Oppenlieimer sprak (11a vier jaar)
in Washington in het openbaar
Amerika heeft nog steeds weinig
vertrouwen in Moskou's toeleg
wereld is pas veilig als
geheimen natuurkundige
„De
alle
onwettig verklaard souden zijn
Hoe de beslissing ten aanzien
van topconferentie ook uitvalt
Kroesjtsjef wint altijd
wonen nog altijd vrij veel
Duitsers in Tsjeeho-Slowakije
Moeten soldaten liun haar korter
knippen dan generaal Speidel?
nada modaskovs
zagUldaa hu eau...
kawpearskow
inleldardoyp ga\
gywver. Spaar ta."
garengboep Ned.
;vey. viert-van
daag 1 jarig bestaan
97ste Jaargang
Zaterdag 26 april 1958
no. 29426
95
(Van onze Amerikaanse correspondent)
Sedert 1954 had dr. Oppenheimer, de man onder wiens leiding de eerste atoom
bom is gemaakt, niet in Washington gesproken. Vier jaar geleden werd hem door
de Commissie voor Atoomenergie namelük de toegang ontzegd tot de staats
geheimen over atoomwetenschap en dat betekende een „verbanning naar
Princeton", waar Oppenheimer ook thans nog directeur is van het instituut voor
de hoogste wetenschappelijke studie.
De terugkeer van Oppenheimer was niet een officiële gebeurtenis. De beslissing
van de Commissie voor Atoomenergie geldt nog steeds. Maar er is toch veel
veranderd in de afgelopen vier jaar. Daar werd op gewezen, toen Oppenheimer
als spreker geïntroduceerd werd tijdens een bijeenkomst van het Internationaal
Persinstituut te Washington. De tijd van verdachtmakcn van ieder, die progres
sief is, de tijd die beheerst werd door wijlen Senator McCarthy, is voorbij.
De pers kan er. naai- Oppenheimers
mening, toe bijdragen dat- die kloof
weer enigermate wordt overbrugd.
Broederschappen van
specialisten moeten
gaan samenwerken
Een belachelijke adtie, zoals ge
noemde beslissing tegen Oppenheimer
aan wie in feite de toegang tot zijn
eigen gedachten werd ontzegd wordt
nu door velen in Amerika onderkend
voor wat zij was. In het
buitenland heeft men
het altijd voor Oppen-
heimer opgenomen en
het demonstratief lange
en luide applaus, voor
en na de rede van de
grote natuurkundige en
filosoof, bewees wel dat
de buitenlandse hoofd
redacteuren (allen ko
mende uit vrije landen)
overtuigd waren, dat
Oppenheimer aan de
kant van de vrijheid en
demooratie staat.
Het was waarlijk een
verademing voor hen,
die te Washington als
regel naar politieke be
togen moeten luisteren,
om Oppenheimer te
horen spreken. Maar
men moet er terstond
aan toevoegen: het was
ook een adembenemend
betoog. In tegenstelling
tot Yele politici, die ter-
wille van de massa,
uiterst) nadrukkelijk zijn
en in hun woordgebruik
op het banale af. is
Oppenheimer een man,
die langs zijn neus weg
in verfijnde bewoordin
gen zeer originele ge
dachten uitdrukt- Neem
een zin, zoals de vol
gende: „Negentig pro
cent van alle beoefe
naars der exacte weten
schap is in leven". Dit
was Oppenheimers ma
nier om weer te geven,
dat de beoefening van
de exacte wetenschap
enorm is uitgebreid.
Maar zo'n zin heeft wel
enige tijd nodig om in
te zinken. Die tijd
neemt Oppenheimer niet
te zeer in acht. waar
schijnlijk omdat hij zelf
als vlug denker
geen behoefte heeft aan
zulk een langzaam tempo. Een volks
redenaar zal Oppenheimer dan ook wel
nooit worden en hij zal dat ook wel
niet betreuren.
De vordering, die de wetenschap in
de laatste veertig jaar heeft gemaakt,
is fenomenaal. Tengevolge van de snelle
uitbreiding der kennis, is er echter een
kloof ontstaan tussen de wetenschaps
mensen aan de ene kamt en het grote
publiek, dat leeft met instrumenten, die
het niet meer begrijpt, aan de andere.
Nog steeds ontwikkelt de wetenschap
zich zo snel. dat iedere ontwapenings
overeenkomst in enkele jaren weer ver
ouderd zou zijn. Steeds zou men weer
nieuwe vormen van oorlogvoering ont
dekken, die niet gedekt waren door for
mules der politici. Vandaar dat Oppen
heimer ontwapening niet utopistisch
cer.oeg" roemde Naar zijn mening zal
sering van de wetenschap is prachtig,
maar als een deel van de geleerden in
dienst staat van een fanatiek politiek
systeem is het wel bijzonder gevaarlijk
op eenzijdige wijze naar verwezenlijking
van dit ideaal te streven - Red. L.D-).
Paul Henri Spaak
in Nederland
Uit het toestel van de Finnalr komen
de van Hamburg, stapte gistermiddag
Paul Hehri Spaak, de secretaris-gene
raal van de Noordatlantische Verdrags
organisatie. op het platform van Schip
hol. In slechts luttele seconden wipte
Spaak van de trap van het vliegtuig in
de hofauto, waarmede de adjudant van
Prins Bernhard, lui tenant-kolonel C. C.
Geertsema naar de luchthaven was ge
komen om de secretaris-generaal van de
NAVO af te halen.
Twee seconden daarna was ook de
grote koffer van Spaak, die reeds in het
voorruim van de Convaor apart was ge
houden in de bergruimte van de wagen
verdwenen. Vervolgens reed het kleine
gezelschap snel weg naar de Bilderberg,
waar een bespreking over de aanstaande
conferentie wordt gehouden. De overige
deelnemers aan de voorbereidende Bil
derberg-conferentie. die gisteren in Oos
terbeek werd gehouden, waren de heer
Van Zeeland uit België. Herman Abs uit
Duitsland, Healy, lid van het Engelse
parlement. Quaroni. Italiaans ambassa
deur 'e Parijs en de Nederlanders dr.
Rijkens en Evert Vermeer. Vanmorgen
is Spaak weer naar Parijs vertrokken.
Scepticisme over topconferentie
(Van onze Amerikaanse correspondent)
De diplomatieke activiteit in de NAVO (de Noordatlantische Verdragsorganisa
tie) is veel groter geworden sedert de trieste periode van dc Suez-crisis, toen het
contact tussen de Westelijke bondgenoten zo deerlijk te kort heeft geschoten.
Onderwerpen als de topconferentie en de ontwapening staan thans geregeld op
de agenda der NAVO-vergaderingen en van Amerikaanse zijde is men voorzichtig
in zijn uitspraken ..zolang de bondgenoten nog niet zijn geraadpleegd".
Dit geldt met name ten aanzien van de topconferentie. Men is er in Washington
nog lang niet van overtuigd, dat er inderdaad dit jaar zulk een conferentie ge
houden zal worden, maar toch hebben velen de indruk dat men heel langzaam
heendrijft naar de conferentie-tafel en dat men daar in september wel eens zou
kunnen belanden. Is er in de NAVO, die zoals gezegd, herhaaldelijk het onder
werp van de topconferentie bespreekt, zulk een aandrang om de conferentie te
houden? Eerlijk gezegd niet. De regeringen van de Ver. Staten, Engeland en
Frankrijk zien eigenlijk geen heil in het soort conferentie, dat de Russen op dit
moment schijnen te wensen en de regeringen van de andere landen, met uitzon
dering wellicht van de Scandinavische, zijn het met de gTOte drie eens.
Wereldverovering
door het communisme
Met opzet schreven wij over derege-
ringen in de NAVO-landen. Eerlijk
heidshalve moet namelijk erkend, dat de
oppositie-partijen in Duitsland en voor
al in Engeland er kennelijk wel voor voe
len een topconferentie te houden Ziet
men echter de NAVO-gemeenschap in
haar geheel, dan moet men vaststellen
dat de stroming in de richting van „de
top" maar zwak is. Dit. te meer zo om
dat Amerika, de machtigste bondgenoot,
uiterst sceptisch siaat tegenover zulk een
Conferentie. Op dit moment krijgt men
de indruk, dat het Amerikaanse Con
gres voor ongeveer 90 procent tegen het
houden van de conferentie is. (het zou
natuurlijk anders zijn. indien men con
crete kansen zag op verbetering van de
wereldsituatie).
K-uis of mirt
zoals de Russen zich die schijnen voor
te stellen, toch beseffen zij. dat het op
den duur moeilijk is „de boot steeds maar
af te houden". Zou het op een conferen
tie moeten uitlopen, dan zou het na
tuurlijk het beste zijn indien er althans
nog iets goeds uit te voorschijn kwam.
bieden begonnen
Amerikanen. Een
letje overigens
dit het antwoord is van de man op de
markt, die geen prijs wil noemen, om
dat hij daaraan zou kunnen blijven
„hangen" Maar eveneens is men niet
ver van de waarheid, wanneer men
Dulles' woorden heel letterlijk opvat: hij
vindt het moeilijk om enig onderwerp te
vinden, waarover men met vrucht met
de Russen zou kunnen onderhandelen.
En die laatste uitleg stemt dan volko
men overeen met het scepticisme, dat te
Washington in de hoogste regionen
heerst: men gelooft niet dat de Russen
aandringen op een topconferentie ten
einde de spanning in de wereld te ver
minderen. doch men ziet in de Russische
activiteit een manoeuvre teneinde de
Russische positie te verbeteren in een
wereld, die zij met diverse methoden,
eventueel ook met conferenties voor
het communisme willen veroveren.
Aclit jaar wegens
poging tot moord
Vergiftigde oliebollen
De Procureur-Generaal bij het ge-
rechtshof te Amsterdam heeft gister
middag 8 jaar gevangenisstraf met
aftrek geëist tegen een 49-jarige tim
merman uit Middenmeer, die in sep
tember 1956 op de verjaardag van een
zijner drie kinderen een dosis land-
bouwvergif in het beslatg mengde,
waarvan hij voor het hele gezin olie
bollen ging bakken.
Hij zelf at geen of slechts een enkele
oliebol, maar een van de zoontjes nut
tigde er acht en ook de overige leden
van het gezin deden zich aan de oliebol-
Vandaar dat er een spel van loven en len tegoed al hadden deze een bijsmaak,
bieden begonnen is tussen Russen en I zii wercjen allemaal ernstig ziek en
uitermate slap spel-
Dr. OPPENHEIMER
de wereld pas veilig zijn. wanneer alle j
geheimen onwettig verklaard worden
en wanneer de „broederschappen" van j
specialisten op waarlijk internationale
schaal gaan samenwerken. Hierbij moet
Oppenheimer wel in het bijzonder ge
dacht hebben aan zijn eigen vakgeno- I
ten, met inbegrip van zijn" collega's in
de Sovjet-Unie.
(Oppenheimer is, wat dit laatste be- j
treft, nog rijkelijk naïef Internationali-
Kroesjtsjef speelt een eigenaardig
spelletje „kruis of munt". Men zou kun-
neh zeggen, dat hij voor Dulles' ogen een
roebel in de lucht gooit en uitroept: „als
ge „kruis" zegt. dan win ik en als ge
„munt" raadt, dan verliest gij"
Met andere woorden, wat de Ameri-
kanen ook zeggen ten aanzien van de §-(
conferentie ja of nee het is al-
tijd in het voordeel van de Russen.
Zou de. conferentie doorgaan, dan j
zouden de Russen er waarschijnlijk in
slagen de (bedrieglijke) indruk te wek-
ken, dat men een begin heeft gemaakt i
met de vermindering van spanninc! j
(Dit. kan de paraatheid van he» Westen
schaden). Zou de conferentie echter niet
doorgaan, dan zouden de Russen een
belangrijk propaganda-voordeel behaald
hebben. Zij zouden er dan natuurlijk op
wijzen, dat het Westen en met name
Amerika niet een* wilde proberen
om tot een betere verstandhouding in
de wereld te komen.
en
moesten dezelfde avond in een zieken
huis te Alkmaar worden opgenomen,
waar ze wekenlang verpleegd werden.
Volgens een voorlichtingsrapport waren
huwelijksmoeilijkheden de aanleiding.
In eerste aanleg was de verdachte
door de rechtbank in Alkmaar tot 10
jaar veroordeeld.
Gistermiddag vroeg de raadsman
vrijspraak, o.a. op grond van wat hij „de
ondeugdelijkheid van het middel" noem
de. Al eerder had de timmerman het
vergift namelijk door een portie rode
kool gemengd, doch toen hadden zijn
gezinsleden het eten weggegooid, omdat
het stonk en afschuwelijk smaakte. Door
o de oliebollen was naar verhouding min-
aanmerking komen?" Het antwoord wasder vergift gemengd, zodat de bijsmaak
in al zijn negativiteit veelzeggend: Dul- minder opviel, maar daardoor was het
les zei dat hij het moeilijk vond zulke effect niet dodelijk geweest,
punten te noemen.... Het Hof zal op 9 mei a.s. uitspraak
Men kan met enig recht zeggen, dat I doen.
Loven en bieden
Noch de Amerikaanse ambassadeur te
Moskou, noch zijn Russische collega te
Washington is intussen bezig met in
formele beprekingen. Indien men daar
mede begon, dan zou het loven en bie
den een wat serieuzer karakter krijgen.
Op de jongste persconferentie werd
aan Dulles gevraagd (en de vraag ver
wekte enig gelach): „Kunt U een of
twee punten noemen, die naar uw me
ning het meest voor onderhandeling in
Ongevaarlijke groep (160.000 personen)
heeft geen lost van achteruitzetting
Vooral Gablonz nog centrum
Klachten over nieuwe 11 est duit se lener
I Hoewel vooral de Amerikanen vrijwel
geen heil zien in de topconferentie
(Van onze correspondent
in West-Duitsland)
In het Westduitse leger
zijn de toestanden zo
als trouwens in de meeste
legers van de wereld
lang niet zo rooskleurig
als veel soldaten zich
tevoren, toen ze nog in
een burgerpakje rondlie
pen, hadden voorgesteld.
Een veelgelezen West
duits dagblad, dat er
steeds op uit is zijn lezers
iets bijzonders voor te
zetten, stelt af en toe een
paar kolommen ter be
schikking van militairen,
die hun hart eens goed
willen luchten.
Een korporaal van een
tankbataljon in Koblenz
beklaagt zich er over dat
een kameraad van hem.
die bij oefeningen in de
bergen naar beneden was
gestort en ernstig was
gewond, acht weken ach-
tei'een ziek heeft gele
gen zonder dat men zich
de moeite heeft getroost
zijn vader, een herbergier
in Neder-Saksen, op de
hoogte te stellen. De jon
gen had zijn handen niet
kunnen gebruiken om zelf
naar huis te schrijven.
Toen bedoelde korporaal
zelf ook in een hospitaal
had gelegen, had men dat
zijn familie trouwens ook
niet meegedeeld.
Een kanonnier, dieeven-
eens in Koblenz in gar
nizoen ligt, vertelt, dat
men de soldaten oor
spronkelijk heeft beloofd
dat ze hun haar mogen
dragen zoals ze dat zelf
willen. Naderhand bleek
echter, dat ze het zo kort
mogelijk moesten laten
knippen.
Officieel waren ze daar
weliswaar niet toe ver
plicht. maar wie uit wilde
gaan of verlof wilde heb
ben, kreeg alleen maar
een verlofpas, als zijn
haar naar de wens van
zijn superieuren voldoen
de kort was. „De meesten j
onder ons hebben niets
op korte haren tegen, I
maar we zijn van mening
dat onze meerderen ons
het goede voorbeeld moe
ten geven. Hierbij een
foto van generaal Spei
del!"
Naast het stuk publi
ceert het blad dan een
portret van de thans 60-
jarige generaal dr. Hans
Speidel, die thans bevel
hebber van de NAVO-
landstrijdkrachten in
Midden-Europa is. Daar
op draagt hij zijn achter
overgekamde haar vrij
lang.
Predikanten
bedrogen
„Wij zijn broeders in den Here en zijn
buiten onze schuld in moeilijkheden ge
taakt. Kunt u ons ook aan wat geld hel
pen om materiaal te kopen?" Onder dit
voorwendsel klopten twee woonwagen
bewoners. bij verschillende Nederlands
hervormde predikanten in Friesland
aan. Ze deden zich voor als stoelenma
kers. die geen geld meêr hadden om ma
teriaal te kopen Op die manier wisten
zij een dominee te Oude Mirdum re be
wegen hun een briefje te geven goed
voor f 32.50. Daarmee gingen de beide
„broeders" naar een diaken. ..Dominee
heeft per ongeluk f 32.50 op het briefje
gezet, maar da* moet f 52.zijn", zo
zeiden zij. en de diaken, eveneens met
ontferming bewogen, betaalde prompt
f 52.00 uit. In Oudehaske stapten ze
naar de kashouder van de Nederlands
hervormde kerk met het verhaal, dat de
plaatselijke predikant ziek was en ge
zegd had. dat zij f37.— van de diakonie
mochten lenen. Ook dit bedrag werd
hun uitbetaald. In andere plaatsen had
den ze minder succes.
Gistermorgen stonden ze terecht voor
de politierechter te Leeuwarden, die hen
conform de eis tot een maand gevan-
nisstraf met aftrek veroordeelde.
(Van onze Weense correspondent)
Het zogenaamde „programma van
Kasschau" uit het jaar 1945 bepaalde,
dat de Duitse bevolking in Tsjecho-Slo-
wakije het land moest verlaten en dat
haar bezit verbeurd was verklaard. Deze
harde reactie vond een gedeeltelijke ver
klaring in het vroegere optreden van de
Duitsers tegenover de oorspronkelijke
bevolking, maar van de andere kant mag
men de vraag stellen of de omstandig
heden en de aard valt deze gedwongen
emigratie somtijds niet in strijd zijn ge
weest met de humaniteit. In alle geval
stond men voor het feit dat 3»/2 miljoen
Duitsers - dat is 20 procent van de be
volking! - hun haardsteden moesten
verlaten. Van deze oorspronkelijke groep
zijn er op het ogenblik nog 160.000 over
gebleven. meestal gespecialiseerde arbei
ders. die over het gehele land verspreid
wonen.
Van de oude taaleilanden rondom
Brünn, Olmütz, Iglau en Wisehau valt
bijna «een spoor meer te ontdekken. Een
van de steden, waar het Duitse element
zich nog handhaaft, is Gablonz waar een
betrekkelijk groot aantal Duitse arbei
ders met hun gezinnen mocht blijven
wonen om de bekende nationale fabri-
katie van kunstedelstencn te handha
ven. In deze stad met 35.000 inwoners
leven nog 6.000 Duitsers. Ze zijn Tsje-
choslowaak-e staatsburgers geworden en
gelijkberechtigd met de overige bevol
king. De meesten hebben familie en
vrienden in Oostenrijk en West-Duits
land. maar vooral de ouderen denken
niet meer aan emigreren. vooreerst niet
omdat de daanoor noodzakelijke ver
gunning moeilijk te verkrijgen is en ver
volgens omdat zij zich bij hun beschei-
den bestaan hebben neergelegd en om-
dat zij het waagstuk van een onzekere
toekomst niet meer aandurven.
IJzeren noodzakelijkheid
De Tsjechoslowaakse instanties behan
delen deze minderheden op faire wijze
en zij kunnen zich dat ook veroorloven,
omdat deze mensen volslagen ongevaar
lijk zijn. Er is geen spoor meer van ach
teruitzetting en hier en daar verschijnt
er een klein weekblad in het Duits. De
kinderen bezoeken de Tsjechische scho
len en spreken alleen thuis nog Duits.
Dat verleren ze bovendien spoedig weer
wanneer ze trouwen en meestal in een
zuiver Tsjechische omgeving komen te
wonen. In de gebieden met een kleine
Duitse minderheid zijn geen Duitse
scholen, maar wel wordt er per week
tweemaal twee uur onderwijs in het
Duits gegeven. In de laatste tijd worden
er voor de volksbibliotheken ook Duitse
boeken en romans aangekocht men
vertoont er soms Duitse films en geeft
gelegenheid tot het houden van een
Duitse lezing. Soms komen er in een
stad als Gablonz toneelgezelschappen,
die. tussen de stukken van moderne
Russische auteurs, ook drama's van
Shakespeare. Schiller en Goethe in het
Duits opvoeren. De Duitse minderheid
wordt dus beslist niet vervolgd, integen
deel. bepaalde „rechten" worden geres
pecteerd. Maar het is toch wel duidelijk
dat deze 160.000 mensen, die over het
gehele land verspreid leven, langzaam
maar zeker hun taal. zeden en gewoon
ten zullen opgeven. Het is een proces,
dat zich onder de gegeven omstandighe
den met ijzeren noodzakelijkheid vol
trekt. En. gezien de voorgeschiedenis, is
dit misschien ook wel de beste oplossing.
daMs&orloaj'club
Leiden opende kaa>
seizoen
uut uitvoering.
Uidse kinderen
konden. iKSckrüvaii
voor Konmqimvfed-auj
.DeVmnckwkifing*
kaalt van avond, feest
avondvealpkdey.
/uwtfoupe
