CECIL B. DEMILLE
een profeet in celluloid
e carrière van
een filmpionier
Grootmeester der massaregie
De tien geboden- alles overtreffende trap
De nauwgezetheidwaarmede Cecil B. DeMille te werk gaat om alles
in zijn bijbelse films zo authentiek mogelijk weer te geven, blijkt dui
delijk uit deze foto's. De bovenste afbeelding is een oorspronkelijke
tekening, zoals die voorkomt op de muur van een Egyptisch graf en die
heilige danseressen van Egypte uitbeeldt. Deze reproduktie uit de
Unesco World Art Series werd Cecil DeMille afgestaan voor zijn
film „De tien geboden" en op de onderste plaat kan men zien. welke
een gebruik deze regisseur ervan gemaakt heeft. Een dergelijke dans
aan het Hof van de Pharao doet sterk aan de oorspronkelijke plaat
denken.
schillende kandidaten bestudeerd Niet
alleen uiterlijk, maar ook wat betreft
karakter moest de film-Mozes aan de
hoogste eisen voldoen. De keus viel
tenslotte op Charlton Heston Drie
jaar geleden schreef DeMille de naam
van Yul Brynner in zijn notitieboekje
voor de rol van Pharao Ramses II.
Zijn uiterlijke verschijning maakte
hem uitermate geschikt daarvoor.
Maar Yul Brynner moest eerst een
Oscar verdienen met zijn spel in „De
Koning en ik", eer hij een handteke
ning onder het contract kon zetten.
En verder nog andere klinkende
namen: Anne Baxter als Nefretite, de
troonprinses van Egypte, die vergeefs
tracht Mozes te buigen naar haar wil,
Edward G. Robinson als Dathan, ver
rader van zijn volk, Yvonne de Carlo
als de toegewijde vrouw van Mozes en
Debra Paget als een watermeisje dat
troost en hoop brengt in de harten van
de geknechte kinderen van Israël.
Cecil DeMille is als historicus
even nauwgezet als de dramaturg
DeMille. In zijn voorwoord tot de
tekst van „De tien geboden" legt hij
getuigenis af van zyn betrouwbaar
heid met de woorden: „Al de ge
beurtenissen zijn, zoals ik ze heb ge
vonden in de Heilige Schrift, in de
Koran, de oude Hebreeuwse Ge
schriften en in de annalen van de
moderne ontdekkingen".
Terwijl op zijn gezicht de beproevingen te lezen staan, die Mozes zo'n 3200 jaar ge
leden moet hebben ondergaan, toen hij door de woestijn trok op weg naar het Beloofde
Land, luistert Charlton Heston de hoofdrolvertolker in „De tien geboden" met be
langstelling naar de aanwijzingen van zijn regisseur, Cecil B. DeMille. Heston had ver
schillende inspannende dagen, toen hij over de rotsige hellingen van de Sinai trok.
Heston, die werkelijk niet voor een kleintje vervaard is, moest zich vaak tot het uiterste
geven om de onvermoeibare 74-jarige DeMille tevreden te kunnen stellen.
Maar dat is niet zo. De ouders var
Kil leefden zelfs niet meer in Nev
ork, 00 woonden in New Jersej
tder DeMille schreef toneelstukken
«wel hU een theologische studie had
volgd en ook Cecils moeder had eej
«tekende ontwikkeling. Beiden had«
a les gegeven aan vooraanstaanc'6
tolen. Wellicht is het door deze er-
ring geweest, dat hun kinderei
ivonds uiterst geboeid luisterden
inneer hun werd voorgelezen uit het
wk der Boeken. Van die tijd dateert
k Cecils voorliefde voor bijbelse ver-
ilen. Een liefde, die hem later uit
eend te pas zou komen bij de
ootse verfilming van bijbeldrama's.
Enthousiast
Maar zover was het nog niet. Eerst
1912 kon een handelaar in hand-
hoenen, een zekere Samuel Goldwyn,
n belangstelling wekken voor het
aiwezen:
Tot nu toe had dit nieuwe me-
lum Cecil die zijn brood goed ver
fde met het schrijven en het spelen
in toneelstukken koud gelaten,
laar tijdens het gesprek met de hand-
hoenenhandelaar werd hij enthou-
ut en de doortastende Cecil ging
(teen tot daden over. Met de heer
oldwyn en Cecils toneeldirecteur,
We L. Lasky, richtte hij een film-
utschappij op. Cecil trachtte ook
!n broer William warm te laten lo
in voor dit plan. Deze weigerde. Hij
•1de geen 5000 dollar in het project
aken. Hij voorspelde, dat hij Cecil
nnen enkele jaren wel zou moeten
dpen uit de moeilijkheden te komen.
Iet liep echter heel anders Binnen
nkele Jaren had broer William als hij
toegehapt had, zijn aandelenpakket
voor dik twee miljoen kunnen ver
kopen. Hij had de boot gemist....
Aan deze snelle bloei van de nieuwe
maatschappij was DeMilles werklust
echter niet vreemd. Hij had de rech
ten opgekocht van Edwin Milton
Royces toneelstuk „The Squaw Man"
en voorts beschikte hij over een gezel
schap beroepsspelers. Hij had de voor
keur gegeven aan een wekelijks salaris
boverreen aandeel in de maatschappij.
Cecil trok met zijn mensen naar het
Westen.
Zyn reisdoel was Flagstaff in Ari
zona, maar toen ze daar aankwa
men, werden zij door het slechte
weer zo somber gestemd, dat ze in
allerijl verder trokken. Tenslotte
streken zij neer in een klein dorpje
nabij Los Angeles, waar zij een oude,
leegstaande schuur huurden om te
kunnen gaan filmen. Dat dorpje
heetteHollywood.
Eerste succes
Terwijl Lasky en Goldwyn in New
York de financiële belangen behartig
den, filmde Cecil in het Westen. De
opnamen kostten hem totaal 15.000
dollar. Een ieder hield het hart vast.
Dit zou meteen het einde betekenen
van de nieuwe filmmaatschappij.
Maar het eerste filmische produktvan
regisseur Oecil B. DeMille bracht
255-000 dollar op. Dit succes versterkte
de kas van de jonge maatschappij niet
onaanzienlijk en er kon worden voort
gebouwd aan een onderneming, waar
uit later Paramount is voortgekomen.
Nu had broer William ook wel be
langstelling. Hij trok naar Cecil in
Hollywood. Hij kwam net op tijd, Cecil
had nog net een figurant nodig voor
een nieuwe film en William kon deze
plaats innemen. Later ging hij echter
scenario's schrijven en werd Holly-
woods eerste fllmdramaturg. Cecil
DeMille heeft enorm veel voor het
filmwezen gedaan. Niet alleen in tech
nisch opzicht waarbij hij b.v. een
grote strijd moest leveren eer hy de
Jupiterlampen ingevoerd kon krijgen
maar ook in financieel opzicht. Hij
zorgde ervoor, dat door een speciale
regeling de filmmakers krediet konden
krijgen, een overeenkomst, waar Hol
lywood hem nog dankbaar voor is.
Herinneringen
Cecil ontdekte ook vele sterren,
waarvan een groot aantal alweer in de
vergetelheid ls geraakt. Maar DeMille
bleef en dankzij hem, ook de herinne
ring aan een aantal onvergetelijke
werken. Om er enkele te noemen: „De
tien geboden", „De Koning der Ko
ningen" en „Het teken der kruises".
Van recenter datum en dus nog
verser in het geheugen zijn de spec
taculaire schouwspelen, die hij na de
tweede wereldoorlog het bioscooppu
bliek voorzette, zoals „Samson en De
lilah" en „De grootste show op aarde".
De laatste film echter, die Cecil B
DeMille sinds 1944 ridder in de
Orde van Oranje Nassau heeft ver
vaardigd is een nieuwe versie van „De
tien geboden". Dit was tevens zyn
kostbaarste. Het werd de duurste film
ooit vervaardigd. De opnamen kostten
ruim 13 miljoen dollar, dat is onge
veer vijftig miljoen gulden. Ook de
lengte van deze film slaat alle records,
want men zit 3 uur en 39 minuten
naar „De tien geboden" te kijken.
Cecil B. DeMille overziet van zijn verheven standplaats op een van de zestien enorme bouwwerken in
de ..Allee der sfinxen" in Egypte de werkzaamheden voor opnamen in het hete woestijnzand op een van dc
bijbelse plaatsen bij Cairo. Op deze plaats verfilmde hij het begin van de massale uittocht van de kinderen
van Israël, later vervolgd door de legers van de Pharao op weg naar de Rode Zee. De sfinx op de achter
grond vertegenwoordigt de kracht van de Pharao, die in de film tot leven wordt gebracht door de kaalhoof
dige Yul Brynner. Men kan rustig aannemen, dat de gelijkenis van deze acteur met deze markante kop van
de sfinx niet toevallig is. DeMille koos zijn medewerkers met de uiterste zorg
Zijn laatste film
duurt 3 Vi uur,
kost 50 miljoen
DeMille heeft niets aan het toeval
overgelaten. Voor de opnamen liet
hij kamelen uit Australië komen,
waterbuffalo's uit Hawaii, lotusbloe
men van Brits Guyana (bijna gelijk
aan de bloemen zoals zij groeiden in
het oude Egypte). Huisdieren wer
den in groten getale bijeen gebracht,
kikkers voor de kikkerplaag
bij honderden verzameld.
Rolbezetting
Ook wat betreft de rolbezetting is
Cecil DeMille uitermate selectief ge
weest. Vooral de belangrijke vertolking
van Mozes heeft hem heel wat hoofd
brekens gekost. Drie maanden heeft
h|j nauwgezet de gedragingen van ver-
Cecil B. DeMille.
t Een naam, onverbrekelijk verbonden met de
eschiedenis van Hollywood. Nu reeds in
1 ijn 75ste levensjaar en nog volop in actie is
eze filmpionier een begrip geworden. Een
1 rootmeester van de massaregie, die machtige
beltaferelen op het witte doek tot nieuw leven
eeft gebracht. Toen hij in 1923 voor de eerste
taal het idee opperde om een bijbels verhaal te
erfilmen, onder de titel „De tien geboden",
irijfelde iedereen aan zijn verstandelijke ver
logen. „Die man is gek, hij zal ons ruïneren",
iepen zijn vertwijfelde medewerkers uit. Maar
leMille wist, wat hij deed. Ondanks alle be
waren van vele zijden ging hij vastbesloten
ijn weg. De erkenning bleef niet lang uit. Nog
nlangs gaf de befaamde evangelist Billy Gra-
am hem een zeer bijzonder visitekaartje mee:
„Een profeet in celluloid, die het voorrecht
heeft gehad enkele woorden van God bij meer
personen over de gehele wereld te brengen dan
welk ander mens ook".
Het streelt wellicht een beetje onze nationale
trots, dat Cecil B. DeMille van Nederlandse
afkomst is. Daarvoor moeten wij echter terug
gaan tot 1658, toen Anton de Mil door armoede
uit Haarlem werd verdreven en naar de
Nieuwe Wereld trok. In Nieuw Amsterdam
maakte hij snel carrière. Zijn zoon werd zelfs
burgemeester van deze stad. Zo groot was de
invloed van deze familie in het politieke en
economische leven van deze stedelijke gemeen
schap, dat wanneer zij het gewild zouden
hebben Cecil B. DeMille momenteel een
groot deel van het huidige New York in bezit
gehad zou kunnen hebben.
Grondigheid
De grondigheid, waarmede DeMille
zijn bijbelse verhalen filmt, is spreek
woordelijk. Jarenlang is hij bezig ge
weest aan minutieuze onderzoekingen
voor deze „Tien geboden". Het filmen
in Egypte en op de berg Sinai nam
drie maanden in beslag. De filmgroep,
inclusief DeMille, Charlton Heston,
die voor Mozes speelt, Yul Brynner,
die de Pharao vertolkt en een sterk
geselecteerd gezelschap van technici
volgde de weg volgens het Boek Exodus
door Mozes genomen en maakte op
namen op de hellingen van de berg
Sinai op dezelfde plaats, waar Mozes
het brandende braambos zag en de
stem van God hoorde. In Hollywood
teruggekeerd namen de opnamen van
deze machtige produktie nog bijna vier
maanden in beslag, langer dan welke
film daar ooit gemaakt.
Het verhaal bereikt zijn dramatisch
hoogtepunt in de uittocht van de kin
deren van Israël, een gedeelte vol van
spanning en opwinding, wanneer de be
vrijde slaven de Poort van Ramses
uitsnellen. Deze poort is de grootste
stellage ooit voor een film vervaardigd.
En zo is deze film vol van knappe en
magistrale gedeelten.