IIJDE STAD IN KENIA ONTDEKT
Strijd 0111 Ifni nog niet ten einde,
slechts een adempauze ingetreden
Wilde kraiiteiikoiiing Bonnier zijn
bladen aan de nazi's verkopen?
et begon met een ballade
Zware politieke strijd te wachten
Zijn tegenstander Kreuger zegt
duidelijke bewijzen te hebben
uitenlandse diplomaten in Bonn
vertreden vaak verkeersregels
te jaargang
Zaterdag 15 februari 1958
Vüfde blad no. 29368
Gronings etnoloog deed knap werk
Doorkijkje in de ruïnes van de grote moskee.
Van onze correspondent)
bschien heeft U het kortgeleden
miezen
r. A. H. Prins, etnoloog en lector
de Rijksuniversiteit te Gronin
gs teruggekeerd na een verblijf
'zes maanden in Kenia en Ita-
115 Somaliland, waar hij, onder
ire, ook de ruines heeft ontdekt
een totnutoe verdwenen ge
nie stad, die vermoedelijk door
[erzische kolonisten is gesticht,
üschien is U inderdaad, tussen
\unstmanen en beursberichten
jat feit opgevallen. En heel mis-
jfn heeft U zich ook nog wel
afgevraagd hoe dat nu gaat.
verdioenen stad ontdekken.
tdenken daarbij natuurlijk in de
plaats aan barre tochten, door
wilde bossen, een weg hakkend
stugge lianen, dragers, die glim-
van het zweet en onheilspellende
|den in het nachtelijk duister. Niet
zo stellen wij ons een ontdek-
ireiziger voor.
(ar dr. Prins, een kalme rustige
glimlacht om deze voorstellingen.
Js heel anders gegaan. Het begon
ftn lied, met een oude ballade.
(als U en ik nu in zo'n oude ballade
boren over een vreemde stad, die in
logen jaren door 'n meiske, dat ver
was op een hoofdman van de
E, die de stad belegerde, is verraden
nadien werd verwoest, dan halen
jisschien onze schouders op en vin-
het een leuk verhaal. Een verhaal
pas misschien dan nog wel ergens
herinneren aan de geschiedenis van
lestaalse maagd. Daar was immers
dergelijks meé aan de hand.
Perzische invloeden
ar dat wordt anders, wanneer je
oog bent en bovendien weet, dat
leduizend jaar lang die oostkust
ifrika - en dan speciaal die streek
Senia en Somaliland - Perzische
eden heeft ondergaan. Ja. in zo
mate hebben ondergaan, dat er
orbeeld in de verhalen van de 1001
Afrikaanse invloeden aan te wij-
en dat er invloeden van de verha
an Sinbad de zeeman op die kust
Afrika zijn aan te wijzen. Het ver
van die ijzerklip bijvoorbeeld, waar
alle ijzeren schepen tot zinken wer-
pbracht. Een verhaal van Sinbad,
een verhaal ook dat daar ginds
c, dan wordt zo'n verhaal belang
end. Dan krijgt zo'n ballade een
1sch reliëf. Niet om het verhaal -
hema duikt in de litteratuur vaker
maar om die stad. Want die kan
ït geweest zijn. Om die ballade dus
Prins - die voor hij in Groningen
i gouvernements-etnoloog van Ke-
ras - gaan zoeken. Met bosjesman-
sprak hij er over. Dat gaat natuur-
o eenvoudig niet. Hij heeft moeten
a per zeilboot en sleepboot, heeft
afstanden moeten lopen of is ge
en zittend in een auto of op de rug
van een ezel. En tenslotte heeft hij er
gens een oude inboorling gevonden, een
melaatse nog wel, die niet alleen de bal
lade kende, maar nog wist waar de stad
had gestaan. En die heeft hem er ten
slotte heen gebracht.
Zo ontdekt mer. dan een oude stad,
die in 1700 of daaromtrent is verwoest,
een stad die Shirazi heet. een naam
waarvan de Perzische oorsprong wel
vaststaat. En een stad ook die vele eeu
wen geleden al door Perzische kolonis
ten is gesticht en later door de kustbe
volking verwoest..
Niet zo eenvoudig
Als U het zo hoort (en dr. Prins ver
telt het echt niet anders) kan naar Uw
mening ieder kind misschien wel zo'n
stad ontdekken.
Maar zo eenvoudig ligt het niet. Om te
beginnen moet U natuurlijk de taal ken
nen van dat gebied om te weten waar
Overblijfselen van het paleis van
de stadsvorst.
die ballade over gaat. Overigens heeft
dr. Prins ook nog de hand weten te leg
gen op twee oude stam-kroniekjes in
Arabisch schrift, maar dan geschreven
in een tot dusver onbekende kusttaal
(het Siyu voor de geïnteresseerden).
Maar daar is eigenlijk nog minder van
te vertellen, vindt dr. Prins, want die
heeft hij gewoon gekregen van mensen
daarginds. Losgepraat in dat onver
staanbare gebrabbel van ginds. Nou. wij
vinden het allebei heel erg knap.
Hij vindt het natuurlijk zelf ook alle
maal wel leuk, en wat meer zegt, be
langwekkend. Want ondanks zijn wat
jongensachtige uiterlijk is hij toch een
man van de wetenschap en als de Or
ganisatie voor Zuiver Wetenschappelijk
onderzoek er weer geld voor uittrekken
wil en als de universiteit hem weer ver
lof kan gevendanja, natuurlijk
dan gaat hij weer. Naar Kenia en naar
Somaliland. Want er moet echt nog
meer zitten
Spaanse burger reageert nauwelijks
(Van onze correspondent in Madrid)
In tegenstelling tot de geruststellende mededelingen, door officiële
woordvoerders in Madrid rondgestrooid, verkeert Spanje nog steeds
in een vrij precaire situatie voor wat betreft de strijd in het Afrikaanse
gebiedsdeel Ifni. Zelfs generaal Franco liet het in zijn nieuwjaars
boodschap voorkomen alsof het leed al helemaal geleden was, maar
ook hij kon tenslotte niets veranderen aan de verlieslijsten. Bij de
strijd om Ifni is slechs een adempauze ingetreden en vooralsnog is er
geen sprake van een einde, laat staan van een overwinning in dit
merkwaardige koloniale oorlogje".
Het begin van de vijandelijkheden om
Ifni, eind november verleden jaar, ls
voor velen gekomen als een verrassing,
Geruchtmakende affaire in Ztveden
Overheid gaat nu de
zaak onderzoeken
(Van onze correspondent in
Stockholm)
Heeft de Zweedse kranten
koning Bonnier zijn machtige bla
den in 1940 aan Hitier willen
verkopen?
Deze vraag werd al vier jaar
geleden gesteld door die andere
krantenvorst, Torsten Kreuger
een broer van wijlen Ivar Kreuger,
de speculerende lucifer-koning),
doch is thans wederom actueel
geworden.
De bewijzen, die Kreuger thans in
handen zegt te hebben, zijn zo overwel-
li weigeren schadevergoeding te betalen
(Van onze correspond ent in West-Duitsland)
digend. dat zelfs de burgemeester van
Stockholm. C. A. Anderssón, een verder
onderzoek in deze kwestie onnodig acht
te. Met enkele van deze stukken ging hij
namelijk zelf naar Hamburg, om aldaar
te spréken met de Duitser, die iets van
deze voorgestelde miljoenen-transactie
zou moeten weten: Gesand ter Paul
Schmidt, de man die tijdens de oorlog
dagelijks persconferenties in de Wil-
helmstrasse hield en de spreekbuis van
het Duitse ministerie van Buitenlandse
Zaken ls geweest.
Ja. Gesandter Schmidt kon zich de
hele geschiedenis nog herinneren: Bon
nier wilde zijn bladen inderdaad aan
Duitsland verkopen en wel voor dollars.
Het gevraagde bedrag werd echter te
hoog bevonden. Toen haalde de burge
meester het belangrijkste document uit
zijn zak, dat hij van de heer Kreuger
had meegekregen. Het was een schrij
ven van Bonnier aan de Zweedse bank
directeur Jacob Wallenberg, waarin de
geadresseerde de nodige volmachten
kreeg de bladen van Bonnier te koop
aan te bieden.
Herkent U dit schrijven?
Jawohl.
Er was dus geen -twijfel meer. Een
vraag is slechts, waarom de burgemees
ter. die uit eigener beweging deze zaak
in handen heeft genomen, niet eerst zijn
landgenoot Wallenberg heeft gehoord.
Falsificatie bewezen
Na de publikatie van de belangrijke
volmacht, deelde Bonnier namelijk me
de, dat dit een falsificatie moet zijn. En
men had ook een bewijs. Op het ver
valste briefhoofd staat o.m. het woord
„Direktionen", zoals eerst sinds 1949 ge
bruikelijk. In 1940 echter, het jaar dat
de volmacht werd geschreven, had men
nog het woord „chefskontoret"' in ge
bruik. De gewezen chefs van de druk
kerij hebben dit bevestigd.
Intussen haalde Kreuger voor een
tweede slag uit. Hij beweerde namelijk
in zijn bezit te hebben een schrijven
van Bonnier met in het briefhoofd o.m.
het woord „chefskontoret dat gericht
was aan de gewezen Duitse gezant, de
prins Von Wied. Het was gedateerd 12
oktober 1940 en hield een bevestiging in.
dat de uitgever Bonnier bereid was zijn
hele uitgeverij alsmede zijn bladen te
verkopen, indien men het over de prijs
eens kon worden en als vrije overtocht
naar Amerika werd verzekerd voor de
hele familie Bonnier.
De Bonniers zijn namelijk van Joodse
afkomst. Drie generaties geleden kwam
de eerste Bonnier als boekhandelaar
naar Zweden en heeft toen vrij snel zijn
..huis" uitgebouwd. Het pleit gelukkig
voor de Zweedse democratie, dat in de
vele kolommen tellende berichten hier
over in de bladen nimmer in deze rich
ting wordt gezinspeeld. Slechts één keer
hebben wij gelezen, dat het menselijk
zou zijn geweest, wanneer de Bonniers
de vlucht hadden genomen. En dat wil
den ze ookdenken de leden van de
toenmalige regering. De gewezen minis
ter van Buitenlandse Zaken, Christian
zelfs voor vele Spanjaarden. Ifni is een
stukje land van 1500 vierkante kilometer
aan de Atlantische kust van Noord-
Afrika en met de Rio de Oro vormt het
het hele kleine restje van het Spaanse
koloniale rijk in Afrika. In Spanje
hoorde men nauwelijks over Ifni spre
ken, hoewel het een vrij vruchtbaar
land ls en Sidi Ifni, de hoofdstad, waar
ongeveer tienduizend mensen wonen,
belangrijk was als vluchthaven voor de
sardinevissers van de Canarische Eilan
den. Spanje kreeg Ifni al in 1860 cadeau
van sultan Sidi Mohammed, maar het
moest tot 1934 duren voor het werkelijk
in bezit werd genomen. Van Ifni en
Rio de Oro was even sprake, toen
Spaans Marokko de onafhankelijkheid
werd verleend, maar de regering van
Franco had zo hard meegeholpen aan
de Marokkaanse soevereiniteit zeer
tot ongenoegen van Frankrijk dat
Günther heeft namelijk destijds zijn
collega's en thans ook officieel meege
deeld. dat hij in 1940 bezoek kreeg van
de heer Tor Bonnier. die hem vertelde
plannen te hebben om het belangrijke
blad ..Dagens Nyheter" te verkopen te
gen dollars.
Geen dollars nodig
De vrienden van Bonnier wijzen er
echter op, dat deze rijke familie geen
dollars nodig had om in Amerika een
onderkomen te vinden. Zij hadden 'en
hebben) er genoeg geld liggen en had
den dus in ieder geval de wijk kunnen
nemen. Zij gaven er volgens hen ech
ter de voorkeur aan om ook gedurende
de moeilijke tijden in Zweden te blij
ven. Er zijn thans langzamerhand te
veel tegenstrijdige beweringen in om
loop en het wordt dan ook van beide
zijden gewaardeerd, dat momenteel door
de overheid stappen zijn ondernomen
om de waarheid te vinden. Er blijft na
melijk nog een derde mogelijkheid
dat een derde, nog onbekende partij, bij
deze zaak is betrokken. Dat zou dan ie
mand geweest kunnen zijn, die er be
lang bij heeft of dit had. een dergelijk
gerucht te verspreiden.
De Zweden zullen van de gang van
zaken op de hoogte blijven, want. Bon-
nier is nog steeds krantenkoning en
Kreuger heeft weliswaar zijn bladen
(Stockholms Tidningen en Aftonbladet)
aan het vakverbond verkocht, maar zich
het recht voorbehouden deze bladen als
spreekbuis te gebruiken.
let alleen Duitse auto-
élisten rijden in de
dsrepubliek dikwijls
ssuisd over de weg
ier zich veel van rode
lichten, knipperbollen,
rschuwingsborden en
edert een paar maan-
ingevoerde snelheids-
trkingen in de be-
*'de kommen van ste
en dorpen aan te
ken, maar ook de in
land geaccrediteerde
enlandse diplomaten,
familieleden en hun
uffeurs doen maar al
dikwijls net alsof zij
i met de verkeersvoor-
riften te maken heb-
>e politie heeft thans
?edeeld, dat verleden
f alleen al in Bonn en
iesberg waar, omdat
>n zo klein is, ook en-
i buitenlandse ambas-
w en gezantschappen
i gevestigd bijna
fend maal is geconsta-
W, dat de verkeers-
frschriften door be
stuurders van een auto
met een CD-bordje wer
den overschreden. Dat
zijn ongeveer 80 overtre
dingen in de maand, en
daarbij komen natuurlijk
ook nog de vele gevallen,
welke men niet heeft ge
zien of die men niet heef»
willen zien.
Het zijn voor een groot
deel vreemdelingen uit
exotische landen en hun
(ook wel Duitse) chauf
feurs, die zichzelf wijsma
ken dat ze door dat to-
verbordje met de letters
CD buiten en boven de
wetten zijn geplaatst. Ze
weten, dat ze toch niet
door de politie en de jus-
titie ter verantwoording
kunnen worden geroepen
Het onaangename is da'
zij, wanneer door hun na
latigheid, hun onvoorzich
tigheid en hun roekeloos
heid andere wagens zijn
beschadigd, niet eens kun
nen worden gedwongen
schadevergoeding aan de
gedupeerde eigenaars te
betalen. Alle in West-
Duitsland wonende auto
bezitters van binnen- en
buitenlandse nationaliteit
zijn weliswaar verplicht
zich tegen auto-ongeval
len te laten verzekeren,
maar dat geldt niet voor
leden van het corps di
plomatique. Ven-schillen
de onaangename inciden
ten zijn er al het gevolg
van geweest. Eigenaars
van CD-wagems weiger
den halsstarrig schade
vergoeding te betalen en
van de landen, die zij hier
vertegenwoordigden, kon
men al evenmin geld los
krijgen
Men overweegt nu wat
men togen deze onge
zonde toestand kan doen
Men meent dat het ver
standig zou zijn het voor
beeld van België te vol
gen, waar ook de buiten
landse diplomaten ge
noodzaakt zijn een auto
verzekering aan te gaan.
het netelige onderwerp van de enclaven
maar werd opgezouten tot een later
tijdstip. Wel waren er besprekingen
over, het laatst nog in oktober van het
vorig jaar, maar Koning Mohammed V
wilde niet al te hard van stapel lopen,
dit in tegenstelling tot de belangrijkste
politieke groep in Marokko, die van de
Istiqlal.
Plotseling anders
De toestand wijzigde zich plotseling
toen de koning voor het afleggen van
een vriendschapsbezoek in Amerika
vertoefde. In de nacht van 22 op 23
november doken plotseling guerilla's op
en die slaagden erin om de verraste
Spaanse soldaten te verdrijven uit het
hele gebied, met uitzondering van de
hoofdstad. In de strijd, die daarop
volgde, kwam vrijwel onomstotelijk vast
te staan, dat de querilla's deel uitmaak
ten van het Marokkaanse „bevrijdings
leger" en dat ze stonden onder leiding
van een ex-straatventer uit Marrakesj,
Ben Hamou. Het bevrijdingsleger be
staat uit ongeveer 12.000 man, een
hoeveelheid mensen die men toch niet
licht over het hoofd ziet. Koning Mo
hammed V doet dat wél en hij blijft
volhouden dat het hele bevrijdingsleger
niet bestaat. Over het tegendeel kunnen
de Spaanse legionairs meepraten. Da
werkelijkheid, onder de bloemrijke taal
der Spaanse legercommuniqués verbor-
WM
Tomboeciof
Een beeld uit Tunesië, waar in
derhaast uit bij elkaar gehaalde
landbouwwerktuigen opgerichte
wegversperringen een hinderpaal wegversperringen worden door ge
moeten vormen voor eventuele I wapende burgers bewaakt.
Franse troepenbewegingen. De
gen, is dat Spaanse troepen zich hebben
ingegraven in stellingen rondom de
hoofdstad Sidi Ifni en dat de rest van
het gebied nauwelijks bezet is.
Verder zijn enkele forten in Spaanse
handen, terwijl de steden zijn ver
sterkt. Dat weerhoudt de guerilla's
echter niet van een aanval, zoals
kortgeleden bleek toen er hard werd
gevochten om Aiun, een stad die
enkele honderden kilometers ten zui
den van Ifni ligt en die juist was uit
geroepen tot hoofdkwartier voor de
militaire gouverneur, die alle Spaanse
gebiedsdelen in Afrika onder zich
kreeg. Het gevecht speelde zich af in
een bijtende zandstorm en slechts met
bijzonder veel moeite konden de
Spanjaarden hun stellingen behouden.
Alles voor over
Het is voorlopig zeer waarschijnlijk,
dat de Spaanse regering alles zal doen
om de gebiedsdelen in Noord-Afrika
te behouden Er is sprake van dat er
olie gevonden is, waarvoor het devlezen-
arme Spanje wel belangstelling heeft.
Bovendien wordt toenadering gezocht
tot Frankrijk en dit. in Noord-Afrika
j zelf zo heftig aangevallen land. kan
iedere steun gebruiken, zelfs al komt die
I van het traditioneel vijandige Spanje.
Anderzijds /,ou Franse steun wel eens
kunnen helpen om Spanje eindelijk het
begeerde lidmaatschap te geven van de
NAVO en de Europese organen. Ten
slotte is de Spaanse eer. in het bijzon
der die van het leger, in het geding en
dat is een tere zaak Een harde politiek
om Ifni ligt dan ook in de verwachting.
Het „thuisfront" neemt het vrij gela
ten op De Spaanse „man in de straat"
heeft maar weinig belangstelling voor
gebeurtenissen daar verweg en hij heeft
zijn aandacht bovendien te hard nodig
bij het zoeken naar mogelijkheden toC
levensonderhoud.
Uiteraard komt het hier en daar
wel tot patriottische uitbarstingen en
een da:irvan noodzaakte Franco om
z(jn geliefde Moorse garde, zijn lijf
wacht. te ontbinden. De Moren wer
den namelijk al te zeer het mikpunt
van vijandige uitlatingen als ze in het
openbaar of op het filmdoek versche
nen. Uit Andalusië zijn enkele honder
den vrijwilligers gekomen en de kran
ten geven af en toe lange, juichende
reportages over de heldenmoed van de
Spaanse soldaten. Men windt er zich
niet op en wacht af op wat gebeuren
zal als deze korte adempauze van het
ogenblik voorbü zal zijn.
