Ver. Staten dringen opnieuw aan
op inspectie van Noordpoolgebied
Opstandelingen willen liever een
tweede Korea dan het communisme
WEERBERICHT
Washington bereid vluchten sterk te beperken
als blijkt, dat er geen Russische bases zijn
Hammarskjöld maakt zich tot
tolk van algemene ongerustheid
Hun piloten veirassend actief
Krijgt Djakarta de economische doodsteek
97ste jaargang
VRIJDAG 2 MEI 1958
No. 29430
De Ver. Staten zullen er misschien toe overgaan de vluchten van de strate
gische luchtmacht „drastisch te beperken", indien uit de internationale inspectie
van het Noordpoolgebiéd mocht blijken, dat de Sovjet-Unie daar geen lucht- en
raketbases heeft, aldus verklaarde de Amerikaanse minister van Buitenlandse
Zaken, Foster Dulles, gisteren op zijn persconferentie. Zaterdag j.l. heeft hij daar
over een nieuwe boodschap aan de Russische ambassadeur in Washington over
handigd, zo onthulde hij. Inspectie zou de vrees, welke aan beide zijden bestaat,
verminderen. Bovendien kan het Amerikaanse plan onmiddellijk worden uitge
voerd. Het behoeft niet eerst op een topconferentie te worden besproken. (Zoals
bekend eisen de Russen, dat inspectie wèl eerst op een topconferentie wordt
besproken)
In Washington is gisteren officieel bekendgemaakt, dat bjj de a.s. reeks proeven
met kernwapens in de Stille Oceaan alleen ontploffingen teweeg zullen worden
gebracht, indien de omstandigheden zo zijn, dat alle radioactieve neerslag van
betekenis terechtkomt in het van tevoren bepaalde gevarengebied. Bescherming
van gezondheid en veiligheid is een overweging van de eerste rang by de nieuwe
reeks proeven, aldus een gemeenschappelijke verklaring van het Amerikaanse
departement van Defensie en de Commissie voor Atoomenergie.
Britse proeven wordt gestaakt. Hij was
juist de tegenovergestelde mening toe
gedaan.
„De tijd dringt"'
„De ontwikkeling van de bewapenings
wedloop maakt het onmogelijk met on
verschilligheid het diplomatieke spel te
besohouwen, dat gespeeld wordt, terwijl
de regeringen discussiëren en brieven
schrijven over de toestand", aldus zei
de secretaris-generaal van de V.N.. Dag
Hammarskjöld. gisteren op een pers
conferentie. „Er bestaat een algemeen
gevoelen, dat de tijd dringt bij het vast
stellen van een bewapeningsovereen
komst. daar anders het ongeduld van de
mens 'of zijn fouten tot oorlog zal lei
den". Dit is de reden, zo zei hij. dat hij
kortgeleden in de Veiligheidsraad tot
een ongebruikelijke stap overging, waar
bij hij zich uitsprak ten gunste van het
Amerikaanse voorstel voor een lucht-
inspectie-systeem boven het Noordpool
gebied. Hammarskjöld zei verder, dat hij
geen reactie had ondervonden van Rus
sische diplomaten over zijn interventie,
maar dat hij met hen in contact was
over „inhoudskwesties" Wat hij daar
mee zeggen wilde, zette hij niet verder
uiteen. Wel herinnerde hij eraan, dat
hij enige tijd geleden de mededeling van
de Sovjet-Unie had toegejuicht, dat het
de kernproeven (tijdelijk) wilde staken.
Macmillan antwoordt
op petitie-Russell
De Britse premier Macmillan heeft in
een brief aan Lord Russell verklaard,
dat de kwestie van het staken van kern
proeven niet los van andere aspecten der
ontwapening kan worden gezien. Er is
een internationale overeenkomst nodig,
welke in controle en inspectie voorziet.
Deze brief is een antwoord op een
petitie voor onmiddellijke staking van
de Britse proeven met kernwapens, welke
gisteren uit naam van 618 Britse ge
leerden, onder wie 69 leden van de Royal
Society (Academie van Wetenschap
pen) èn 93 hoogleraren in de medische
wetenschappen, aan de Britse eerste
minister is gezonden.
In een brief verklaarde de Britse filo
soof Lord Russell, dat het „onduldbaar"
is, dat Engeland zijn proeven voorzet „in
weerwil van het besluit van de Russi
sche regering haar proeven te staken".
Er is nu, aldus Russell, een unieke ge
legenheid om het kerngevaar, dat ons
allen bedreigt, te beperken. Ik hoop, dat
onze regering' rekening zal houden niet
alleen met de mening van talrijke voor
aanstaande geleerden maar ook met die
van miljoenen gewone mensen en de
huidige reeks proeven op het eiland
Christmas onmiddellijk zal stopzetten.
In hun petitie verklaarden de geleer
den o.m., dat zolang de kernwapens zich
nog slechts in handen van drie grote
mogendheden bevinden, een overeen
komst over het toezicht erop mogelijk is
Maar als de proeven doorgaan en als
andere regeringen eveneens in het bezit
komen van deze wapens zal het gevaar
van een ramp veel groter worden.
In zijn antwoord heeft premier Mac
millan te kennen gegeven niet Ihet
standpunt der geleerden te delen, dat
een grote meerderheid van de Britse
bevolking wenst, dat de huidige serie
Advertentie
SOLEX bromiietsen
H. Walenkamp Zn
TURFMARKT 5 1
Meer bewolking
De Bilt verwacht tot morgenavond:
Meer bewolking met hier en daar enige
regen of motregen en lagere middag-
temperaturen. Zwakke tot matige wind
overwegend tussen west en noord.
(Opgemaakt te 11.15 uur)
3 MEI.
Zon op: 5.08 uur; onder: 20.06 uur.
Maan op: 20.20 uur; ondere: 5.07 uur.
Hoogwater te Katwijk te 2.47 en 15.13 u.
Laagwater te 10.54 en 23.21 uur.
Britse precisieraketten
De Britse raket, die het defensiemiddel
van Engeland in het atoomtijdperk moet
worden zal met een waterstofbom als
lading uiterst nauwkeurig een doel op
een afstand van enige duizenden kilo
meters kunnen treffen. De raket wordt
vanaf de grond gelanceerd. Zij zal op het
proefterrein te Woomera in Australië,
dat voor deze gelegenheid wordt uitge
breid, worden beproefd, aldus een be
kendmaking van de voornaamste firma's,
die bij de vervaardiging van de raket
betrokken zijn.
Deze firma's zijn De Havilland Pro-
pellors, Rolls-Royce De Havilland Air
craft en de Sperry Gyroscope Company.
Zij maakten niet bekend, wanneer de
proeven met de raket zullen worden ge
nomen.
Intussen heeft Fred Osborne, de waar
nemende Australische minister van Be
voorrading. meegedeeld, dat de Britse
raketten bij de komende proeven niet
voorzien zullen zijn van een kernlading.
België en e1- raketbases
De Belgische minister-president. Van
Acker, heeft gisteren op een 1-mei-
bijeenkomst van de socialistische partij
te Brugge meegedeeld, dat België tegen
de aanleg van raketbases van de NAVO
in België is. Dit is de eerstè maal dat
een lid van de socialistisch-liberale re
geringscoalitie in België onomwonden
heeft gezegd, dat België geen afschiet-
banen voor raketten zal aanvaarden
Japan vraagt bijeenroeping
van ontwapeningscommissie
Het appel „vrede of atoomoorlog," dat
Albert Schweitzer door middel van de
Noorse staatsradio en nog ongeveer 90
andere zenders tot de wereld heeft ge
richt, zal in Nederland worden uitgezon
den op de vrijdagen 16, 23 en 30 mei,
telkens om 19.30 uur over de zender
Hilversum 2 (VPRO).
Koto Matsoedeira, Japans permanent
vertegenwoordiger bij de V.N.. heeft gis
teravond een brief aan secretaris-gene
raal Dag Hammarskjöld gezonden,
waarin erop wordt aangedrongen de
ontwapeningscommissie bijeen te roe
pen „zodra zich een gunstige situatie
hiertoe voordoet".
De Japanse delegatieleider verzocht
Hammarskjöld het schijven, dat was
ondertekend door minister van Buiten
landse Zaken Foedjijama, ter kennis van
alle leden-staten der V.N. te brengen.
Minister Foedjijama verklaart dat de
V.N. naar het oordeel van zijn regering
het. juiste orgaan zijn voor de behande
ling van ontwapeningsvraagstukken.
Ook al hebben de Russen laten weten,
dat zij het werk van de uitgebreide
ontwapeningscommissie zullen boycotten
dan mag men toch niets achterwege la
ten om de Russen te bewegen weer aan
het overleg deel te nemen. Het beste
middel hiertoe acht de minister de bij
eenroeping der commissie. Zij zou een
groep deskundigen kunnen aanwijzen,
die de stelsels voor inspectie inzake de
naleving van een ontwapeningsakkoord
kunnen bestuderen. Ook zou de commis
sie zich kunnen beraden over de vraag
hoe men het beste de Sovjet-Unie zou
kunnen bewegen om weer aan het werk
der commissie deel te nemen.
Anderzijds verklaart de Japanse mi
nister dat zijn regering van harte het
denkbeeld van een topconferentie toe
juicht. Een goed voorbereide bijeen
komst zou niet alleen de spanning tus
sen Oost en West. kunnen verminderen,
maar ook de impasse inzake het ontwa-
peningsoverleg kunnen doorbreken, aldus
Foedjijama.
COLOVINYL-
TEGELS 8.80
per vierkante meter.
BIJ
HAARLEMMERSTRAAT
172 - 174 - 179
HERENSTRAAT 9
(alléén voor textiel)
MIDZABONNEN
voor onze cliënten.
Hevige gevechten in
Algerije: 500 (loden
Niet ver van de Tunesische grens is
de afgelopen dagen het zwaarste ge
vecht sedert het uitbreken van de Alge
rijnse oorlog geleverd. Bij dit gevecht, op
een punt. dat ongeveer 40 kilometer is
verwijderd van het Tunesische plaatsje
Sakiet. zijn totnutoe 417 rebellen en
ongeveer 60 Fransen gedood. De strijd
zou een hoogtepunt hebben bereikt na
dat de rebellen by het stadje Soek
Ahras de elektrische versperring hadden
doorbroken, die de Fransen daar hebben
aangelegd. Toen dit was gebeurd zouden
de Fransen 20 gevechtsvliegtuigen, 4
bommenwerpers en een aantal helikop
ters in de strijd hebben geworpen om de
troepen te land te steunen. Franse offi
cieren hebben verklaard, dat de gevech
ten meer dan 36 uur hebben geduurd. Zij
leiden uit de massale actie van de rebel
len af, dat deze gereed zijn voor een
serie grote zomeroffensieven.
Nasser zou Westerse
olieconcessies
willen onteigenen
Wint Hij, dan domineert hij de
Arabische wereld
Volgens Westelijke waarnemers te
Moskou is de voornaamste reden voor de
reis van president Nasser naar de Sov
jet-Unie: de oliestrijd. Tijdens zijn be
zoek zal de president van de Ver. Ara
bische Republiek de olieinstallaties be
zoeken en zich op de hoogte kunnen
stellen van de Russische techniek op dit
gebied, die op gelijke hoogte met die van
het Westen ligt. Dit zou. zo meent men.
hem er toe kunnen brengen om na zijn
terugkeer in Egypte een grote actie te
beginnen om de olieconcessies van de
Westelijke mogendheden in het Nabije
Oosten en Midden-Oosten op een alge
meen niveau, te weten dat van het Pan-
arabismc, te onteigenen. Met name
Saoedi-Arabië, zo zegt men, 'schijnt
reeds enige aanwyzipgen te tonen, dat
het in zijn bedoeling ligt zich met de
Verenigde Arabische Republiek te ver
enigen. Wanneer president Nasser met
Russische steun een dergelijke strijd zou
winnen, zo voegt men hieraan toe. zou
hij de dominerende persoonlijkheid in de
Arabische wereld zijn.
Afghanistan geteisterd door
overstromingen
De Afghaanse ambassade in Nieuw-
Delhi heeft bekendgemaakt, dat in de
provincie Badakhsjan in Noordoost-
Afghanistan bii overstromingen 49 men
sen omgekomen zjjn en negentien ver
mist worden. Achtendertig huizen wer
den verwoest en vierduizend stuks vee
verdronken.
De ballonlijn zal het nu zeker
gaan doen. Velen zullen nog wat
huiverig tegen deze gril van de mo
dedictatoren aan hebben gekeken,
maar Prinses Margaret heeft de
stap gewaagd, toen zij een bezoek
bracht aan Trinidad. Een charman
tere reclame voor deze lijn kan men
zich moeilijk voorstellen.
Naar internationaal conflict?
(Van onze reisredacteur)
De verrassend actieve piloten der opstandelingen hebben nu al in
totaal acht schepen getroffen. Het doel is kennelijk gericht op het
lamleggen van de scheepvaart in Oost-Indonesië alsmede op het
zodanig opjagen van de verzekeringspremies voor de schepen in
Indonesië dat de handel belemmerd wordt. Tegelijkertijd proberen de
opstandelingen de oliebedrijven lam te leggen. De produktie op Borneo
ligt reeds stil. Nu overste Barlian ontslagen is, verwachten de opstan
delingen een guerilla en sabotage in Zuid-Sumatra en wel in de eerste
plaats tegen de BPM en de Amerikaanse Stanvac om Djakarta's
desperate economische positie de doodsteek te geven.
Dit nummer bestaat uit 24 pagina's.
In het milde lenteweer van de
laatste dagen is de lentefee erop uit
getrokken om met zwierige hand de
Betuwe met tere tinten te overgie
ten. De vroege perebomen staan in
bloei zoals dit plaatje dat genomen
werd in de buurt van Tiel te zien
geeft.
De opstandelingen zelf verschepen
momenteel voor 35 miljoen gulden aan
copra naar Singapore en komen aldus
steeds beter in hun financiën. De felle
gedurfde acties der Menado-opstande-
lingen hebben de Indonesische revolutie
inmiddels van haar wajang-aspecten
ontdaan. Het wordt nu blijkbaar ernst,
ook op het politieke vlak. Djoeanda's
beschuldiging van Amerikaanse en For-
mosaanse hulp zal dezer dagen vermoe
delijk door verdere onthullingen worden
gestaafd! Zeer waarschijnlijk wordt de
Amerikaanse „medewerking" geleid door
Allan Dulles, een broer van John Foster,
die in Bangkok onder het mom van een
reisbureau zou opereren. Inmiddels
heeft -kolonel Joop Warouw Djoeanda
van katoen gegeven en stopzetting van
de communistische hulp geëist. Anders
zo zegt hy aanvaardt Menado ook
buitenlandse steun.
Waar het overduidelijk is, dat beide
partyen reeds steun van het buiten
land genieten, zyn deze wederzijdse
beschuldigingen slechts de prélude tot
het openbaar maken van een tot dus
ver verheimelijkte toestand. De op
standelingen zeggen onomwonden:
„Liever een tweede Korea dan een
communistisch Indonesië". En zonder
een tweede Korea te willen voorspel
len is het toch duidelijk dat deze
vreemde Indonesische burgeroorlog op
het internationale vlak alsnog een
ernstig conflict kan worden.
Er zijn momenteel geen Nederlandse
schepen in de Oostindonesische wateren.
De „Tjiwangi" van de Royal Interocean
Line was onderweg naar Makassar en
stoomt thans naar Bali. Ook andere
schepen van deze dienst zyn naar
elders gedirigeerd. De Rotterdamsche
Lloyd en de „Nederland" hebben hun
schepen, die ook op Oost-Indonesië
varen, maar die thans niet in de buurt
zijn, opdracht gegeven te wachten op
instructies uit Nederland, aldus verna
men wij. Singapore's assuradeurs ver
keren in grote onzekerheid en de pre
mies stygen snel. De maatschappijen
dekken nog slechts specifieke risico's,
hetgeen betekent „niet op Oost-Indone
sië", behalve dan voor charters der op
standelingen, die vanwege hun eigen
luchtbeveiliging zelfs redelijke premies
krygen. Men wacht verder af hoe de
houding van Lloyds in Londen zal zijn.
Hoe duur de verzekering is, blijkt uit
het feit dat de Willem Ruys niet Bela-
wan op Sumatra zal aandoen, aangezien
dat 80 mille premie spaart.
Engeland vreest complicaties
De „Manchester Guardian" heeft in
een hoofdartikel, gewijd aan de ont
wikkelingen in Indonesië, gevraagd
om een „krachtig woord uit Washing
ton". Ook in Britse regeringskringen
heeft men, over deze kwestie sprekend,
de veronderstelling geuit dat er uit
Indonesië complicaties kunnen groeien
die de richting gaan van „een tweede
Korea".
En Anton Pieter Makatita, de verte
genwoordiger van de tegenregering in
Europa, verklaarde dat de tegenactie
welke ontketend is, reeds van tevoren
berekend was.
Over de verklaring van president
Eisenhower, dat hy niet geloofde dat
Amerikanen betrokken waren bij het
conflict tenzij als huurlingen
maakte de „Guardian" de opmerking
dat men in Azië „het verschil tussen
Chinese vrijwilligers en Amerikaanse
huursoldaten („soldiers of fortune")
over het hoofd ziet".
Wat het „nieuwe offensief" van de
opstandelingen betreft merkte Makatita
op: „Wij hadden erop gerekend dat onze
stellingen op Sumatra het drie maanden
zouden uithouden, genoeg om ons de tyd
te geven voor het voorbereiden van
nieuwe offensieve acties tegen de ooste
lijke eilanden. Wij hebben altijd gewe
ten dat wy op Sumatra in de minder
heid waren. Wij wisten dat er niet ge
noeg garnizoenen naar onze zijde over
helden. Maar wij hoopten het drie
maanden uit te houden, van 15 februari
af. Wij zyn wel voldaan", zo zei hij.
Het besluit van de Shell om de raf
finaderij te Balikpapan te sluiten
noemde hij „een groot succes voor de
opstandelingen, omdat de olieleveran-
ties en de economie van de cent»ale
regering hierdoor in de knel komen".
In Engelse regeringskringen heerst
enige bezorgdheid over de nieuwe actie
van de opstandelingen, die samenvalt
met de ZOAVO-manoouvres en der
halve, zegt men, de mogelijkheid van
„incidenten" vergroot.
De „Manchester Guardian" wist nog
uit Singapore te berichten dat niemand
in die stad eraan twjjfelt of de op
standelingen krjjgen, via Formosa en
de Filippijnen, steun van de V.S..
„Men vreest dat dit een uitdaging
vormt die de Ru. >en niet langer kun
nen negeren", aldus dit bericht uit
Singapore.
Nieuw Brits
radarapparaat
De opperbevelhebber van de Britse
marine, lord Mountbatten heeft in een
toespraak te Londen meegedeeld, dat
Britse geleerden een radarapparaat heb
ben gebouwd, dat een revolutie teweeg
kan brengen in de oorlogvoering ter zee
en in de lucht.
Dit drie dimensionele radarapparaat,
het magische oog. is aangebracht op het
vernieuwde vliegkampschip „Victo
rious".
Het magische oog bestaat voorname
lijk uit een draaiend toestel, dat 27 ton
weegt en van een grote radiolens is
voorzien. Deze lens heeft honderden
straalrichters, die scherp begrensde stra
len uitzenden en het deel aftasten. De
radarecho's worden naar een kunstmatig
brein geleid, dat de commandant van
het schip de vereiste inlichtingen over
het doel geeft.
Dit magische oog geeft niet alleen
zeer vroeg een waarschuwing voor een
naderend vliegtuig maar ook nauwkeu
rige inlichtingen over de afstand, de
hoogte, de snelheid, de koers en zelfs
over het soort vliegtuig, dat wordt waar
genomen.
Directeur: J. W. Henny DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Wl'te^mgel l Leiden - Giro
Hoofdredacteur! J. Brouwer f,7.50 per kwartaal: f.2.55 per maand; f.059 per week Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie 21501
LEIDSCH
DAGBLAD