CECIL B. DEMILLE een profeet in celluloid e carrière van een filmpionier Grootmeester der massaregie De tien geboden- alles overtreffende trap De nauwgezetheidwaarmede Cecil B. DeMille te werk gaat om alles in zijn bijbelse films zo authentiek mogelijk weer te geven, blijkt dui delijk uit deze foto's. De bovenste afbeelding is een oorspronkelijke tekening, zoals die voorkomt op de muur van een Egyptisch graf en die heilige danseressen van Egypte uitbeeldt. Deze reproduktie uit de Unesco World Art Series werd Cecil DeMille afgestaan voor zijn film „De tien geboden" en op de onderste plaat kan men zien. welke een gebruik deze regisseur ervan gemaakt heeft. Een dergelijke dans aan het Hof van de Pharao doet sterk aan de oorspronkelijke plaat denken. schillende kandidaten bestudeerd Niet alleen uiterlijk, maar ook wat betreft karakter moest de film-Mozes aan de hoogste eisen voldoen. De keus viel tenslotte op Charlton Heston Drie jaar geleden schreef DeMille de naam van Yul Brynner in zijn notitieboekje voor de rol van Pharao Ramses II. Zijn uiterlijke verschijning maakte hem uitermate geschikt daarvoor. Maar Yul Brynner moest eerst een Oscar verdienen met zijn spel in „De Koning en ik", eer hij een handteke ning onder het contract kon zetten. En verder nog andere klinkende namen: Anne Baxter als Nefretite, de troonprinses van Egypte, die vergeefs tracht Mozes te buigen naar haar wil, Edward G. Robinson als Dathan, ver rader van zijn volk, Yvonne de Carlo als de toegewijde vrouw van Mozes en Debra Paget als een watermeisje dat troost en hoop brengt in de harten van de geknechte kinderen van Israël. Cecil DeMille is als historicus even nauwgezet als de dramaturg DeMille. In zijn voorwoord tot de tekst van „De tien geboden" legt hij getuigenis af van zyn betrouwbaar heid met de woorden: „Al de ge beurtenissen zijn, zoals ik ze heb ge vonden in de Heilige Schrift, in de Koran, de oude Hebreeuwse Ge schriften en in de annalen van de moderne ontdekkingen". Terwijl op zijn gezicht de beproevingen te lezen staan, die Mozes zo'n 3200 jaar ge leden moet hebben ondergaan, toen hij door de woestijn trok op weg naar het Beloofde Land, luistert Charlton Heston de hoofdrolvertolker in „De tien geboden" met be langstelling naar de aanwijzingen van zijn regisseur, Cecil B. DeMille. Heston had ver schillende inspannende dagen, toen hij over de rotsige hellingen van de Sinai trok. Heston, die werkelijk niet voor een kleintje vervaard is, moest zich vaak tot het uiterste geven om de onvermoeibare 74-jarige DeMille tevreden te kunnen stellen. Maar dat is niet zo. De ouders var Kil leefden zelfs niet meer in Nev ork, 00 woonden in New Jersej tder DeMille schreef toneelstukken «wel hU een theologische studie had volgd en ook Cecils moeder had eej «tekende ontwikkeling. Beiden had« a les gegeven aan vooraanstaanc'6 tolen. Wellicht is het door deze er- ring geweest, dat hun kinderei ivonds uiterst geboeid luisterden inneer hun werd voorgelezen uit het wk der Boeken. Van die tijd dateert k Cecils voorliefde voor bijbelse ver- ilen. Een liefde, die hem later uit eend te pas zou komen bij de ootse verfilming van bijbeldrama's. Enthousiast Maar zover was het nog niet. Eerst 1912 kon een handelaar in hand- hoenen, een zekere Samuel Goldwyn, n belangstelling wekken voor het aiwezen: Tot nu toe had dit nieuwe me- lum Cecil die zijn brood goed ver fde met het schrijven en het spelen in toneelstukken koud gelaten, laar tijdens het gesprek met de hand- hoenenhandelaar werd hij enthou- ut en de doortastende Cecil ging (teen tot daden over. Met de heer oldwyn en Cecils toneeldirecteur, We L. Lasky, richtte hij een film- utschappij op. Cecil trachtte ook !n broer William warm te laten lo in voor dit plan. Deze weigerde. Hij •1de geen 5000 dollar in het project aken. Hij voorspelde, dat hij Cecil nnen enkele jaren wel zou moeten dpen uit de moeilijkheden te komen. Iet liep echter heel anders Binnen nkele Jaren had broer William als hij toegehapt had, zijn aandelenpakket voor dik twee miljoen kunnen ver kopen. Hij had de boot gemist.... Aan deze snelle bloei van de nieuwe maatschappij was DeMilles werklust echter niet vreemd. Hij had de rech ten opgekocht van Edwin Milton Royces toneelstuk „The Squaw Man" en voorts beschikte hij over een gezel schap beroepsspelers. Hij had de voor keur gegeven aan een wekelijks salaris boverreen aandeel in de maatschappij. Cecil trok met zijn mensen naar het Westen. Zyn reisdoel was Flagstaff in Ari zona, maar toen ze daar aankwa men, werden zij door het slechte weer zo somber gestemd, dat ze in allerijl verder trokken. Tenslotte streken zij neer in een klein dorpje nabij Los Angeles, waar zij een oude, leegstaande schuur huurden om te kunnen gaan filmen. Dat dorpje heetteHollywood. Eerste succes Terwijl Lasky en Goldwyn in New York de financiële belangen behartig den, filmde Cecil in het Westen. De opnamen kostten hem totaal 15.000 dollar. Een ieder hield het hart vast. Dit zou meteen het einde betekenen van de nieuwe filmmaatschappij. Maar het eerste filmische produktvan regisseur Oecil B. DeMille bracht 255-000 dollar op. Dit succes versterkte de kas van de jonge maatschappij niet onaanzienlijk en er kon worden voort gebouwd aan een onderneming, waar uit later Paramount is voortgekomen. Nu had broer William ook wel be langstelling. Hij trok naar Cecil in Hollywood. Hij kwam net op tijd, Cecil had nog net een figurant nodig voor een nieuwe film en William kon deze plaats innemen. Later ging hij echter scenario's schrijven en werd Holly- woods eerste fllmdramaturg. Cecil DeMille heeft enorm veel voor het filmwezen gedaan. Niet alleen in tech nisch opzicht waarbij hij b.v. een grote strijd moest leveren eer hy de Jupiterlampen ingevoerd kon krijgen maar ook in financieel opzicht. Hij zorgde ervoor, dat door een speciale regeling de filmmakers krediet konden krijgen, een overeenkomst, waar Hol lywood hem nog dankbaar voor is. Herinneringen Cecil ontdekte ook vele sterren, waarvan een groot aantal alweer in de vergetelheid ls geraakt. Maar DeMille bleef en dankzij hem, ook de herinne ring aan een aantal onvergetelijke werken. Om er enkele te noemen: „De tien geboden", „De Koning der Ko ningen" en „Het teken der kruises". Van recenter datum en dus nog verser in het geheugen zijn de spec taculaire schouwspelen, die hij na de tweede wereldoorlog het bioscooppu bliek voorzette, zoals „Samson en De lilah" en „De grootste show op aarde". De laatste film echter, die Cecil B DeMille sinds 1944 ridder in de Orde van Oranje Nassau heeft ver vaardigd is een nieuwe versie van „De tien geboden". Dit was tevens zyn kostbaarste. Het werd de duurste film ooit vervaardigd. De opnamen kostten ruim 13 miljoen dollar, dat is onge veer vijftig miljoen gulden. Ook de lengte van deze film slaat alle records, want men zit 3 uur en 39 minuten naar „De tien geboden" te kijken. Cecil B. DeMille overziet van zijn verheven standplaats op een van de zestien enorme bouwwerken in de ..Allee der sfinxen" in Egypte de werkzaamheden voor opnamen in het hete woestijnzand op een van dc bijbelse plaatsen bij Cairo. Op deze plaats verfilmde hij het begin van de massale uittocht van de kinderen van Israël, later vervolgd door de legers van de Pharao op weg naar de Rode Zee. De sfinx op de achter grond vertegenwoordigt de kracht van de Pharao, die in de film tot leven wordt gebracht door de kaalhoof dige Yul Brynner. Men kan rustig aannemen, dat de gelijkenis van deze acteur met deze markante kop van de sfinx niet toevallig is. DeMille koos zijn medewerkers met de uiterste zorg Zijn laatste film duurt 3 Vi uur, kost 50 miljoen DeMille heeft niets aan het toeval overgelaten. Voor de opnamen liet hij kamelen uit Australië komen, waterbuffalo's uit Hawaii, lotusbloe men van Brits Guyana (bijna gelijk aan de bloemen zoals zij groeiden in het oude Egypte). Huisdieren wer den in groten getale bijeen gebracht, kikkers voor de kikkerplaag bij honderden verzameld. Rolbezetting Ook wat betreft de rolbezetting is Cecil DeMille uitermate selectief ge weest. Vooral de belangrijke vertolking van Mozes heeft hem heel wat hoofd brekens gekost. Drie maanden heeft h|j nauwgezet de gedragingen van ver- Cecil B. DeMille. t Een naam, onverbrekelijk verbonden met de eschiedenis van Hollywood. Nu reeds in 1 ijn 75ste levensjaar en nog volop in actie is eze filmpionier een begrip geworden. Een 1 rootmeester van de massaregie, die machtige beltaferelen op het witte doek tot nieuw leven eeft gebracht. Toen hij in 1923 voor de eerste taal het idee opperde om een bijbels verhaal te erfilmen, onder de titel „De tien geboden", irijfelde iedereen aan zijn verstandelijke ver logen. „Die man is gek, hij zal ons ruïneren", iepen zijn vertwijfelde medewerkers uit. Maar leMille wist, wat hij deed. Ondanks alle be waren van vele zijden ging hij vastbesloten ijn weg. De erkenning bleef niet lang uit. Nog nlangs gaf de befaamde evangelist Billy Gra- am hem een zeer bijzonder visitekaartje mee: „Een profeet in celluloid, die het voorrecht heeft gehad enkele woorden van God bij meer personen over de gehele wereld te brengen dan welk ander mens ook". Het streelt wellicht een beetje onze nationale trots, dat Cecil B. DeMille van Nederlandse afkomst is. Daarvoor moeten wij echter terug gaan tot 1658, toen Anton de Mil door armoede uit Haarlem werd verdreven en naar de Nieuwe Wereld trok. In Nieuw Amsterdam maakte hij snel carrière. Zijn zoon werd zelfs burgemeester van deze stad. Zo groot was de invloed van deze familie in het politieke en economische leven van deze stedelijke gemeen schap, dat wanneer zij het gewild zouden hebben Cecil B. DeMille momenteel een groot deel van het huidige New York in bezit gehad zou kunnen hebben. Grondigheid De grondigheid, waarmede DeMille zijn bijbelse verhalen filmt, is spreek woordelijk. Jarenlang is hij bezig ge weest aan minutieuze onderzoekingen voor deze „Tien geboden". Het filmen in Egypte en op de berg Sinai nam drie maanden in beslag. De filmgroep, inclusief DeMille, Charlton Heston, die voor Mozes speelt, Yul Brynner, die de Pharao vertolkt en een sterk geselecteerd gezelschap van technici volgde de weg volgens het Boek Exodus door Mozes genomen en maakte op namen op de hellingen van de berg Sinai op dezelfde plaats, waar Mozes het brandende braambos zag en de stem van God hoorde. In Hollywood teruggekeerd namen de opnamen van deze machtige produktie nog bijna vier maanden in beslag, langer dan welke film daar ooit gemaakt. Het verhaal bereikt zijn dramatisch hoogtepunt in de uittocht van de kin deren van Israël, een gedeelte vol van spanning en opwinding, wanneer de be vrijde slaven de Poort van Ramses uitsnellen. Deze poort is de grootste stellage ooit voor een film vervaardigd. En zo is deze film vol van knappe en magistrale gedeelten.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1958 | | pagina 17