Langdurige vrede op Cyprus thans
dichterbij dan sinds drie jaar
WEERBERICHT
Britse premier Macmillan zou
bereikt hebben wat hij wilde
EGYPTE WEET METS OVER
VERBLIJF VAN DR. EISELE
97ste jaargang
MAANDAG 11 AUGUSTUS 1958
No. 29514
LEIDSCH mDAGBLAD
Directeur: j. w. Henny DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN ~e:l':ci::,: ^Ltle 2,7507
Hoofdredacteur: J. Brouwer f. 7.50 per kwartaal; f. 2.55 per maand; f. 0.59 per week Telefoon Directie en Admirustratie25041. Redactie 21507
Brits plan als basis aanvaard
(Van onze Londense correspondent)
Drie dagen lang heeft premier Macmillan in Athene en Ankara bijna onafge
broken gepraat over Cyprus. En het resultaat daarvan is dat een langdurige
vrede op het eiland thans dichter bij is dan op welk moment ook in de laatste
drie bewogen jaren. Zowel de Grieken als de Turken zouden de Britse premier
hebben laten weten bereid te zjjn hun extreme eisen voor de toekomst van het
eiland voor lange tüd zeven jaar? op te schorten omdat zij, even goed als
de Britten, inzien dat er een einde aan het bloedvergieten moet komen en dat
een redelijke toekomst voor Cyprus alleen mogelijk is als hun resp. landgenoten
(of wat daar in de verte nog op lijkt) elkaar niet constant naar de keel vliegen.
Met deze verzekering in zijn aktetas is de Britse premier naar Londen (en gou
verneur Sir John Foot naar Cyprus) teruggekeerd om te overwegen hoe, op basis
van het Britse plan (samen regeren) een compromis tot stand kan worden
gebracht dat zowel voor de Grieken als voor de Turken aanvaardbaar is. In die
tussentijd zal het huidige bewind onveranderd blijven.
Athene en Ankara
willen discipline
De Griekse bezwaren tegen het
Britse plan zijn aanzienlijk talrijker
dan de Turkse en het voornaamste
daarvan geldt de voorgestelde tweele
dige administratie, een Griekse en
Turkse. De Grieken willen gedurende
de nu door hen aanvaarde afkoelings
periode een groter Grieks aandeel in
de regering en zijn verder bang dat de
twee parlementen teveel naar een uit
eindelijke verdeling van Cyprus reiken.
Het belangrijkste is echter, dat de
Grieken er mee akkoord zijn gegaan
het Britse plan als basis voor de dis
cussies te aanvaarden en bereid zijn
voor lange tijd te wachten op aanslui
ting bij Griekenland „enosis". Macmil
lan zou hierbij van zijn kant hebben
geholpen door te suggereren, dat hij
eventueel bereid zou zijn de tweeledige
nationaliteit voor de Cyprioten
(Grieks-Brits of Turks-Brits) en het
opnemen van Griekse en Turkse ver
tegenwoordigers in het uitvoerende
driemanschap met de Britse gouverneur
te laten vallen. Maar aan twee parle
menten, een Grieks en een Turks, kon,
naar hij verzekerde, niet worden ge
tornd.
Rookgordijn in Athene
Het pessimistische Griekse commu
niqué aan het einde van het gesprek in
Athene, waarin werd verklaard dat de
standpunten van beide landen uiteen
liepen, schijnt dan ook voornamelijk
een rookgordijn te zijn geweest, dat
werd gelegd eensdeels om het Griekse
volk niet de indruk te geven dat zijn
regering door de knieën was gegaan,
en anderdeels om de Turken niet te
achterdochtig te maken. Macmillans
ontvangst in Ankara was heel wat har
telijker dan in Athene en niet alleen
omdat Macmillan de erewacht met de
Turkse woorden: „Merhaba assker"
(goedendag soldaten) begroette. Ook
Voorlopig geen
zomerse dagen
Tijdens het weekeinde kwam boven
Scandinavië en Midden-Europa een ge
bied van hoge druk tot ontwikkeling,
dat langzaam naar het oosten beweegt.
Langs de westelijke flank van dit ge
bied bewoog een boven Spanje ontstane
storing via Frankrijk en België naar
ons land. De activiteit van de storing
bleef klein. In Frankrijk veroorzaakte
ze slechts verspreide, soms evenwel
zware buien. In ons land onweerde het
de afgelopen nacht voornamelijk in de
oostelijke provincies. Geen van de
waarnemingsstations meldde echter
meer dan 1 mm. regen. Na het passe
ren van de storing ruimde de wind naar
zuidwest en stroomde koelere lucht het
land binnen. Bij de Azoren is een krach
tig ebied van hoge druk ontstaan, dat
zich over de Golf van Biscaye en
Spanje gaat uitbreiden. In verband
hiermede komt er boven de Oceaan een
westcirculatie tot ontwikkeling, zodat
voorlopig geen zomerse dagen meer mo
gelijk zijn. Oceaanstoringen, die in de
westelijke stroming meebewegen, zullen
het weer een minder standvastig ka
rakter geven, waarbij de neerslagkan
sen in het noorden van het land groter
zijn dan in het zuiden.
Wisselend bewolkt
De Bilt verwacht tot morgenavond:
Wisselend bewolkt met plaatselijk
enkele buien. Matige zuidwestelijke
wi .d. Gematigde temperaturen.
(Opgemaakt te 11.15 uur).
12 AUGUSTUS
Zon op te 5.18 uur, onder 20.12 uur.
Maan op te 2.18 uur, onder te 18.04 u.
Hoogwater te Katwijk aan Zee te
0.47 en 13.23 uur.
Laagwater 8.49 uur en 21.18 uur.
Dit nummer bestaat uit 10 pagina's.
Ankara heeft bezwaren tegen het Britse
plan, o.a. dat dit niet ver genoeg gaat
in de richting van verdeling. Maar men
is er in beginsel minder tegen gekant
dan Athene. De Turken geloven dat het
huidige plan het beste is wat zij van
de Britten kunnen verwachten en zijn
verder van mening, dat voortzetting
van het Britse bewind alleen maar in
hun voordeel kan zijn. Vandaar dat de
Turken er meer toe geneigd zijn tot
een akkoord te komen dan de Grieken.
Dit standpunt en de Griekse conces
sies vergemakkelijken uiteraard Mac
millans taak in Ankara, in die mate
zelfs, dat de Britse premier een dag
eerder dan zijn bedoeling was naar
Londen is teruggekeerd. Zolang de
rechten van de Turkse minderheid op
Cyprus tegen die der Grieken worden
gerespecteerd (en dat wil zeggen: een
aandeel in het bestuur op het eiland)
zal de Turkse regering vermoedelijk wel
toegevender zijn op andere punten in
het Britse plan. Een territoriale ver
deling kan dan. zoals een Turkse
woordvoerder gisteren te kennen gaf,
min of meer „als een denkbeeldige
scheidslijn" worden beschouwd.
Premier Macmillans verrassende reis
schijnt dus precies die resultaten te
hebben opgeleverd, die hü hoopte te
bereiken. Beide regeringen, wier ver
klaringen voor de Grieken en Turken
op Cyprus het laatste woord zijn, wil
len thans de nodige zelfdiscipline tonen
en dat kan alleen maar in het voordeel
zijn van het eiland waar al te veel
bloed heeft gevloeid. Een drie-mogend-
hedenconfercntie met Engeland om de
uiteindelijke toekomst van het eilimd
vast te leggen, ligt echter nog ver in
het verschiet.
Tot zover onze Londense correspon
dent.
Britten paraat
Gemaskerde mannen hebben gister
avond nabij het dorp Tokhni in het
zuiden van Cyprus een Grieks-Cypri
sche politieman doodgeschoten, aldus
is officieel te Nicosia bekendgemaakt.
Britse troepen hebben overal op Cy
prus versperringen en controleposten
aangebracht, toen zondag de tijdsduur
van het door de Eoka-leider Dighenis
afgekondigde bestand verstreek. Dig
henis had gezegd, dat zyn illegale or
ganisatie zich het recht voorbehield de
strijd zondag weer te hervatten, indien
in de een of andere vorm de provocatie
door de Britten en de Turken zou
voortduren.
Raadsels om S.S.-arts
Machtige vrienden in Cairo zouden hem
opnieuw geholpen hebben iveg te komen
Bonn kan zich met reden
door VAR beledigd gevoelen
(Van onze correspondent in Bonn)
Met grote verwondering heeft
men in Bonn en München kennis
genomen van de verdwijning van
de voormalige SS-arts van het
concentratiekamp Buchenwald, dr.
Eisele. Hoewel sedert 12 juli j.l.
verscheidene malen officieel te
Cairo was medegedeeld, dat Eisele
in een Egyptische gevangenis zat,
deelden de Egyptische autoritei
ten zaterdag j.l. mede, dat men niet
wist waar de arts zich thans be
vindt. In elk geval zit hij niet in
een gevangenis. Men gelooft zelfs
dat hij inmiddels Egypte heeft
verlaten
Eisele werd tijdens het proces tegen de
beul van Buchenwald, Sommer, be
schuldigd van vele moorden op gevan
genen van dit concentratiekamp door
giftige inspuitingen. Hij bleek evenwel
vlak voordat hij gearresteerd zou worden
(ongetwijfeld dank zij machtige Duitse
vrienden uit zijn SS-tijd) uit München
waar hij weer een bloeiende praktijk
had, naar Egypte ontkomen te zijn. Op
12 juli heeft de politie te Cairo aan de
Westduitse ambassade in Egypte en aan
diverse Westelijke persbureaus medege
deeld, dat Eisele in voorlopige hechtenis
was genomen. Hij zou zelfs reeds over
gedragen zijn aan Interpol, de interna
tionale politie. Twee weken later kwam
het Westduitse verzoek bij de Egyp-
Radiotoespraak
Prinses Wilhelmina
Vanavond om acht uur zal Prinses
Wilhelmina over beide zenders Hilver
sum I en II een korte toespraak hou
den in verband met de wijze waarop
het Nederlandse volk de honderdste
verjaardag van de geboorte van wijlen
Koningin Emma heeft herdacht.
Koninklijk gezin in Portofino
Koningin Juliana en de Prinsessen
Beatrix, Irene en Margriet zijn vrijdag
aan boord van de „Piet Hein" in de
haven van Portofino, een badplaats
op ongeveer 30 km afstand van
Genua, aangekomen.
Het Koninklijkgezin heeft zaterdag
met de „Piet Hein" een tocht gemaakt
in de Golf van Tigullio. Men keerde
's avonds naar Portofino terug.
tische autoriteiten binnen om de SS-
arts uit te leveren. En nog geen week
geleden werd door hoge ambtenaren in
de Egyptische hoofdstad gezegd, dat
Eisele vast zat en dat zijn uitlevering
nog slechts een kwestie van tijd was.
Maar zaterdag j.l. kon de politie te
Cairo niet vertellen waar Eisele zich be
vond! Men vermoedt, dat hij er door
machtige vrienden opnieuw in is ge
slaagd weg te komen. In Egypte wonen
talrijke voormalige hoge SS-officieren,
die ondermeer meegeholpen hebben bij
de opbouw van het Egyptische leger.
Indien Eisele, van wie vast staat dat hü
begin juli wel zeker in Egyptische
hechtenis heeft vertoefd, inderdaad vrij
gelaten is, en Egypte heeft mogen ver
laten, heeft de Westduitse regering, zo
meent men in Bonn, alle reden om haar
betrekkingen met de Verenigde Ara
bische Republiek, waartoe Egypte be
hoort, ietwat losser te maken en zich
beledigd te gevoelen.
Tenslotte heeft Cairo nog altijd geen
antwoord gegeven op het officiële West
duitse verzoek om uitlevering.
Inmiddels heeft de Westduitse artsen
bond zich van Eisele gedistancieerd.
Officieel deelde de bond dezer dagen te
Keulen mede, dat men eerst uit pers
berichten vernomen had, wat Eisele op
zijn geweten heeft. De bond veroordeelt
ten scherpste lieden, die misdadige
proeven op mensen hebben genomen.
Aan Eisele is het recht ontnomen via
een ziekenfonds nog als arts werkzaam
te zün. Zjjn praktijk is gesloten en ook
zijn plaatsvervanger mag daar niet meer
werken.
De artsenbond distancieerde zich
voorts van de artsen Plaza en mevr.
Oberhauser, tegen wie in het proces
Sommer eveneens beschuldigingen zjjn
geuit. Plaza heeft het artsenberoep
reeds neergelegd.
Met de Sibajakarriveerde za
terdag de oudste repatriante, de
103-jarige mevrouw Portier in Rot
terdam. Minister M. Klompé ii'fl
begroeting aanwezig.
MURPHY IS NIET
PESSIMISTISCH
Enorme vooruitgang in
de Libanon geboekt
Robert Murphy, de speciale afgezant
van president Eisenhower naar het Mid
den-Oosten, is gisteren in Londen aan
gekomen voor overleg met Selwyn Lloyd.
de Britse minister van Buitenlandse'
Zaken. Hij verklaarde over de toestand
in het Midden-Oosten niet pessimistisch
te zün. In Libanon had men z.i. enorme
vooruitgang gemaakt. De door de pas
gekozen president, generaal Sjehab, on
derschreven politiek zou tot verzoening
leiden, zo meende Murphy.
Behalve in Beiroet is hij ook in de
hoofdsteden van Jordanië, Irak. de Ver
enigde Arabische Republiek (Egypte-
Syrië), Ethiopië en Griekenland ge
weest. Hedenochtend vertrok hij naar
Parijs, alvorens naar Washington terug
te keren om president Eisenhower ver
slag uit te brengen.
Murphy verklaarde dat de V.S. „vol
komen sympathiek" staan tegenover de
idealen van Koning Hoessein van Jor
danië en hem zoveel mogelijk steun ver
lenen. Op de vraag of het de bedoeling
van de V.S. is om Hoessein op de troon
tehouden, antwoordde Murphy dat dit
z.i. het geval is. „Ik heb een grote be
wondering voor hem" zo voegde hü
hieraan toe.
De Amerikanen in Jordanië
Het Amerikaanse departement van
Buitenlandse Zaken heeft de Ameri
kaanse burgers in Jordanië aangeraden
hun vrouwen en kinderen veiligheids
halve uit Jordanië te la-ten vertrekken.
Dit is door de Amerikaanse ambassade
in Amman meegedeeld. Het vertrek is
niet verplicht, zoals ten tijde van de
Suez-crisis.
Een woordvoerder van het State De
partement heeft gezegd, dat het advies
niet moet worden gezien als een aanwij
zing, dat de toestand in Jordanië naar
de mening van de Amerikaanse regering
achteruit gaat
Amerika heeft trouwens zojuist bij
wijze van economische hulp 3.830.000
dollar ter beschikking gesteld van de
Jordaanse regering.
Irak en de olie
De nieuwe Iraakse minister van Eco
nomische Zaken Ibrahim Koebbah,
heeft zaterdag verklaard dat zijn rege
ring niet van plan is de olieindustrie te
nationaliseren Wel hoopt Irak de kwes
tie van de winstverdeling spoedig met de
Iraakse petroleum maatschappij te be
spreken Deze maatschappij, waarin
Britse, Franse, Nederlandse en
Amerikaanse maatschappijen een gelijk
aandeel hebben, betaalt 50 procent van
haar winst aan de Iraakse regering. Irak
heeft zelf geen kapitaal in de onderne
ming.
In 1951 is afgesproken dat de kwestie
van de winstverdeling opnieuw zou wor
den bezien als een naburig land van
enige oliemaatschappij een groter per
centage dan 50 zou krijgen. Inmiddels
hebben Perzië en Saoedi-Ara-bië van Ita
liaanse en Japanse maatschappen een
hoger percentage toegezegd gekregen.
Irak produceert ongeveer 25 miljoen ton
olie per jaar. De wereldproduktie is 850
miljoen ton.
De Gaulle op reis
voor het „ja-woord"
Eind september oordeel van
Fransen over de grondwet
(Van onze Parijse correspondent)
Generaal De Gaulle gaat op reis om
het ja-woord van Marianne te halen.
De 67-jarige premier van Frankrijk is
van plan alles op alles te zetten om de
nieuwe grondwet door het Franse volk
te laten aanvaarden. Op 28 september
zal het zich hebben uit te spreken en
het lijdt eigenlük geen twijfel, of het zal
met overweldigende meerderheid de
Vüfde Republiek haar handvest bezor
gen. Van 20 tot en met 27 augustus gaat
De Gaulle naar Algerge en naar de
Franse gebieden in Midden-Afrika,
evenals naar Madagascar om de bevol
kingen daar uiteen te zetten, wat de
nieuwe constitutie voor haar betekent.
Op 4 september volgt dan een grote
betoging in het hart van de Franse
hoofdstad. Op de Place de la Republi-
que, middelpunt van het verkeer, dat
van en naar de volksbuurten voert, zal
de generaal de bevolking van Parijs
toespreken en haar opwekken de nieuwe
grondwet te accepteren. Uit propagan
distisch oogpunt gezien zal die manifes
tatie op de Place de la Republique, op
touw gezet door Soustelle (die door de
communisten niet zonder leedvermaak
de Goebbels van De Gaulle wordt ge
noemd) en door Malraux, een meester
lijke zet zjjn. Vooral omdat de commu
nisten en de linkervleugel van de
socialisten het plein meer of minder als
hun domein beschouwen. De Gaulle zal
echter niet alleen in Parijs spreken.
Tussen de 5de en de 25ste september zal
hij in negen steden in de Franse pro
vincie (Marseille, Lyon, Bordeaux,
Straatsburg enz.) ook aan de Fransen
vragen hem hun ja-woord te geven.
Reeds thans is vanwege het ministerie
van Algemene Zaken aangekondigd, dat
alle negen redevoeringen verschillend
zullen zijn. Voor de generaal is dat
overigens geen probleem, want hü is
een geboren redenaar, in het bijzonder
wanneer het or om gaat de ideeën, die
hem lief zün, over te dragen op zijn
toehoorders.
De nieuwe grondwet waarom alles
draait, nadert haar voltooiing. Binnen
enige dagen zal de advies-commissie
voor de grondwetswijzigingen haar
amendementen bü de regering indienen.
Daarna wordt de definitieve tekst vast
gesteld en vervolgens krijgt de Raad van
State een paar dagen om die te contro
leren op mogelijke juridische onvolko
menheden. Wanneer De Gaulle dan zijn
propaganda-reis door het gehele Franse
grondgebied zal hebben beëindigd, komt
op de laatste zondag in september de
beslissing aan het Franse volk. Dat zal
dan kunnen kiezen tussen een Volks
front (combinatie van communisten
met socialisten) en de basis voor een
nieuw begin tot opbloei. Voor alle
Fransen bestaat er geen twyfel hoe die
keuze zal kunnen uitvallen..
Russische president
in Brussel
President Worosjilof van de Sovjet-
Unie is zondag per vliegtuig in Brussel
aangekomen voor een bezoek van vijf
dagen aan België, waarbü hü ook de
wereldtentoonstelling zal bezichtigen.
Hü werd welkom geheten door Koning
Boudewijn.
Verder waren ter begroeting aanwezig
de Belgische minister van Buitenlandse
Zaken en van Economische Zaken,
Wigny en Scheyven en de Sovjetrussl-
sche ambassadeur te Brussel, A wil of.
President Worosjilof was vergezeld
van de Russische minister van Volksge-
zendheid, mevrouw Kowrigina, en de
onderminister van Culturele Zaken,
Kaftanof
Na een kort onderhoud tussen de
president en de Koning en het spelen
van het volkslied van de Sovjet-Unie,
inspecteerden de staatshoofden een ere
wacht.
Vervolgens nam Koning Boudewyn
afscheid van president Worosjilof, die
zich naar de Sovjetrussische ambassade
te Brussel begaf.
Prijs van f. 30.000
In de 540e staatsloterü Is een prys van
f. 30.000 gevallen op nr. 6303.
Jongetje uit Lisse
door trein gedood
Zaterdagmiddag omstreeks drie uur
is het twee en een half jarig zoontje
Theodoras van de familie Hoenders,
die de woning boven het station Lisse
bewoont, door de uit de richting Den
Haag komende trein gegrepen en op
slag gedood. Het kind was de spoor
baan opgelopen door de met halve
bomen afgesloten spoorwegovergang.
Bescherming voor
Britse treilers
rond IJsland
De „Sunday Express" weet te melden
dat reders, treilerkapiteins en de Britse
Marine een plan hebben uitgewerkt om
zo weinig mogelük last te hebben van
IJslands besluit de territoriale wateren
om IJsland uit te breiden tot 12 mül.
Het plan zou m.i.v. 1 september ten uit
voer worden gelegd.
Volgens het plan zullen de Britse trei
lers binnen de twaalf-mülszone gaan
vissen, maar dan in „dozen" (omlijnde
gedeelten) die bewaakt zullen worden
door een gewapend Brits marinevaar
tuig.
De treilers moeten in de „doos" blü-
ven, als de kapiteins bescherming wil
len. De schepen kunnen echter elke dag
verder varen om de beste viswateren op
te sporen, aldus de „Sunday Express".
Het blad schrüft dat de treilerkapi
teins van Hull en Grimsby van mening
zjjn dat de zes kanonneerboten, waar
over IJsland beschikt, geen poging zul
len wagen de Britse treilers aan te hou
den, als deze beschermd worden door de
Marine.
Men wacht nu op nieuws uit Frank
rijk, West-Duitsland, Spanje, Nederland,
Zweden en België over de eventuele
steun van de Marine die deze landen
hun vissersvloten zullen geven. De re
ders van deze landen hebben eveneens
besloten zich niets aan te trekken van
het besluit van de regering van IJsland.
Dr. Hatta: „Indonesië
sociaal ver ten achter"
De voormalige vice-president van In
donesië, dr. Moh. Hatta, heeft op het
eerste nationale wetenschappelüke con
gres dat te Maiang wordt gehouden, ver
klaard, dat In Indonessië de sociale we
tenschap ver ten achter ligt bij de hui
dige stand van deze tak van wetenschap
in andere landen.
Het doel van de sociale wetenschap,
aldus Moh. Hatta volgens berichten in
de dagbladen te Djakarta is niet slechts
een uiteenzetting te geven van bepaalde
toestanden doch ze in overeenstemming
te brengen met de sociale rechtvaardig
heid. Op het stuk van een rechtvaardige
en welvarende gemeenschap staat Indo
nesië voor een geweldige taak.
Dr. Hatta voegde hieraan toe, dat ln
Indonesië de structuur van de staat haar
volledige ontwikkeling nog niet heeft
bereikt.
Samenwerking
Malakka-lndonesië
De waarnemend premier en minis
ter van Defensie van Malakka, Dato
Abdoel Razak zal in september een
bezoek aan Indonesië brengen voor
het bespreken van de mogelijkheid
van opleiding van kadetten van Ma
lakka op militaire opleidingsinstituten
in Indonesië.
Minister Razak zal reizen in gezel
schap van een culturele missie onder
leiding van de minister van Onderwjjs,
Inche Mohammed Khir Johari, die in
Djakarta besprekingen zal voeren over
een culturele overeenkomst tussen de
beide landen.
Ook zal minister Razak trachten In
donesische instructeurs te krijgen voor
de opleiding van militairen in Malakka.
In het Marine-opleidingskamp
Hilversum is zaterdag een demon
stratie gehouden voor zeekadetten.
De maquette van de Nieuwe Wa
terweg trok zeer veel belangstel
ling.
