V. V.D. grootste winst; klap voor de P.v.d.A.
WEERBERICHT
BETEKENIS VAN HET VERKIEZINGSRESULTAAT:
Verlies voor de A.R. en C.H.U.; herstel K.V.P.
V.V.D. BF, GROTE
WINNAAR
De uitslag voor het gehele land
Nieuwe Amerikaanse kunstmaan
gisteren met succes gelanceerd
Vermoedelijk korte levensduur door de
afwijking van de beoogde baan
R.S. Stokvis rijwielen
H. Walenkamp Zn
97ste jaargang
DONDERDAG 27 MAART 1958
No. 29402
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur: J. W. Henny
Hoofdredacteur: J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f.7.50 per kwartaal; f.255 per maand; f.0.59 per week
Witte Singel 1, Lelden - Giro no. 57055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie 21507
AFKEURING VAN HET SOCIALISTISCH BELEID
(Van onze parlementaire medewerker)
Het resultaat van de gisteren gehouden verkie
zingen betekent als principiële uitspraak een
sterke afkeuring van het regeringsbeleid, want de
enige constructieve oppositiepartij, de VVD, heeft
de grootste winst geboekt. Die winst van 14 zetels
is even opmerkelijk en bijna sensationeel als de
winst van de P. v. d. A. in 1956. Het is een schot
„voor de boeg". Wees gewaarschuwd voor de
Kamerverkiezingen in 1960, zegt het stembus
resultaat als algemene uitspraak.
De verkiezingsuitslag is een bittere teleurstel
ling voor de P. v. d. A., die sterk haar stempel op
het regeringsbeleid heeft gedrukt en gisteren niet
alleen een (groot) verlies heeft geleden in verge
lijking met de Kamerverkiezingen in 1956, maar
zelfs ook nog in vergelijking met de verkiezingen
voor de Provinciale Staten in 1954.
In Limburg en Noord-Brabant heeft de
P. v. d. A. duidelijk vele stemmen verloren aan de
KVP, die zich heeft hersteld, dankzij ook het
opgaan in de KVP van de groep Weiter, die in
1954 in sommige provincies nog eigen kan
didaten had.
De AR, de laatste jaren gekenmerkt door een
weifelende politiek, leed verlies. De CHU leed
eveneens verlies in vergelijking met 1954, maar
behaalde een kleine winst ten opzichte van de
Kamerverkiezingen. De communisten zijn weder
om iets achteruit gegaan, maar ditmaal kon dat
het verlies van de P. v. d. A. aan andere partijen
niet goedmaken. Van belastingverhoging om de
extra tekorten op de Rijksbegroting te dekken, als
gevolg van de gebeurtenissen in Indonesië en de
bestrijding van de werkloosheid, zal nu wel geen
sprake zijn. De VVD heeft lenen aanbevolen om
daardoor tevens de in deze tijd trage geldomloop
aan te sporen.
Winst: VVD 2.63 14 zetels; KVP 1.35 4 zetels. Verlies: AR 1.26 6 zetels;
CHU 0.65%, 6 zetels; communisten 1.18%, 6 zetels; P.v.d.A. 0.75%, 2 zetels.
De Staatkundig Gereformeerde Party en het Gereformeerd Politiek Verbond zijn
gelijk gebleven. Overige partijen wonnen 2 zetels. Deze vergelijking is het meest
zuiver omdat de resultaten tegenover elkaar worden gesteld, die het gevolg zyn
van verkiezingen voor hetzelfde doel: de samenstelling van de Provinciale Staten.
Deze vergeiyking is bovendien de „praktische" betekenis van de gisteren gehou
den verkiezingen: de grotere of kleinere invloed van de politieke partyen in het
provinciale bestuur en mettertijd in de Eerste Kamer. In 1960 zullen de Staten
leden 37 (nieuwe) leden van de 75 der Eerste Kamer kiezen.
In rangorde is de VVD na de KVP en de P. v. d. A. de derde grootste partij
geworden. Zij heeft de AR van de derde plaats verdrongen. De winst van de
VVD was het grootst in Drenthe (6.6%), in Groningen 4.1%), in Noord-Holland
(4%) en in Zuid-Holland (3.6%). Voor een belangrijk deel zijn deze stemmen
afkomstig van de P.v.d.A., want in de provincies, waar de P.v.d.A. een kleine
winst boekte, was de winst van de VVD minder groot.
De onderlinge verschuivingen zün echter nooit precies na te gaan. Waar-
schijniyk hebben vele aanhangers van de AR op de CHU gestemd en zyn van
de CHU ook stemmen afgevloeid naar de VVD.
I Invloed werkloosheid
DE inrichting van het Nederlandse
kiesstelsel en de constellatie van
ons nationale kiezerskorps sluiten
- zo zegt men algemeen - grote
verschuivingen in de partij-politieke
verhoudingen bij voorbaat uit. Uitgaan
de van deze stelling, betekent de uitslag
van de gisteren gehouden verkiezing van
leden voor de Provinciale Staten niet
minder dan een grote verrassing.
Een bijzonder aangename verrassing
voor de Volkspartij voor Vrijheid en De
mocratie. die over de gehele linie verre
weg de grootste winst boekte en een
uitzonderlijk onaangename voor de Par
tij van de Arbeid, die de zwaarste klap
pen te incasseren kreeg. De verklaring
van beide uitkomsten is nochtans niet
moeilijk te vinden. De P.v.d.A. heeft in
de na-oorlogse jaren aanmerkelijk ge
profiteerd van de hoogconjunctuur, wel
ke haar, in samenwerking met de KVP
en tezamen de volstrekte meerderheid
vormend in het parlement, in staat stel
de tot de invoering van tal van sociale
voorzieningen, welke haar bij een groot
deel der bevolking uitermate populair
maakte. Toen de regering, volgens haar
eigen bekentenis, eindelijk tot de conclu
sie kwam. dat, het Nederlandse volk ja
renlang boven zijn stand had geleefd",
zag zij zich genoodzaakt tot een aantal
maatregelen, dat die populariteit aan
zienlijk deed dalen. Bestedingsbeperking,
belastingverhoging en een steeds verder
gaande overheidsbemoeiing met het par
ticuliere bedrijfsleven zijn nu eenmaal
geen zaken, waaraan een vrije staatsbur
ger zich gaarne onderwerpt en de reac
tie daarop komt in deze verkiezingsuit
slag op ondubbelzinnige wijze tot uit
drukking.
DAT de grote coalitiepartner, de KVP,
zich daarnaast niet alleen wist te
handhaven, maar procentueel in
vergelijking met de electorale resulta
ten van 1954 en 1956 zelfs winst behaal
de, vormt niet slechts een bevestiging
van de stabiliteit van dit kiezerskorps,
doch vloeit tevens voort uit de natuur
lijke groei van deze bevolkingsgroep.
Van de Chr. Protestantse Partijen
wist de Chr. Hist. Unie zich in vergelij
king met de Kamerverkiezingen in 1956
ruimschoots te handhaven, maar ten op
zichte van de vorige Statenverkiezingen
in 1954 slonk haar aanhang met ruim
een half procent. De Anti-Revolutionaire
Partij zette de dalende lijn van het
laatste decennium voort: van ongeveer
13 in 1946 zakte zij volgens een lijn
der geleidelijkheid af tot minder dan
9»/2 in 1958.
Een verheugend verschijnsel achten
wij tenslotte de steeds verder schrijden
de afbrokkeling van de Communistische
Partij Nederland. Met afschuw herin
neren wij ons hoe kort na de tweede we
reldoorlog bijna 11% van het Neder
landse kiezerskorps zich achter Moskou
schaarde (in Amsterdam zelfs meer dan
30%!), thans zijn het er nog nauwelijks
4%, hetgeen overigens naar onze smaak
nog altijd 4% teveel is.
De Staatkundig Geref. Partij hand
haafde zich op haar bescheiden niveau,
terwijl een aantal kleinere partijen in
totaal op 6 zetels beslag legde.
UIT den aard van de zaak spelen bij
Kamer- en Gemeenteraadsverkie
zingen andere factoren een rol dan
bij Statenverkiezingen, doch de algeme
ne tendenz van de uitslag van gisteren
lijkt ons onmiskenbaar en onweerleg
baar: méér vrijheid, minder dirigisme.
Rest ons nog een woord van hulde te
De P.v.d.A. heeft het nadeel onder
vonden regeringspartij te zijn in een
tijd van minde welvaart Herhaaldelijk
hebben woordvoerders van de P.wd.A.
de laatste tijd smalend herinnerd aan
het bewind van Colijn en Oud in de
jaren tussen 1933 en 1937. Het merk
waardige is echter, dat de partij van
Oud juist grote winst heeft geboekt in
de noordelijke provincies, waar de werk
loosheid naar verhouding het grootst is
de kiezers blijken in de politiek van
..bestedingsbeperking" van de P.v.d.A.
toch geen vertrouwen te hebben.
In vergelijking met 1954 is het ver
lies van de P.v.d.A. echter niet groot
Zij heeft zich vrüwel gehandhaafd,
maar na de grote winst van 1956 heeft
de P.v.d.A. toch een harde klap ge
kregen.
Verlies: P.v.d.A. 4.05%, commu
nisten 0.61%, A.R. 0.47%.
Wins t: VVD 2.68%, KVP 1.18%,
CHU 0.59%. Deze vergelijking heeft
slechts theoretische betekenis, als be
trekkelijke tussentijdse waardemeter
van de (toegenomen of verminderde)
sympathie, die de verschillende partijen
genieten op een moment tussen de ver
kiezingen voor de Tweede Kamer in
1956 en 1960. Men moet bedenken, dat
de kiezers gisteren niet op dezelfde kan
didaten konden stemmen als in 1956.
Gisteren kon men b.v. niet stemmen
op dr. Drees. De VVD had geen kandi
daten in Limburg.
Opvalend is het sterke verlies van de
PvdA, maar men moet er toch een be
trekkelijke betekenis aan toekennen als
men denkt aan de kamerverkiezingen
in 1960. Bij de Kamerverkiezingen in
1952 was de PvdA plotseling de grootste
partij geworden, groter dan de KVP.
maar bij de Statenverkiezingen in 1954
verwierf de KVP (net als nu) weer de
eerste plaats. In 1956 zegevierde de
PvdA echter weer over de KVP. Toch
verdient het de aandacht, dat de PvdA
in Limburg een verlies leed van 5.5%,
in Noord-Brabant van 3.3% en in Gel
derland van 4.4%. Daartegenover staat
een winst van de KVP in deze provin
cies van resp. 5,8%. 2.8% en 0 3%. Aan
zienlijk was het verlies van de PvdA
in Noord-Holland (5.9%). maar daar
behaalden de pacifistische socialisten
3.2% Het verlies van de communisten.
in vergelijking met 1956. is over het ge
hele land genomen, niet heel groot.
Wel belangrijk was het verlies van
2.7% in Noord-Holland, maar daar
woedt de strijd met Paul de Groot het
felst en daar konden de communisten
cp de lijst van de pacifistisch^ socialis
ten stemmen.
In 1956 was de groep-Welter al sa
mengesmolten met de KVP De winst
van de KVP is dus pure winst op de
PvdA. maar zoals hierboven reeds is op
gemerkt. zegt dat nog niet alles voor de
Kamerverkiezingen in 1960. Het herstel
van de KVP is thans echter een feit.
Namen der
Aantal
stemmen
Percentages
Partijen
Staten 1954
Kamer 1956
Staten 1958
St. 1954
K. 1956
Staten 1958
Partij v. d. Arbeid
1.566.667
1.869.270
1.654.281
29.40
32.70
28.65
Kath. Volkspartij
1.680.527
1.812.685
1.899.058
31.54
31.71
32.89
569.363
565.471
544.243
10.68
9.89
9.42
V. V. D
467.622
501.739
658.362
8.77
8.77
11.40
Christ. Hist. Unie
514.561
481.396
520.165
9.66
8.42
9.01
Comm. Partij Ned.
283.486
271.908
239.102
5.32
4.75
4.14
Staatlc. Ger. Partij
116.243
129.265
129.106
2.18
2.26
2.24
Ger. Pol. Verbond
38.127
37.040
43.512
0.72
0.65
0.75
Overige partijen 'J
92.382
48.450
86.495
1.73
0.85
1.50
5.328.978
5.717.224
5.774.324
100
100
100
Deze overige partijen waren: Boerenpartij (Gld), Kath. Arb. Lijst, Kath. Dem. Lijst, Kath. Nat. Partij, Lijst v.
Nunen, Lijst Voogd, Midd. Partij, Nat. Opp. Unie, Nat. Unie, Pac. Soc. Partij, Sam. Chr. Gr./P.C.G., Soc. Unie,
Vrijz. Dem. Bond en Wereldburgers.
Het Amerikaanse leger heeft gisteren, met behulp van een Jupiter-C raket,
de kunstmaan „1958 gamma" gelanceerd. Deze satelliet wordt officieel „Verkenner
3" genoemd; zij weegt ongeveer veertien kg, iets meer dan de eerste Verkenner.
De nieuwe kunstmaan kan in vüf seconden aan radio-stations op de grond gege-
j vens verstrekken, die in twee uur baanbeschrüving zijn verkregen. Dit geschiedt
nadat de grondstations een bepaald radiosignaal hebben uitgezonden. Overigens
zal de nieuwe kunstmaan vermoedeiyk slechts een korte levensduur hebben ten
gevolge van een klaarblijkeiyke afwijking van de beoogde baan, welke teveel verti
caal inplaats van horizontaal loopt, waardoor het een kwestie van dagen kan
worden, dat de Verkenner-3 in de dichtere luchtlagen van de dampkring komt
en daar verbrandt. Naar schatting bedraagt de verste afstand van de kunstmaan
tot de aarde 3.200 km.
Regen van gegevens
Het Technologisch instituut van Cali-
fornië heeft meegedeeld, dat de nieuwe
satelliet is uitgerust met een bandop
name-apparaat ter grootte van een siga
rettendoosje, waardoor deze derde Ver
kenner vijf maal zoveel gegevens over
kosmische straling kan doorgeven als de
eerste.
Er zijn twee zenders aan boord, een
krachtige met een vermogen van zestig
milliwatt op een frequentie van 108.03
megacycle en een zwakke zender met
een vermogen van tien milliwat waarvan
de frequentie 108 megacycles is. De sig-
brengen aan de verkiezingsdienst van
het ANP. die de landelijke resultaten
welgeteld ruim 8 uur na de sluiting der
stembureaus, ook in het kleinste ge
hucht in Nederland, te onzer kennis
bracht.
Wie zich ook maar enigszins bewust
maakt van de organisatorische moeilijk
heden. welke daar aan verbonden zijn.
kan daarvoor slechts diepe bewondering
koesteren.
Koningin Elizabeth van Engeland,
kreeg gisteren bij het verlaten van
de Engelse Kerk in Den Haag
bloemen aangeboden door een klein
meiske, welke ontmoeting dit j
plaatje opleverde.
Peter Townsend op
theebezoek bij
Prinses Margaret
Verrassende ontmoeting
(Van onze Londense correspondent)
Het heeft in Londen zeer sterk de
aandacht getrokken, dat Peter Town
send wiens naam destyds herhaalde-
lijk genoemd werd in verband met een
mogeiyke romance met Prinses Mar
garet gisteren in Clarence House op
de thee was genodigd. Zoals men weet
heeft Townsend. naar men zegt: uit te
leurstelling. een wereldreis van twee
jaar gemaakt en daarover in dag- en
weekbladen artikelen geschreven.
Townsend was, evenals voor zyn ver
trek, de gast van de Koningin-Moeder
en Prinses Margaret. De laatste maal,
dat de Prinses en Townsend elkaar ont
moetten, was op 31 oktober 1955. Prin
ses Margaret liet toen na een aarzeling,
welke weken lang duurde, tenslotte op
dramatische wijze bekendmaken, dat er
geen sprake zou zün van een huwelijk.
,.Ik heb besloten niet met Peter Town
send te trouwen", zo luidde haar cate
gorische verklaring. Thans wordt be
weerd, dat Townsend deze uitspraak
nooit als onherroepeiyk heeft be
schouwd. Reiden zouden van oordeel ge
weest zyn. dat er tyd nodig was voor
een verandering in de openbare mening
(Townsend is gescheiden, maar de
eisende partenii) en dat daarna een hu-
veüjk mogeiyk zou worden.
De aartsbisschop van Canterbury (het
hoofd van de Anglicaanse kerk) met wie
de Prinses voor de bekendmaking een
lang onderhoud heeft gehad, schijnt in
deze hartskwestie toen het laatste
woord te hebben gesproken.
9 Slot op pag. 2
nalen van de eerste zender kunnen ge
makkelijk door amateurs worden opge
vangen. Voor de ontvangst van signalen
van de tweede zender zijn speciale in
strumenten nodig.
In totaal zwerven thans vier kunst
manen rond de aarde: de Russische
„Spoetnik 2". met de dode ..Laika" erin,
en drie Amerikaanse: Verkenner 1,
„Vanguard" en „Gamma 1958".
De derde Amerikaanse kunstmaan be
gon haar omloop zeven minuten na de
start van de draagraket. De omlooptyd
is twee uren en 1 minuut, in een ellips
vormige baan.
Om de vyf seconden wordt „een ware
regen van gegevens uitgezonden". Tij
dens zyn omloop wordt door het hier
boven genoemde bandopname-apparaat
ter grootte van een pakje sigaretten
alles wat de instrumenten waarnemen,
opgespaard en „gecomprimeerd" voor
deze uitzendingen.
Russische raket keerde naar
de aarde terug
Volgens een bekendmaking van het
Russische comité voor het geofysische
jaar, is op 21 februari in het Europese
deel van de Sovjet-Unie een enkelvou
dige raket afgeschoten, die een hoogte
van 473 km heeft bereikt. De raket met
bijbehorende instrumenten woog 1.520
kg. Zij keerde naar de aarde terug op
een tevoren in gereedheid gebrachte
plaats, aldus Tass. De raket was voor
zien van speciale stabilisatoren waar
door zij niet om haar eigen as kon
draaien.
Door het lanceren van de raket zyn
de eerste gegevens verkregen over de
verdeling van de vrije elektronen in de
ionosfeer tot een hoogte van 473 km en
gegevens over de atmosferische druk tot
een hoogte van 260 km.
Oscars uitgereikt
In Hollywood zijn gisteravond weer de
„Oscars" uitgereikt.
De Oscar-prys voor de beste film
kreeg „De brug over de rivier de Kwai".
De vermaarde Italiaanse film „De
Nachten van Cabiria" werd bekroond als
de beste buitenlandse film.
De Engelsman David Lean krepg de
Oscar als de beste regisseur voor zijn
film „De brug over de rivier de Kwai".
De schrijver van het draaiboek van
deze film, Pierre Boule, is eveneens be
kroond.
De prfjs voor de beste documentaire is
toegekend aan de film „Albert Schweit
zer".
(Advertentie)
ZAAI NU GRASZAAD
Een goed gazon maakt Uw tuin mooier.
VLIELAND-S ZAADHANDEL
NIEUWE RIJN 50 b(J 't Gangetje
Russische geleerden bij
Amerikaanse kernproef
President Eisenhower maakte gisteren
op zijn persconferentie bekend, dat de
V.S. een aantal geleerden, onder wie ook
Russische, zullen uitnodigen om een
kernontploffing, die deze zomer in de
Stille Oceaan door de Amerikanen te
weeg zal worden gebracht, by te wonen.
Eisenhower zei, dat de radio-actieve
neerslag by deze ontploffing drastisch
verminderd zal zyn. Deze proef zal het
bewys leveren van de vooruitgang, die
onze geleerden hebben gemaakt en nog
maken by hun pogingen om de radio
actieve neerslag van kernontploffingen
te beperken, aldus de Amerikaanse pre
sident.
Wy zullen de V.N. verzoeken hiervoor
een groep wetenschappelijke waarnemers
te selecteren uit de leden van de weten
schappelijke commissie van de V.N., die
zich bezig houdt met de gevolgen van
atoomstraling, zo vervolgde Eisenhower.
Onder deze waarnemers zullen zich
Russen. Tsjechen, Amerikanen, Britten,
Canadezen en nog enkele vertegenwoor
digers van landen, die Eisenhower niet
met name noemde, bevinden. Eisenhower
zei voorts dat ook Amerikaanse en bui
tenlandse journalisten uitgenodigd zul
len worden om deze proef by te wonen.
Aan H.H. Adverteerders
Om hierna te noemen redenen
zijn wij helaas genoodzaakt H.H.
adverteerders mede te delen, dat de
tekst van advertenties, bestemd voor
ons zaterdagnummer, uiterlijk vrij
dagmiddag 3 uur in ons bezit
moet zijn.
Noodgedwongen zijn wy tot deze
maatregel over moeten gaan. aan
gezien anders ons blad op zaterdag,
die een halve werkdag is, te laat
bij onze abonnees komt, terwijl bo
vendien de vrije zaterdagmiddag
voor onze werknemers verloren zou
gaan.
DE DIRECTIE
Advertentie
oor
HA ARLEMMERSTR. 1
Aanhoudend zacht
De Bilt verwacht tot morgenavond:
Aanvankelijk plaatselijk enige regen,
morgen overdag enkele opklaringen.
Matige tot vrij krachtige zuidelijke wind.
Aanhoudend zacht weer. (Opgemaakt te
11.15 uur).
28 MAART
Zon op: 6.26 uur: onder: 19 05 uur.
Maan op: 11.07 uur: onder: 2.11 uur.
Hoogwater te Katwijk te 8 09 en 20 44
uur.
Laagwater te Katwijk te 3.33 en 16 05
uur.
Dit nummer bestaat uit 20 pagina's
