ANDERHALF MILJARD TEKORT
IN HET KOMENDE JAAR
WEERBERICHT
Staatsuitgaven stijgen tot 8748 miljoen,
dekking van tekort vooral door leningen
Amerikaans-Chinees overleg in
Poolse hoofdstad Warschau
Moskou oppert een conferentie
tegen aanvallen verrassing
97ste jaargang
DINSDAG 16 SEPTEMBER 1958
No. 29545
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur: J W Henny
Hoofdredacteur: J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f.750 per kwartaal; f.2.55 per maand; f.059 per week
Witte Singel 1, Lelden - Giro no. 57055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie 21507
Verrassend optimisme
ELDERS in dit Blad wijdt onze
financiële medewerker uitvoerige
aandacht aan de sociaal-economi
sche aspecten van het regeringsbeleid
voor het komende parlementaire jaar,
zoals deze in grote lijnen in de Troon
rede en meer gedetailleerd in de Mil
joenen-nota tot uitdrukking komen.
Het is onze taak op deze plaats in
het bijzonder Stil te staan bij de begin
selen, welke aan dat toekomstig rege
ringsbeleid ten grondslag zullen liggen
en die derhalve het richtsnoer zullen
vormen bij de bepaling van het Neder
landse standpunt ten aanzien van de
binnenlandse problemen en onze verhou
ding tot het buitenland. Met betrekking
tot onze internationale positie wordt
reeds in de allereerste alinea van de
Troonrede opgemerkt, dat ieder volk de
plicht heeft bij te dragen tot het be
houd van vrede en vrijheid op de grond
slag van het Recht. Het ware te wensen,
dat elk staatshoofd van elk land een
dergelijk streven bij de ontvouwing van
zijn regeringsprogramma op de voor
grond plaatste en zich wat nog veel
belangrijker is dienovereenkomstig
gedroegWaarover wij ons overigens ten
opzichte van ons eigen land niet onge
rust behoeven te maken!
BIJ de beschouwing over de sociaal-
economische ontwikkeling in ons
land wordt enerzijds dankbaar ge
constateerd, dat de kosten van het
levensonderhoud in het afgelopen jaar
niet zijn gestegen, dat de goud- en de
viezenreserve aanmerkelijk is toegeno
men, dat de omvang der werkloosheid
geenszins alarmerend is en dat de over-
besteding althans voor het moment tot
staan is gebracht, doch anderzijds, dat
de budgetaire positie reden tot ernstige
bezorgdheid geeft.
Als voornaamste oorzaken van dit
laatste worden genoemd de dramatische
teruggang van het Nederlandse bedrijfs
leven in Indonesië en de zware lasten,
welke de huur- en zuivelsubsidies op de
rijksbegroting leggen. Het streven van de
regering is er dan ook op gericht om in
overleg met het bedrijfsleven en de So
ciaal Economische Raad tot afschaffing
dezer subsidies te geraken, zich daarbij
o.i. terecht op het standpunt stellend,
dat de verbruiker de kostprijs van de
melk moet betalen. De grote moeilijk
heid is evenwel, dat zulks dient te ge
schieden zonder dat prijsverhoging er
het gevolg van wordt. Want dit zou
weer tengevolge hebben, dat een loon-
compensatie zou moeten plaats vinden
en dit wenst de regering in ieder geval
te voorkomen.
ONDANKS het feit, dat het begro
tingstekort voor 1959 liefst onge
veer 900 miljoen hoger geraamd is
dan in 1958, acht de regering de situ
atie niet verontrustend. Weliswaar zal
het nog niet mogelijk zijn de eerder in
gevoerde tijdelijke belastingverhogingen
ongedaan te maken, maar anderzijds
heeft de regering niet het voornemen de
belastingen opnieuw te verhogen, daar
zij het verantwoord acht een beroep te
doen op de kapitaalmarkt teneinde aan
de budgetaire moeilijkheden het hoofd
te bieden. In de aanzienlijk afgenomen
spanningen, waaraan onze volkshuis
houding het vorige jaar was onderwor
pen, meent de regering een grondslag
te zien voor een hervatting van een
opgaande lijn van produktie en wei
vaart. De voorwaarden daartoe worden
opgesomd in een aantal zinsneden, welke
onder de vigerende omstandigheden wel
haast als economische axioma's dienen
te worden aangemerkt, zoals handhaving
van onze concurrentiepositie op de in
ternationale markten en van het loon
niveau, 'toenemende internationale sa
menwerking op economisch gebied en be
vordering van de export.
WIE het geraamde begrotingstekort
voor 1959 ad ongeveer 1600 mil
joen als uitgangspunt neemt voor
de bepaling van onze huidige economi
sche positie, zal wellicht enige moeite
hebben om zulks in overeenstemming te
brengen met de toon van het verras
send, zij het gematigde optimisme, waar
van deze Troonrede niettemin blijk geeft.
In dit verband mag met enige nadruk
de aandacht worden gevestigd op de
passage, waarin Hare Majesteit aankon
digt, dat het regeringsbeleid terwille van
het welzijn van ons volk gericht zal
„blijven" op een hoog niveau van bespa
ringen. Wij plaatsten het woord „blij
ven" opzettelijk tussen aanhalingstekens,
omdat wij stellig niet de indruk hebben
gekregen, dat zulks in het recente ver
leden steeds het geval is geweest, bij
zonderlijk met betrekking tot de over
heidsuitgaven op departementaal niveau.
Maar deze opmerking heeft op zich
zelf niets met de Troonrede uitstaande!
Resumerend kunnen wij slechts hopen,
dat het in dit staatsstuk doorklinkend
optimisme gerechtvaardigd zal blijken!
Opklaringen
De Bilt verwacht tot morgenavond:
Opklaringen, maar aanvankelijk in
ïiet noorden van het land nog enkele
verspreide buien. In de nacht en och-
*?nd plaatselijk mist. Aanvankelijk vrij
irachtige tot matige later matige tot
«iwakke noordelijke wind. Weinig ver
andering in temperatuur.
(Opgemaakt te 11.15 uur).
17 SEPTEMBER
Zon op: 6.16 uur; onder: 18.52 uur.
Maan op: 11 28 uur: onder: 20.58 uur.
Hoogwater te Katwijk te 5.35 en 17.59
uur.
Laag water te 1.34 en 13.47 uur.
Dit nummer bestaat uit 14 pagina's
Miljoenennota toont:
De miljoenennota welk^ hedenmiddag door
minister Hofstra aan de Kamer is aangeboden,
toont een direct tekort van 1318 miljoen gulden,
welk tekort tot 1597 miljoen stijgt bij een voor
genomen versterking van het Ambtenarenpen-
sioenfonds en het Spoorwegpensioenfonds. De
geraamde uitgaven in 1959 bedragen, inclusief het
Landbouw Egalisatiefonds het astronomische be
drag van 8.748 miljoen gulden, ongeveer 800
miljoen meer dan de begroting van 1958, toen het
aanvankelijk geraamde tekort 615 miljoen bedroeg.
Het ligt in de bedoeling, de tekorten aan te
zuiveren door verlenging van reeds tijdelijk inge
voerde belastingverhogingen tot 1 januari 1961
en door leningen tot 1275 miljoen gulden. Overi
gens zijn belastingverhogingen niet uitgesloten,
aangezien het in het voornemen ligt de prijssub-
sidies (waaronder huren en melk) nader te
bezien. Minister Hofstra meent, dat de verbe
terde financieel-economische omstandigheden een
leningspolitiek ter dekking van de tekorten ver
antwoord maken zonder inflatie te vrezen en
zonder schade te doen aan de leningsbehoeften
van de gemeenten en het particuliere bedrijfsleven.
De regering streeft naar een snelle inhaal van
het woningtekort. Het woningbouwprogramma is
weer vastgesteld op 80.000 woningen. Teneinde
de financiering te verzekeren ligt het in de bedoe
ling de woningwetvoorschotten geheel ten laste
van het Rijk te laten komen. Daartoe is in een
begroting een bedrag van 670 miljoen gulden
opgenomen.
Het departement dat het meeste geld voor uit
gaven vergt is uiteraard weer Defensie. Daarvoor
is 1685 miljoen gulden uitgetrokken, doch de
werkelijke kasuitgaven zullen waarschijnlijk iets
minder bedragen.
Elders in dit blad schrijven wij uitvoerig over
de Troonrede en de miljoenennota.
Geprikkelde stemming op Formosa tegen
Amerikanen inzake blokkade Quemoy
De Amerikaanse en de Chinese ambassadeurs in de Poolse hoofdstad Warschau,
Jacob Beam en Wang Ping-nan, hebben gisteren in het Mysliwski-paleis een
begin gemaakt met de Amerikaans-Chinese besprekingen die, naar men hoopt,
een ontspanning van de toestand in het Verre Oosten zullen opleveren. Hun
eerste gesprek duurde twee uur en veertig minuten. Donderdagochtend komen
de ambassadeurs weer bijeen. Geen van beiden wilden na het eerste contact com
mentaar leveren.
Deze conferentie is een voortzetting van de Amerikaans-Chinese besprekingen,
die in september in Genève werden opgeschort, nadat men in de loop van de
73 vergaderingen, die sedert 1955 waren gehouden, weinig verder was gekomen.
De Amerikanen willen dat de Chinezen afzien van geweld bij het verwezen
lijken van hun gebiedseisen, doch de Chinezen verklaarden dat de kwestie-
Formosa en die van de nationalistische eilandjes voor de kust van het Chinese
vasteland binnenlandse aangelegenheden zijn. Er zijn tot op heden geen aan
wijzingen dat er wijziging is gekomen in deze standpunten, die tot de impasse
in Genève hebben geleid.
Modern oorlogsmateriaal naar
Formosa gezonden
In Taipeh, de hoofdstad van Formosa,
doen geruchten de ronde, dat er plan
nen zijn gemaakt om de communisti
sche blokkade van de Quemoy-eilanden
te breken. In verband hiermee zou veel
modern Amerikaanse oorlogsmateriaal
naar Formosa worden gezonden, zoals
de nieuwste typen straaljagers, lucht-
afweerraketten van het type Nike-Ajax
en geleide projecti°len van het type
Matador. Met de Matadors, die een
atoomlading kunnen vervoeren, kan
men vanaf Formosa de communistische
artillerie bestoken, die de Quemoy-
eilanden bestrijkt.
Het nationalistische blad „United
Daily News" drong er gisteren bij de
regering in Taipeh op aan om „een
afzonderlijke actie" te ondernemen ten
einde de communistische blokkade van
Quemoy te breken. De Amer:kaance
ambassadeur in T?.:peh ~?n:;r .rht,
heeft gisteren bij de nationalistische
autoriteiten geprotesteerd tegen een
campagne van de nationalistische pers
en parlementsleden, die zijdelings ge
richt schijnt te zijn tegen de Ameri
kaanse houding ten aanzien van de
nationalistische eilandjes voor de kust.
Waarnemers brengen in herinnering,
dat verbitterde menigten vorig jaar mei
Amerikaanse gebouwen in Taipeh heb
ben aangevallen en beschadigd. Men zou
herhaling van dergelijke incidenten vre
zen nu de Amerikanen in Warschau met
de communisten besprekingen zijn be
gonnen en ook als gevolg van ontevre
denheid in sommige nationalistische
kringen, omdat de Amerikanen de blok
kade van Quemoy niet breken.
De communistische artillerie heeft
gisteren slechts een honderdtal grana
ten op de Quemoy-eilanden afgevuurd.
Drie nationalistische vliegtuigen heb
ben ondanks krachtig luchtafweervuur
vanaf de kust van het vasteland voor
raden boven klein-Quemoy afgeworpen.
Geen Britse waarschuwing
aan Amerikaanse regering
Onze Londense correspondent telefo
neerde ons hedenochtend:
Premier Macmillan heeft gisteravond
een verzoek van de oppositieleider
Gaitskell verworpen, om de regering
van de Verenigde Staten te waarschu
wen, desnoods door zelf naar Washing
ton te vliegen, dat Engeland geen oorlog
zal steunen en nog minder er aan deel
nemen, voor de verdediging van de
Chinese kusteilanden. Macmillan was
juist met vakantie naar Schotland ge
gaan, toen hij door Gaitskells brief werd
achterhaald. De premier liet er geen
gras over groeien en verwierp Gaitskells
verzoek onmiddellijk. In zün antwoord
verklaarde Macmillan, dat hij van
mening was, dat „wij in de handen van
de communisten zouden spelen, indien
wij in het openbaar uitspraken doen
over moeilijkheden, welke wij hopen
gemeenschappelijk te overwinnen".
Gaitskell had dit punt reeds aangeroerd
^n gezegd, dat hij de toestand als te
I ernstig beschouwde voor een dergelijke
overweging.
In deze delicate situatie gaat de Brit-
se regering, zcals de :aacs:e agen veeds
gebleken is, voorzichtig te werk. Enge
land gaat op het ogenblik niet verder
dan te zegcen. dat het de pogingen van
i de Verenigde Staten, om een vredelie-
j vende oplossing te vinden, tenvolle
I steunt. Maar niet kan worden ontkend,
dat er verwarring is ontstaan door het
I artikel van Randolph Churchill, die de
i indruk wekte, dat Macmillan bereid was.
de Verenigde Staten zonder meer in
alles te steunen. Uit Macmillans brief
aan Gaitskell blijkt opnieuw, dat hij een
eventueel bestaand verschil van mening
tussen de bondgenoten achter de scher
men wil oplossen. Macmillan herhaalt
nog eens, wat hij al zo vaak gezegd
heeft, n.l., dat hij bereid is cveral heen
te gaan en all-s te doen terwille van de
vrede. Hij besloot zijn antwoord met de
uitspraak, dat deze crisis kalm en con
structief moet *"orden behandeld. E?n
bewijs voor deze opvatting is mi^chien
ook wel, dat de belangrijkste figuren
uit het Britse kabinet op het ogenblik
voor een deel met vakantie in het
buitenland zijn.
Vier Nederlanders bij Trier
gewond
Duits echtpaar gedood
Twee echtparen uit Voerendaal in
Limburg werden gisteren tussen Trier
en Zewen ernstig gewond bij een bot
sing tussen hun autobusje en een
Duitse bestelwagen. De beide inzit
tenden van de Duitse auto werden uit
de wagen geslingerd en kwamen om
het leven.
De Nederlandse toeristen zijn de 34-
jarige Cornells Groenendijk, zijn 30-ja-
rige vrouw Maria Groenendijk, de 29-
jarige Lucas Vaessen die minder ern
stig gewond is, en diens 24-jarige echt
genote Maria. De omgekomen Duitsers
waren uit Trier afkomstig
Het Nederlandse busje werd bestuurd
door de heer Groenendijk. De vier toe
risten zijn opgenomen in het Herz Jesu
ziekenhuis in Trier.
Drie slachtoffers
van Drachenfels nog
niet geïdentificeerd
(Van onze correspondent in Bonn)
Het meest tragische voorval van
de ramp op de Drachenfels - waar
hij, zoals bekend, zondagavond een
tandradtreintje naar heneden schoot
en ontspoorde - is dat van een om
gekomen Duitse moeder met drie
kinderen, van wie er twee eveneens
werden gedood, de echtgenoot tot
gisteravond nog niet kon worden
opgespoord. Het is niet onmogelijk,
dat de man zich na de ramp in pa
niek verwijderd heeft en de gevol
gen van de schok nog niet te hoven
is. Officieel heeft de justitie be
kendgemaakt, dat er zestien doden
en 87 gewonden zijn. Onder de laat-
sten zijn er velen, van wie armen
of benen geamputeerd moesten wor
den. Er zijn nog pas twaalf namen
van de gedode slachtoffers hekend-
gemaakt en voorts is de naam van
de omgekomen Franse stoker he
kend, zodat er dus nog steeds drie
slachtoffers niet geïdentificeerd
blijken te zijn. Onder de gepubli
ceerde namen van omgekomenen
zijn die van tien vrouwen of meis
jes en drie mannen, van wie één
Belgische man en drie Belgische
vrouwen.
Het staat volgens de justitie te Bonn
vast. dat het ongeluk niet te wijten kan
zijn aan een falen van de remmen. Lo
comotief en rijtuigen ryden elk voor
zich op een aparte tandradrail en zijn
niet aan elkaar gekoppeld. Ieder rijtuig
kan onafhankelijk van de locomotief
geremd worden.
Men meent, dat er ongeveer 150 men
sen in de rijtuigen zaten tijdens het on
geluk. Velen zijn direct na de ramp in
paniek gevlucht en hebben zich later
niet meer gemeld. Daardoor konden de
berichten, dat er zich onder passagiers
in het laatste rijtuig, van wie zeer wei
nigen gewond werden, leden van Belgi
sche en Nederlandse reisgezelschappen
hebben bevonden, met talrijke kinderen,
niet gecontroleerd worden.
Veertig doden bij
spoorwegongeluk
Brug over Amerikaanse baal
was open gebleven
Naar schatting veertig mensen
zijn gisteren omgekomen doordal
nabij de stad Elizabeth in de Ame
rikaanse staat New Jersey een
personentrein van een brug over
de Newarkbaai in het water
stortte. Er zijn 21 gewonden. Het
ongeluk geschiedde, doordat de
brug omhoog stond.
Op twee na kwamen de rijtuigen
in de baai terecht, die ter plaatse
van het ongeluk tien meter diep is.
Eén van de rijtuigen bleef op de
rails staan, een ander hing bovee
het water.
Dadeliik na het onaeluk sDoedde»
sleepboten en andere vaartuigen
zich naar de brug om drenkelingen
te redden. Er zijn vijftien lijken
geborgen. In de trein bevond zich
een honderdtal personen.
Soebandrio ontbiedt Britse
zaakgelastigde
OVER WEIGERING WAPENVERKOOP
De Indonesische minister van bui
tenlandse zaken, dr. Soebandrio, heeft
gisteren de Britse zaakgelastigde, Ro
bert Saner, ten departcmente ont
boden voor een onderhoud over de
Britse weigering om aan Indonesië
wapens te verkopen. Deze weigering
zou naar bekend zijn veroor
zaakt door bezwaren tegen deze ver
koop ingebracht van Australische en
Nederlandse zijde.
In dit onderhoud zeide minister Soe
bandrio o.a., da/t het politieke effect
van de weigering van de Engelse rege
ring groter is dan de invloed ervan op
de behoefte die Indonesië heeft aan
materiaal voor zijn strijdkrachten. In
donesië zal in elk geval zijn uiterste
best doen voor een vergroting van zyn
gewapende macht, aldus Soebandrio.
In een verklaring aan de pers deel
de Soebandrio mede, dat Indonesië En
geland alleen de levering had ver-
zooht van een klein aantal vliegtuigen
voor zijn luchtmacht
Bijna 22 miljoen gespaard
Bij de spaarbanken, aangesloten bij
de Nederlandse Spaarbankbond, is in
augustus f. 21.925.525 gespaard. Inleg en
terugbetaling beliepen resp. f. 93.325.121
en f. 71.399.596.
Bespreking zou 10 november beginnen
Dc Sovjet-Unie heeft gisteren voorge
steld dat deskundigen van Oost en West
op 10 november in Genève bijeen zullen
komen ter bestudering van maatregelen
tegen aanvallen bij verrassing. In een
rota die aan de Amerikaanse zaakge
lastigde te Moskou werd overhandigd,
wordt gezegd, dat het overleg in zo kort
mogelijke tijd vier tot vijf weken
moet zijn geëindigd.
Deskundigen van de V.S., Engeland.
Frankrijk. Belgie de Sovjet-Unie, Polen.
Tsjecho-Slowakije en Roemenië zouden
aan de conferentie moeten deelnemen.
De nota is een antwoord op een Ame
rikaanse nota van 31 juli j.l. waarin
I werd voorgesteld, dat deskundige van de
Sovjet-Unie en de V.S. in de eerste
week van oktober in Genève zouden sa
menkomen. Zij zouden do „technische
aspecten van garanties tegen de moge
lijkheid van een verrassingsaanval''
moeten bestuderen.
De garanties zouden vermoedelijk on
der meer omvatten het Amerikaanse
voorstel voor luehtverkenning en het
Russisch voorstel voor het stationeren
van inspectiegroepen op vliegvelden en
belangrijke verkeersknooppunten.
In de nota wordt verder gesteld, dat
de beslissing om, op basis van weder
kerigheid, te komen tot maatregelen, om
verrassingsaanvallen te voorkomen, doo.
de betrokken regeringen dient te wor
den genomen en niet door de des
kundigen. die zich slechts met het voor
bereidende werk moeten bezig houden
Hieraan wordt toegevoegd. „Echter
zal het opstellen door deze deskundigen
van praktische aanbevelingen over con
crete methoden om een verrassingsaan
val te voorkomen, ongetwijfeld een
vruchtbare bespreking van dit onder
werp op een bijeenkomst van regerings
leiders bevorderen".
De Sovjetrussische minister van Bui
tenlandse Zaken. Gromyko. heeft de Al
gemene vergadering van de V.N. van
daag verzocht de stopzetting van de
kernwapenproeven als „belangrijke en
dringende zaak" op haar agenda te
plaatsen, zo meldt Tass.
Gromyko zegt in zijn brief aan Ilani-
marskjöld, dat dit vraagstuk snel tot
oplossing moet worden gebracht, omdat
1. voortzetting van de kernwapenproe
ven de bewapeningswedloop op atoom
gebied bevordert en bijdraagt tot het
construeren van typen kernwapens
waarvan de verwoestende uitwerking
steeds groter zal wordjn;
2. het gevaar van besmetting van de
atmosfeer, het land en de zee groter zal
worden, als de proeven niet worden ge
staakt:
3. Verder uitstel om tot oplossing van
deze kwestie te komen niet kan worden
toegestaan, nu de geleerden te Genève
Scheuring bij de
Franse socialisten
(Van onze Par ij se correspondent)
De vroegere minister van Binnenland
se Zaken, Edouard de Preux. die sinds
enkele jaren in de Franse socialistische
partij een der leiders was van de linkse
oppositie tegen de secretaris-generaal
Guy Mollet, heeft gisteren zijn beslis
sing wereldkundig gemaakt, de S.F.I.O.
te zullen verlaten, om een nieuwe onaf
hankelijke socialistische partij op te
richten Verscheidene andere kamerle
den en leiders als Daniël Mayer, de
eerste secretaris-generaal na de oorlog,
Verdder, Savary en oud-premier Gouin,
hebben het voorbeeld van De Preux
gevolgd. De scheurmakers zijn alle te
genstanders van de nieuwe gTondwet
van generaal De Gaulle, die het afge
lopen weekeinde d >or een bijzonder
congres aanvaard werd.
De Preux en zijn vrienden verdedigen
over het algemeen stellingen, die grote
overeenkomst met de ideeën van de
links radicale leider Pierre Mendès-
France vertonen en men verwacht dan
ook, dat hier wel spoedig een samen
werking tot stand zal worden gebracht.
Het uittreden van de linkse socialis
ten moet vooral beschouwd worden als
eer spectaculaire actie tegen de leiding
van Guy Mollet, die door een hunner
woordvoerders op het jongste S.F.I.O.-
oongres er zelfs van werd beschuldigd,
in de party een stalen bureaucratie te
tot overeenstemming zijn gekomen over
d< mogelijkheid van een doeltreffende
controle-overeenkomst tot staking der
kernwapenproeven.
Het Koninklijk Paar en de oudste
twee Prinsessen hedenmiddag in de
Ridderzaal tijdens het uitspreken
van de Troonrede door Koningin
Juliana.
Minister Dulles wil
V.N.-politieleger
De Amerikaanse minister van Buiten
landse Zaken, Dulles, is van plan in zijn
komende redevoering voor de Algemene
Vergadering van de Verenigde Naties
(waarschijnlijk op donderdag a.s.) aan
te dringen op de oprichting van een
vaste internationale politiemacht. Daar
naast zal Dulles volgens de New York
limes Eisenhowers voorstel voor een
Arabisch economisch ontwikkelingsinsti
tuut opnieuw indienen.
hebben gesticht waardoor elke demo
cratische discussie onmogelijk was ge
worden.
De nieuwe splinter-party die binnen
een paar dagen over een tiental socialis
tische Kamerleden zou kunnen beschik
ken, zal nu een felle compagne tegen De
Gaulle's grondwetsontwerp beginnen,
doch of en in welke mate die actie sa
men met de communisten zal worden
gevoerd, werd door De Preux gisteren
nog niet onthuld.