AMERIKAANSE KUNSTMAAN IN
HEELAL MET JUPITER-RAKET
WEERBERICHT
Tussen 320 en 1700 km hoogte
DE MAN, DIE.....
Fa. D. KRET Zn.
Moskou bereid bijeenroeping van
topconferentie uit Je stellen
'ÈqwiOMj^
96ste jaargang
ZATERDAG 1 FEBRUARI 1958
No. 29358
LEIDSCH m DAGBLAD
Directeur: J W Hennj DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Witte 8togel Lcld!°" ™5,5
Hoofdredacteur: J. Brouwer f.7.50 per fcwartaal; f.2.55 per maand; f.0.59 per week Telefoon Directie en Administratie25041; Redactie 21507
Snelheid van 31.000 km per uur
De eerste Amerikaanse kunstmaan cirkelt sinds vanochtend onge
veer kwart voor vijf Nederlandse tijd om de aarde. Na mislukte en
uitgestelde pogingen, gedurende de laatste weken ondernomen door de
Amerikaanse marine om een kunstmaan te lanceren met een Vanguard-
raket, is het Amerikaanse leger er thans in geslaagd met de Jupiter
C-raket een satelliet in het wereldruim te brengen.
Het gewicht van deze eerste Amerikaanse kunstmaan bedraagt ruim
13 kg., waarvan 4.5 kg. aan waarnemingsinstrumenten en de rest voor
het omhulsel en de twee radiozenders. Men verwacht, dat een van deze
zenders twee tot drie weken zal blijven functioneren, de andere twee
tot drie maanden. De seinen van deze zenders zijn reeds door ver
schillende waarnemingsstations opgevangen. De instrumenten in de
kunstmaan zullen de temperatuur aan de oppervlakte van de satelliet,
de inwendige temperatuur, de erosie door kosmische stof en de inten
siteit van de kosmische straling meten.
De kunstmaan, officieel „Explorer" (ontdekkingsreiziger) genaamd,
kwam om 4.55 uur Nederlandse tijd in haar baan, aldus een bekend
making van president Eisenhower. Dat was zeven minuten na de start
van de witgeschilderde 21 meter lange viertrapsraket van de lanceer-
inrichting van Cape Canaveral. Twee minuten na de start was de
eerste trap van de raket uitgeput en losgemaakt. De laatste trap steeg
tot 320 km. en had toen een snelheid bereikt van 29.000 km. per uur.
Nadat uit deze laatste trap de kunstmaan was weggeschoten kreeg
deze een snelheid van 31.000 km. per uur. Volgens de eerste metingen
heeft de Explorer (of ook wel de „1958 Alpha" genoemd) thans 106
minuten voor een omwenteling om de aarde nodig. De kleinste afstand
van de satellietbaan tot de aarde bedraagt 320 km., de grootste
1700 km. De kunstmaan schijnt cilindervormig te zijn.
De eerste Russische kunstmaan werd op 4 oktober gelanceerd, de I
tweede op 3 november. De eerste brandde op in de atmosfeer in de j
eerste dagen van dit jaar, de tweede cirkelt nog om de aarde, die nu
dus weer twee kunstsatellieten heeft.
Nauwelijks te zien
Dit kunstmaantje van Amerikaans
makelij is ongeveer zo groot als de
kunstmaandie thans gelanceerd is
doch waarvan nog geen foto's be
schikbaar zijn. De afgebeelde
kunstmaan bevond zich in de Van-
guard-raket die enige weken ge
leden door de Marine gelanceerd
zou worden doch die op de start
plaats ontplofte.
De Nationale Academie van Weten
schappen in Amerika heeft medege
deeld, dat de resultaten van het onder
zoek door middel van de kunstmaan ter
beschikking zullen worden gesteld van
alle landen, die deelnemen aan het In
ternationale Geofysische Jaar, dus ook
aan Rusland.
De zenders van de Amerikaanse kunst
maan werken op 198.03 en op 108.00:
megacycle. Volgens nadere berichten
weegt de kunstmaan 13.365 kg., en heeft
zij een lengte van 90 cm.
De raket die voor het lanceren is ge
bruikt is een gewijzigde Jupiter-C en
voor een groot deel het produkt van
Duitse geleerden die verantwoordelijk
waren voor de Duitse V-2 raketten welke
tijdens de oorlog naar Londen werden
afgeschoten. Zij werd gelanceerd door
dr. Ernest Stuhlinger, hoofd van de af
deling wetenschappelijk onderzoek te
Cape Canaveral, die op de lanceerknop
drukte.
De kunstmaan draait niet om haar
eigen as, zoals de Russische spoetnik,
en beweegt zich zijdelings voort. De
Prinses Beatrix vliegt met
de „Pegasus"
In afwijking van hetgeen aanvankelijk
het plan was zal Prinses Beatrix van
daag van Schiphol naar Willemstad
vertrekken met de Super Constellation
PH-LKE („Pegasus") in plaats van
met de „Negaton". Laatstgenoemd toe
stel bevindt zich niet in het land; het
werd gistermiddag op thuisreis in
Karachi verwacht.
Het korte ononthoud van Prinses
Beatrix in Lissabon zal strikt incognito
zijn. Op verzoek van de Kroonprinses
hebben de autoriteiten van het vliegveld
de journalisten en fotografen gevraagd
zich bij deze gelegenheid van elke jour
nalistieke manifestatie te onthouden.
(Advertentie)
SOLEX bromfi
H. Walenkami
Minder koud
De Bilt verwacht tot zondagavond:
Aanvankelijk nog plaatselijk mist,
morg n overdag echter op de meeste
plaatsen enkele opklaringen Overwe
gend droog weer. Zwakke tot matige,
later aan de kust vrij krachtige wind
tussen zuid en zuidwest- Vooral overdag
minder koud. (Opgemaakt te 11.15 uur)
2 FEBRUARI.
Zon op: 8.20 uur: onder: 17.28 uur.
Maan op: 15.43 uur; onder: 6 31 uur.
Hoogwater te Katwijk te 1 36 en 13.55
uur.
Laagwater te 9.39 en 22.05 uur.
(3/1 hoogwater te 2.27 en 14.43 uur,
laagwater te 10.35 en 22.52 uur).
baan maakt een hoek van ongeveer
35 graden met de evenaar. Het is niet
de bedoeling dat men de satelliet
terug krijgt.
De luchtmacht deelde mee, dat het
de bedoeling is dat het laatste raket
gedeelte ook om de aarde blijft cirke
len. De satelliet zal met het blote oog
nauwelijks te zien zijn.
lliiiiiilllllliilllllilliiNliiiiiiiiiiiilliilllllllllllllilllililllllillhiillllllllllllllllllllllii
Met ingang van vandaag openen
wij een' nieuwe wekelijkse rubriek
,De man. die.
In deze serie vindt U allerlei
merkwaardige gebeurtenissen ver
meld, welke ir, vroegere tijden de
wereld in beroering brachten en
die alle op historische grondslag
berusten, hoe onwaarschijnlijk ze
velen ook in de oren zullen klinken.
Kijkt U dus voortaan geregeld
uit naar „De Man, die...." elke
zaterdag in dit Blad verschijnt.
i
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiüiiiiiiiniii
Niet voor Jemen.
Radio Sanaa, de Jemenitische rege-
rlngsomroep. heeft in een uitzending,
welke in Djiboeti is opgevangen, mede
gedeeld, dat de wapens aan boord van
het Joegoslavische schip, dat onlangs
door de Franse marine voor de Noord-
afrikaanse kust is aangehouden en in j
beslag genomen, niet voor Jemen be
stemd waren. De commentator van
Radio-Sanaa voegde eraan toe, dat
Jemen de goede betrekkingen met
Frankrijk wil handhaven.
(Hiermede is de blijkbaar leugenach
tige verklaring van Joegoslavische zijde
ontmaskerd, dat bovenbedoelde wapens
voor Jemen bestemd waren inplaats van
voor de Algerijnse rebellen. Red. L.D.).
Advertentie
LOODGIETERSBEDR1JF EN
SANITAIRE INSTALLATIES
Hoge Rijndyk 71 Leiden
Telefoon 20023—24350
Dit nummer bestaat ui» 12 pagina's
en een Bijvoegsel.
Verlaging benzineprijs en
andere olieprodukten
In verband met de opheffing van
het tijdens de Suez-crisis in het leven
geroepen egalisatiefonds ter stabilise
ring van de prijzen van aardoliepro-
dukten en als gevolg van recente prijs
dalingen op de wereldmarkt, zullen met
ingang van 3 februari de prijzen van
de belangrijkste aardolieprodukten
worden verlaagd.
Van die datum af zal men 1,1 cent
minder voor een üter benzine betalen
dan tot nu toe. Tegelijkertijd zullen ook
de prijzen van gasolie en huisbrandolie
met 40 cent per 100 1. en van petro
leum met 50 ct. per 10 1. worden ver
minderd, tractorpetroleum wordt f. 1,50
per 100 1. goedkoper en dunne Stook
olie f. 0,45 per 100 1.
Voorts worden de prijzen van diverse
soorten zware stookolie verlaagd met
f. 7,50 per 1000 liter/kilogram.
Kroesjtsjef weigert inleidend gesprek
van ministers van Buitenlandse Zaken
De Sovjet-Unie is bereid de bijeenroeping van een topconferentie uit te stellen»
indien de Westelijke mogendheden van oordeel zijn, dat de door de Sovjet-L'nie
voorgestelde tijd, namelijk binnen twee of drie maanden, te vroeg is, aldus heeft
de eerste secretaris van de Russische communistische partij, Kroesjtsjef, ver
klaard tegenover een speciale correspondent van het Londense blad „Times". De
Sovjet-Unie is tegen een inleidende bijeenkomst van de ministers van Buiten
landse Zaken, aldus Kroesjtsjef, die zei, dat een topconferentie het breken van
het ijs als doel moet hebben en een stoot moet geven in de richting van een
akkoord. „Achter deze stoot staat de openbare mening", aldus de Sovjetrussische
leider, „want de mensen hebben genoeg van de koude oorlog".
Democratisch ieidsr wil
vredesplannen verzamelen
De Sovjet-Unie acht staking van de j
wapenleveringen aan de landen in het
Midden-Oosten, zoals de „Times" on- j
langs in een hoofdartikel heeft voorge-
steld, niet voldoende voor het afkoelen
van de gemoederen. Een dergelijke maat
regel zou naar het oordeel van
Kroesjtsjef wel nuttig zijn, indien tege- j
lijkertijd wordt afgesproken, dat men
zich niet in de binnenlandse aangele- i
genheden van de Arabische landen zal
mengen.
De Russen wensen algemene ontwape
ning en hoe meer voortgang er op de
weg naar ontwapening wordt gemaakt, j
des te gemakkelijker zal het hun vallen
dit einddoel te bereiken, aldus Kroesjts
jef. „Indien een zieke in lange tijd niet
heeft gegeten, geeft de dokter hem geen
overvloedige maaltijd. Het zou zijn dood
kunnen zijn. En zo is het nu ook me^
de ontwapening Het is duidelijk", zo
beweerde de eerste machthebber in het
Kremlin, „dat onze partners (de Weste
lijke mogendheden) op dit ogenblik nog
geen algehele ontwapening wensen. Dus
moeten wij dat in fasen bereiken. Aart
weerszijden heerst nog altijd wantrou
wen. Dat moeten wij overwinnen Er
moet langzaam een geest van vertrou
wen worden geschapen", aldus Kroesjts
jef.
Malsk ontkent traagheid
Jacob Malik, de Sovjetrussische am
bassadeur in Londen, heeft ten aanzien
van een topconferentie verklaard, dat er
geen tijd te verliezen valt. Hij leverde
kritiek op Britse bladen, die geschreven
hadden, dat de Sovjet-Unie traag is met
voorstellen voor controle en inspectie
van bewapening. De Sovjet-Unie is altijd
vóór doelmatige controle geweest, zo be
weerde hij vrijdag op een lunch-bijeen-
komst in Londen. Malik bracht hulde
aan de Britse geleerden, die successen
hebben behaald bij hun pogingen om de
kracht van de kernfusie te beheersen.
Hoe sneller er een einde komt aan de
internationale spanning, hoe sneller de
mensheid in staat zal zijn profijt te
trekken van de zegeningen der weten
schap De Sovjet-Unie heeft reeds be
paalde voorstellen gedaan voor een
spoedige oplossing van vraagstukken, die
ontspanning verhinderen, verklaarde hij.
Vredesvoorstel van
Adlai Stevenson
Adlai E. Stevenson heeft gisteren
voorgesteld, dat de Verenigde Naties een
„burgercomité" instellen met leden uit
alle delen van de wereld en met de taak
elk vredesvoorstel, dit gedaan is, te ver
zamelen en te bestuderen, zodat een
„zakelijke basis kan worden gevonden
voor serieuse onderhandelingen tussen
de nucleaire mogendheden".
Stevenson zei, dat een adviserend
comité van „topmensen van bedrijfs
leven en wetenschap" een drieledig doel
zou dienen:
Het zou de op leven en dood kwestie
van onze eeuw wegnemen uit het rjjk
van de propaganda;
het zou de niet-nucleaire mogend
heden enige mate van verantwoordelijk
heid geven voor het verbreken van de
vicieuse cirkel;
de lucht zou gezuiverd kunnen worden
van alle valse voorstellen.
Stevenson verklaarde, dat de impasse
tussen Oost en West doorbroken moet
worden, maar dat „propaganda-brieven,
een kleine topbijeenkomst of een top
bijeenkomst van alle naties" niet het
antwoord schijnen op de huidige proble
men.
„Onder de huidige omstandigheden
twijfel ik er aan, dat enige belangrijke
politieke oplossingen mogelijk zijn", zo
verklaarde hij. „Wij komen nergens om
de zeer eenvoudige reden, dat niemand
iemand vertrouwt. Vertrouwen kan
slechts steen voor steen, overeenkomst
na overeenkomst worden opgebouwd" zo
voegde hij eraan toe.
Ook twijfelde Stevenson eraan, dat de
Sovjetrussische leiders bereid zijn een
einde te maken aan de bewapeningswed
loop op aanvaardbare condities, juist nu,
maar de Verenigde Staten moeten in
contact blijven met deze mannen om de
impasse te doorbreken.
De dichte mist. welke Nederland
in zijn ban heeft en die zich over
een groot deel van Europa uitstrekt,
levert soms schilderachtige foto's
op. Dit plaatje werd gemaakt op de
Dam. waar de leeuwen van het na
tionale monument zich niets van de
g j:e kilte schijnen aan te trekken.
Drie Roodchinese
ministers ontslagen
Het staatshoofd van communistisch-
China, Mao Tse-Toeng, heeft gisteren
drie „rechtse" ministers ontslagen, zo
meldt Radio-Peking.
De drie ontslagenen zijn Tsjang Nai-
Tsji (Voedselvoorziening), Tsjang Po-
Tsjoen (Verbindingen) en Lo Loeng-Tsji
(Bosbouw).
De drie ministers zijn het mikpunt
geweest van kritiek in een campagne
tegen „rechtsen en afdwalers".
Het persbureau Nieuw-China meldde
onlangs dat Lo en Tsjang Po-Tsjoen
bekend hadden, „misdadige activiteit"
tegen de communistische partij ont
plooid te hebben.
Algerijnse kaderwet
in Parijs aanvaard
Met 296 tegen 244 stemmen heeft de
Franse Nationale Vergadering gisteren
in derde lezing het ontwerp voor een
kaderwet inzake Algerije aanvaard.
De kaderwet voorziet in de instelling
van vijf Algerijnse gebieden, waarvan
de inwoners vertegenwoordigingen zul
len kiezen. Alle personen boven een
zekere leeftijd zullen, ongeacht hun ras.
sekse of godsdienst, stemrecht hebben.
D leden der vijf plaatselijke vertegen
woordigingen zullen weer de afgevaar
digden naar een federaal parlement voor
geheel Algerije aanwijzen.
De minister voor Algerije, Robert La-
coste, verklaarde tegenover een mede
werker van Reuter, dat het de bedoeling
is dt regionale vertegenwoordigingen zo
spoedig mogelijk in werking te doen tre
den. Het nog te verrichten voorberei
dende werk omvat o.a. de afbakening
der gebieden, de wijze waarop in hun
uitgaven zal worden voorzien en het
treffen van verkiezingsregelingen.
„Indien de volksvertegenwoordiging
meewerkt, kan het werk binnen twee of
drie maanden voltooid zijn", verklaar
de hy.
Heren met bolhoeden
op inspectie
Twee „heren met bolhoeden" ko
men binnenkort naar Amsterdam.
Als zij dan geveltjes, balconnen en
straten bekijken hebben ze echter
geen oog voor het architectonisch
schoon. Het zijn namelijk twee spe
cialisten van Scotland Yard, die
de route komen controleren welke
is uitgezet voor het bebzoek van de
Engelse Koningin aan ons land. Zij
hebben tot taak na te gaan of de
veiligheidsmaatregelen, welke de
Amsterdamse politie getroffen heeft,
voldoende zyn.
De heren fungeren als persoon
lijke lijfwachten resp. voor Ko
ningin Elizabeth II en Prins Phi
lip. De heren Perkins en Kelly
zo heten zy zullen tijdens de rit
ten door Amsterdam naast de
chauffeurs van de vorstelijke auto's
zitten en hebben de eed afgelegd,
waarbij ze zich verplichtten de
levens van him vorstelijke gebie
ders met hun eigen levens ie be
schermen.
Perkins staat bekend als de best-
geklede detective van Engeland, en
als een scherpschutter. Hij, evenals
Kelly, bezit de legendarische vaar
digheid om „van de heup" raak te
schieten
VCier
Weer ontslag aan
Haagse bouwvakarbeiders
Tal van bouwvakarbeiders, die eergis
teren in Den Haag het werk hadden
neergelegd, zjjn gisteren door hun
werkgevers telegrafisch ontslagen. Van
de zjjde van de werkgevers werd ver
klaard, „dat men er genoeg van heeft".
Zoals men weet is begin januari een
arbeidsconflict in de Haagse bouwwereld
ontstaan, omdat zes grote werkgevers de
lonen normaliseerden en de „sociale toe
slag", gevolg van de eertijds overspan
nen arbeidsmarkt, niet langer uitbetaal
den.
Stagnatie op de Haagse bouw kan
ontslag van arbeiders, die thans nog aan
het werk zijn, door ontbreken van werk
krachten op sleutelposities, tengevolge
hebben. Volgens voorlopige mededelin
gen zouden de erkende vakverenigingen
dergelijke ontslagen eveneens als een
givolg van het loonconflict beschouwen,
weshalve ook aan eventueel verder ont
slag krjjgende arbeiders geen uitkering
zou kunnen worden verleend. Besprekin
gen hierover zyn nog gaande.
IBREESTP. 173 "TEL.233371
Leningsverplichtingen
van Indonesië
De minister van Buitenlandse Zaken
heeft, mede namens de Minister van
Financiën, een opgaaf verstrekt van
de nog uitstaande bedragen van door
Nederlands-Indië gesloten leningen,
waarvoor de dienst, na de opzegging
door Indonesië van de financiële ak
koorden met Nederland, door Neder
land wordt nagekomen. De minister
heeft deze opgaaf verstrekt in ant
woord op schriftelijke vragen daar
over door het lid van de Tweede Ka
mer, de heer Gerbrandy.
Per ultimo december 1957 bedroeg de
stand der leningen (nadat daarop al
sinds februari 1956 door Nederland was
afgelost) 3,5%; Nederlands-Indië 1935:
f.25.610.000; 3% Nederl.-Indië Conv.:
f. 50.000.000; 3% Neder.-Indië 1937 a:
f 419.050.000; 3% belening bij Ned. Bank
f. 13.176.625.
De 3% belening bij de voormalige
Javasche Bank is afgelost.
Op de leningen is tot ultimo december
1957 door Nederland betaald ca. 28 mil
joen wegens rente en ca. 55 miljoen we
gens aflossing.
De weigering van Indonesië om de rente
en aflossing van deze schulden te beta
len, maakt onderdeel uit van het gehele
beeld van de door de Republiek tegen
Nederland genomen maatregelen.
Effectieve mogelijkheden tot verhaal
van de schulden zijn praktisch niet aan
wezig, zo deelt de minister mee. HU
voegt daaraan toe, dat hem niet bekend
is, dat de dienst van door Nederland ge
garandeerde leningen van Amerika,
Australië en Canada aan Indonesië niet
wordt nagekomen.
Deze garanties hebben thans echter
voor Nederland geen betekenis meer,
eensdeels doordat de Canadese lening
geheel is afgelost en anderdeels doordat
Nederland van de regering van de V. S.
van Amerika en van Australië onthef
fing van de verleende garanties heeft
verkregen.
Zekerheden zUn door Indonesië niet
gesteld by het aangaan van de finan
ciële akkoorden met Nederland.
Nieuwe proeven in Stille
Oceaan met kernwapens
De Verenigde Staten zullen ln april
van dit jaar in het Stille Oceaangebied
proeven nemen, die in verband staan
met de ontwikkeling van atoombommen,
die minder radio-actieve straling ver
oorzaken. aldus heeft de Amerikaanse
commissie voor atoomenergie gisteren in
haar halfjaarlijkse rapport aan het
congres meegedeeld De bedoeling is de
straling te beperken tot het militaire
doel.
De commissie deelde tevens mee. dat
het gemiddelde hoeveelheid strontium 90
in de loop van 1957 in de Verenigde
Staten is toegenomen ln de bodem, >e-
dingsmiddelen en de mens. Het niveau
Is echter een heel eind beneden het
punt. waarop het radio-actieve strontium
gevaar oplevert.