«Ex Animo's Mattheus Passion' trok
wederom een volle Stadsgehoorzaal
WILLEM II
Leids archeoloog nam deel
aan opgravingen te Jericho
Gelukkige wisselwerking tussen
het gevenen het ^ontvangen
Dr. W. Wiersma wordt
Amsterdams hoogleraar
Om tie eenvoud van de diaconia
uw BRAVO
is
97ste Jaargang
Vrijdag 28 maart 1958
Tweede blad no. 29403
Dr. H. J. Franken terug van
verblijf in Jordanië
Dezer dagen is in ons land terug
gekeerd dr. H. J. Franken, weten
schappelijk hoofdambtenaar in de fa-
fulteit der godgeleerdheid aan de
Leidse Universiteit, die gedurende een
zevental maanden voor onderzoek in
Jordanië verbleef en onder meer deel
nam aan de zevende opgravingscam
pagne van 4 maanden te Jericho.
zij ongetwijfeld van elders moet zyn
gekomen, daar de oudste bouwwerken
reeds een perfectie en een traditie ver
tonen in het bouwen met klei, steen en
tichels. Om de herkomst te kunnen
aanwijzen, dient men eerst elders soort
gelijke voorbeelden te ontdekken. In dit
verband wees de archeoloog erop, dat in
zuidelijke richting en wel in de nabij
heid van Petra een aantal Neolithische
nederzettingen zyn aangetroffen, welke
men echter nog niet ontgraven heeft.
LEIDEN ALPHEN
MAART 1958
OOK HET MESOLITHICUM.
Bij de opgravingen zijn nog voorwer
pen aan de dag gekomen uit de mid-
densteentijd, het Mesolithicum. een tijd
vak dat te stellen is tussen 12.000 en
8000 vóór Christus. Deze vondsten be
staan uit zeer kleine vuurstenen voor
werpen. behorende tot de zogenaamde
Natufische cultuur, welke tot dusverre
alleen uit grotten bekend was.
Deze opgravingen werden verricht door
een expeditie van de „British School of
Archeology" te Jeruzalem en stond on- 1
der leiding van miss Katheen Kenyon,
directrice dezer school. Voor deze stu- I
diereis had de Nederlandse Organisatie
voor Zuiver Wetenschappelijk Onderzoek
dr. Franken een subsidie verleend.
OPZIENBARENDE VONDSTEN.
ACADEMISCHE EXAMENS
Geslaagd voor het doct.ex. Ned. Recht
de heren Tjio Liang Hoat Leiden i; J.
L. van Schaijk (Leiden)W. C. van Ma
nen (Wassenaar) en L. N. Marlet (Lei
den) kand.ex. Semietische taal- en let
terkunde de heer N. H. Biegman
(Utrecht).
KON. NED. NATUURHISTORISCHE
VERENIGING
PROMOTIES LEIDSE UNIVERSITEIT
Gepromoveerd tot doctor in de Wis-
en Natuurkunde op proefschrift getiteld
„Natuurlijke en magneto-optische acti
viteit van homogene media", de heer W.
J. A. Goossens, geboren te Emmen en
thans wonende te Leiden.
Gepromoveerd tot doctor in de Wis-
en Natuurkunde op proefschrift getiteld
„Solution properties of deoxyribonucleic
acid", de heer J. Hermans, geboren te
Den Haag en thans wonende te Leiden.
De uitvoering der „Mattheus Passion" door „Ex Animo" schenkt
talloos velen de jaarlijks weerkerende overpeinzing van de geniale
Bach over Jezus' lijden op- en afscheid van deze wereld.
Ook door een uitvoering, die niet direct de volmaakte wijding of de
schok der ontroering verwezenlijkt, ondergaat de regelmatige toehoor
der een avond van diepe inkeer, waarop enerzijds „gegeven" en
anderzijds „ontvangen" wordt.
Men „geeft" op het podium, men „ontvangt" in de zaal.
Deze „wisselwerking" heeft haar hoogtepunten en haar inzinkingen,
want de boog kan niet vier uren lang gespannen zijn!
Doch over het geheel is zij er een, om zeker dankbaar voor te zijn.
Temeer dankbaar, omdat zij de talrijke luisteraars de geloofsgebeur-
tenis schenkt, die hun tot innerlijke behoefte is.
Voorts doet zij hen genieten van de schat aan muzikale waarden,
waarvan iedere bladzij van Bachs verheven partituur vol is. Zij drin
gen te sterker tot u door, naarmate ge u er in verdiept en ermee
vertrouwd raakt.
Daarom maakt een uitvoering van de Mattheus Passion u telkens
geestelijk rijker, zowel door haar dramatische spanningen en stuwin
gen, als door haar verstilde perioden.
De vertolking onder directie van Her
man de Wolff wint aan waarde, naar
mate de avond verloopt. De ernst, de
toewijding en de overgave, waarvan ge
tuigenis wordt afgelegd, zijn groot. De
resultaten der zorgvuldige voorbereiding
spreken menigmaal.
Naar ons gevoel was er ook nu een
duidelijke climax in de prestaties merk
baar, waardoor het tweede deel na de
pauze, ook in verband met de hande
ling meerdere hoogtepunten aanwees,
mede door de merendeels voortreffelijke
solistische medewerking.
Wat aanvankelijk zwak aandeed -
bijv. een ongenoegzaam soepel, te afge
broken klinkend openingskoor en een te
onevenwichtig behandeld koraal („O',
Mensch, bewein dein Sünde gross" aan
hetslot van het eerste deel), vond later
ruimschoots vergoeding, o.a. in de sug
gestief gerealiseerde aardbevingsscène,
het „Wahrlich, dieser ist Gottes Sohn"
en het ontroerend gezongen slotkoor.
De Wolff gaat accuraat te werk en
heeft bijv. de dynamische turbae en ook
de koralen, waarin hij naar een midden
weg tussen strakheid en romantische in
stelling zoekt, vast in de hand. Hij
draagt er bovendien zorg voor nergens
de grenzen der welluidendheid te over
schrijden, behoedt zijn koor voor force
ren, is bedacht op het bewaren van
klankschoonheid.
Bach's muziek stelt in alle opzichten
de hoogste eisen, naast een diep ontzag
voor de geestelijke achtergrond. Dat er
eens een steek valt, is vanzelfsprekend,
doch daarnaast is het eerlijke streven
naar de verantwoorde benadering evi
dent.
De leden van „Ex Animo" geven zich
naar beste kunnen en inzicht aan dat
gene wat hun „heilig" is, zij zijn zich
volledig bewust van de hoge taak, waar
voor zij zijn gesteld en vervullen die
taak vroom en oprecht.
En dit is de grootste verdienste en het
belangrijkste winstpunt van een uitvoe
ring als deze!
Er waren enkele solistische creaties
van hoge orde. Met krachten als A af je
Heynis 'alt), Lourens Bogtmans (bas)
en Jan Waayer (tenor) kan iedere diri
gent. zijn inspannende taak met groot
vertrouwen volvoeren, niet alleen vocaal,
ook geestelijk.
Daar is de serene noblesse en inner
lijke zuiverheid van de alt. Voor dit
maal. naast het „Erbarme dich, mein
Gott" en het „Ach. Golgotha" toch ook
een aparte aantekening vbor de sublie
me realisatie van het „Sehet, Jesus hat
die Hand, uns zu fassen ausgespannt"
en wat daarop volgt. Deze zangeres heeft
het eminente bereikt!
Daar is voorts een mild-menselijke
Bogtman in de Christuspartij: zijn sen
timent is niet overdreven, zijn stem
treft nog steeds door een resonansvolle
glans. Zijn interpretatie is waardig en
zijn kruiswoorden „Eli. eli. lama, lama
sabathani" maken diepe indruk. Jan
Waayer is reeds eerder door ons hoge
lijk geprezen. Een „levend" vertellende
Evangelist, wiens rijk geschakeerde stem
met soepel gemak ..bespeeld" worot.
wiens dictie uitmuntend is en wiens ac
centueren van het ..woord" van een ver
rassende. zelden gehoorde perfectie ge
tuigt.
Dergelijke krachten stuwen het niveau
onherroepelijk en onmiddellijk krachtig
omhoog.
Maar ook de sopraan Heieen Verkley.
die haar inzinking overwonnen schijnt
te hebben, heeft ons. speciaal na de pau
ze. met haar reine stem en innige voor
dracht weten te boeien.
Het kwam ons voor dat de tenor Chris
van Woerkom voor de aria's weinig ge
schikt is; zijn stemtimbre leent er zich
minder goed voor en contrasteerde wel
zeer sterk met het in elk opzicht supe
rieure van Waayer. Ook beheerst hij de
aria's nog niet volkomen. Jammer, want
als recitant voldeed Van Woerkom on
langs nog uitstekend.
De wisselvallig zingende Meine Pot
(bas) is ons nog steeds een raadsel.
Naast uitnemend getroffen passages
paart hij veel minder gelukkige. Ook viel
zijn detoneren weer op en het onjuist
plaatsen van enkele tonen. Het beste en
Opname tijdens de uitvoering van
Bach's "Mattheus Passion'' door
"Ex Animo"Van links naar rechts
Heieen Verkley (sopraan), Lou
rens Bogtman (bas). Jan Waayer
(tenor) en dirigent Herman de
Wolff.
(Foto LD./Van Vliet)
meest markante zijn de korte karakte
ristieken.
Het Rott. Philh. Orkest werkte zich
op den duur geheel los uit een zekere in
differentie en bewees voor de obligaat
partijen over een reeks superieure
krachten te beschikken (blazers!) met
primarius Salvatore Tomasso op de eer
ste plaats. Hans Schouwman (clavecim-
bel) en mevrouw Blankenstein waren
ten volle voor hun taak berekend.
Met fris klinkend materiaal leverde
het jongenskoor zijn te waarderen aan
deel aan het geheel.
Wij mogen dus, wederom gewagen van
een uitvoering welke tot oen alleszins
welkome traditie van net Leidse mu
ziekleven in Lijdenstiid is uitgegroeid.
Aan de luistercencentratie van het
auditorium zijn hoge eisen gesteld: van
kwart over zeven tot ver over elf is
waarlijk géén sinecure. Doch de grote
stilte in de zaal bewees, dat het „gege-
vene" met dankbaarheid is ontvangen.
De wisselwerking was, zo dachten wfl,
gelukkig perfect!
H.
(Advertentie)
In een onderhoud vertelde dr. Fran
ken, dat de voornaamste vondsten, die
bij deze opgravingen werden gedaan,
betrekking hadden op de nderzettingen
van het late steentijdperk het Neo-
litchicum dat ongeveer van 8000 tot
5000 vóór Christus te dateren valt.
UNIVERSEEL BELANG.
Wanneer men bedenkt, dat de oudste
dorpen in het Nabije Oosten, zoals in
Egypte, Irak Mesopothamië) omstreeks
4000 vóór Christus begonnen op te kii-
menn, dan springt het belang van de
vondsten der laatste opgravingen on
middellijk in het oog. Werd tot voor
kort aangenomen, dat men ten tijde
van de opkomst der bedoelde dorpen
vertrouwd was geraakt met het beoefe
nen van landbouw en veeteelt, het feit
dat de mensen reeds 4000 jaar voordien
als stedelingen samenwoonden, bewijst
dat landbouw en veeteelt van heel wat
ouder datum zijn dan men tot nu toe
had gedacht.
Hierdoor wordt de betekenis van
Jericho veel groter dan die van een
Palestijnse archeologische aangelegen
heid alleen. Zijn de opgravingen van
Jericho's hogere lagen van plaatselijk
belang, die van de onderste laag heeft
een universele importantie voor de
ontwikkeling der mensheid.
Gevraagd naar de oorsprong van deze
oudste cultuur, zeide dr. Franken dat
De gemeenteraad van Amsterdam heeft in zijn gisteren gehouden zitting
dr. W. Wiersma. rector van het Stedelijk Gymnasium alhier, benoemd tot ge
woon hoogleraar aan de Gemeentelijke Universiteit te Amsterdam, waar hy
onderwijs zal geven in de geschiedenis van de wijsbegeerte van de klassieke
oudheid en in de inleiding tot de wijsbegeerte. De benoeming geschiedde met
algemene stemmen by één onthouding.
Dr. Wiersma zal dit ambt met ingang van het nieuwe academiejaar aanvaarden. I
de oude talen aan het Gymnasium te
Leeuwarden om zich vervolgens in
Oxford te wijden aan de studie van de I
Griekse filosofie.
In september 1931 benoemde de ge
meenteraad van Leiden hem tot leraar
aan het Stedelijk Gymnasium, waar hij
achtereenvolgens tijdens het rectoraat
van dr. D. E. Bosselaar en dr. A.
Scholte werkzaam is gebleven, in de
latere jaren als conrector.
Na het overlijden van dr. Scholte in
1952 volgde dr. Wiersma deze op als
rector.
Inmiddels was hij in 1937 by
prof. mr. dr. Leo Polak te Groningen
gepromoveerd tot doctor in de letteren
1 en wijsbegeerte op een proefschrift ge-
i titeld „Pen Telous, een studie over de
j leer van het volmaakte leven in de
ethiek van de Oude Stoa". Dr. Wiersma
schreef voorts tal van bijdragen voor
vaktijdschriften.
Inenting tegen
kinderverlamming
Sinds 11 maart is de Geneeskundige
Dienst bezig met de inenting tegen kin
derverlamming, waarvoor nu de eerste
inspuiting wordt gegeven. Zoals bekend
omvat de thans in aanmerking komende
groep alle kinderen, geboren in 1952,
1953, 1954, 1956 en 1957. Reeds meer dan
5000 zijn behandeld.
Vanzelfsprekend zijn er nog velen, die
wegens ziekte en andere oorzaken op het
aangegeven tijdstip niet konden ver
schijnen.
Allen die tot heden hebben verzuimd
kunnen morgen tussen 9.00 en 12.00 urn-
in het Sint Anthonius Clubhuis, Mare
43, nog terecht. De oproep moet worden
meegebracht.
Voor allen, die ook van deze laatste
gelegenheid geen gebruik kunnen ma
ken, zal er gelegenheid komen voor de
lste inspuiting in de periode van 8 tot
26 april, wanneer de nu voor de eerste
keer behandelde kinderen hun 2de in
spuiting zullen krijgen.
Het is echter van groot belang dat
allen, die niet. verschenen zyn, de in
hun bezit zijnde oproepingskaart zó
spoedig mogelijk, met vermelding van de
reden van verzuim, 'terug zenden aan de
G. G. G.D., Nieuwe Mare 13a.
Stuur de officiële aankondiging
of advertentie waarin U Uw verloving
bekend maakt aan de
SOLA-FABRIEK TE ZEIST
U ontvangt dan gratis ter kennis
making enkele couvert-artikelen als
begin van Uw toekomstige SOLA-
UITZET.
Leids Gymnasium verlies!
zijn rector
Wiebe Wiersma werd 26 april 1904 te
Britswerd in Friesland geboren. Hij be
zocht het Gymnasium te Leeuwarden,
begon in 1923 zijn studie in de klassieke
m
letteren aan de Rijksuniversiteit te
Groningen en legde in 1929 met goed
gevolg het doctoraal examen af.
Na een studiereis door Itali- en Grie
kenland gaf hij enkele maar.Jen les in
Ds. C. v. d. Weele beroepen
Ds. C. v. d. Weele, chr. geref. predi
kant alhier, ontving een beroep van de
Chr. Geref. Kerk te Schiedam.
EXAMENS
SCHEEPS WERKTUIGKUNDIGE.
Tot lid van de commissie, in 1958 be
last met het afnemen van de examens
ter verkrijging van een diploma als
scheepswerktuigkundige aan boord van
zeeschepen, is benoemd de heer J. ten
Cate te Wassenaar, tot plaatsvervan
gende leden zijn benoemd de heren G.
C .H. Beaupem te Voorschoten, W. L
Leydcr en J W. Schuld te Wassenaar.
J. J. Mojet te Oegstgeest en Z. Ophof,
P. M. Verstelle en T. Zuidema te Sas-
senheim.
CORRESPONDENTIE
Secretaris Prinses Irenegroep te L.
U zendt ons nu wel een programma toe,
maar daarop staat niet vermeld waar
en wanneer de avond wordt gegeven!
Ds. G. J. Geels sprak voor Federatie van
Ned. Herv. diaconieën in classis Leiden
„De huidige ontwikkeling van het diaconaat zou er toe kunnen
leiden dat wij de eenvoud van het diaconaat uit het oog verliezen en
zodoende een foutieve waardering van het gehele diaconale werk
krijgen aldus begon gisteravond ds. G. J. Geels zijn lezing voor de
Federatie van Diaconieën in de Ned. Herv. Kerk, classis Leiden.
Ds. Geels is hoofd van de voorlichting en publiciteit van de Federatie
van Diaconieën te Utrecht. De vergadering, die werd gehouden in
restaurant „De Doelen stond onder leiding van de heer G. F. E. Kiers.
De ontwikkeling van het diaconaat is
de laatste tientallen jaren nogal onstui
mig geweest, aldus ds. Geels. Men
spreekt van een herontdekking en her
waardering van het oude diaconaat en
dat wil dus zeggen dat men op nieuwe
wijze met de oude dingen bezig is. Het I
wezen van het. diaconaat is echter on-
veranderd gebleven.
Ongeveer 50 jaar geleden was het werk
der diaconie maar een schriele zaak,
die zich beperkte tot zorg voor de armen
en bejaarden en voor de wezen. Dat wil
nog niet zeggen dat er in die tijd
niet veel goed werk is verricht, in tegen
deel: in die omstandigheden heeft men
waardevol werk gedaan en he uitoefenen
van kritiek is dan ook wel een beetje
goedkoop.
TAL VAN MOGELIJKHEDEN
De laatste tientallen jaren is er echter
een veld van mogelijkheden opengelegd.
Het werk bestormt ons van alle kanten
Men gaat nu inzien dat het diaconaat
eigenlijk geen grenzen heeft, zowel wat
het aantal taken, als wat het aantal
groepen personen, die men helpen wil. I
betreft.
Het heeft er echter soms iets van weg,
aldus spr.. dat wy met ons diaconaat
bezig zijn op hol te slaan. Velen vragen
zich af of dit alles nog wel tot. het dia
conale werk gerekend kan en mag wor
den. Bovendien is het gevaar niet denk
beeldig dat een aantal diaconale werk
zaamheden, die principieel inderdaad
tot het diaconale werk behoren, zich
ontwikkelen buiten de traditionele vor
men. Het maatschappelijk werk bijv.
heeft zich de afgelopen jaren zeer ont
plooid, met voortgaande specialisatie.
Steeds meer wordt dit werk overgela
ten aan beroepskrachten en de vraag
rijst, welke taak er voor de vrijwilliger
over blijft. Het stellen van deze vraag
houdt reeds in dat men de waarde en
onmisbaarheid van de vrijwilliger cen
traal wil blijven stellen De discussie
hierover zou men een correctie op de
huidige ontwikkeling kunnen noemen.
Ongetwijfeld is het nodig dat er des
kundige beroepskrachten werkzaam zyn
In het verband der diaconieën, doch
daardoor mag de taak van de diakenen
niet beknot worden. Er blijft trouwens
nog genoeg werk over voor ieder ge
meentelid. Het mag nooit zo worden
dat het diaconaat wordt bedreven door
beroepskrachten, want dan gaat er iets
van het wezen van de diaconia ver
loren.
ROEPING DER GEMEENTE
Diaconaat is in de eerste plaats een
roeping van de gehele gemeente. Dat
is de eenvoud van het diaconaat: het
heeft gean pretenties, zoekt zichzelf
niet. is onbaatzuchtig, dient om het die
nen en helpt om het helpen. Het dient
zich aan als iets in en van de gemeente,
als iets volkomen vanzelfsprekends Het
diaconaat timmert bijvoorkeur niet aan
de weg en tracht zich niet monumenten
te bouwen, waarop men trots kan wijzen.
Het onderling dienstbetoon, de onder
linge solidariteit (betere termen mis
schien dan dienst der barmhartigheid,
dat altyd iets in zich heeft van een
meerdere tegenover een mindere) zijn de
kenmerken van het diaconaat der ge
meente.
Zij heeft daarin het grote voorbeeld
van Jezus Christus, die in de wereld
kwam niet om gediend te worden, maar
om te dienen. In deze diaconia klopt het
hart der kerk en hieruit blijkt de bewo
genheid van de gemeente. Hierin legt de
kerk getuigenis af van haar geloof. En
het is zo eenvoudig: ziekenbezoek, op
zoeken van ouden van dagen, bood-
schappen doen voor hen die slecht ter
been zijn; alle diaconale taken, waar
voor men geen specialisten nodig heeft,
doch die ieder cemeentelid kan ver
richten.
Verliezen wy deze diaconia, aldus be
sloot ds. Geels, dan verliest de gemeente
een stuk van haar leven, want dan
veronachtzaamt zij een deel van haar
roeping.
Na de pauze ontstond een levendige
discussie naar aanleiding van de inlei
ding van ds. Geels.
Welkome traditie in Lijdenstijd
Advertentie
DE FIJNE
B01KNAK VOOR 20 ct
In het rijksherbarium aan de Nonnen
steeg hield de afdeling Leiden van de
Kon. Ned. Natuurhistorische Vereniging
gisteravond een byeenkomst. Nadat
enkele huishoudelijke zaken waren af
gedaan, gaf de heer T. Tieleman een
interessante reisbeschryving over zijn
reis naar Italië. Aan de hand van een
groot aantal dia's leidde spreker de aan
wezigen langs de bezienswaardigheden
van dit aan cultuurschatten zo rijke
land.
