heeft een ver
klaring afgelegd, waarin hij zegt: ..De
wereld is vanochtend armer geworden
door de dood van Paus Pius XII. Zijn
leven is geheel en al besteed geweest
aan devotie jegens God en dienst aan
zijn medemens".
De Italiaanse minister-president, Fan-
fani, heeft op de vroege ochtenduren
van donderdag, onmiddellijk na de be
kendmaking van het overlijden van de
Paus, een rouw van drie dagen in ge
heel Italië gelast. De vlaggen zullen
halfstok van openbare gebouwen waaien
en film-, toneel en andere voorstellin
gen worden afgelast. Donderdag zullen
alle scholen zijn gesloten.
De Israëlische minister van Buiten
landse Zaken, mevrouw Meir, heeft na
dat zij op het hoofdkwartier het doods
bericht had vernomen, gezegd: ,,Wij
delen de smart van de rest van de mens
heid bij het vernemen van de dood van
Z.H. Pius XII".
Bondskanselier Adenauer heeft zioh
vanochtend vroeg, toen hij van het over
lijden in kennis was gesteld, diep ge
troffen getoond. De Paus heeft als nun
tius Pacelli vele jaren in Duitsland ge
werkt.
Het Sovjetrussische persbureau Tass
heeft vanochtend een kort bericht van
het overlijden van de Paus als eerste
gegeven in zijn ochtenduitzending.
De Koning en de koninklijke familie
van België hebben vanochtend hun
rouwbeklag aan het Vaticaan doen toe
komen.
De Canadese premier Diefenbaker zei
dat de inspanning van de Paus tot het
laatste toe gericht was op bevordering
van de wereldvrede
Zacht weer
De Bilt verwacht tot morgenavond:
Veel bewolking met enige regen of
motregen. Zwakke tot matige zuidwes
telijke wind. Weinig verandering in
temperatuur. (Opgemaakt te 11.15 uur).
10 OKTOBER
Zon op: 6.54 uur; onder: 17.59 uur.
Maan op: 3.34 uur; onder: 16.41 uur.
Hoogwater te Katwijk te 0.43 en 13.13 u.
Laagwater te 8.54 en 21.11 uur.
Dit nummer bestaat uit 14 pagina's
de Franse deken van het college van
kardinalen, bij de villa aan. Leden van
de Zwitserse garde- bij de ten teken van
rouw vergezelde toegang tot de villa
wilden kardinaal Tisserant eerst niet
toelaten „U kunt er niet in", riep één
van de mannen van de garde tot de
chauffeur van de auto van de kardinaal.
De prelaat stapte uit. liep op de man
toe en zei: „Ik heb hier thans de lei
ding". Hij liep door naar binnen.
Morgen naar Rome
Volgens een bericht uit Castel Gan
dolfo zou het stoffelijk overschot van
Pius XII morgen naar Rome worden
overgebracht. Dit geschiedt zonder
uiterlijk vertoon tot aan de basiliek van
Sint Jan van Lateranen, de kathedraal
Maurice Schumann, voorzitter van de
commissie van buitenlandse Zaken
van de Franse Nationale Vergadering,
noemde de overleden Paus een „menge
ling van democratisch genie, gediend
door een bovenmenselijk herinnerings
vermogen en bovennatuurlijke teder
heid".
„De wereld heeft een der beste kam
pioenen van de menselijke waardigheid,
de vrijheid en de vrede verloren", aldus
de Amerikaanse vice-president Nixon.
Een boodschap van dr. Geoffrey Fi
sher, de Anglicaanse aartsbisschop van
Canterbury, luidt: „Zijn gehele lange
leven en tot het einde toe diende hij de
christelijke kerk met opvallende be
kwaamheid cn toewijding. Hij genoot de
grootste eerbied van alle cliistenen voor
zijn heiligheid, zijn karakter, zijn op
rechtheid en gjjn christelijk getuigenis"*
Weer loeiden de vlammen door de uitgebroken, waarbij niet alieen j stoken om de chaos nog wat te ver
straten van Beiroet. Opnieuw zijn straatbarricades werden opgewor- groten,
onlusten in de Libanese hoofdstad penmaar ook in brand werden ge- I
Amerika niet bezorgd
Minister mr. J. M. A. H. Luns heeft tijdens de ontmoeting van de vorige week
met de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken. John Foster Dulles,
uiting gegeven aan de „diepe bezorgdheid" van de Nederlandse regering, dat
Indonesië geweld zou kunnen gebruiken tegen Ned. Nieuw-Guinea.
In een verklaring, die de Nederlandse permanente vertegenwoordiger by de
V.N., mr. C. W. A. Schürmann, aan journalisten heeft voorgelezen, zegt minister
Luns van minister Dulles de verzekering te hebben gekregen dat de V.S. geen
redenen hebben aan te nemen dat Indonesië overweegt geweld te plegen.
De V.S. aldus minister Dulles, houden
stipt vast aan het beginsel, dat geen ge
weld mag worden gebruikt om territo
riale wijzigingen tot stand te brengen en
dat de V.S. van mening zijn, dat deze
politiek evenzo van toepassing is op de
kwestie van de straat van Taiwan (For
mosa) en dergelijke kwesties in andere
delen van de wereld, met inbegrip van
Ned. Nieuw Guinea
Minister Luns zei dat minister Dulles
had verwezen naar verklaringen over dit
onderwerp door de Indonesische minis
ter-president, de Indonesische minister
van Buitenlandse Zaken en andere „ver-
antwoordelijke autoriteiten" die allen
er op neerkomen dat tegen het Neder
landse gebied geen geweld zou worden
gebruikt.
Minister Dulles had hieraan toege
voegd dat de V.S. „vertrouwden" dat
deze verklaringen de „besliste politiek"
van de Indonesische regering vertegen
woordigden.
Dr. Ali Sastroamidjojo, de vaste ver
tegenwoordiger van Indonesië bij de
V.N. heeft verklaard: „De Nederlandse
verklaring is een nieuwe propaganda
stunt tegen Indonesië. Zij bevat niets
nieuws en dient slechts om spanning te
scheppen"
Minister Luns is per vliegtuig van New
York naar Curasao vertrokken ter bij
woning van een bijeenkomst van hoof
den van Nederlandse missies in Latijns-
Amerika.
Onze- correspondent te Washington
telegrafeert:
Amerika's houding ten aanzien ven
het probleem Nieuw-Guinea, zoals mi
nister Luns die op gezag van minister
Dulles heeft geschetst, betekent een
zekere steun voor het beleid, dat de Ne
derlandse bewindsman voorstaat.
Juist in een periode waarin van di'
verse kanten in Nederland twijfel wordt
getoond over de juistheid van Neder-
land's politiek komt de in Washington
losgekegen verklaring minister Luns
ongetwijfeld te stade.
De formule, dat Amerika krachtig
vasthoudt aan het principe dat geen
geweld behoort te worden gebruikt om
'territoriale veranderingen tot stand te
brengen zou niet zo tot de verbeelding
spreken, indien Dulles de toestond in
het gebied rond Formosa niet had ver
geleken met de situatie op Nieuw-Gui
nea. Zonder al te specifiek te worden,
hebben de Amerikanen toch een moge
lijkheid gesuggereerd, dat de VB. in het
gebied even krachtig zouden optreden
(Advertentie)
Exclusieve
V. EGMOND
BREESTRAAT 173
Indonesië tot Den Haag
Nederland zou econom ische blokkade voeren
De Indonesische regering heeft gisteren aan de Nederlandse regering mede
gedeeld, dat de kwestie van compensatie voor de door de Indonesische regering
overgenomen Nederlandse bedrijven niet kan worden besproken los van andere
nog openstaande vraagstukken tussen de beide landen.
In een nota, welke werd overhandigd aan het hoofd van de Nederlandse diplo
matieke vertegenwoordiging in Indonesië, de heer A. H. Hasselman, verklaarde
de Indonesische regering alleen besprekingen over een integrale oplossing van
alle geschillen tussen Nederland en Indonesië te kunnen overwegen,' met inbegrip
van de kwestie Westelijk Nieuw-Guinea.
Deze nota was het antwoord op de
nota van Nederlandse zijde, welke in
september werd overhandigd en waarin
om opheldering werd gevraagd over het
lot van de Nederlandse bedrijven in
Indonesië.
Bedoelde gezaghebbende Indonesische
kringen verklaarden: „Wij hebben in
onze nota erop gewezen, dat het naar
onze mening niet mogelijk zal zijn voor
de kwestie van de Nederlandse bedrij
ven een uitzondering voor bespreking te
maken, en de andere vraagstukken on
opgelost te laten".
Intussen heeft het regeringsgezinde
dagblad „Indonesian Observer" in Dja
karta gemeld, dat de regering „doeltref
fende maatregelen" neemt om het hoofd
te bieden aan de „economische blokkade
van Nederland".
Bevoegde regeringskringen aanha
lend, schreef het blad dat de Neder
landse .egering de overmaking naar
Indonesië van 500 miljoen roepiah,
zijnde de opbrengst van „Indone
sische ondernemingsprodukten, welke
via Nederland waren verkocht of door
Nederland zelf waren gekocht", heeft
geblokkeerd.
Volgens de „Indonesian Observer"
heeft de regering twee hoofdambtena
ren, Basir Isa van het ministerie van
Handel en Amin Tjokrosoeseno van de
Beheersraad voor de overgenomen Ne
derlandse bedrijven, voor een rondreis
door Europa en Amerika uitgezonden,
om aan de mogelijkheid van een econo
mische blokkade het hoofd te kunnen
bieden. Deze afgevaardigden zullen
nieuwe markten buiten Nederland moe
ten zoeken en zijn gemachtigd regelin
gen met Europese en Amerikaanse lan
den te treffen alsmede met Japan voor
de afzet van Indonesische landbouw-
produkten, zoals rubber, thee, palmolie
en koffie.
Volgens bedoelde kringen geschiedt
de afzet van de produkten der ongeveer
500 Nederlandse overgenomen cultuur
ondernemingen tot dusver nog steeds
via Nederland.
als met Formosa het geval is geweest.
Het heeft minister Luns wel enige tijd
gekost voor hij deze verklaring kon pu
bliceren. Verder dan deze bewoordingen
kon zijn Amerikaanse collega moeilijk
gaan zonder de congresleden op de
tenen be trappen. Voor heit gebied bij
Formosa heeft het congres aan de re
gering speciale volmachten verleend Zou
Amerika meer dan morele steun willen
geven tegen een eventuele aanval op
Nieuw-Guinea dan zou de Amerikaanse
regering daar het congres in moeten
kennen. Te Washington beschouwt men
echter op dit moment Nieuw-Guinea
niet als bedreigd. Vandaar dat dit geen
zaak is die aan het congres behoeft te
worden voorgelegd.
Weer meer toeristen
uit buitenland
Duitsers in voorhoede
(Van onze Haagse redactie)
Het bezoek van buitenlandse toeristen
aan Nederlandse hotels heeft gedurende
het eerste halfjaar, vergeleken met de
zelfde periode van 1957, een toeneming
vertoond, n.L van 563.186 tot 591.022, zo
blijkt uit recente cijfers van het Cen
traal Bureau voor de Statistiek. Deze
stijging komt vooral voor rekening van
de Duitse toeristen. In de eerste helft
van 1957 brachten er 163.835 een bezoek
aan Nederland, in 1958 waren het er
188.760.
Een tendens, van de laatste jaren,
komt hiermede versterkt tot uitdruk
king: de Duitsers staan onbedreigd bo
venaan de ranglijst van buitenlandse
toeristen in ons land. De tweede plaats
werd ook het eerste halfjaar van 1958
weer ingenomen door de Amerikanen:
67.212 (tegen 56 426 in 1957). Zy wer
den gevolgd door de Engelsen (66.141
tegen 63.624) en Fransen, wier aantal
overigens belangrijk afnam: 41.807 tegen
57.242 in 1957, wat verband houdt met
de beperkende deviezenbepalingen, die
in Frankrijk zijn uitgevaardigd.
Ook wat het aantal hotelovernachtin
gen betreft zijn de Duitsers nummer
één. Zij brachten het de eerste zes
maanden van 1958 tot 335.053 overnach
tingen (v.j.: 294.873). De Engelsen, hoe
wel minder in aantal, brachten het tot
méér hotelnachten dan de Amerikanen,
resp. 177.450 en 155.858.
Uiteraard daalde het aantal hotel
overnachtingen van Fransen aanzien
lijk: van 107.643 in de eerste helft van
1957 tot 76.038 in dezelfde periode van
dit jaar.
In totaal brachten buitenlandse toe
risten 1.240.987 nachten in Nederlandse
hotels door. Dat is ruim 10.000 méér dan
in de eerste helft van 1957, toen 1.230.148
overnachtingen werden geboekt.
Zondag geen sport
voor katholieken
Het bestuur van de Nederlandse
Katholieke Sportbond verzoekt ons het
volgende mede te delen:
Ten teken van rouw vanwege het
overlijden van Z.H. Paus Pius XII heeft
het nationale bestuur van de Neder
landse Katholieke Sportbond besloten
de besturen van de met haar gefu
seerde bonden te verzoeken alle wed
strijden op zondag 12 oktober a.s.,
waarbij katholieke verenigingen zijn
betrokken, af te gelasten.
De Katholieke sportverenigingen
wordt verzocht zich op deze zondag
van alle sportactiviteiten te onthou
den.
Eervol ontslag
aan minister Algera
By K.B. is aan de minister van
Verkeer en Waterstaat, mr. J. Algera,
op diens verzoek met ingang van 10
oktober 1958 op de meest eervolle
wyze ontslag verleend onder dank
betuiging voor de vele en gewichtige
diensten, aan H.M. de Koningin aan
den lande bewezen.
Zolang in de benoeming van een
nieuwe minister niet is voorzien, zal de
portefeuille van Verkeer en Waterstaat
worden beheerd door de minister van
Volkshuisvesting en Bouwnijverheid ir.
H. B. J. Witte.