DEUTSCHE OPER AN RHEIN
Jeai
Komt met twee opera1s
naar Holland Festival
Vooroorlogse traditie voortgezet
Vocht tegen alle bierkaaien
van administratief onbegrip
bood, dat sindsdien, meen ik. door hem
nog niet werd hernomen. Nieuwe, of
tenminste frisse, en altijd intelligente
ideeën heeft hij op dat oude lichaam
van het Franse volkstheater geënt, en
vrijwel alle weerstanden van het admi
nistratieve en andere conserva
tisme wist hij te neutraliseren, omdat
hij van zijn instelling ook rog het
enige Franse staatslichaam maakte,
dat zichzelf bedruipt. In de Franse
toneelwereld is hy de enige directeur
die met werkelijke kunstwerken en
dus niet met boulevardstukken en
trekpleisters erin slaagt zijn exploi
tatie sluitend te maken, of wel geld te
verdienen.
Zowel commercieel, als natuurlijk,
artistiek gezien, staat Jean Vilar aan
het hoofd van een kerngezonde onder
neming.
Altijd feestelijk
Iemand, die beroepshalve en/of (ook
nog voor plezier in Parijs veel toneel
voorstellingen bijwoont, weet dat zo'n
gang naar het theater'niet altijd een
onbegrensde vreugde is Een voorstel
ling in het TNP is echter steeds een
feestelijke aangelegenheid. Omdat me?i
al tevoren zeker weet. dat Vilar zijn
mensen nooit teleurstelt. Zijn reper
toire bestaat uit een merendeel van
klassieke werken Molière, Corneiüe,
Racine ofschoon hij ook modernere
schrijvers als Claudel. Pirandello en
zelfs Pichette niet verwaarloost. In ons
land zal hij uit beide categorieën nu
een kenmerkend voorbeeld van zijn
regie en opvattingen vertonen:
,.1'Etourdi" van Molière, en Pirandel
lo's „Henri IV", waarvan de titelrol
tot zijn oudste en boeiendste vertol
kingen als acteur behoort.
Vilar is echter niet slechts een ac
teur, die begaafd is met een scherp
indringingsvermogen, wiens grote rol
len dan ook werkelijke creaties wer
den. Hij is ook een fascinerende re
gisseur, die op dat gebied, met Jeaa
Louis Barrault, de voornaamste erf
genaam voor zijn generatie is van de
vermaarde Cartel-groep, waartoe Gas
ton Baty en zijn beide leermeesters
Copeau en Louis Jouvet behoorden.
Maar zijn bijzondere grootheid en
betekenis schuilen vooral toch nog wel
ln het feit dat hij de banden met het
publiek een heel ander, nieuw en fris
karakter heeft gegeven. Hij wist het
publiek te bevrijden van het snobisme
en te doordringen van de grootheid
van de kunst. Zelf voelt hjj zich de
dienaar van een kunstwerk en van die
eerbied heeft Vilar ook zjjn publiek
weten te overtuigen.
Op tijd
Iedereen, die ln Parijs een TPN-
voorstelling bij wil wonen, weet dat hij
op tijd al om acht uur, opdat de fo-
reren weer op een schappelijk moment
in hun bed kunnen komen aanwezig
dient te zijn. De zaaldeuren gaan dan
zonder pardon dicht, en laatkomers
hebben te wachten tot het eind van
het eerste bedrijf, terwijl ze, op spe
ciale televisieschermen in de hal, de
actie op de planken niettemin volgen
kunnen. Fooien voor de ouvreuses zijn.
bij het TNP afgeschaft, en ook die
maatregel getuigt van eenzelfde geest.
De koster in de kerk drukt men, zo
heeft Vilar eens opgemerkt, ook niet
een paar franken in de handpalm.
Voorts kan men anderhalf uur vóór de
voorstelling eerst nog een concert bij
wonen, en verscheidene ma.en per
seizoen organiseert Vilar zelfs hele
„weekends", waarin discussies tussen
de acteurs en. het publiek zijn opgeno
men, en die met een volksbal besloten
worden.
Als regisseur is Vilar voorstander
van vérdoorgevoerde soberheid Zya
decors beperken zich tot een minimum
van enkele gordijnen ln sprekend®
kleuren en wat zetstukken, en voor,
na en tussen de voorstelling wordt er
nooit „gehaald". Het Chaillot-theater
beschikt niet eens over een voorgor
dijn, en van die nood heeft Vilar een
deugd gemaakt om de zaal zo weinig
mogelijk te „verbergen". Met bijzondere
en geraffineerde lichteffecten weet hij
de decorwisselingen zonder stoornis t®
bewerkstelligen.
Al is de hoofdzetel van het TNP nog
altijd in Parijs gevestigd, Jean Vilar
reist de laatste jaren veel door heel
Frankrijk en het buitenland en zelfs
achter het „IJzeren Gordijn". De man
die het oude volkstheater met zijn
geestdrift heeft bezield, is nu dus ook
nog een der overtuigendste ambassa
deurs van Frankrijks grootheid in het
buitenland geworden. En dat Vilar en
het TNP nu naar Nederland kunnen
komen is een gebeurtenis, waarvoor
men de gastheren der festivalleiding
erkentelijk mag zijn.
Frank Onnen
Vrucht van stedelijke samenwerking
(Van onze correspondent in West-Duitsland)
In de grijze, stoffige Rijnsteden Düsseldorf en Duisburg sloeg men in
1956 de handen ineen en richtten de gemeentebesturen van deze beide
drukke industrie- en scheepvaartmetropolen een theatergemeenschap op,
zoals er in geheel West-Duitsland maar weinige bestaan: de „Deutsche
Oper am Rhein". Met 140 ensemle-leden, van wie 30 solisten en 68 orkest
leden, trekt dit gezelschap van 1 tot en met 6 juli a.s. in het kader van
het Holland-Festival door West-Nederland, waarbij men het betreuren
moet dat er geen gelegenheid is om dit trotse voorbeeld van samenwer
king tussen grote steden, gedurende deze periode ook buiten de Randstad
Holland op te laten treden. Het is namelijk voor de eerste keer na de
oorlog, dat de Duitse deelneming op operagebied aan het Holland Festi
val op deze grote schaal wordt verzorgd, waarmee in dit seizoen een
vooroorlogse traditie wordt voortgezet.
In een gesprek, dat wij dezer dagen
te Düsseldorf hadden met Reinhold
Schubert, chef-dramaturg van de
Deutsche Oper am Rhein, wees deze
en niet zonder trots op, dat in korte
tijd zijn ensemble geklommen is naar
de top van de Duitse opera's, waartoe
behalve Düsseldorf-Duisburg, thans
Hamburg, München, Stuttgart en Ber
lijn behoren. Van het vooroorlogse
Opernhaus te Düsseldorf was na de
oorlog weinig over. De verbouwing le
verde een gloednieuwe veste voor
operaliefhebbers op, die in 1956 fees
telijk werd geopend en waarin 1400
plaatsen zijn. Men speelt dit jaar dus
pas het tweede seizoen, maar men is
reeds uitermate tevreden: zowel wat de
financiële als wat de artistieke resul
taten aangaat, zo vertelde ons Rein
hold Schubert.
De intensieve samenwerking van de
gemeentebesturen van Düsseldorf en
Duisburg, die na de oorlog de beschik
king hadden over slechts een relatief
kleine opera (de Stadttische Oper te
Düsseldorf) heeft wel zeer snel vruch
ten gedragen. De Deutsche Oper am
Rhein is dus een jong theater, dat
evenwel in zijn eerste speeltijd al niet
minder dan 400 voorstellingen heeft
kunnen verzorgen en waarvan de lei
ding er zich van bewust is, dat er nog
veel te schaven en te werken valt. Het
feit evenwel, dat reeds thans reeksen
invitaties uit het buitenland gekomen
zijn, waarvan men er zeer weinige kan
accepteren, spreekt voor de goede
naam van deze „Oper am Rhein". Zo
wenste het Sadler Wells' Theatre te
Londen een reeks voorstellingen gedu
rende veertien dagen in de Britse
hoofdstad, welke evenwel niet door
kunnen gaan.
Noch met „Ariadne auf Naxoe",
noch met „Die Sache Makropulos"
zal men experimenteel doen. Wel
toont de Deutsche Oper am Rhein
met belde stukken opera's, die bid-
ten het oude bekende repertoire val
len en die desondanks, misschien
juist daarom, van een gehalte zjjn,
waarmee men om het huiselijk te
zeggen bij zjjn buren op visite kan
komen. De vooroorlogse traditie, de
de naoorlogse Nederlandse be
langstelling en de bereidheid om
gastvoorstellingen te geven, zijn daar
bij feiten, die de Duitse operamede
werking aan het Holland Festival een
meer dan voorbijgaand accent geven.
Zware bezetting
De leiding van dit Rijntheater is in
handen van dr. Hermann Joch. Met
dirigenten als Zaun, Karl Böhm, Al-
berte Erede, Arnold Quennet, met re
gisseurs als Günther Roth, Gustaf
Gründgens en anderen, en met solisten
als Christel Goltz, Otto Wiener, Ru-
dolf Schock, Hildegard Hillebrecht, ging
men vol vertrouwen het seizoen 1957-
1958 in, waarin Wagners „Die Meister-
singer von Nürnberg en „Die Walküre,
Verdi's Macbeth, John Strauss' „Eine
Nacht in Venedig", Rich Strausss'
.Arabella", Benjamin Brittens „Die
Bettleroper" en stukken van Bizet,
Puccini, Darius Milhaud, Kurt Weill,
Donizetti en anderen werden gebracht.
Een groot ballet en een koor van 37
dames en 43 heren staan daarbij ter
beschikking voor alle variaties op het
thema opera.
Gastvoorstelling Nijmegen
Met nadruk heeft Reinhold Schubert
ons verteld, dat er zo iets als een
opera traditie tussen het Rijngebied en
Nederland bestaat. Vóór de oorlog was
het reeds een gewoon verschijnsel, dat
honderden Nederlanders per trein en
bus naar Düsseldorf trokken om daar
te genieten van operavoorstellingen.
En ook thans komen geregeld zg.
Sondervorstellungen voor Nederlan
ders voor waarbij dus werkelijk van
een soort traditie kan worden ge
sproken, voor de op het punt van
opera's bepaald niet verwende Ne
derlanders. In dit kader past ook de
gastvoorstelling, welke de Deutsche
Oper am Rhein met Mozarts „Die
Hochzeit von Figaro" in de as. herfst
in Nijmegen zal geven.
Voor het Holland Festival luidt het
programma voor de Deutsche Oper am
Rhein als volgt:
Dinsdag 1 juli in de Koninklijke
Schouwburg in Den Haag „Ariadne
auf Naxos" van Richard Strauss.
2 juli in de Stadsschouwburg te Am
sterdam ,Die Sache Makropulos" van
Elos Janatsjek.
3 juli in de Rotterdamse Schouwburg
.Ariadne auf Naxos".
4 juli in Den Haag
Makropulos".
5 juli te Amsterdam
Naxos".
6 juli te Utrecht „Ariadne auf
Naxos".
Alberto Erede. dirigent van de Deutsche Oper am Rhein" te
Düsseldorf. sedert korte tijd voorzien van een kleine baard
Frons volkstheater werd
nieuw leven ingeblazen
door
„Die Sache
„Ariadne auf
(Van onze Parijse correspondent)
Jean Vilar, die met zijn Théatre Na
tional Populaire, het T.N.P.. nu naar
Nederland komt om in het Holland Fes
tival op te treden, behoort tot de niet zo
talrijke figuren in Frankrijk, die sedert de
oorlog iets waarlijk groots hebben ver
richt. En ik hoop dat deze aanhef, die
niet zo heel vlot uit mijn pen is gevloeid,
niet zal worden opgevat als een beleefd
heidsfrase ter verwelkoming van Vilar in
ons land.
Jean Vilar rechtsals acteur ln
de titelrol van ..Henry IV".
De 47-jarige Italiaan Alberto Erede
zal de dirigent zijn bij „Ariadne auf
Naxos". Erede wordt het komende sei
zoen de muzikale leider van de Deut
sche Oper am Rhein. Zijn grote erva
ring bij de Milaanse Scala en het Me
tropolitan Theatre te New York schat
men te Düsseldorf zeer hoog Die
Sache Makropulos" wordt muzik, ge
leid door de Duitse dirigent Arnold
Quennet, eerste kapelmeester van de
Deutsche Oper am Rhein.
Geen experimenten
Zoals Reinhold Schubert ons zei:
„Met een zekere trots laten Düsseldorf
en Duisburg hiermede Nederland zien
wat zij beide gepresteerd hebben op
operagebied en op het stuk van muzi
kale samenwerking tussen twee naast
elkaar gelegen steden.
Het Théatre National Populaire werd
al aan het einde der vorige eeuw opee-
richt door een ambtenaar bij de Franse
gasbedrijven, die zich als een groot
toneelvernieuwer zou ontpoppen: An-
toine. Na zijn dood hebben tal van
mensen de leiding van deze semi-
officiele troep in handen gehad doch
in de loop der jaren was het Théatre
National Populaire, dat over een der
fraaiste en grootste zalen van Parys
beschikt het Palais Chaillot een
soort muffig museum geworden, waar,
plichtmatig, de klassieken werden op
gevoerd. die ieder beschaafde Frans
man nu eenmaal wel eens moet gaar.
zien.
Tot Jean Vilar, die toen met zijn
toneelfestivals in Avignon al sterke
aandacht had getrokken, door de Fran
se regering werd benoemd tot directeur
van dit theater, waarvan de initialen
TNP beslissend bewijs van zijn suc
ces nu tot een begrip zouden
groeien. Een begrip dat synoniem is
met vitaliteit, frisheid en verantwoord
idealisme. Van het TNP heeft Vilar
inderdaad ln zeven jaren een instituut
gemaakt op nationale, en zelfs officiële
grondslag waarop heel Frankrijk trots
kan zijn, en dat de toneelvriend voor
geen geld meer wil missen.
Niet gemakkelijk
H\j heeft het niet gemakkelijk gehad
Vilar heeft tegen alle bierkaaien van
administratief onbegrip gevochten. En
tenslotte gezegevierd, ofsohoon hij
kortgeleden nogmaals zijn ontslag aan-
Een bijzondere belevenis in het kader van
j§ het Holland Festival zal ongetwijfeld de uit-
jj voering zijn, welke het Nationale Ballet van
1 Belgrado op 5 juli a.s. in de Residentie zal
I geven. Het Joegoslavische gezelschap zal „De
M loonderbaarlijke mandarijn" dansen, een ballet
1 op muziek van Bela Bartok. Het gegeven is
m nogal luguber. Rovers dwingen een jong meisje
H mannen binnen te lokken met het doel deze te
p beroven. Het meisje voert voor het raam van
p haar huis enkele verleidelijke dansen uit en
jj het gelukt haar inderdaad een mandarijn zo
i te boeien, dat hij de drempel van haar woning
ïfli!llll!llllllllllli:il||||l!llllllllllllllllllll!!lllllll!lllilll!llllll!llllllllllllllllllllllllll!l|II||||||||||||||||||||||||illlllllllllllllllllll:lll>llltilllllilll!llllllllll!llllllll!
overschrijdt. Dan overvallen de rovers hem,
trachten hem te wurgen, te doorsteken, maar
wat zij ook proberen, niets lukt. De mandarijn
blijkt onkwetsbaar te zijn. Teneinde raad laten
de rovers hem dan maar vrij. Het meisje, in
pure vreugde over zijn overwinning op de ro
vers, omhelst hem. Maar dan begint de man
darijn plotseling uit zijn vele wonden te bloe
den en hij sterft in haar armen.
De hoofdrol van het meisje in dit ongetwij
feld boeiende verhaal wordt op zeer suggestieve
wijze gedanst door de ballerina van het gezel
schap Dutsjanka Sifnios.
iiiiiiiiiiiiii:ii!iniiiiiiiiiiiiiiiiiii'iiiiiiii!iniiiiiiiiiniHiiiiiiiiiiii!i!iiiiiiiiiwiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii!iiiiiiiiiiiin!in!Hiiiiiiii!ii!iiiiuiiimiiiiiiiiiniiiiiui!
