IV
lossen 2000 en 5000 onderdelen
tormen één motor voor de visserij
KEN ZELF
L
m
DE VANGARMEN DER VISSERIJ (III) j
Gereedschapsmacli i nes
en kosten raak
vele tonnen
wegen
EEN HONDERSTE MILLI
METER IS BELANGRIJK!
Minstens 50 uur
proefdraaien
WOORD
VAN
BEZINNING
jfe laargang no. 15
Zaterdag 12 april 1958
Wanneer een motor zyn plicht doet, lijkt alles erg een
voudig, maar o wee wanneer er iets gaat haperen! Dan
moet je verstand hebben van zo'n machine, moet je
weten waar de storing kan zitten. En het dagelyks onder
houd vereist natuurlijk ook vakmanschap: hier moet wel
olie, daar niet; deze knop mag je aandraaien, deze mag
Je niet aanraken. De machinisten weten natuurlijk goed
met het „hart van het schip" om te gaan, maar zy zijn
niet de enigen, die er mee te maken hebben. Ieder be
manningslid heeft er mee te maken is er althans af
hankelijk van.
In dit artikel willen wy het wordingsproces van een
machine eens onder de loep nemen. Daartoe hebben
wij ons licht opgestoken bij de Motorenfabriek „De
Industrie" te Alphen, die de in de visserij veel gebruikte
„Industriemotoren" vervaardigt.
(Van een onzer redacteuren)
Een logger of treiler, die buiten
gaats is, trilt van leven. Niet alleen
dat er altijd bedrijvigheid aan boord is,
want die is er natuurlijk: de aandacht
mag geen ogenblik verslappen; anders,
gebeuren er in de meest letterlijke zins
des woords, ongelukken. Neen, dat is
niet het enige: de motor is voortdurend
in bedrijf en zorgt er voor dat het
schip vooruit- achteruit- of bij ruwe
zee of tegenwind op zijn plaats blijft.
Wanneer je een tijdje op het schip
bent, voel je het gedreun van de motor
bijna niet meer, maar wie voor korte
tijd aan boord stapt, voelt wel degelijk
de motor door het gehele schip trillen.
De motor zou men het hart van het
schip kunnen noemen. Staat dat hart
stil, dan is er iets fout in de meeste ge
vallen. Een schip met een kapotte
motor, is overgeleverd aan de elemen
ten, is een willoze speelbal van wind
en golven. Een motor bekleedt dus een
zeer belangrijke plaats in de visserij
en is een van de factoren, die de vis
serij mogelijk maken. Om het in
termen van deze serie te zeggen: de
motor is een van de vangarmen der
visserij.
Het maken van een motor is geen
eenvoudige zaak. Er zijn twee grote
afdelingen voor nodigeen constructie
werkplaats en een montage-afdeling.
De machines worden geheel in eigen
bedrijf vervaardigd op enkele onder
delen na. en dat betekent dus dat er
een 2000 tot 5000 onderdelen vervaar
digd moeten worden. Deze uiteenlo
pende getallen krijgt men, omdat men
twee verschillende definities van „on
derdelen" kan gebruiken. Alle bouten
van gelijke afmeting kan men één
onderdeel noemen, doch men kan ook
elke bout apart rekenen, zodat men op
een veel groter aantal komt. Elk onder
deel is betrekkelijk klein, ook voor de
motoren van 1600 pk, maar men staat
versteld hoe groot de machines zyn,
die men nodig heeft. Er zijn dan ook
grote kapitalen geinvesteerd in de ge
reedschapsmachines. die niet alleen
vele tonnen wegen, doch ook vele ton
nen kosten.
Keuze
Men vervaardigt vier typen machi
nes, waaruit de reder dus een keuze
kan maken, al naar gelang de behoefte.
Elke machine kan men weer in twee
soorten leveren, zodat men totaal kan
kiezen uit acht machines. Het is hier
niet mogelijk speciale wensen kenbaar
te maken, althans ze kunnen niet
worden uitgevoerd. In ons vorige arti
kel schreven wy dat de bouwer by de
indeling van het schip rekening kan
houden met de wensen van de reder.
Bij de machin' heeft men de keus
tussen motoren 5055, 7585 en
142 pk per cilinder. Elk van de vier
types wordt geleverd met een wisselend
aantal cilinders. Men kan dus byv.
type A met 2„ maar ook met vier of
6 cilinders kiezen.
Drukvulling
Ieder type wordt geleverd in twee
soorten, zoals wy hierboven reeds
schreven. Men kan een „gewone" mo
tor kiezen, doch ook een motor met
„drukvulling". Deze laatste uitvoering
geeft een veel hoger aantal pk per
cilinder. Toch wil men er in de vissery
nog niet zo erg aan, deze drukvulling.
Men is daar over het algemeen wat
behoudend en van die nieuwe dingen
moeten de vissers niet altijd wat heb
ben.
Dat wordt gedeeltelijk ook veroor
zaakt door de praatjes, die over dit
soort machines de ronde doen. Er zou
den veel storingen optreden, doch in de
praktijk is gebleken dat deze storingen
niet de schuld van de machine zijn,
doch van verkeerd gebruik of van on
gelukjes, waaraan de motor zelf part
noch deel heeft. Nu is de visser ook
weer niet zó behoudend, dat hij niets
wil weten van het nieuwe als dat in
derdaad goed blijkt te zijn. Zodoende
komt dan ook het druk vulling systeem
veel meer in gebruik.
Wie zou ook niet willen profiteren
van een groter aantal pk uit dezelfde
motor? Men behoeft het woord ,Jia-
ringrace" maar te laten vallen, of men
ziet onmiddellijk dat een krachtiger
motor van groot belang kan zijn.
HET zou geen kwaad kunnen,
geloof ik, wanneer deze
spreuk, al stammend uit de
grijze oudheid, boven de ingang van
al onze vergaderlokalen en confe
rentiezalen werd aangebracht Wan
neer men al die vergaderende men
sen gadeslaat, vaak met loodzware
ernst en dodelijke gewiohtigheid,
discussierende, betogende, oordelen
de en veroordelende, komt wel eens
de gedachte op: nu moesten zij
zichzelf eens een ogenblik kunnen
zien, zoals anderen hen zien. Ik ben
ervan overtuigd, dat de gesprekken
en discussies in vele gevallen een
totaal andere loop zouden nemen,
het oordeel over anderen veel mil
der zou zijn, veel beslissingen vlot
ter en anders genomen zouden wor
den, en dat er plaats zou zijn voor
een bevrijdende lach. Want. zelf
kennis maakt deemoedig, maakt dat
men om zyn eigen gewichtigdoene
rij eens kan glimlachen. En niets is
gezonder. Het opent de weg tot het
gesprek met de ander, die immers
net zo is als wy zelf zijn.
Ik werd hieraan opnieuw herin
nerd toen ik. deze week. de film
..Sissi, keizerin en moeder" zag.
De historie wordt in deze film nog
al geromantiseerd, maar, een beet
je romantiek in ónze verzakelijkte
wereld mag ik wel. Wat mij echter
in deze film trof, was de scene van
het statiebezoek van het Oosten
rijkse keizerlijke echtpaar aan Mi
laan en Venetië. De politieke
spanning tussen Milaan en Wenen
is op het kookpunt gekomen. Dit
statiebezoek moet dan ook dienen
om enige ontspanning te brengen.
De adel van Milaan weigert echter
de keizer en de keizerin te ontmoe
ten. Men stuurt zelfs naar de gala-
vorstelling in het Scalatheater de
koks, de koetsiers, de werksters en
de keukenmeiden, inplaats van zelf
te verschijnen. Wanneer de keizer
en de keizerin de ereloge in het
theater betreden, zet de muziek de
eerste maten van het Oostenrijkse
volkslied in. onmiddellijk overgaan
de in het vrijheidskoor uit één van
de opera's van Verdi. Dit wordt
meteen door het publiek overgeno
men en het geheel wordt één groot
se manifestatie van haat tegen Oos
tenrijk. Als het lied beëindigd is,
valt een doodse stilte. Hoe zullen de
keizerlijke gasten hierop reageren?
Dan is het de keizerin, die de span
ning verbreekt, door, eerst alleen,
daarna gevolgd door de keizer, in
de handen te klappen. Groot is de
consternatie! Dit is zo ontwape
nend, dat men elkaar verbaasd
staat aan te kijken en tenslotte
niets beters weet te doen dan de
voorstelling gewoon te laten door
gaan. Van de opzet, de boel in de
war te sturen, komt niets terecht.
De keizerin heeft de impasse volko
men doorbroken door haar houding
en geste. Ziet U, hier hebt U het.
Een grootheid van geest, die bele
digingen neemt, de weg vindt tot
een bevrijdende humor en daarmee
de weg tot het gesprek met anderen
Of houdt. Het geheim? Zij kent zich
zelf! Had Sissi niet tijdens dit in
cident tot haar man gezegd: „Het
is geen wonder, dat deze mensen
ons haten! De keizers van Oosten
rijk hebben het er immers naar ge
maakt?" Deemoed, die zichzelf
kent, die kritiek, terecht of ten on
rechte, met een glimlach nemen
kan. omdat zij ook de ander kent
en begrijpt, beter dan hy zichzelf
begrijpt, en zo de weg uit de im
passe vindt.
Ach ja, als al die vergaderende
en confererende mensen, in wier
handen vaak wereldomvattende be
slissingen gelegd zijn vóór dat ze
aan de conferentietafel gingen zit
ten, zich eerst, vóór ze van huis
gingen, eens lang en aandachtig in
de spiegel bezagen; als ze op weg
naar de vergadering eerst nog eens
bedachten, dat hun vrouwen ^en-
morgen toch wel gelijk haddesn, toen
ze zeiden dat ze onredelijk waren in
hun dnft tegen de kinderen, en als
ze dan tenslotte, boven de ingang
van de zaal, nog eens lazen:. „Ken U
zelf", en zo in alle deemoed zich
gingen zetten tot een wellirht grote
taak, gelooft U niet met. mij, dat
het er in ieder geval veel mense-
lyker, minder „Hoog vaa de toren"
zou toegaan en dat in veel gevallen
de weg uit de impasse en in ieder
geval de weg tot de ander zon wor
den gevonden? De weg tot een be
vrijdende lach, tot de rtaad. van een
verlossende humor, die de ander
neemt zoals hij is, orndafc men ook
zichzelf kent en moet. nemen zoals
hij is?
Maar ja. daarmede zou men dan
in de buurt van het 'Evangelie te
recht komen. Het evangelie zegt ons
immers dat dit hef geheim van
een christen is dat fyij zichzelf door
de ogen van een ander heeft leren
zien, door de ogen van God n.l.
En 'een mens, die dat geheim heeft
ontdekt, kan alleen maar, in grote
deemoed, de weg vinden tot een
bevrijdende lach. Een bevrijdende
lach inderdaad, omdat hij zichzelf
gedragen en geduld mag weten door
een alles vergetende genade. Hij
kan zich daarom zetten, in alle dee
moed, tot de grote taak, de weg tot
de ander te vinden en open te hou
den. Hij kan de ander nemen zoals
hij is. omdat hij weet van de ander,
die hem neemt zoals hij is, met al
zijn zonde en schuld. Dat is het
wat Paulus noemt: „Gij hebt de zin
van Christus". Ik weet wel, daar
zijn we voorlopig nog ver van af :n
de wereld. Wij zouden echter, in
ieder geval, wel kunnen beginnen
met het „Ken U zelf". Misschien
kwamen we dan ook wel verder. De
verhoudingen zouden er vast en
zeker veel soepeler door worden, en
niet meer gedrukt worden aoor de
loodzware gewichtigheid, die de hu
mor verleerd en kwijt geraakt
En. zelfkennis is nog altijd een e>-
ment van de bekerine. 6 w.z. de
w»g terug, tot God. b(j Wie alle
dingen mogelyk zijn.
J. P. Honnef.
hervormd predikant te
Leiderdorp.
Gespannen aandacht aan een van de gereedschapsmachines
(Foto LJX/Lox, Alphen)
Aan de boormachine
(Foto LD./Lux, Alphen)
Veel tekenwerk
Voordat een motortype in produktie
kan komen, komt er natuurlijk heel
wat kyken. Er moet een tekening ge
maakt worden, of beter gezegd tien
tallen tekeningen, die ieder een bepaald
onderdeel van de motor uitbeelden.
Heeft men eenmaal een type, dan wykt
men daar niet. één, twee drie van af,
vooral als de deugdelijkheid van de
machine vaststaat. Natuurlijk sluit
men de ogen niet voor nieuwe vindin
gen. die men, wanneer dit een beter
produkt tot stand zal doen brengen,
vanzelfsprekend gaame aanbrengt. Ook
houdt de constructeur nauw contact
met de praktijk, want daar moet be
wezen worden dat zyn idee voldoet aan
de hoogste eisen. Het contact met de
praktijk wordt onderhouden door de
service-afdeling, die alle mogelijke re
paraties verricht op de schepen zelf, en
door de montageafdeling, die even
tuele fouten moet opsporen in machi
nes welke in het ongerede zijn geraakt
en naar de fabriek worden opgezonden.
Alleen door een goede samenwerking
tussen theorie en praktijk kan men
een bruikbaar produkt afleveren.
Overal ter wereld
De personeelsleden van de service-
afdeling moeten nog al eens op reis.
Want waar ook ter wereld een schip
vaart met een Industriemotor, daar
worden reparaties verricht, of dat nu
is by New Foundland of in Zuid-Ame-
rika, in India of Noorwegen.
Iemand, die voortdurend aan een be
paald soort motor werkt, is volledig op
de hoogte van die machine, en ziet
vaak geen kans een motor van een
andere fabriek goed te herstellen. Elke
fabriek heeft dus haar eigen repa
ratie-afdeling, voor de ingewikkelde
herstellingen. Normaal onderhoud kan
natuurlijk door ieder, die verstand
heeft van motoren worden gedaan.
Van de servioe-afdeling doen we
weer even een stapje terug naar de
tekenkamer, waar de verschillende
types dus ontworpen worden. Is men
het eens over de constructie, dan kan
men aan de werkplaats opdracht ge-
ven de onderdelen te gaan maken. Het
ruwe materiaal wordt daar gevormd
tot de vereiste vorm en afmeting. Dat
is een precies werkje, want een hon
derdste millimeter verschil kan funeste
gevolgen hebben. Voldoet een onderdeel
niet geheel aan de maten, dan komt
het onherroepelijk terug van de mon
tage-afdeling, waar men alleen maar
onderdelen kan gebruiken, die precies
voldoen aan alle eisen.
Voorraad-vorming
Heeft men eenmaal een bepaald
type machine in produktie genomen,
dan komt de moeilijke kwestie van de
voorraadvorming aan de orde. De af
zet van machines voor de vissery is
beperkt, en dus mag men niet te veel
onderdelen in voorraad maken. Toch
wil men wel enige reserve hebben,
aangezien de levertijd te lang zou wor
den. Het vinden van de middenweg
vergt heel wat van de leiding van het
bedrijf! In principe is het mogelyk
een motor binnen een maand tyd ge
reed te maken, maar in de praktijk
blijkt dat nooit mogelyk, zodat men
minstens op een levertijd van enkele
maanden moet rekenen.
Montage
Is een bepaald onderdeel gereed, dan
gaat dit naar de montage-afdeling,
waar de monteurs er dus voor moeten
zorgen dat de 2000 tot 5000 onderde
len samen één motor gaan vormen.
Elke opbouwploeg telt ongeveer 7 man.
Daar niet alle onderdelen direct aan
wezig zijn, heeft men veelal meer dan
één motor onderhanden. Evenals in de
constructie-afdeling, werken ook in de
montage-afdeling vakmensen. Wie nog
nooit een kraan bediend heeft, waar
mede een onderdeel op zijn plaats
wordt gebracht, maakt onherroepelijk
„brokken". Een kleine beschadiging
immers maakt een onderdeel soms al
waardeloos. Denk bijv. maar eens aan
de zuiger, die precies moet passen,
omdat de motor anders niet goed kan
draaien.
Proefdraaien
Zyn alle onderdelen eindelijk een
motor geworden, dan wordt er proef
gedraaid: 50 uur lang dendert de mo
tor, zodat er in deze afdeling flink wat
lawaai wordt gemaakt. Na deze proef
wordt een grondig onderzoek ingesteld,
om te kunnen vaststellen of alles naar
wens verlopen is. Werkt alles goed en
hebben de constructeurs de motor weer
geheel in elkaar gezet, dan wordt er
gedurende korte tijd proef gedraaid,
waarna het produkt wordt afgeleverd,
hetzij aan een werf, hetzij direct in
een schip dat voor de wal is gekomen
bij de fabriek.
De reparatiewerkzaamheden worden
langs de bestaande produktiekanalen
geleid, aangezien reparatie meestal
neerkomt op het vervangen van een of
meer onderdelen. Veel reparaties ko
men er overigens niet voor, daar dit
soort motoren aan weinig slijtage on
derhevig is. De motoren in de vissers
schepen draaien in vergelijking met
andere soorten motoren, langzaam (bij
de kleinste motoren 750 omwentelingen
per minuut» en dat betekent dus ook
geringere slijtage.
„Direct omkeerbaar''
Men hoort tegenwoordig vaak spre
ken over een „direct omkeerbare mo
tor". Bij vele motoren duurt het en
kele minuten voor de machinist de
motor van vooruit op achteruit heeft
gezet. In de praktyk kan dat natuur-
lyk grote nadelen hebben. Men heeft
daarom gezocht naar een systeem,
waarby in enkele seconden overro-
schakeld kan worden. De oplos:.; g
voor dit probleem is gevonden, ro ?->t
de machinist thans in enkele feconvi
de motor „om kan keren", met andere
woorden van voor- op achteruit ka;i
stellen. By dreigende aanvaringen kan
dit van zeer groot belang zijn, om t
elke seconde er dan één is.
Produh
..Hoe groot is de produktie van i
motorenfabriek?" Een precies antwoo: i
op deze vraag fcrygt men eigenlijk n.
Er worden wel enkele getallen o;
geven, doch die zeggen byzonrier w -
nig. Het is nl. de gewoonte dat men C
produktie uitdrukt in paardekrach
Een fabriek levert, dus bijv. 60 000t
per jaar. Nu zegt dit natuurlyk w 1
iets. want een grote machine met 8
cilinders, elk ter grootte van 142 c
vraagt natuurlijk meer tijd dan een
motor van twee cilinders, elk ter
waarde van 37'i pk. Hierbij moet ech
ter rekening gehouden worden met het
feit dat een motor met drukvulling
weinig meer produktietyd vraagt dan
een gewone motor, terwyl het aantal
paardekrachten ongeveer anderhalf
maal zo groot is. In ieder geval is h"t
wel duidelijk dat er heel wat motoren
de fabriek verlaten, die alle hun bij
drage leveren aan de goede naam.
welke onze vissersvloot heeft.
De motor nadert zijn voltooiing: een van de zuigers wordt geplaatst, hetgeen een uiterst nauwkeurig
werkje is.
(Foto fc.D-./Lux. Alpben)
