Ook Amerika en Engeland schorten
de kernproeven voor een jaar op
Voorwaarde van controle thans
vervallen Overleg in Genève
had bijzonder gunstige invloed
WEERBERICHT
Hammarskjöld is voornemens op
maandag naar Jordanië te gaan
97ste jaargang ZATERDAG 23 AUGUSTUS 1958 No. 29525
LEIDSCH m DAGBLAD
Directeur: J. W Henny DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Wltte Slngel l> Leld!° n° Z'Z
Hoofdredacteur: J. Brouwer f.7.50 per kwartaal; 1.2.55 per maand; 1.0.59 per week Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie 21007
(Van onze Londense correspondent)
Zowel Amerika als Engeland hebben besloten de kernproeven
voor een jaar op te schorten, waarmee beide landen volkomen over
stag zijn gegaan in de totnutoe gevolgde politiek. Tot dusver had
den zij immers steeds als voorwaarde gesteld, dat een verbod van
kernproeven noodzakelijk verbonden moest worden aan een verbod
van en controle óp het gebruik van kernmaterialen voor bommen, als
mede met onderhandelingen over vermindering van de „gewone" be
wapening. Dat waren de punten, waarop de maandenlange conferen
ties van de VN-subcommissie voorde ontwapening in Londen steeds
vastliepen. Toen achtte het Westen zich alleen gevrijwaard tegen
ontduikingen van Sovjetrussische zijde, als er geen mazen meer zou
den zijn waar de communisten doorheen konden glippen. Nu, voor
de eerste maal hebben Amerika en Engeland het over een andere
boog gegooid en zij hebben het aangedurfd een element van ver
trouwen in de betrekkingen tussen Oos ten West te brengen. Dit
laatste was, zoals men gisteravond in Londen meende, voor een goed
deel te danken aan het bemoedigende resultaat van de technische
besprekingen in Genève, waar de Russische geleerden met hun Wes
terse collega's tot overeenstemming zijn gekomen over de mogelijk
heid van controle op kernproeven.
voorrading bekend, dat er zojuist op
Christmas-eiland met succes een kern
apparaat met geringe radio-actieve
neerslag tot explosie was gebracht.
De kans blijft bestaan, dat de drie
grote kern-mogendheden over een jaar
tot de conclusie zullen komen, dat het
geen zin heeft een nieuw jaar zonder
kernproeven in te gaan, omdat er niet
aan de bijkomstige voorwaarde is vol
daan. Aan de andere kant staan er op
het ogenblik mogendheden als Frankrijk
en communistisch-China te dringen voor
het lidmaatschap van de „atoom-club",
zodat het niet onmogelijk lijkt dat Ame
rika, Engeland en Rusland zich gedwon
gen zullen voelen zoveel mogelijk samen
te werken om de anderen de lidmaat
schapskaart te kunnen weigeren.
Bezwaar van Moskou
tegen de datum?
De Britten en Amerikanen willen het
thans kennelijk op hoger niveau probe-
ren, ook al hebben zij in hun plan een
ontsnappingsclausule ingebouwd, die hun
de mogelijkheid zal verschaffen op hun
belofte terug te komen indien de Rus
sen in het komende jaar blijk geven op
het punt van controle niet met het Wes
ten te willen samenwerken.
In Westelijke diplomatieke kringen
1 verwacht men. dat de Russen zich met
I het Westelijke aanbod akkoord zullen
verklaren, hoewel zij vermoedelijk wel
bezwaren zullen uiten tegen het feit, dat
j het plan eerst op 31 oktober zal ingaan.
I Dit laatste was ongetwijfeld de voor-
I waarde, die Engeland aan Amerika stel-
I de. omdat de Britten meer dan eens heb-
I ben verklaard dat zij er op staan eerst
hun eigen serie proefnemingen in de
I Stille Oceaan te voltooien. Afgelopen
woensdag gingen er nog geruchten, dat
deze voltooiing enige meningsverschil-
i len had veroorzaakt tussen Londen en
Washington, dat meer voor een onmid-
I dellijk ingaand verbod voelde. Gisteren
i maakte het Britse ministerie van Be-
Wapenleveranties der V.S.
Het Tweede Kamerlid de heer Ger-
brandy heeft aan de minister-president
en aan de minister van Buitenlandse
Zaken gevraagd:
1. Heeft de regering der V.S. kortge
leden een overeenkomst met de regering
van de Republiek Indonesië gesloten,
waarbij eerstgenoemde regering zich
heeft verplicht lichte wapenen te leve
ren met toezegging aan Indonesische
zijde, dat deze uitsluitend bestemd wor
den voor handhaving der binnenlandse
veiligheid en voor wettige zelfverdedi
ging?
2. Indien vraag 1 zakelijk bevestigd
moet worden beantwoord, is de Neder
landse regering tevoren door onze Nato-
bondgenoot in deze transactie gekend?
3. Is de Nederlandse regering niet van
oordeel, dat de door de Nato-bondgenool
te leveren wapenen zullen worden mis
bruikt voor directe of indirecte agressie
tegen Ned. Nieuw-Guinea. voor oorlogs
handelingen ter onderdrukking van de
door Nederland gegarandeerde zelfbe
schikking van de Zuid-Molukkers en te
gen de positie van hen, die in Indonesië
voor hun vrijheid vechten?
4. Is de regering niet van oordeel, dat
de beginselen, welke aan het Noord-At
lantische Vedrag ten grondslag liggen,
de leden ook buiten het strikte Noord-
atlantische territoir verantwoordelijk
heid toekennen voor elkanders veilig
heid en in elk geval zich niet verdragen
metde vorenbedoelde levering van wape
nen?
enigde Staten geen snelle overeenkomst
over een waterdicht inspectiestelsel met
de Sovjet-Unie verwachten. Eisenhowers
voorstel is in de eerste plaats bedoeld
als een nieuwe benadering van het ont-
wapeningsvraagstuk, dat vorig jaar in
het slop is geraakt. In gezaghebbende
kringen gelooft men, dat de onderhan
delingen die Amerika en Engeland op
31 oktober met Rusland willen beginnen,
wel een jaar kunnen duren.
In Bonn is men niet over de gehele
linie geestdriftig over de Amerikaans-
Engelse plannen, aldus telefoneerde onze
correspondent in Bonn hedenochtend.
Men vreest namelijk dat dit ertoe zal
leiden dat niet meer gesproken zal wor
den over een topconferentie met als doel
de algemene ontwapening. Alleen een
algemene ontwapening zou ertoe kunnen
leiden, zo redeneert men hier, dat een
algemene ontspanning in de wereld op
treedt en alleen door een dergelijke ont
spanning zou de kwestie van de Duitse
eenheid opgelost kunnen worden. Een
opschorting van de atoomtests zou de
belangstelling van de grote mogendhe
den voor totale ontwapening wel eens
kunnen doen afnemen.
Hoe anderen reageerden
Naar aanleiding van dit Angjo-Ame-
rikaanse besluit dat in Amerika be
kend gemaakt werd in een verklaring
van president Eisenhower en in Enge
land in een mededeling van de Britse
regering heeft de Franse regering
gisteravond opnieuw verklaard, dat het
zijn kernprojecten moet handhaven om
dat er geen algemene overeenkomst is
zowel voor de opsporing van kernwapen
proeven als voor de geleidelijke en ge
controleerde opruiming van bestaande
kernwapens.
Amerikaanse functionarissen ver
klaarden in Washington, dat de Ver-
Langdurige procedure
Aan prestatiebeloning zitten
veel haken en ogen
Voor velen nog verre toekomstmuziek
(Van onze Haagse redactie)
De prestatiebeloningen voor ambtenaren van Rijk en gemeente zullen in eerste
instantie worden toegekend aan de ambtenaren op weekloon en de laagst bezol
digde maandgelders. Daarna zullen de middelbare ambtenaren aan bod komen.
Het zal zeker nog tot 1961 duren, alvorens de doorwerking van het systeem voor
de categorie weekloners merkbaar wordt. Voor de laagst bezoldigde maandgelders
en de middelbare ambtenaren kan de prestatiebeloning als verre toekomstmuziek
worden beschouwd. Dc langdurige procedure, die de objectieve beoordeling er. de
daaruit voortvloeiende toeslagtoekenning vergt, is de reden dat een en ander veel
tijd zal kosten. Dit deelde een woordvoerder van de Centrale van Rijkspersoneel
ons mede naar aanleiding van het aangekondigde voornemen van minister
Struycken tot instelling van de prestatie-beloning, waarvan wjj reeds enkele richt
lijnen vermeldden.
De Centrale acht de regeling voor de i van de toelage, die de betrokkenen op
weekloners en laagst bezoldigden vooral
wel acceptabel, omdat het merendeel van
de betrokkenen hiermede op een per
centage boven het brutoloon komt, dat
hoger ligt dan de 3 loonsverhoging die
zij kregen, vooruitlopend op de instelling
van de prestatiebeloning.
Men ontveinst zich bij de ambtenaren-
organisaties niet, dat er aan het systeem
vele haken en ogen zitten, maar acht
deze ondervangen door het feit, dat de
vakbonden van ambtenaren medezeggen
schap hebben gekregen in de vaststelling
Zuid-westelijke wind
De Bilt verwacht tot morgenavond:
Een depressie boven West-Europa
bracht opnieuw op vele plaatsen regen-
o onweersbuien. Midden op de Oceaan
te vindt zich een tweetal storingen, die
beide in de richting van West-Europa
trekken. Het is niet waarschijnlijk, dat
de invloed van de depressies zich mor
gen al tot over onze omgeving zal kun
nen uitbreiden. (Opgemaakt té 10 uur).
24 AUGUSTUS
Zon op: 5.37 uur; onder: 19.47 uur.
Maan op: 16.41 uur; onder 0.40 uur.
Hoogwater te Katwijk aan Zee:
11.02 en 23.42 uur; laagwater: 6.22
en 18.58 uur.
hun prestatiebeoordeling wordt toege
kend.
De woordvoerder zette nader uiteen,
dat de bedoeling is de betrokken ambte
naren te beoordelen op de taak. die zij
op het moment van de beoordeling ver
vullen. Aan de hand hiervan wordt de
beloning vastgesteld. De beoordeling
krijgt de betrokkene onder ogen. Hij
moet haar mede ondertekenen. De de
finitieve vaststelling van het belonings
percentage gebeurt in overleg tussen ver
tegenwoordigers van het departement
waaronder de betrokkenen vallen, het
Departement van Binnenlandse Zaken
en de vakorganisatie, waarbij de betrok
kenen zijn aangesloten.
Indien de betrokkenen het niet met
hun beoordeling eens zijn, staat voor
hen beroep op de vakorganisaties open.
De woordvoerder van de Centrale voor
Rijkspersoneel voegde hieraan toe, dat
in enkele gevallen reeds is voorgekomen
dat er ambtenaren in loondienst na het
slotoverleg een hogere prestatiebeloning
toegekend kregen dan oorspronkelijk
was voorgesteld.
Een nieuwe beoordeling volgt eerst,
wanneer de betrokkenen een andere taak
krijgen toegewezen dan die, waarop zij
werden beoordeeld.
De prestatiebeloning kan worden toe
gekend in de vorm van een toeslag,
maar ook in de plaats van een hogere
loonschaal, aldus de woordvoerder van
de Centrale van Rijkspersoneel.
Woordvoerders van andere grote amb
tenarenbonden deelden nog mede, dat de
doorvoering van de prestatiebeloning een
zeer moeilijke kwestie is. In de praktijk
bij de Departementen van Oorlog en
Marine, waar men het systeem sedert
het begin van het jaar heeft toegepast,
is gebleken, dat de inpassing op de be
oordeling in enkele gevallen onbevre
digend was. Ook deze woordvoerders vin
den echter, dat de bezwaren, die aan het
systeem kleven, voor een flink deel wor
den ondervangen, omdat de vakorganisa
ties er een vinger in de pap bij hebben.
Men wees er nog op, dat het vooral bij
de middelbare ambtenaren te zijner tijd
een netelige kwestie wordt te komen tot
richtlijnen in de wcrkklassificatie, die de
basis zonden kunnen vormen voor de be
oordeling. Vooral omdat in deze catego
rie de gesperialiseerde taken liggen als
die van de re*e°rch-ambtenaren.
Een "/oordvoerder van de Algemene
Bond ran Ambtenaren merkte desge
vraagd op, dat het personeel van de po
litie. te weten het geüniformeerde of
daaruit voortgekomen deel, zowel bij
Rijks- als gemeentepolitie voorshands
geheel buiten de prestatiebeloning valt.
Voor dit personeel is begin van het jaar
een commissie ingesteld, die tot taak
heeft, vit ''"7,° rat"~'T1.eër een werk-
t.o -a-ken die in het algo
mem ?].- iraht'ijn zou kunnen dienen.
Vreemd besluit van
de Deense regering
Amerikaanse Marine ontkent
stralingsgevaar ven „Skate"
In politieke kringen in het Westen
heerst verwondering over een besluit
van de Deense regering, namelijk om
het bezoek van de Amerikaanse onder
zeeër „Skate" welke door atoomkracht
wordt voortgedreven, af te zeggen. De
Deense premier Hansen heeft gisteren
medegedeeld, dat deze beslissing voor
namelijk door veiligheidsoverwegingen
is ingegeven, gebaseerd op een verslag
van Deense deskundigen. Deze meenden
namelijk, dat de aanwezigheid van een
atoomreactor van de grootte zoals die
van de Skate, in het nauwe vaarwater
van de haven het dichtbevolkte Kopen
hagen gevaarlijk zou kunnen zijn. Han
sen gaf toe te beseffen, dat er ook poli
tieke overwegingen bij het nemen van
dit besluit hebben gegolden, doch hij
ontkende, dat er druk op hem zou zijn
uitgeoefend vanuit het buitenland of het
binnenland. De Amerikaanse Marine gaf
gisteren in antwoord op vragen van jour
nalisten over het afgelasten van een be
zoek van de Skate aan Kopenhagen te
kennen, dat de gezondheid en de veilig
heid van de bemanningen en de mensen
in de buurt van zulke schepen voldoende
beschermd zijn. De Skate is thans op
weg naar de Noorse haven Bergen, waar
hij vandaag zou aankomen. Op 26
augustus komt het schip in Oslo aan.
Het Amerikaanse ministerie van Bui
tenlandse Zaken verklaarde: „Het is
Vice-admiraal H. H. L. Pröpper
heeft gisteren een officieel inspec
tiebezoek gebracht aan het Inter
nationale Jongenszeekamp in
kasteelRadboud" te Medemblik. -
We zien de vice-admiraal hier tij
dens de inspectie van de jongens,
terwijl hij zich met twee Zweedse
zeeverkenners onderhoudt.
duidelijk, dat de Verenigde Staten nooit
een schip dat als onveilig moet worden
beschouwd, een bezoek aan de haven
van een bevriend land zuilen laten bren
gen! Ons standpunt over de veiligheid
van atoomonderaeeërs vindt men weer
spiegeld in het aangekondigde bezoek
van die Nautilus aan New York, de ko
mende week".
Schout-bij -nacht Rickover, assistent
directeur van het bureau voor kemaan-
drijving v d. Amerikaanse Marine, ver
klaarde gistreen in Washington, dat
men bij die bouw van de atoomonder
zeeërs zorgvuldig rekening had gehou
den met die mogelijkheid van aanvarin
gen en andere ongelukken. De kernreac
toren zijn ontworpen om dit soort onge
lukken te kunnen doorstaan. Er is zorg
vuldig rekening ge-houden met de eisen
van betrouwbaarheid en veiligheid. De
bemanningen van de Amerikaanefe
atoomondjerzeeërs ontvangen don ook
precies dezelfde gevarenioeslag als de
opvarenden ran gewone onderzeeërs.
Een woordvoerder van de Amerikaanse
Marine zei nog. dat er b\j de reactoren
van de Amerikaanse onderzeeërs vol
strekt geen stralingegevaar naar buiten
bestaat.
Na intermezzo in Genève ook bezoeken
aan andere Arabische hoofdsteden
Nog geen datum voor het
terugtrekken der troepen
Dit nummer bestaat uit 12 pagina's
en een Bijvoegsel
Ook in Parijs worden vaak over
vallen op taxi-chauffeurs gepleegd.
Chauffeur Pierre de Vitry is nu wel
bereid om in donkere straten over
vallers te ontmoeten. - Op de foto:
de heer De Vitry houdt een „sym
pathiek" knuppeltje vast, waarvan
het uiteinde bestaat uit een bol met
scherpe punten. Boven op de wa
penstok ziet men een spuit, waar
ook nog wel een verrassing uit zal
komen. Voorts bevindt er zich in
de wagen nog een enorme sirene
en gaan bij een overval zoeklich
ten aan.
Indonesische markt
overvoerd met katoen
De Indonesische regering is begonnen
met het afwijzen van de meeste aan
vragen voor algemene invoerlicenties
voor katoenen stof, aldus berichten,
die door handelsforma's in Osaka
vanuit Djakarta gisteren zjjn ontvan
gen.
Handelskringen zijn van mening, dat
dea« Indonesische maatregel slechts ty-
De secretaris-generaal der V.N., Dag
Hammarskjöld. is van plan maandag
per vliegtuig naar de Jordaanse hoofd
stad Amman te gaan, als eerste etappe
van de vervulling van zijn missie in
het Midden-Oosten.
De secretaris-generaal, die zijn plan
nen op een persconferentie ontvouwde,
zei dat deze nog „voorlopig" waren.
Zoals de zaken nu stonden, zou hij
maandag naar Jordanië vertrekken en
daar dc rest van de week blijven. Van
Amman zou hij zondag en maandag
naar Genéve gaan voor de atoomconfe
rentie. Vervolgens hoopte hij naar Cairo
te reizen. Voor de periode daarna wa
ren de plannen nog vaag. In elk geval
zou hij echter bezoeken aan Beiroet en
Bagdad brengen.
Op de vraag of hij met niet-Arabie-
ren. in het bijzonder met de Israëliërs
van gedachten zou wisselen, antwoordde
Hammarskjöld dat laatstgenoemden in
geen enkel opzicht een directe partij
bij het door de Arabieren bereikte ak
koord waren. Daarom was er z.i. in dit
stadium geen reden voor „rechtstreekse
beraadslagingen". Het was evenwel mo
gelijk dat hij „terloops" een bezoek aan
Jeruzalem zou brengen. Ook een even
tueel bezoek aan Saoèdi-Arabië was „een
open vraag". „Het hangt af van de be-
i delijk zal zijn en dat zy genomen zou
zijn in verband met het te grote aanbod
van katoenen stof in Indonesië en de
ongunstige deviezenpositie van Indone
sië.
De Japanners hebben contracten ge-
j sloten voor de uitvoer van ongeveer 30
miljoen vierkante yards katoenen stof
'naar Indonesië sedert de Indonesische
regering de uitgifte van invoerlicenties
vorige maand na het einde van de bin
nenlandse vijandelijkheden heeft hervat
Handelskringen zeiden, dat de Indo
nesische markt voor katoenen stof een
overaanbod toont, daar katoenen stof
uit de Sovjet-Unie en communistisch
China de Indonesische markt begon te
overstromen.
Communistisch China heeft aan Indo
nesië een krediet voor de aankoop van
katoenen stof verleend voor 72 miljoen
vierkante yards en de Sovjet-Unie heeft
een krediet verleend voor 4 miljoen vier
kante yards.
schikbare tijd en de vraag of het nood
zakelijk is. Dit land ligt wat verder
van het centrale probleem verwijderd
dan enige van de andere landen", aldus
de algemene secretaris.
Op de vraag of hij plannen had voor
de opvulling van „het vacuum in Jor
danië wanneer de Britse troepen zijn
teruggetrokken". antwoordde Ham
marskjöld, dat hij verscheidene moge
lijkheden had onderzocht, maar niet tot
een bepaald plan was gekomen. Dit
achtte hij trouwens, gezien zijn op
dracht. niet nodig. Volgens de Arabi
sche resolutie moet hij ai met de
betrokken regeringen overleg plegen en
praktische regelingen te treffen. In ant
woord op de vraag, of hij zich bevoegd
achtte te zeggen, wanneer de tijd rijp
is voor de terugtrekking van de Ameri
kaanse en Britse troepen uit Libanon
en Jordanië, verklaarde hij dan ook dat
er bij deze kwestie andere regeringen
betrokken zijn. „Mijn eerste rapport zal
handelen over wat ik zelf doe. Anderen
moeten dan beoordelen wat de gevolgen
van de getroffen maatregelen moeten
zijn" .aldus de secretaris-generaal. „Ik
wil niet de rol van deze of gene rege
ring. of van een belangrijk orgaan van
de V.N. spelen".
Is luchtlijn Amsterdam-
Moskou gevaarlijk
Het Tweede Kamerlid van de heer
Gerbrandy heeft aan die ministers van
Buitenlandse Zaken, ra,n Verkeer en
Waterstaat en van Oorlog gevraagd:
Is inzake het sluiten van een overeen
komst met de Unie van socialistische
Sovjet-republieken (USSR), strekkende
tot hot openen van een 'luchtlijn Am
sterdamMoskou v.v., die minister van
Oorlog tevoren geraadpleegd?
2. Is het type verkeersvliegtuigen, dat
die Russen inzetten op deze lijn (type
Tupolev TU-104) in uiterlijk precies
gelijk aan een bommenwerper TU-16?
3. Indien vraag 2 geheel of ten dele
bevestigend beantwoord moet worden,
ontstaat dan niet het gevaar dat mili
taire Russische vliegtuigen (bommen
werpers b.v.) ond:r het mom van ver
keersvliegtuigen op een gegeven ogen
blik onverhoeds boven Na to-landen van
West-Europa verschijnen?
4. Zijn de ministers bereid te bevor
deren dat de betreffende overeenkomst
ten spoedigste aan de Staten-Gemeraal
wordt ovengedegd?
