Eerste Amerikaanse maanraket ruim
een minuut na de start ontploft
WEERBERICHT
In september een nieuwe poging
Teleurstelling niet groot: de
kansen waren maar één op tien
Noorse resolutie in de V.N. is
nog vager geworden dan ze was
Zelfs steun van India en Egypte, maar
wat zal het Westen nu doen
Officiëel nog niets bekend
K.L.M.-RAMP VEROORZAAKT
DOOR EEN GAT IN CARINE?
Slechts 7 slachtoffers geidenlificeerd
97»te Jaargang
MAANDAG 18 AUGUSTUS 1958
No. 29520
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur: J. W. Henny
Hoofdredacteur: J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f7.50 per kwartaal; f.2.55 per maand; f.0.59 per week
71tte Singel 1. Leiden - Giro no. 57055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie 21507
De eerste Amerikaanse maanraket is gisteren, 77 seconden na de start op de
basis Cape Canaveral, ontploft. Dat was kort na zonsopgang ter plaatse, om 13.18
uur Nederlandse tijd. Deze mislukking betekent, dat er voor september geen an
dere poging kan worden ondernomen. Men moet namelijk wachten totdat de
maan en de aarde weer dicht bij elkaar zijn. Overigens was de teleurstelling bij
de deskundigen niet al te groot: ambtenaren van het ministerie van Defensie
hadden tevoren gezegd, dat de kans op succes één op tien was. Het betrof hier
namelijk een geheel nieuwe raket en het was al een succes, dat het apparaat van
de grond kwam. De raket woog 52 ton en er waren 300.000 onderdelen in verwerkt.
De eerste trap was een „Thor", de tweede een gewijzigde „Vanguard" en de derde
een geheel nieuwe vaste-brandstofraket, die nog niet eerder was beproefd. De
Thor en de Vanguard zijn raketten met vloeibare brandstof. De Amerikaanse
luchtmacht en het Amerikaanse leger beschikken elk nog over twee maanraket-
ten. Die van de luchtmacht zullen waarschijnlijk in september en oktober worden
gelanceerd, die van het leger tezelfdertijd of later.
de eerste poging van de mens om uit de
boeien van de aarde te breken, mislukt
was. Intussen hebben duikers achttien
meter onder de oppervlakte van de At
lantische Oceaan stukken van de eerste
trap van de raket gevonden. De opspo
ringen worden voortgezet om zoveel mo
gelijk stukken te kunnen onderzoeken.
Generaal Schriever, die belast is met
de leiding van het maanplan van het
Restant gevonden in
Atlantische Oceaan
De ontploffing, welke op vijftien kilo
meter hoogte geschiedde, is veroorzaakt
door een fout in het mechanisme en dus
niet doordat de controlekamer op de
grond de vernietiging teweegbracht, wat
ook mogelijk zou zijn geweest, namelijk
indien men daar geconstateerd zou heb
ben, dat de raket niet in de juiste baan
zou terechtgekomen zijn. De toeschou
wers op Cape Canaveral hebben de ont
ploffing niet kunnen waarnemen. Aan
vankelijk meende men nog, dat men uit
laatgassen zag, nadat de ontploffing
zich reeds had voorgedaan, maar dit
mer op een misverstand te berusten. Bij
bleek na een bericht uit de controleka-
het lanceren ging de raket langzaam
omhoog onder het uitstoten van een
enorme gele vlam en witte stoom. Veer
tig seconden lang steeg de raket steeds
sneller recht omhoog, vervolgens boog zij
enigszins af in noordoostelijke richting.
Na zeventig seconden kon men zien, dat
de eerste trap zich losmaakte van de
anderen, die de ruimtevaart zouden
voortzetten. Een witte rookwolk werd
zichtbaar en toen kwam het nieuws, dat
Koninklijk Gezin naar
Piombino
Koningin Juliana, Prins Bernhard en
de Prinsessen zijn gistermiddag met de
„Piet Hein" ooit Porto San Stefano aan
de Toscaanse kust vertrokken.
De „Piet Hein" zette koers naar
Piombino, een havenstadje, dat tegen
over het eiland Elba ligt.
Voor het vertrek van het schip bood
de commandant van Porto San Stefano
de Koningin een Romeinse vaas aan.
De burgemeester van de stad schonk
haar een boeket bloemen.
Plaatselijk onweer
Tijdens het weekeinde trad een weens-
v«rt>eterimjg in diank zij hiet naderbij ko
men van een iiogedrukge'bied. uit de
richting van de Golf van Bisoaye. Dit
hogedrukigebied verplaatste zich naar
Midden-Europa. Het weer kreeg een
zonnig karakter waarbij de temperatu
ren zaterdag tot ongeveer 20 graden en
zondag tot ongeveer 22 graden opliepen.
De wind draaide naar oostelijke richtin
gen en voerde droge continentale lucht
uiit Duitsland aan. Deze lucht ontmoet
langs een wanmtefront, dat zich uit
strekt van het kanaal over Noord-
Frankrijk naar Middfen-Duitsland,
vochtige en warme tropische lucht waar
in het kwik waarden van 26 tot 31 gra
den bereikt. Dit warmtefromt zal maan
dagavond ons land binnendringen, wat
plaatselijk met onweer gepaard kan
gaan. Een depressie bij de ingang van
het Kanaal verandert weinig van plaats
maar het koufront ervan zal morgen het
Europese vasteland binnendringen De
komende 24 uiur verwachten we dan ook
enkele regen en onweersbuien gevolgd
door een toenemende en naar zuidweste
lijke richtingen draaiende wind met
enige afkoeling.
Britten zetten liun
kernproeven voort
Het Britse ministerie van Defensie
heeft gisteravond bekendgemaakt, dat de
huidige serie kernwapenproeven op het
eiland Christmas binnenkort hervat zal
worden. De Britten hebben op 28 april
bij genoemd eiland een waterstofbom tot
ontploffing gebracht. In mei werd be
kendgemaakt dat er weer schepen moch
ten varen in de gevaarlijke zone. Het
ministerie van Defensie voegde hier toen
echter aan toe, dat dit niet betekende
dat er geen nieuwe proeven meer geno
men zouden worden.
ministerie van Defensie, veronderstelde
dat de ontploffing het gevolg is van een
lek in of breuk van een brandstofleiding.
Het zal ongeveer een week duren voor
dat de oorzaak definitief kan worden
vastgesteld, aldus Schriever.
Vijf regels
Het Russische persbureau Tass heeft
vijf regels zonder commentaar gewijd
aan de mislukte poging van de Amerika
nen om een maanraket te lanceren.
Een Engels sprekende Rus in Moskou
bestemde de mislukte proef als „een
nieuwe Amerikaanse „flopnik" (het En
gelse woord „flop" betekent fiasco).
Hij voegde hieraan toe: „Waarom zijn
de Amerikanen niet zo verstandig als
andere volkeren? Waarom steeds zoveel
drukte voordat er succes is geboekt?"
(Van onze correspondent in New York)
Engen, de vertegenwoordiger van Noorwegen btf de Verenigde Naties, heeft
gisteren zijn besprekingen voortgezet, teneinde een resolutie op te kunnen stellen,
die de tweederde meerderheid in de Assemblee kan behalen. De tekst van de
Noorse resolutie schijnt nog vager gemaakt te zyn. Op deze wjjze heeft Engen
de steun verworven van India en naar verluidt zelfs van Egypte voor een resolutie,
die de secretaris-generaal verzoekt dusdanige overeenkomsten te treffen, dat de
beginselen van de Verenigde Naties stand zullen houden in het Midden-Oosten.
Engens resolutie neemt verder nota van de Brits-Amerikaanse verklaringen
omtrent de terugtrekking der troepen. Niettemin is het nog niet geheel zeker of
de Noorse resolutie in deze verwaterde vorm thans door Engeland en Amerika
aanvaard zal kunnen worden. Engen hoopte zyn resolutie vandaag in te dienen.
Tot zover onze Amerikaanse correspondent.
Belangrijk gesprek
Lloytl Gromyko
De Britse minister van Buitenlandse
Zaken, Selwyn Lloyd, heeft zijn Russi
sche collega Gromyko, voor vandaag
uitgenodigd voor een lunch in zijn hotel.
In diplomatieke kringen verwacht men
belangrijke ontwikkelingen als gevolg
van deze informele bespreking. Het zal
voor het eerst sedert het begin van het
debat in de huidige speciale zitting van
de Algemene Vergadering der V.N. zijn
dat Lloyd en Gromyko een bijeenkomst
hebben.
De besprekingen tussen president Nas
ser van de Verenigde Arabische Repu
bliek en de minister-president en kroon
prins van Saoedi-Arabië, emir Feisal, in
Cairo zijn gisteren geëindigd, aldus heeft
Radio-Cairo gemeld
Emir Feisal zei tot een verslaggever
van deze zender, dat gesproken was over
problemen die beide landen betreffen.
„De betrekkingen tussen de Verenigde
Arabische Republiek en Saoedie-Arabië
zijn altijd uitstekend geweest. En zo er
al eens een wolk voor de zon mocht zijn
Dwangsom voor de
Leidse stucadoors
Negen van de elf Leidse stucadoors,
die naar oordeel van hun patroon op
een werk te Wassenaar onvoldoende
prestatie voor contractloon leverden,
zyn door de vice-president van de Haag
se rechtbank, mr. J. H. C. Slotemaker, in
kort geding tot een dwangsom van f. 25
per dag bij wanprestatie veroordeeld.
Twee der gedaagde stucadoors werden
niet veroordeeld, omdat zij, voor elkaar
getuigenden, dienstverband bij de pa
troon (fa. Joh. de Best en zoon) be
twistten.
De patroon stelde de vordering in
kort geding in, omdat naar zijn oordeel
de elf gedaagden op het werk precies
deden, wat zij wilden, urenlang praatten
en wandelden, gingen en kwamen wan
neer zij wilden en dit alles om te pro
testeren tegen de nieuwe collectieve
arbeidsovereenkomst voor de bouwbe
drijven. De gedaagden beweerden, dat
zy „model" werkten en thans vakwerk
leverden tegen bij het vroegere daggeld
stelsel „ooglijk" werk.
Hun klacht was voorts, dat de patroon
geen tarieflijsten had uitgereikt. De
patroon wil die lysten wel geven, indien
daar belangstelling voor is. Van
patroonszijde is men van oordeel, dat
toewijzing van een vordering om nor
male arbeid te hervatten geen misken
ning is van het stakingsrecht.
De vice-president van de Haagse
rechtbank, uitspraak doende, beklem
toonde het recht van de gedaagden op
tarieflijsten en wees verder de vordering
van de patroon in negen gevallen,
waarin het dienstverband v&ststond, toe.
gekomen, dan is dit vandaag verdwe
nen", aldus emir Feisal.
Verder keerde de emir zich tegen alle
vormen van buitenlandse inmenging in
de Arabische landen. Hij sprak de hoop
uit, dat de Amerikaanse en Britse troe
pen spoedig uit Libanon en Jordanië
zullen worden teruggeroepen.
In antwoord op een vraag of gespro
ken was over een versterking van de
Arabische Liga. antwoordde emir Feisal:
„Voor versterking van de Arabische Liga
is geen onderhoud nodig. Dat is de voort
durende taak van geheel Arabië".
Schepen voor Indonesië
De Indonesische minister van scheep
vaart, Mohammed Naair, heeft gisteren
in Djakarta meegedeeld, dat zijn reis
van twee maanden door Japan en Euro
pa de aankoop van 44 schepen voor de
koopvaardijvloot van Indonesië tenge
volge heeft gehad. Japan zal tien sohe-
pen leveren, de overige zullen geleverd
worden door Polen. Zuid-Slavië. Italië,
West-Duitsland enN e d e r 1 a n d.
Syrische spionage in
Israël ontmaskerd
De Israëlische politie heeft een onder
Syrische leiding staande spionagegroep
opgerold. Het was de grootste organi
satie, die ooit in Israël is ontdekt. Alle
veertien leden van de groep, uitsluitend
in Israël wonende Arabieren, zyn gear
resteerd.
Krachtens de wet op staatsveiligheid
kunnen de gearresteerden tot de dood
door de strop worden veroordeeeld, aldus
de politie.
De groep, die enkele maanden aan het
werk was, verzamelde „niet onbelang
rijke" gegevens over havens, vliegvelden,
militaire eenheden, militaire kampen en
posities van de Israëlische artillerie.
Onder de gearresteerden zijn enkele
communisten, aldus de politie.
Australisch-Nederlandse
samenwerking
Als eerste stap tot de uitvoering van
de nauwere samenwerking tussen
Nederland en Australië op Nieuw-
Guinea zal in de - tweede helft van
oktober in Canberra een territoriale
conferentie worden gehouden, waar
aan zal worden deelgenomen door
hoofdambtenaren van de besturen
van beide delen van het gebied en
vertegenwoordigers van de Nederland
se en Australische ministeries van
Buitenlandse Zaken en van Zaken
Overzee, De besprekingen zullen een
oriënterend karakter hebben.
De voorlopige agenda vermeldt o.a.
besprekingen over de concretisering van
het besluit gegevens tussen beide admi
nistraties uit te wisselen, over de verbe
tering van de communicatiemiddelen.
Over facilliteiten ter intensivering van
de samenwerking en over de taalproble
men.
Dit is de start van de Thor-Able
raket, die gistermiddag op Cape
Canaveral gelanceerd is. De start
verliep goed, doch na 77 seconden
ontplofte het gevaarte. De maan
raket was naar de maan (Te-
lef oio).
Veranderlijk
De Bilt verwacht tot morgenavond:
Aanvankelijk veel bewolking met
plaatselijk regen of onweer. Later en
kele opklaringen. Matige noordoostelijke
wind, morgen draaiend naar zuidwest en
toenemend tot krachtig. Daling van
temperatuur.
(Opgemaakt te 11.15 uur)
19 AUGUSTUS
Zon op: 5.29 uur; and"er: 19.58 uur.
Maan op: 11.12 uur; onder: 21.45 uur.
Hoogwater te Katwijk aan Zee 5.51 en
18.21 uur, laagwaiter 1.49 en 14.06 uur.
Dit nummer bestaat alt 10 pagina's.
Een beeld van de zonnige vakan
tie van de Nederlandse Koninklijke
Familie in de Middellandse Zee. -
De foto toont aan boord van de
Groene Draeck" links Prinses
Beatrix en rechts, zittend met de
rug naar de Camera, Prinses
Margriet.
Hoewel de K.L.M. officieel nog
niets weet over de oorzaak van de
tragische ramp met de Super-
Constellation „Hugo de Groot"
zijn er luchtvaartdeskundigen, die
van oordeel zijn, dat uit de tot nu
toe beschikbare gegevens wellicht
kan worden afgeleid, dat een der
propellers van het toestel is gebro
ken, toen de piloot, na op de voor
geschreven hoogte te zijn gekomen,
zijn snelheid verminderde en dat
deze propeller vervolgens een gat
in de drukcabine heeft geslagen.
Door het ontstaan van dit gat zou
de druk in het toestel zijn wegge
vallen en zouden bemanning en
passagiers vrijwel onmiddellijk zijn
gedood.
Hierdoor zou dan verklaard zijn,
waarom geen tyd meer is gevonden
om een noodsignaal te geven. Ook zou
deze oorzaak geheel kunnen correspon
deren met de resultaten van het me
disch onderzoek, waarbij is vast komen
te staan, dat de slachtoffers van deze
ramp reeds waren overleden vóór het
toestel met een harde klap op het wa
ter terecht kwam. En juist door deze
klap zyn de verminkingen veroorzaakt.
Verder heeft het hoofd van de medi
sch dienst van de K.L.M., dr. K.
Vaandrager medegedeeld, dat uit lijk
schouwingen is gebleken, dat alle
slachtoffers van de ramp met de
„Hugo de Groot" hersenbloedingen
hadden. Ook hieruit kan geconclu
deerd worden, dat allen dood waren
voordat het toestel in zee stortte.
Tenslotte is absoluut komen vast te
staan, dat er geen brand aan boord van
het verongelukte toestel heeft gewoed.
Een en ander heeft de oorzaak eigenlijk
teruggebracht tot een ontploffing. Hoe
is deze ontstaan? Door een lek in de
brandstoftoevoer of door een euvel aan
de drukcabine, zoals door een gebroken
propeller? Er bestaat voorlopig nog geen
absolute zekerheid, maar met de laatste
mogelijkheid wordt zeer ernstig rekening
gehouden.
Wrakstukken
Inmiddels wordt het onderzoek met
kracht voortgezet. Gisteren is het Britse
motorschip Rievaulx met wrakstukken
van de „Hugo de Groot" in de haven
van Newport aangekomen. De wrakstuk
ken zijn in een spoorwegwagon geladen
en naar Londen vervoerd, waar zij door
deskundigen aan een minitueus onder
zoek zullen worden onderworpen. Helaas
Tomohon op de
jstandelingen veroverd
Radio-Djakarta heeft gister gemeld,
dat eenheden van het Indonesische leger
zaterdag Tomohon hebben bezet, dat het
laatste grote bastion van de opstande
lingen in Noord-Celebes wordt genoemd.
Een aantal opstandelingen heeft zich
overgegeven, aldus de zender van het
leger.
heeft men geen instrumenten aan wal
kunnen brengen. Trouwens, men heeft
geen enkel voorwerp uit de stuurhut van
de machine kunnen terugvinden. Zoals
bekend zijn de beide neuswielen opge
vist. Men mag aannemen, dat het neus-
wielenstel wel was ingetrokken. Wei
nig of geen beschadiging is aan de ban
den te bespeuren. Onder de wrakstuk
ken en voorwerpen zijn drie oranje red
dingsvlotten, een aantal stoelen uit de
passagierscabine, bekledingsstof van
vloer en wanden.
De mogelijkheid, dat de motoren uit
het water naar boven kunnen worden
gebracht, vormt nog een punt van be
spreking tussen de deskundigen, waar
over t.z.t. een beslissing zal worden ge
nomen. Er zijn hieraan namelijk grote
technische problemen verbonden, het
geen duidelijk zal zijn indien men weet
dat op het gedeelte van de Oceaan,
waar de „Hugo de Groot" moet zijn
neergestort, de diepte zeker ongeveer
tweehonderd meter is.
Identificatie
Van dr. Vaandrager hoorden wij, dat
de stoffelijke resten van 25 vrouwen,
acht mannen en één kind zijn geborgen.
Gevraagd, waarom de slachtoffers van
de ramp, die door de schepen uit zee zijn
opgepikt, vrijwel zonder kleding werden
geborgen, antwoordde dr. Vaandrager,
dat de kleding na het ongeluk door de
druk van het water moet zijn verdwe
nen. Helaas hebben de verminkingen
van de slachtoffers het onmogelijk ge
maakt om meer dan zeven personen te
identificeren. Het zijn de heer Eby. C.
S. Schade, 44 jaar uit Elisabethtown
(V.S.), mevr. Ann Finn, 48 j., uit Bronx
(V.S.). de heer Leendert van Wyk, 66
jaar uit Ripon, Californië (VJS.), de heer
Akile Delvina, 29 jaar uit Greens Village
New York (V.S.), de heer Raymondo
Uranga, 43 jaar, uit Argentinië, mevrouw
Tjitske van Wijk, 66 jaar uit Ripon en
mevrouw Erika Kuypers uit Veghel (N.
Brabant). Het stoffelijk overschot van
mevrouw Kuypers zal naar Nederland
worden overgebracht, het overbrengen
van het stoffelijk overschot van de
andere slachtoffers wordt voorbereid in
overleg met de nabestaanden.
Bij de K.L.M. zyn telegrammen van
deelneming binnengekomen van H3L
de Koningin en Z.K.H. Prins Bern
hard.
De ramp met de „Hugo de Groot" is
de eerste grote aderlating voor het
„Fonds Eigen Risico" der K.L.M. Tot
verleden jaar toe was de luchtvloot der
K.L.M. verzekerd bij een combinatie van
verzekeringsmaatschappijen. Die verze
kering is echter opgezegd en sindsdien
reserveert de K.L.M voor haar gehele
luchtvloot de verzekeringspremies, die
vroeger aan de combinatie van assura
deuren werd uitbetaald in een eigen
fonds van de K.L.M., het „Fonds Eigen
Risico". Op dit fonds moet de K.L.M.
thans de schade van het verloren toestel
verhalen.
De „Hugo de Groot" was een nog
nieuwe Super-Constellation, waarop
nog weinig kan zyn afgeschreven. De
K.LJVI. heeft er ongeveer twee miljoen
dollar voor moeten betalen. Bepalend
voor het schadebedrag is de boekwaar
de van de groep der vliegtuigen, waar
toe de „Hugo de Groot" behoorde.
Het risico voor de passagiers is wel
b(j de combinatie van assuradeuren
verzekerd. In dit opzicht lydt de
K.L.M. dus geen financiële schade.
