Minister Herter vreest expansie
van Rood-China naar Zuidoost-Azië
WEERBERICHT
Senator Morse wil Quemoyaan
Internationaal Gerechtshof in
Den Haag laten voorleggen
'ner beter beht.
Mendès-France
„gevaarlijli
noemt grondwet
en veel te lang"
Nieuwe pogingen in Londen om te
komen tot overleg met IJsland
97ste jaargang
ZATERDAG 6 SEPTEMBER 1958
No. 29537
De Amerikaanse onderminister van Buitenlandse Zaken Herter
heeft gisteravond op een vergadering in St. Luis (Missourri) als zijn
mening te kennen gegeven, dat communistisch-Chinese militaire ope
raties in de Straat van Formosa van direct belang zijn voor de vrije
volkeren van het Aziatische vasteland.
De communisten zouden zich deerlijk vergissen indien zij menen een
zwakke plek in de Straat van Formosa te kunnen vinden. Hoewel hun
expansiedrang de laafste maanden meer door ondermijning en indrin
ging in politieke, economische en psychologische kanalen geschiedde,
was geweld toch hun voornaamste middel. Daarom moet men thans
ook rekening houden met hun uitbreidingsdrang naar de nieuwe
volkeren van Zuidoost-Azië en naar Korea, aldus Herter, die ook de
bevolking van de Philippijnen aanmaande op haar hoede te zijn.
Kalmerende woorden
van Canada
De Amerikaanse minister van Buiten
landse Zaken, Foster Dulles heeft op
een vertrouwelijke conferentie in Wash
ington verklaard, dat de Ver. Staten
zullen vechten als dat nodig is om
Quemoy en Matsoe uit communistische
handen te houden. Sommige ambassades
in Washington hebben in de berichten
aan hun regeringen deze verklaring
toegeschreven aan „een hoge functio
naris; die op de conferentie sprak. Men
ziet in deze niet-officiële verklaring een
nog krachtiger waarschuwing aan com-
munistisch-China dan die van president
Eisenhower van donderdag.
Inmiddels heeft de Amerikaanse de
mocratische senator Morse er gisteren
op aangedrongen, dat de Ver. Staten de
kwestie van de nationalistische eilanden
voor de Chinese kust voorleggen aan het
Internationale Gerechtshof in Den Haag.
Dit zou in overeenstemming zijn met de
recente verklaring van de minister van
Justitie, Rogers, die zei dat de landen
er een gewoonte van moeten maken om
hun geschillen aan het Hof voor te
leggen, zo meende Morse. De democra
tische senator zei te hopen, dat Eisen
hower en Dulles naar deze raad van
Rogers zullen luisteren voor het te
laat is.
Canada heeft de Ver. Staten ge
wezen op de noodzaak van zelfbeheer
sing in de kwestie-Formosa. Dit heeft
de minister van Buitenlandse Zaken,
Sidney Smith, in antwoord op een vraag
in de Kamer verklaard. Hij zei, dat Ca
nada geen enkele verplichting heeft als
er een conflict in de Straat van For
mosa mocht uitbreken.
Groot-Brittannië deelt ten
volle de bezogrdheid van de Verenigde
Staten over een eventuele poging om
territoriale veranderingen met geweld
tot stand te brengen, aldus heeft een
woordvoerder van het Foreign Office
gisteren op zijn dagelijkse persconferen
tie verklaard. Hy wilde echter niet zeg-
Ontslag van adjudant
ingetrokken
Nadat het ministerie van Oorlog de
zer dagen dienaangaande een be
richt had doen uitgaan, heeft de ad
judant B. te Voorburg by schrijven
van de inspecteur van de Militair Ge
neeskundige Dienst de mededeling ont
vangen, dat het hem per 1 december
aangezegd ontslag en ook zijn schor
sing zijn ingetrokken.
Duizenden doden in
midden-Columbia
Volgens de Columbiaanse regering
hebben bandieten in het gebied van
Quindio in het midden van het land in
vier dagen 405 mensen gedood en in de
afgelopen twee maanden 2.000.
President Lleras Camargo heeft be
loofd het gebied te pacifi ren. Duizen
den militairen worden er thans heen
gezonden.
Wat minder warm
De Bilt verwacht tot morgenavond;
Luchtdrukstijgingen zullen zich over
Frankrijk uitbreiden, waardoor de wind
bij ons de neiging zal hebben verder te
ruimen. In verband daarmee zal het
wat minder warm worden Plaatselijk
kan er onweer voorkomen.
(Opgemaakt te 10 uur).
7 SEPTEMBER.
Zon op: 6.00 uur; onder: 19.16 uur.
Maan op: uur; onder: 15.09 uur.
Hoogwater te Katwijk te 8.57 en 21.27 u.
Laagwater te 4.18 en 16.41 uur.
(8/9 hoogwater te 10.11 en 22.51 uur;
laagwater te 5.23 en 17.56 uur).
Dit nummer bestaat uit 12 pagina's,
en een Bijvoegsel.
gen of Groot-Brittannië ten volle het
standpunt van de Verenigde Staten ten
aanzien van het Verre Oosten steunt.
Hij zei, dat Engelands opvatting over
de status van de eilanden bij de Chinese
kust niet was veranderd sedert Anthony
Eden in januarie 1955 daaromtrent een
verklaring in het parlement had afge
legd. Eden maakte toe onderscheid tus
sen de eilanden by de kust en Formosa
zelf en drong er bij de Chinese natio
nalisten op aan zich van de eilanden bij
de kust terug te trekken.
De woordvoerder verklaarde verder
naar aanleiding van de Chinese mede
deling dat de territoriale wateren tot
twaalf mijl zijn uitgebreid dat Enge
land geen territoriale wateren van bre
der dan drie mijl erkent. Deze Britse
opvatting was in 1951 ter kennis van de
Chinese regering gebracht die daar
„nota van had genomen".
De Indonesische minister van
Buitenlandse Zaken, Soebandrio, heeft
gisteren verklaard, dat zijn land de uit
breiding der Chinese territoriale wate
ren tot twaalf mijl steunt. Dit meldt
het Indonesische persbureau Antara.
Soebandrio voegde eraan toe: „Indone
sië maakt aanspraak op precies het
zelfde".
Premier Kroesjtsjef heeft
vakantie onderbroken
De Sovjetrussische premier en partij
leider, Nikita Kroesjtsjef, heeft donder
dag in een onderhoud met de Britse
linkse Labourleider Tony Zilliacus ver
klaard, dat hij wegens „dringende kwes
ties" naar Moskou was teruggekeerd.
Volgens diplomatieke waarnemers
spelen er op binnenlands gebied in de
Sovjet-Unie op het ogenblik geen be
langrijke kwesties, zodat de dringende
rede voor Kroesjtsjef om zijn vakantie
op de Krim te onderbreken, op interna
tionaal vlak moeten worden gezocht.
Naar de commentaren in vrijwel alle
grote Moskouse bladen over de toestand
in het Verre Oosten te oordelen is dat
de spanning in de Straat van Formosa.
Het officiële Sovjetrussische pers
bureau Tass gaf gisteren als commen
taar op de besprekingen van president
Eisenhower met minister Dulles over
het Verre Oosten, dat het doel van dat
gesprek was „het nemen van besluiten
over Amerikaanse interventiemethoden
in de binnenlandse aangelegenheden
van de Chinese volksrepubliek en het
vaststellen van de mate waarin die in
terventie mogelijk zou zijn onder het
voorwendsel van hulp aan de nationa
listen voor de verdediging van de eilan
den Quemoy en Matsoe".
De „Rode Ster", het blad van het
Sovjetrussische ministerie van Defensie,
meent dat de komende manoeuvres van
Amerikaanse en nationalistische vloot-
eenheden als voorwendsel moeten dienen
voor een actie tegen China.
Advertentie
|BREESTI?.I73'TEL23337I
De Gaulle's uitzonderlijke kans op vrede
in Algerije door zwakheid verloren gegaan
Mendès-France, de gewezen radicale premier van Frankrijk, heeft verklaard,
dat hy „neen" zal zeggen by het referendum van 28 september over de nieuwe
grondwet. Hij noemde het ontwerp „gevaarlijk voor het land, gevaarlijk voor de
rust in het land en gevaarlijk voor de democratie'
Mendès-France sprak tot meer dan driehonderd journalisten. Hij zei dat de
nieuwe grondwet de president bijna dictatoriale bevoegdheid geeft. „Grondwetten
worden niet gemaakt ten behoeve van één man", aldus Mendès-France. Hij
vroeg zich af wie die verstrekkende macht na De Gaulle moest hanteren. Voor
het geval het volk zich in overgrote meerderheid tegen de grondwet zou uit
spreken, aldus Mendès, moeten de parlementsleden die hun aanhangers opwekken
„neen" te stemmen, nü voorstellen, dat er in november bij algemeen kiesrecht
een constitutionele vergadering wordt gekozen, die binnen een maand een een
voudige en korte grondwet opstelt. De grondwet van 1946 en de nieuwe van De
Gaulle, aldus Mendès, zijn veel te ingewikkeld.
Kans op Frans-Afrikaanse
gemeenschap verkeken
De grondwetgevende vergadering zou
een congres van alle vrije volken van
de Franse Unie moeten bijeenroepen
voor het sluiten van een gemeenschaps
verdrag.
Mendès bestreed de stelling van De
Gaulle, dat het gaat om een keuze tus
sen de nieuwe grondwet en het chao
tische verleden. „Dat is niet waar
De Vierde Republiek is dood. Niemand
wenst haar te doen herleven. Wat wij
wensen is, dat de nieuwe grondwet de
fouten van de oude verbetert en volle
dige democratische rechten verleent".
Mendès is van oordeel, dat de grond
wet de regering het recht moet geven
om bij een geschil de Kamer te ont-
1898 6 sept. 1958
Y yOewel Hare Koninklijke Hoogheid
jI Prinses Wilhelmina by Haar
troonsafstand, nu tien jaar gele
den, de uitdrukkelijke wens te kennen
heeft gegeven zich uit het open
bare leven te willen terugtrekken,
menen wy toch in eerbied en dank
baarheid jegens haar tekort te schieten,
wanneer wij er niet met een kort woord
aan herinnerden, dat het vandaag pre
cies zestig jaar geleden is, dat zij
als 18-jarige Vorstin haar langdurige en
zegenrijke regering aanving.
Gedurende een halve eeuw, een periode
waarin twee oorlogen de wereld teister
den, heeft zy de Nederlandse troon be
kleed op een wijze, die haar terecht de
erenaam van „Moeder des Vaderlands"
deed verwerven.
Het is hier noch de tijd, noch de
plaats om uitvoerig stil te staan by de
ontzaglyke verdiensten, welke zij zich
jegens ons land en volk heeft verwor
ven. Doch wel willen wij op deze dag
uiting geven aan onze innige dankbaar
heid, dat zij nog steeds in ons midden
mag zyn en dat het haar gegeven is, in
het bezit van een goede gezondheid, het
tienjarig jubileum van het bewind van
haar Koninklijke Dochter te mogen be
leven.
God zeeg'ne Prinses Wilhelmina en
moge haar nog vele jaren voor haar
Gezin en volk behouden!
Communistische storingsactie met het doel
een anti-Britse stemming te kweken
Zowel de werknemers- als de werkgeversorganisaties van de Britse treiler-
visserij zijn bereid een visserygrens op zes myl rondom IJsland te aanvaarden
als basis voor verdere onderhandelingen, zo is gisteren door woordvoerders van
de organisaties in Grimsby en Londen meegedeeld. De woordvoerder van de
treilereigenaars deelde eveneens mee, dat in Londen nieuwe pogingen worden
aangewend om met IJsland onderhandelingen over de kwestie te beginnen.
De IJslandse communisten zyn gisteren begonnen met een campagne om
nieuwe onderhandelingen met Engeland over de visserijgrens te verhinderen. Op
de Vestmannaeyjar-eilanden ten zuidwesten van IJsland heeft de onder commu
nistische invloed staande unie van vrouwelijke employée's in de visindustrie aan
gedrongen op boycot van Engelse goederen en op verbreking van de diploma
tieke betrekkingen. Dit laatste werd eveneens geëist door twee unies in
Noord-IJsland. De bedoeling is een zodanige anti-Engelse stemming te kweken,
dat de regering niet meer zou durven ingaan op een uitnodiging tot nieuwe
onderhandelingen.
Mislukte enterpoging
Inmiddels hebben twee boten van de
IJslandse kustwacht zich bij de visserij-
inspectievaartuigen gevoegd om onrust
te scheppen onder de Engelse vissers
binnen de twaalf mijlszone. Deze tac
tiek van onrust scheppen schynt wel
succes te hebben: een Engelse treiler
zond een radiobericht vit. dat hy buiten
de twaalf mijlszone ging om de be
manning de gelegenheid te geven eens
een keer te slapen.
IJslandse kanonneerboten hebben vol
gens een mededeling van de Britse
binden Wat Algerije betreft is hij van
mening, dat De Gaulle een mooiere
kans heeft gehad dan wie ook om daar
vrede te brengen Door uitzonderlijke
zwakheid is die kans teloor gegaan. De
kloof tussen Moslems en blanken is
volgens hem groter dan ooit.
Als gevolg van het voortduren van
de stryd in Algerije, aldus Mendès-
France, heeft De Gaulle op zijn reis
door Afrika het recht van de Afrikaanse
volken op onafhankelijkheid moeten er
kennen. De kans op een Frans-Afri
kaanse gemeenschap is daardoor ver
keken, zei hij. want hoe kan dit recht
later aan de Algerijnen worden ontzegd?
Mendès-France werd door een grote
menigte aangehoord, via luidsprekers,
televisie en radiowagens. Hij gaf de
persconferentie in een hotel.
Auto-puzzelrit
„Leidsch Dagblad"
Elders in dit Blad publiceren wij
bijzonderheden betreffende een
auto-puzzelrit. welke wij op zater
dag 27 september a.s. organiseren.
Adspirant-deelnemers kunnen
voor hun aanmelding gebruik ma
ken van het daarbij afgedrukte in
schrijvingsformulier.
De Zeven Provinciën op het Am
sterdamse IJ ter ere van de vloot-
week in een feestelijke verlichting
gezet.
Admiraliteit opnieuw getracht twee
Britse treilers nabij de IJslandse kust
te enteren. Volgens het verslag van het
Britse fregat Eastbourne, dat de Britse
vissersvloot beschermt, hadden twee
kanonneerboten een half uur naast
twee treilers gevaren met een groep
manschappen gereed om over te sprin
gen. De vissers van de treilers stonden
klaar de enterpoging te weerstaan,
maar plotseling waren de IJslanders,
die de radio van de treilers hadden
gestoord, in de mist weggevaren. Het
voorval geschiedde buiten de viermijl-
zone, maar binnen IJslands twaalfmyls-
zone.
Visserijgrens der Faroer
De Deense premier, Hansen, heeft gis
teren in een radiorede verkaard, dat
een Deense delegatie van vier man naar
Londen gaat voor een bespreking van
de visserijgrens van de Faroer-eilanden.
De kwestie is van levensbelang voor het
bestaan van de bevolking op deze eilan
den, zei Hansen.
In de Deense pers waren gisteren be
richten verschenen, dat de Deense rege
ring Engeland om opheffing van de
visseryconventie van 1955 had gevraagd.
Dit bericht is echter door het ministerie
van Buitenlandse Zaken in Kopenhagen
tegengesproken.
Wel heeft de commissie van Buiten
landse Zaken van het Deense parlement
donderdag een regeringsvoorstel goed
gekeurd om aan Engeland herziening
van de conventie te vragen. De conven
tie is in 1955 voor 10 jaar gesloten, zy
geeft Britse treilers het recht in de
meeste wateren rondom de Faroer-
eilanden tot op de driemyiszone te vis
sen.
De Faroer-eilanden, halverwege tus
sen IJsland en Schotland, hebben de
afgelopen weken by de regering in
Kopenhagen aangedrongen op uitbrei
ding van de visserygrens tot twaalf
myl. Dit verzoek is aanvankelyk door
de Deense regering verworpen, wegens
de onderhandelingen, die toen nog
gaande waren over de nieuwe IJslandse
twaalfmylszone.
Bestuurslidjder Masjoemi
in arrest
De legerleiding in Djakarta heeft van
daag de arrestatie bekend gemaakt van
Kasman Singodimedjo, bestuurslid van
de Islamitische en anti-communistische
party Masjoemi. Zyn aanhouding ge
schiedde op de beschuldiging van het
verstoren van de openbare orde.
Tydecis een bijeenkomst in Magelang.
in Midden-Ja va, verklaarde de heer
Kasman kortgeleden dat de opstand m
Midden-Sumatra een gevolg is geweest
van de houding van de Centrale rege
ring en dat, voor het geval de leiders
van de Masjoemi die zich bij de op
stand hadden aangesloten, mochten wor
den berecht ook de Centrale regering
terecht behoort te staan. In zijn rede
deed hij eeci krachtige aanval op het te
genwoordige kabinet en de plannen van
president Soekarno voor een geleide de
mocratie Hij wekte daardoor de veront
waardiging op van de regeringsgezinde
pers.
Koningin Juliana begroet in Dor
drecht de twee kikvorsmannen, die
uit de eerste haven naar de nieuwe
zeehaven zwommen om haar de at
tributen te brengen, waarmede zij
de nieuwe zeehaven gisteren open
de.
Geen VS-maansckot
in september?
Het Amerikaanse ministerie van de
fensie heeft gisteravond meegedeeld,
dat het onwaarschijnlijk is, dat de V.S.
deze maand een nieuwe poging zullen
doen om een raket naar de maan af
te schieten. Een datum voor het
tweede maanschot is nog niet vastge
steld.
Toen op 17 augustus jl. een poging
mislukte voorspelden luchtmachtfunc
tionarissen dat op 14 september een
tweede raket zou worden afgeschoten.
Nieuw vervolgverhaal
„DE ZWARTE SPIN".
In ons a.s. maandag beginnend,
zéér spannend vervolgverhaal ma
ken de lezers kennis met een ge-
heel nieuwe speurdersfiguur, de
vrouwelyke defectieve Daphne
Wrayne.
Daphne Wrayne ls een welge-
stelde jonge vrouw, die na haar
rechtenstudie beëindigd te hebben,
een eigen bureau sticht om de steeds
toenemende criminaliteit te helpen 1
bestryden.
De zelfmoord van haar broer, die
door duistere figuren op de achter-
grond hiertoe werd gedreven, is de i
onmiddellijke aanleiding voor de
jonge juriste geweest om actief aan
het werk te gaan om de maat-
schappy te helpen zuiveren van al-
t lerlei ongure en vaak bijna ongryp-
bare elementen als chanteurs, kid-
nappers, oplichters e.d. en allerlei
wantoestanden uit de weg te rui-
l men. Ze heeft op haar kantoor een
t kleine staf van zeer betrouwbaar en
toegewyd personeel en verder werkt
ze samen met een soort „brain-
trust": vier mannen van naam, van
wie niémand weet, dat ze Daphne's
compagnons zyn. De namen van
deze vier „compagnons op de ach-
tergrond" zyn: Jim Trevitter, een
ryke adellyke jonge man, die een
grote naam op sportgebied heeft;
Hugh Williamson, een bekende
geoloog, die de gehele wereld heeft
bereisd; Alan Sylvester, een popu-
laire toneelspelerregisseur in Lon
den; en tenslotte Martin Everest,
een zeer bekende Londense straf-
pleiter. Deze mannen hebben vele
relaties en kunnen zich overal vry
bewegen, hetgeen Daphne's werk
zéér ten goede komt. Ze kan op soe-
peler wyze werken dan de politie,
doch staat op zéér goede voet met i
Scotland Yard, die haar gezien
haar vele successen gaarne,
wanneer nodig, terzijde staat.
In het thans volgende vervolgver-
haal houdt Daphne Wrayne zich
I bezig met een reeks byzonder ge-
raffineerd opgezette ontvoeringen.
Overdracht Nederlandse
bedrijven
De militaire gezaghebber van Djakar
ta heeft vandaag het beheer over en
de bedrijfsleiding van 148 Nederlandse
bedrijven in Djakarta, welke tijdens
de anti-Nederlandse campagne naren
„overgenomen aan verschillende re
geringsinstanties overgedragen.
De industriële ondernemingen hiervan
werden geplaatst onder een speciaal
daarvoor in het leven geroepen instantie
van het ministerie van industrie de
handelsondernemingen ondet het minis
terie van handel, aannemingsbedrijven
onder het ministerie van openbare wer
ken, en veeslachteryen onder de veteri
naire dienst.
Directeur: 3. W. Hennj DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Witte Slngel LeWen Glro no 57055
Hoofdredacteur: J. Brouwer ,.7.50 per kwartaal; f.2.55 per maand; f.0.59 per week Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie 21507
LEIDSCH
DAGBLAD